3 میلیون پوند در هفته؛ عددی که رومن آبراموویچ (به انگلیسی: Roman Abramovich) از زمان حضورش به ارزش چلسی افزوده است. پس از خرید باشگاه توسط او، هیچ باشگاهی در دنیا به‌اندازه چلسی خرج نقل‌وانتقالات نکرده و هیچ تیم انگلیسی نتوانسته بیش از چلسی به قهرمانی در رقابت‌های مختلف دست یابد. درحالی‌که تحریم‌های بریتانیا عملاً رومن آبراموویچ را از باشگاه کنار زده‌اند، گزارش‌شده که چلسی به‌زودی باقیمت نجومی 3 میلیارد پوندی به فروش خواهد رفت. این عدد از کل ارزش منچستریونایتد بیشتر است. اما چرا؟ چرا چلسی بیشتر از منچستریونایتد می‌ارزد؟ مهم نیست که از چه مدل حسابداری استفاده کنیم، درهرصورت حتی به آن عدد ماورایی 3 میلیارد پوند نزدیک هم نمی‌شویم. کارشناسان اتفاق‌نظر دارند که چلسی بیش از 2 میلیارد پوند نمی‌ارزد. حال این سؤال پیش می‌آید که چرا مالکان جدید حاضرند حدود 1 میلیارد پوند بیشتر برای چلسی بپردازند؟ در این بخش قصد داریم به این سؤال پاسخ دهیم و دریابیم، مطرح شدن چنین ارقامی، چه معنایی برای صنعت فوتبال اروپا خواهند داشت.
چطور یک برند فوتبال ارزش‌گذاری می‌شود؟
فروش باشگاه چلسی با این قیمت، سؤال جالبی را مطرح کرده است: چطور یک برند فوتبال ارزش‌گذاری می‌شود؟ با توجه به نظر حسابدار فوتبال، کیرن مگوایر، راه‌های مختلفی برای ارزش‌گذاری یک باشگاه فوتبال وجود دارد:
1. تحلیل تطبیقی (به انگلیسی: Comparative Analysis) – 1.56 تا 1.93 میلیارد پوند
2. مدل چند متغیره (به انگلیسی: Multivariate Model) – 1.23 تا 1.61 میلیارد پوند
3. تنزیل جریان نقدی (به انگلیسی: Discounted Cash Flow) – 1.5 میلیارد پوند
در تحلیل تطبیقی، ما ارزش باشگاه مشابهی را در نظر می‌گیریم و با مقایسه تطبیقی میان درآمد، تفاوت‌های ساختاری و تعداد هواداران، باشگاه جدید را ارزش‌گذاری می‌کنیم. برای مثال ما می‌خواهیم آرسنال و چلسی را مقایسه کنیم. هر دو باشگاه، در یک منطقه جغرافیایی قرار دارند و قراردادهای اسپانسرینگ آن‌ها نیز تقریباً مشابه است. اما چلسی به دلیل موفقیت‌های اخیر و درآمد حق پخش بالاتر، از آرسنال با ارزش‌تر تلقی می‌شود.
مدل چندمتغیره، همان‌طور که از نامش پیداست، دارای چندین متغیر (مانند درآمد، سود و محبوبیت) برای محاسبه ارزش یک باشگاه است. روش محبوب دیگر، تنزیل جریان نقدی است. در این روش، تحلیلگران سعی می‌کنند درآمد آینده باشگاه را پیش‌بینی کنند تا بتوانند بر آن اساس ارزش‌گذاری نمایند. برای مثال در باشگاه چلسی، سرمایه‌گذاران می‌توانند احتمال ساخت یک استادیوم جدید و افزایش درآمد حق پخش را به دلیل بالا رفتن تعداد مخاطبین فوتبال در آسیا و ایالات‌متحده‌آمریکا، در نظر بگیرند.
به‌هرحال، باوجوداینکه روش‌های مختلفی برای تعیین ارزش یک باشگاه وجود دارد، اما هیچ‌کدام از آن‌ها از 2 میلیارد پوند فراتر نمی‌روند. برای اینکه درک کنیم چرا یک شخص می‌خواهد 1 میلیارد بیشتر از ارزش کاغذی چلسی برایش هزینه کند، ابتدا بایستی از کسب‌وکار و فعالیت‌های اقتصادی که پشت یک برند در جریان است، مطلع باشیم و آن را درک کنیم.
منابعی درآمد باشگاه‌ها
مانند هر باشگاه فوتبال حرفه‌ای، منابع درآمدی چلسی می‌تواند به سه قسمت تقسیم شود:
1. درآمد روز مسابقه – درآمد حاصل از فروش بلیت یا خدمات جانبی
2. درآمد تجاری – قراردادهای اسپانسرینگ و فروش محصولات ورزشی مانند کیت باشگاه
3. درآمد حق پخش – که به پول تلویزیون نیز معروف است
بااینکه درآمد اسپانسرینگ چلسی از زمان حضور آبراموویچ به طرز قابل‌ملاحظه‌ای (940 میلیون یورو) افزایش پیداکرده است، اما با دیگر رقبایش (منچسترسیتی: 1.3 میلیارد، منچستریونایتد: 1.5 میلیارد و بایرن‌مونیخ: 1.75 میلیارد یورو) اختلاف فاحشی دارد. علت این شکاف تجاری را، می‌توان ثبات بالای چندین ساله باشگاه‌هایی مانند بایرن‌مونیخ، رئال مادرید و یا منچسترسیتی، درزمینهٔ ساخت برند موفق در نظر گرفت. چلسی باشگاه تازه‌واردی (36 جام) است و در حال حاضر نمی‌تواند با تیم‌های مطرحی همچو منچستریونایتد (68 جام)، رئال مادرید (93 جام) و بارسلونا (95 جام) در این زمینه رقابت کند.
اختلاف محبوبیت باشگاه‌ها، می‌تواند به‌نوعی از طریق شبکه‌های اجتماعی بررسی شود. چلسی نسبت به رقبایش بیش از 150 میلیون دنبال کننده عقب است و این شکاف تنها می‌تواند با موفقیت باثبات پر شود. البته درآمد حق پخش باشگاه به دلیل محبوبیت بالای لیگ جزیره، به دیگر رقبایش بسیار نزدیک است. این درآمد نیز می‌تواند با کسب جام جهش پیدا کند، ولی با خروج آبراموویچ و پول‌های بادآورده او، دیگر تضمینی بر آن نیست.
درآمد روز مسابقه چلسی نیز چندان تعریفی ندارد. به دلیل کوچک بودن استمفورد بریج (ظرفیت 44 هزار نفره)، پولی که سالانه از فروش بلیت به دست می‌آورد، تقریباً نصف باشگاه‌هایی مانند رئال مادرید منچستریونایتد است. هر ایده‌ای برای بازسازی ورزشگاه و افزایش ظرفیت آن، می‌تواند بیش از 1 میلیارد پوند خرج بر دست مالک باشگاه بگذارد. با این وضعیت درآمدی نه‌چندان جالب، چلسی راهی جز اتکا به بدهی 2 میلیارد پوندی برای باقی ماندن در کورس رقابت جلوی روی خودش نمی‌بیند. بنابراین با توجه ترازنامه مالی و محاسبه بدهی‌های باشگاه، سرمایه‌گذاران چیزی را می‌بینند که به‌راحتی قابل‌مشاهده نیست.
شاید افزایش محبوبیت فوتبال در آمریکا و آسیا، بتواند سرمایه‌گذاران جدیدی را به این صنعت پرطرفدار معرفی کند. شاید مالکان جدید، برای تحت نظر گرفتن میلیون‌ها هوادار باشگاه، به فنّاوری‌های جدیدی مانند محتوای دیجیتال و توکن هواداری روی بیاورند. راه دیگر این است که چلسی به یک کارخانه استعدادیابی و استعداد سازی تبدیل شود و با فروختن استعدادهای جوان به رقبایشان، میلیاردها یورو به جیب بزند. چنین رویکردی برای چلسی جذاب به نظر می‌رسد. از سال 2015 تاکنون، تنها با فروختن بازیکنان آکادمی بیش از 250 میلیون یورو درآمد نصیب باشگاه شده است.
بازگشت فوتبال؟
علت ارزش‌گذاری بالای باشگاه‌ها هر چه که باشد، به نظر می‌رسد سیگنال قدرتمندی به سرمایه‌گذاران ارسال کرده است. برای مثال ایلان ماسک صنعت فوتبال را به دوج‌کوین (به انگلیسی: DogeCoin) تشبیه کرده و گفته بود که قرار است همه دارایی‌های فیزیکی‌اش را به فروش برساند تا بتواند مالک یک باشگاه فوتبال شود. چنین سیگنال‌هایی نه‌تنها بر روی چلسی، بلکه بر دیگر تیم‌های مطرح فوتبال جهان نیز اثر بزرگی خواهند گذاشت. برای مثال این سیگنال می‌تواند خبر خوبی برای هواداران منچستریونایتد هم باشد. این تیم در حال حاضر تحت تملک خانواده گلیزر (به انگلیسی: Glazer Family) و دارای تعداد زیادی سهام شناور است.
به دلیل عمومی بودن سهام باشگاه (سهامی عام)، وضعیت مالی منچستریونایتد از شفافیت بالایی برخوردار است. با این شفافیت، ما می‌توانیم ارزش لحظه‌ای باشگاه را در هر زمان که خواستیم، مشاهده کنیم. منچستریونایتد در حال حاضر هم در مستطیل سبز و هم در خارج از آن وضعیت خوشایندی را تجربه نمی‌کند. به همین دلیل سرمایه‌گذاران، شیاطین سرخ را حدود 2 میلیارد پوند ارزش‌گذاری کردند. مجله فوربس (به انگلیسی: Forbes) با حذف نوسانات بازار سهام، ارزش یونایتد را 3 میلیارد معرفی نمود. اگر سرمایه‌گذاران، فوتبال انگلیس را به‌عنوان بازاری جذاب و مستعد رشد ببینند، پس واضح است که منچستریونایتد کاملاً زیر ارزش حقیقی خود قیمت‌گذاری شده است.
یونایتد از چلسی هواداران بیشتری دارد؛ در حقیقت آن‌ها یکی از محبوب‌ترین باشگاه‌های فوتبال جهان هستند. همچنین آن‌ها دارای استادیومی بسیار بزرگ‌تر، فرصت‌های اسپانسرینگ عظیم‌تر هستند و همچنین، یکی از نابغه‌ترین سوپراستارهای تاریخ را نیز در ترکیبشان دارند. حال اگر چلسی با این قیمت گران خریداری شود، سرمایه‌گذاران جدید، شیاطین سرخ را به‌عنوان یک باشگاه مستعد و ارزان خواهند دید و برای رسیدن به آن رقابت خواهند کرد.
بسیاری از کارشناسان پس از تحریم رومن آبراموویچ توسط دولت بریتانیا، پیش‌بینی کردند که چلسی کمتر از ارزش کاغذی‌اش به فروش می‌رسد. اما با اعلام قیمت 3 میلیارد پوندی آبی‌های لندن، سرمایه‌گذاران بار دیگر غیرقابل‌پیش‌بینی بودن بازارهای مالی را به کارشناسان گوشزد و پیام قدرتمندی را به مخابره کردند: بازار فوتبال، بازار صعودی، جذاب و مستعد رشد است. به نظر می‌رسد دوران طلایی فوتبال هنوز به پایان نرسیده است. مهم نیست که سرمایه‌گذاران بر روی چه چیزی سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ حق پخش یا توکن هواداری، درهرحال قیمت بالای چلسی سرمایه‌گذاران را تشویق می‌کند که وارد بازی فوتبال شوند و قیمت دیگر باشگاه‌های بزرگ اروپا را افزایش دهند.
