بعد از سال ها زمزمه و ماه ها حاشیه و خبر، اعلام رسمی تشکیل سوپرلیگ اروپا، مانند بمب در دنیای ورزش صدا کرد و تمام دنیا را به سمت خود کشاند. بالاخره فوتبال هم در برابر تزریق سرمایه هنگفت زانو و قرار است لیگی بدون سقوط تشکیل شود.
سال ها است که ساز و کار متفاوت لیگ های آمریکایی برای بسیاری از مردم دنیا عجیب است. چرا هر سال همین تیم ها در NBA هستند؟ چرا هیچ تیم جدیدی به NFL اضافه نمی شود؟ فصل عادی دیگر چیست و پلی آف چه صیغه ای است؟ برای اینکه ادامه متن برای همه قابل فهم باشد، باید بدانیم که ساز و کار لیگ های آمریکایی به چه شکلی است.
ساز و کار لیگ های آمریکایی
در 4 ورزش معتبر آمریکا که به Major Leagues معروف هستند، یک فصل به 2 بخش به نام های فصل عادی و پلی آف تقسیم می شود. فصل عادی با حضور تمام تیم ها است و بسته به نوع لیگ، تیم هایی که برد بیشتری کسب می کنند، راهی پلی آف می شوند تا قهرمان مشخص شود. پلی آف هم که مشخص است و به نوعی مرحله نهایی این رقابت ها به شمار می رود که به طبع با حضور تیم های کمتری برگزار می شود. فصل عادی لیگ های آمریکایی بسیار سودآور است و تمام تیم ها از مزیت های یکسانی برخوردار هستند (جدا از قراردادی تلویزیونی محلی). حتی عدم صعود به پلی آف نیز باعث ضرر تیم ها نمی شود و تمام تیم ها از قراردادهای تلویزیونی بسیار سنگین لیگ خود که به طور مساوی میان شان پخش می شود، سود می کنند. البته تیم هایی که به پلی آف می رسند و مراحل بالاتری را تجربه می کنند، قاعدتا سود بیشتری هم می برند. خب داستان عدم صعود و سقوط تیم ها چیست؟ برای دانستن این موضوع، باید با مفهوم کلمه «فرنچایز» آشنا شوید.
فرنچایز چیست؟
اینجا جایی است که تفاوت اصلی میان تیم های ورزش های آمریکایی و تیم های فوتبال اروپا نمایان می شود. لیگ های آمریکایی در شروع تاسیس خود، با رقیب های بسیاری مواجه بودند. هر کدام از این لیگ ها سعی کردند با متدهای مخصوص خود، مخاطبان بیشتری پیدا کنند تا موفق شوند. تشکیل لیگ های آمریکایی برخلاف فوتبال، با سازمان های خصوصی صورت گرفته و مثل فوتبال به این شکل نبوده که اتحادیه آن ورزش به صورت طبقه بندی شده آن لیگ را تاسیس کند. به عنوان مثال اتحادیه فوتبال انگلیس، ناظر تمام لیگ های فوتبال این کشور است. در لیگ های آمریکایی، سازمان های خصوصی لیگ را تشکیل دادند و اتحادیه آن ورزش دستی در تشکیل این لیگ ها نداشته و به همین دلیل تعدد لیگ زیاد شد و خبری از طبقه بندی شدن این لیگ ها به صورت دسته یک و دسته دو و... نبود. در پایان لیگی که با هر روشی توانست بالاتر از نام های دیگر قرار بگیرد، خودش را به عنوان معتبرترین لیگ آن ورزش معرفی کرد.
فرنچایز در کنار لیگ ارزش دارد و برخلاف باشگاه، وجود مستقل از خود ندارد
وقتی لیگ های آمریکایی تشکیل شدند، این لیگ ها یک سری تیم برای خود به وجود آوردند. این لیگ بود که باعث ایجاد تیم شد و مثل فوتبال نبود که ابتدا یک تیم تاسیس شود و سپس وارد یک لیگ شود. به همین دلیل تمام حقوق آن تیم تنها در آن لیگ معتبر است و تیم به تنهایی ارزش ندارد و باید در کنار آن لیگ فعالیت کند. این روش یک حالت شعبه ای دارد و با حالت باشگاه داری متفاوت است. بگذارید با یک مثال منظور را به درستی برسانم. فرض کنید یک مالک، تیم بسکتبال لس آنجلس لیکرز را خریداری می کند. این مالک هزینه می کند تا در NBA یک شعبه داشته باشد. مالک نمی تواند بعد از خریداری لیکرز، تیم را به لیگ دیگری ببرد زیرا لیکرز یک شعبه در NBA است و تنها اینجا اعتبار دارد. مالک شعبه را می خرد و نمی خواهد ارزش این شعبه با سقوط به دسته پایین تری به خطر بیفتد و از طرفی این را هم می داند که باید در چارچوب لیگ کار کند.
اکنون می رسیم به روش باشگاه داری. اگر شما یک باشگاه فوتبال خریداری کنید، این باشگاه به صورت مستقل ارزش و اعتبار دارد. شما می توانید تیم را به شهر دیگری و حتی لیگ دیگری ببرید و تحت هیچ سازمانی نیستید. تفاوت اصلی یک باشگاه و فرنچایز در این است.
ذات متفاوت فوتبال و ورزش های آمریکایی
تا به اینجا متوجه تفاوت باشگاه و فرنچایز شده اید. ورزش های آمریکایی از همان ابتدا با این روش کار و با این روال فعالیت کرده اند اما فوتبال بسیار متفاوت است. در فوتبال لیگ ها طبقه بندی و سطح بندی شده اند. اگر تیم شما در یک فصل خوب عمل نکند، برخلاف تیم های آمریکایی که در همان فصل عادی سود هنگفتی می کنند، نه تنها دیگر خبری از سود برای تیم نیست، بلکه احتمال دارد تیم شما با سقوط به دسته پایین تر، ضرر هم بکند. هیچ سود تضمین شده ای برای تمام تیم ها وجود ندارد (جدا از سودهای ناشی از حق پخش تلویزیونی) و تیم ها بر اساس موفقیت خود سود می کنند. تیم های دسته پایین تر با صعود به دست بالا و تیم های سطح بالا با صعود به مسابقات اروپایی.
اکنون ایجاد سوپرلیگ اروپا را درنطر بگیرد. این لیگ می خواهد با برگزاری بازی های نسبتا پرتعداد برای تمام تیم ها، همان سود تضمین شده فصل عادی لیگ های آمریکایی را داشته باشد. 15 تیم می خواهند بدون دغدغه از سقوط، بازی های پر زرق و برقی برگزار کنند که سود هنگفتی برای شان به همراه می آورد. موضوع اما این است که فوتبال برخلاف ورزش های آمریکایی از ابتدا به این شکل اداره نشده و وجود تیم های پرشمار و دسته های مختلف باعث شده تا ایجاد سوپرلیگ اروپا، باعث نابودی بسیاری از تیم ها شود. اگر سوپرلیگ اروپا تشکیل شود، تیم هایی که در این لیگ حضور ندارند چگونه باید درآمد خوبی داشته باشند؟ آیا اسپانسرها و شرکت های تبلیغی دیگر تمایلی برای حمایت لیگ های داخلی دارند. اگر ایجاد سوپرلیگ اروپا مسابقاتی همانند لیگ قهرمانان اروپا و لیگ اروپا را هدف بگیرد، هدف تیم هایی که در لیگ های داخلی به امید صعود به این تورنمنت ها و کسب درآمد فعالیت می کنند، چه می شود؟ شاید اتفاقی که برای رقبای NBA و NFL رخ داد، برای رقبای سوپرلیگ اروپا هم رخ دهد اما در ابعاد بسیار گسترده تر؛ سازگاری با فرمت جدید و ادغام با این لیگ یا ضررهای فاجه بار و نابودی.
فوتبال دهه ها است که متفاوت از لیگ های آمریکایی اداره می شود و ایجاد سوپرلیگ اروپا، به ضرر تیم هایی است که در این مسابقات حضور ندارند
نقل و انتقالات سوپرلیگ اروپا در برابر لیگ های آمریکایی
چند ماه پیش در طرفداری مقاله ای با عنوان نگاهی به تفاوت های نقل و انتقالات فوتبال اروپا و لیگ های آمریکایی؛ آیا روزی شاهد ترید در فوتبال نیز خواهیم بود؟ منتشر شد. در این مقاله از احتمال وجود ترید در لیگ های فوتبال نوشتیم، کاری که تنها در یک صورت عملی به نظر می رسید، ایجاد سوپرلیگ! در بخشی از این مقاله آمده است:
چیزی که می توان ترید را وارد دنیای فوتبال کند، احتمالا تشکیل لیگی مانند سوپرلیگ اروپا است. اگر روزی چنین لیگی ساخته شود، احتمال وضع قوانینی مانند سقف قرارداد نیز وجود خواهد داشت؛ قانونی که پایه و اساس تشکیل ترید و تبادل را نیز فراهم می آورد. همان اندازه که تشکیل سوپرلیگ اروپا پیچیده و شاید غیرممکن به نظر می رسد، مرسوم شدن ترید و تبادلی مانند لیگ های آمریکایی نیز در فوتبال سخت و احتمالا بعید است. ترید و تبادل چیزی نیست که به این سادگی ها و مخصوصا با گذشت این همه سال از ساز و کار نقل و انتقالاتی فوتبال، وارد این رشته شود و حداقل فعلا باید منتظر بمانیم تا ببینیم که فوتبال از این امکان به هر نحوی استفاده خواهد کرد یا باید شاهد تغییراتی انقلابی مانند تشکیل سوپرلیگ اروپا باشیم تا این امکان را وارد رشته فوتبال کند.
بله، تغییر انقلابی که در این مقاله به آن اشاره شده بود، در حال رخ دادن است. سوپرلیگ اروپا به طور رسمی تشکیل شده و اکنون یکی از اصلی ترین سوالاتی که ذهن ما را درگیر می کند، نقل و انتقالات تیم ها است. 15 تیم ثابت این لیگ بر فوتبال اروپا حکم رانی خواهند کرد و اکنون احتمال ترید و تبادل میان این تیم ها نیز وجود خواهد داشت. سرمایه های نجومی این تیم ها می تواند دنیای نقل و انتقالات فوتبال را تغییر دهد و نه تنها شاهد ظهور راه های جدید باشیم بلکه احتمالا قراردادهای بسیار بیشتر و بلندمدت تری را نیز می توانیم متصور باشیم. البته این ساز و کارهای جدید نقل و انتقالات و در کنار آن قراردادهای سنگین، باز هم می تواند تیم هایی که در این مسابقات حضور ندارند را هدف برود و باعث تضعیف آن ها شود.
مشکل اساسی؛ آیا سوپرلیگ اروپا را می توان مثل لیگ های آمریکایی اداره کرد؟
اکنون که می دانیم سوپرلیگ اروپا با هدفی مانند لیگ های آمریکایی تشکیل شده، سوالی که پیش می آید این است که آیا می توان فوتبال را مانند NBA، NFL یا MLB مدیریت کرد؟ برای جواب این سوال باید اطلاعات بیشتری داشته باشیم. آیا سوپرلیگ اروپا مانند لیگ های آمریکایی فردی را به عنوان کمیسیونر که بر فعالیت تیم ها نظارت داشته باشد، انتخاب می کند؟ آیا این لیگ برنامه ای برای کنترل بودجه و درآمد تیم ها خواهد داشت؟ اگر قرار باشد تیم ها در کنار بازی در این لیگ، در لیگ های داخلی خود نیز فعالیت کنند، چگونه می توان متصور بود که سوپرلیگ اروپا در شرایط برابری برگزار خواهد شد؟
ایده تشکیل سوپرلیگ اروپا از روی لیگ های آمریکایی گرفته شده و هدف تضمین سود بزرگ و هنگفت در سال برای تیم های حاضر در این لیگ است.
چیزی که در حال حاضر واضح است، این است که ایده تشکیل سوپرلیگ اروپا از روی لیگ های آمریکایی گرفته شده و هدف تضمین سود بزرگ و هنگفت در سال برای تیم های حاضر در این لیگ است. در طرف دیگر اما تفاوت در ذات فوتبال و ورزش های آمریکایی، فرق میان فرنچایز و باشگاه و از همه مهم تر، تفاوت فاحش در نحوه اداره فوتبال در این سال ها با ورزش های آمریکایی، باعث می شود که نتوان این سوپرلیگ را مانند لیگ های معتبر آمریکا اداره کرد و تنها شباهت این لیگ ها با یکدیگر، همان ایده پول سازی است و سوپرلیگ اروپا فعلا تنها به همین جنبه لیگ های آمریکایی توجه کرده است!
