طرفداری- به نظر می رسد این ایده جدید فیفا بیشتر از آنکه باعث بهتر شدن روند تصمیم گیری برای داوران شود، موقعیت های بیشتری برای بحث و جدل بین اهالی فوتبال ایجاد خواهد کرد و گاردین در یادداشتی به تحلیل چرایی این مساله پرداخته است.
استرالیا داوطلب شده به عنوان اولین کشور، تکنولوژی استفاده از تصاویر ویدیویی را در لیگ فوتبالش امتحان کند. فناوری ای که قرار است در صحنه های گل، کارت قرمز، پنالتی و تشخیص هویت بازیکنان مورد استفاده قرار گیرد. هفته گذشته فیفا اعلام کرد پیشرفت بزرگی در روند بهره گیری از تکنولوژی کمک داور ویدیویی موسوم به Video Assistant Referees که به صورت کوتاه شده از آن به VAR یاد می شود، مشاهده شده است. فیفا اعلام کرد تیم متخصص اش به سرپرستی داور سابق لیگ برتر، آقای دیوید الرای، اولویت خود در پیش بردن پروژه را به "قطع بازی حداقلی و بهره مندی حداکثری" متمرکز کرده است. الرای ادعا کرده هدف از استفاه از این فناوری، که قرار است در لیگ های مختلف سراسر دنیا تست شود "از جریان نینداختن روند بازی و جو ورزشگاه در عین اصلاح تصمیمات تاثیرگذار داوری است".
شنبه شب و در جریان یکی از مسابقات A-League استرالیا، خطای هندی که از سوی داور مسابقه آقای دیوید کارنی به دور مانده بود، توسط VAR تشخیص و اعلام شد. گرگ اوروکی، رئیس جدید لیگ استرالیا، در این باره گفته است:
اگر قرار است این تکنولوژی روی کارت ها، پنالتی ها و گل ها تمرکز کند، بازی روز شنبه باید به عنوان یک نمونه خوب مدنظر قرار گیرد. نکته جالب این است که هیچ کس در جریان بازی آن هند را ندید! نه حریف، نه گزارشگران و نه هیچ کدام از تماشاگران آن را ندیده بودند. تنها صحنه های آهسته بود که آن را نمایان کرد و همین جا است که VAR ارزش خود را نشان می دهد.
| اصلاح اشتباهات مرتکب شده از سوی داور چه تبعاتی در پی خواهد داشت؟ |
در این باره می توان چند مورد را اشاره کرد، ولی در نهایت به این نتیجه خواهیم رسید که این فناوری چیزی را حل نخواهد کرد. از سوی دیگر، استفاده از آن باعث به هم خوردن برخی ویژگی های فوتبال و اعتراضات مکرر به عدالت مدنظر صورت گرفته خواهد بود:
| قضاوت در خصوص صحنه های لازمه |
استفاده از تکنولوژی ویدیویی برای تسهیل روند قضاوت براساس آنچه در تاریخچه تمام ورزش ها ثبت شده، به دو گروه تقسیم می شود. مورد اول، تصمیم در مورد صحنه های عبور توپ از خط است. در فوتبال این مورد بیشتر مربوط به تشخیص عبور توپ از خط دروازه به ویژه بعد از برخورد به تیرک است. در چنین مواردی، استفاده از فناوری دیگر جا افتاده پذیرفته شده است.
مورد دیگر مربوط به صحنه هایی است که چندین بازیکن در صحنه حاضر هستند یا صحنه شلوغ است و باید داور به تعابیر درستی از قوانین حاضر برسد. به طور مثال، کریکت که پیش تر به استفاده از VAR روی آورده، سال هاست نتوانسته بحث و جدل های ایجاد شده در خصوص تصمیم های اعمالی را کمتر کند.
اگر قرار است فناوری استفاده از تصاویر ویدیویی برای قضاوت در مورد صحنه های پنالتی یا خطاهای شدید فوتبال، انجام شود، مسلما در خصوص نوع خطا و هندهای مرتکب شده، گمانه زنی ها و نظرات متفاوتی راه خواهد افتاد. هر کسی که برنامه های تحلیل داوری بعد از مسابقه های فوتبال را دیده باشد، به خوبی می داند در بسیاری از صحنه ها نظرات کارشناسان داوری یکسان نیست و این حتی زمانی است که صحنه مورد نظر بارها و بارها به طور آهسته هم مرور شده باشد!
الرای، سرپرست تیم تخصصی داوری فیفا، مفهومی با عنوان "اشتباه آشکار" در این زمینه تعریف کرده به این معنا که "تقریبا تمام نفرات بی طرف به اشتباه صورت گرفته، اذعان داشته باشند" که این مساله باعث می شود صورت مساله از خطا بودن یا نبودن تصمیم صورت گرفته به میزان آشکار بودن آن سوق پیدا کرده و داستان پیچیده تر شود. آیا واقعا می توان در خصوص صحنه های خیلی مشکوک بازی فوتبال، موافقت همه نفرات را جلب کرد؟
| وقت گرفته شده برای تصمیم گیری نهایی |
به نظر می رسد فوتبال نمی خواهد از تبعات مشاهده شده در بقیه ورزش ها درس بگیرد و فیفا مصمم است تکنولوژی مد نظرش را اجرایی کند. استفاده از این فناوری تنها زمانی مفید خواهد بود که در زمان مرده بازی ها، به کار گرفته شود. کرکیکت و تنیس به طور مثال چنین زمان هایی را بعد از هر توپ یا امتیاز در اختیار داوران می گذارند و از همین رو، انتظار برای اعلام نتیجه، وقت چندانی از آنها نمی گیرد. در مورد فوتبال می توان گفت این مساله تنها زمانی ممکن است که گلی زده شود یا توپ بیرون از بازی باشد.
اوروکی مجدانه ادعا می کند لیگ استرالیا می تواند روند بهینه سازی استفاده از VAR را تمام و کمال انجام دهد:
براساس نقدهایی که در مورد بازی روز شنبه گرفتیم، می توانیم چنین ادعایی داشته باشیم.
در این خصوص باید گفت، تکنولوژی ویدیویی تنها چند ثانیه برای تشخیص هند بازیکن و اعلام آن به داور درون زمین تا قبل از سرگیری بازی، فرصت داشت، ولی اگر برعکس این رخ می داد و داور به اشتباه اعلام هند و گل مردود می کرد، چه؟ هر سیستمی تنها چند ثانیه برای قضاوت و تصمیم گیری قبل از شروع دوباره بازی با ضربه آزاد، زمان دارد. اگر در چنین شرایطی در طرف دیگر میدان گلی به ثمر می رسید، تکلیف آن چه بود؟ بدون در نظر گرفتن عدالت برقرار شده یا نشده، مسلما اصلاح اشتباهات احتمالی در این موارد، باعث مشکلات بیشتری خواهد شد.
بهترین ایده پردازی های اخیر دنیای فوتبال برای تغییر قوانین آن در راستای حفظ سرعت بازی (استفاده از چندین توپ در ورزشگاه) انجام شده است. از سوی دیگر، کند کردن روند بازی (رسیدگی به تمام مصدومیت ها به قیمت نگه داشتن بازی) هم از بدترین تغییرات صورت گرفته بوده است. قانون استفاده از VAR مسلما می تواند با قطع مکرر جریان بازی، جزو بدترین تغییرات باشد.
اعتراضات متعدد دیگری هم به استفاده از تکنولوژی ویدیویی وجود دارد. همان طور که اوروکی می گوید "هنوز تعیین نکردیم تصمیمات اتخاذ شده از طریق VAR از چه راهی باید به گوش گزارشگران و طرفداران حاضر در ورزشگاه برسد". علاوه بر این، تعجب آور نیست اگر بگوییم این فناوری باعث می شود سرگرم کنندگی بیشتری برای شبکه های تلویزیونی و اسپانسرهای ورزشی ایجاد شود که در نهایت موجبات منبع درآمد جدیدی برای آنها هم خواهد شد.
با این حال، بدون شک مهم ترین مشکلی که VAR ایجاد می کند، به وجود آمدن اختلاف نظر افزون تر بین تماشاگران، بازیکنان و گزارشگران است. بعد از به راه انداختن سراسری این فناوری، دیگر همگان اطمینان خواهند داشت عدالت تمام و کمال قرار است اجرا شود که مسلما این طور نخواهد بود.
مربیان ممکن است ادعا کنند شغل شان در معرض این تصمیمات قرار می گیرد (هیچ کس هیچ گاه از تصمیمات غلطی که به نفع شان گرفته شده، صحبتی نمی کند). این در شرایطی است که هر چقدر هم امنیت شغلی مربیان در خطر باشد، الان فوتبال توسط خود انسان ها انجام می شود، داوری می شود و تماشا می شود. برای همین هر اتفاقی که در درون زمین رخ دهد، بین خود همین انسان ها است و بی عدالتی بزرگی رخ نخواهد داد.
اشتباهات غیرقابل اجتناب هستند، اهالی فوتبال همه سودمند یا متضرر می شوند، بحث و گمانه زنی ها همیشه هست و فوتبال ادامه دارد. دنیا هم به آخر نمی رسد. بهتر است با فوتبال و بی عدالتی های بالقوه اش کنار بیاییم...
