1.مقدمه
در ادامه سلسله مقالاتی درباره نقش کشور ها در توسعه فوتبال این بار به بررسی نقش هلندی ها در توسعه فوتبال می پردازیم. مقاله قبلی ما در باره نقش ایتالیا در توسعه فوتبال بود. خواهشا آن را نیز مطالعه بفرمایید.
نخستین بازی ملی هلند در سال 1905 میلادی دربرابر بلژیک انجام گرفت که با برتری 4 بر 1 هلندی ها به پایان رسید. عمده تحولات فوتبال مدرن توسط مربیان هلندی انجام گرفته است. عمده این تحولات از دهه 70 میلادی آغاز شد و ادامه یافت. می توان فوتبال هلند را به قبل و بعد از دهه 70 تقسیم کرد.
2.بدنه
در این مطلب بیش تر بر مسائل تاکتیکی تاکید می شود. و تلاش ما بر این است که نقش مربیان هلندی در توسعه تاکتیک های فوتبال را بیش تر شرح دهیم.
A. توسعه سیستم 4.3.3
سیستم 4.3.3 اولین بار توسط تیم ملی فوتبال برزیل به کار گرفته شد. البته نحوه استفاده آن 4.3.3 با مدل امروزی آن تفاوت داشت. تفاوت آن این بود که برزیلی ها از این سیستم در تاکتیک های دفاعی خود استفاده می کردند. در حقیقت سیستم واقعی تیم ملی برزیل سیستم 4.2.4 بود. که در زمان دفاع یکی از مهاجمان یک خط عقب تر بر می گشت تا بتواند به امور تدافعی تیم کمک کند. اما هلندی ها تحولات بسیار زیادی در این سیستم به وجود آوردند. آن ها نحوه چینش سیستم در خط میدان را تغییر دادند. بدین گونه که آنها از یک هافبک دفاعی محض برای امور تدافعی و یک هافبک نگه دارنده و یک هافبک بازی ساز در پست شماره 10 استفاده کردند. سیستم مورد استفاده هلندی ها در حقیقت سیستم 4.2.1.3 بود. که در تیم های آژاکس آمستردام و بارسلونا (در زمان پپ گواردیولا و تیتو ویلانوا و لوییز انریکه) به کار گرفته شد. این نوع از 4.3.3 به سیستم 4.3.3 هلندی معروف است.
B. ظهور توتال فوتبال
درباره ظهور توتال فوتبال روایت های مختلفی وجود دارد. برخی او را به ارنست هاپل اتریشی نسبت می دهند، برخی معتقدند تیم ریورپلاته در سال 1972 این سبک را اختراع کرد. اما آنچه که مورد تایید عامه طرفداران فوتبال است این است که توتال فوتبال به وسیله رینوس میشل سرمربی سابق تیم ملی فوتبال هلند و باشگاه های بارسلونا و آژاکس ابداع شده است.
رینوس میشل مربی افسانه ای فوتبال هلند و یکی از بهترین مربیان تاریخ که سابقه قهرمانی جام ملت‌های اروپا و لیگ قهرمانان اروپا را نیز دارد
حال توتال فوتبال چیست؟
توتال فوتبال به زبان ساده عبارت است از :جابه جایی مداوم بازیکنان در جریان بازی که در آن هیچ بازیکنی پست و یا شعاع حرکتی مشخص ندارد. این سبک از بازی از بازی مالکانه طولی نیز استفاده می کند.
بگذارید با یک مثال ساده این جمله را توضیح بدهیم. به عنوان مثال شما محدوده حرکتی جوردی آلبا مدافع چپ تیم بارسلونا را در نظر بگیرید. آلبا در زمان دفاع در کنار مدافعین میانی باقی می ماند. (یعنی در پست مدافع کناری) در زمان مالکیت توپ در میانه زمین او در عرض هافبک دفاعی تیم قرار می گیرد تا گزینه آزادی برای پاس باشد (پست هافبک کناری) و در زمان طراحی حمله در کناره ها به عمق دفاع حریف نفوذ می کند تا بتواند پاس های به اصطلاح کاتبک ارسال کند. (پست وینگر یا مهاجم کناری)
همانطور که می بینید در این سبک آلبا عملا در 3 پست مختلف بازی می کند. حال شما این مثال کوچک را به کل بازیکنان یک تیم در زمین تعمیم دهید تا معنای توتال فوتبال را بفهمید. البته رینوس میشل مخترع این سبک قبلا گفته بود : من دوست ندارم مردم این سبک را به عنوان توتال فوتبال بشناسند زیرا این تعریف من از فوتبال نیست بلکه ترجیح می دهم از عبارت پرس سنگین برای آن استفاده کنم.
جام جهانی 1974 دوران اوج توتال فوتبال بود. جایی که هلندی ها با رهبری رینوس میشل و بازی سازی بازیکن افسانه ای خود یعنی یوهان کرویف موفق شدند به فینال جام جهانی راه پیدا کنند. اما در نهایت از آلمان قدرتمند به رهبری هلموت شون و خط دفاعی مستحکم خود به رهبری فرانتس بکن بائور و خط حمله خطرناک خود به رهبری گرد مولر 2 بر 1 شکست خوردند و نائب قهرمان شدند. (فینال جام جهانی 1974 بنا بر نظر برخی تاکتیکی ترین فینال تاریخ جام جهانی است.)
C. استفاده از مدافعان در بازی سازی
در مقدمه اشاره کردیم که عمده تحولات فوتبال مدرن (به ویژه در بخش تاکتیک های هجومی) از مربیان هلندی سر زده. یکی از این تحولات بازی سازی از عقب زمین است که توسط مدافعان صورت می گیرد. در حقیقت هلندی ها نقش مدافعان را در فوتبال تغییر دادند یک زمانی از بازیکنانی که قدرت بدنی بالایی داشتند و قد بلند بودند در پست دفاع استفاده می شد این مورد در ایتالیا به وضوح دیده می شد. اما هلندی ها این مقوله را با سرعت و استقامت عوض کردند. چرا که در بازی سازی هنگام مالکیت توپ مدافعان باید پست کلاسیک خود را ترک می کردند و تا میانه زمین پیش می آمدند. و در این صورت، که هر لحظه امکان وقوع ضدحمله از سوی حریف وجود داشت. مدافعان باید به سرعت به سوی دروازه خودی باز می گشتند. حال ممکن است بپرسید این مورد چه تحولی در فوتبال ایجاد می کرد؟ نکته همین‌جاست در فوتبال کلاسیک مدافعان صرفا مدافع بودند آنها فقط باید توپ های اطراف دروازه خودی را دفع می کردند. و بازیکنان مهاجم را یارگیری می کردند. اما هلندی ها اولین افرادی بودند که نقش تهاجمی به مدافعان خود دادند. شاید این جمله یوهان کرویف اسطوره اول فوتبال هلند و پدر معنوی تیم بارسلونا به شما در درک این موضوع کمک کند : من به خودم گفتم باید از نگاه سنتی خارج شوم و به مدافع تیم خودم بگویم تو اولین مهاجم و به مهاجم بگویم تو اولین مدافع هستی.
برخی معتقدند یوهان کرویف مخترع مقوله بازی سازی از عقب زمین است.
یوهان کرویف اسطوره سابق آژاکس و بارسلونا و کاپیتان تیم ملی هلند در جام جهانی 1974
این مدل از بازی سازی امروزه در تیم هایی که بازی مالکانه انجام می دهند به طور فراوان دیده می شود (به ویژه در بارسلونا، اسپانیا، آژاکس)
D. تولد روش پرسینگ توپ
لازم است در این قسمت ابهام زدایی صورت گیرد. پرسینگ ابتدا توسط ویکتور ماسلوف اهل شوروی اختراع شد. اما شیوه پرسینگ ماسلوف با شیوه پرسینگ هلندی ها متفاوت بود. تفاوت آن این بود که مربیان هلندی معتقد بودند که باید بازیکن صاحب توپ را پرس کنند و اجازه ندهند که او بتواند توپ را به مهاجمان و هافبک ها برساند. یا دستکم کاری کنند که مدافع زیر توپ بزند تا آنها بتوانند توپ های دوم (برگشتی) را تصاحب کنند آنها همچنین در هنگام از دست دادن مالکیت توپ به بازیکنان خود توصیه می کردند در همان نقطه که توپ را از دست دادند سعی کنند آن را بازپس بگیرند. مخترع این نوع از پرسینگ رینوس میشل بود. و یوهان کرویف و لوییز فن خال آن را توسعه دادند. خط اول پرسینگ را مهاجمان هدایت می کردند برای همین هلندی ها معتقدند که در فوتبال : مهاجمان اولین مدافعان هستند.
لوییز فن خال سرمربی سابق تیم ملی فوتبال هلند، باشگاه بارسلونا، بایرن مونیخ، آژاکس، منچستر یونایتد
E. تولد بازی تک ضرب در فوتبال
نخستین بار یوهان کرویف در زمان سرمربی گری خود در تیم آژاکس آمستردام این شیوه از بازی را به کار برد. در این شیوه تیم تلاش می کند که با ارسال چند پاس تک ضرب توپ را به خط حمله برساند.
این شیوه ضرب آهنگ بازی را افزایش می دهد اما نیاز به هماهنگی بسیار بالایی دارد چرا که با یک اشتباه توپ از دست می رود برخی از این روش اشتباها به عنوان تیکی تاکا یاد می کنند. اما در حقیقت تیکی تاکا یک سبک بازی برگرفته از توتال فوتبال است. که در مقاله ای که درباره اسپانیا است درباره آن توضیح خواهیم داد. در این شیوه بیش تر از پاس های طولی و پاس های عمقی استفاده می شود. اما امروزه چون تیم های دفاعی عمق خط دفاعی خود را پوشش می دهند انجام این شیوه از بازی دشوارتر از قبل شده است. از این شیوه با عنوان فوتبال مدرسه ای نیز یاد می شود.
F. فوتبال پایه مدرن
تیم های هلندی بیش ترین اهمیت را برای فوتبال پایه خود قائل هستند. تیم های بزرگ هلند یعنی آژاکس، فاینورد، آیندهوون به تناسب کمترین خرج را در بحث نقل و انتقالات اروپا دارند چرا که بیش تر تمرکز و هزینه خود را صرف استعداد یابی و وارد کردن بازیکنان از آکادمی های خود می کنند.
اما مسئله فقط این نیست فوتبال پایه هلند بدین جهت همواره قدرتمند بوده که روش مدرنی برای آموزش بازیکنان دارد. آنها در کنار فوتبال زبان های خارجی مانند انگلیسی را به بازیکنان یاد می دهند. در کنار این ها در آکادمی های هلند اصول اخلاقی و انضباطی را به بازیکنان آموزش می دهند و بر رعایت آنها تاکید می کنند. حتی یکبار زلاتان ابراهیموویچ به دلیل بی انضباطی و درگیری با یکی از مربیان از آکادمی آژاکس اخراج شد. اهمیت به تیم های پایه موجب شده که تیم های هلندی سالیانه بیش ترین درآمد را از راه فروش استعدادهای خود به باشگاه های اروپایی داشته باشند.
فرانکی دیونگ بازیکن و استعداد باشگاه آژاکس که راهی بارسلونا شد.
ماتیاس دیلیخت کاپیتان سابق آژاکس که به تیم یوونتوس پیوست
دونی فن ده بیک استعداد سابق آژاکس که به تیم منچستر یونایتد ملحق شد.
پیشنهادات
معمولا در پایان هر مطلب سعی می کنیم پیشنهاداتی را جهت یادگیری از کشورهای صاحب سبک در فوتبال مطرح کنیم. آنچه که فوتبال ایران می تواند از فوتبال هلند بیاموزد اهمیت به فوتبال پایه کشور است. واقعیت آن است که کشور ایران سرشار از استعداد های مختلف است اما به دلیل اهمیت ندادن و فقدان زیرساخت های ورزشی مناسب بسیاری از آنها به حق خود در فوتبال نمی رسند. خیلی از تیم ها باید به این درک برسند که فوتبال پایه یعنی تضمین آینده یک تیم، با هزینه مالی کمتر و البته بهره وری بیش تر. که می تواند موفقیت های زیادی برای یک تیم به ارمغان بیاورد. و همچنین در آکادمی ها علاوه بر فوتبال باید مسائل اخلاقی نیز آموزش داده شود.
3.جمع بندی
در کل می توان نتیجه گرفت که هلندی ها فوتبال را از حالت بازی خشن و خشک و درگیرانه به یک بازی فانتزی و به اصطلاح مدرسه ای تبدیل کردند. بیش تر تاثیرات فوتبال هلند در بخش تاکتیک های تهاجمی و سبک بازی تهاجمی آن بود اما مهم ترین چیزی که می توان از فوتبال هلند آموخت اهمیت به فوتبال پایه آن است.
با تشکر
