گاگائوزیا (به گاگائوز: Gagauziya یا Gagauz Yeri؛ به رومانیایی: Găgăuzia؛ به روسی: Гагаузия) یک جمهوری خودمختار در کشور مولداوی است که در تاریخ ۲۳ دسامبر ۱۹۹۴ تأسیس شده‌است. مساحت این جمهوری ۱٬۸۲۳ کیلومتر مربع بوده و جمعیت آن در سال ۲۰۱۱ بالغ بر ۱۶۰٬۷۰۰ نفر بوده‌است. برپایهٔ آمار سال ۲۰۰۴ میلادی، ۸۲٫۱ درصد از ساکنان جمهوری گاگائوز را مردم گاگائوز تشکیل می‌دهند.
گاگائوز یک قوم ترک‌تبار است که بیشتر در جنوب مولداوی (گاگائوزیا) و جنوب شرقی اوکراین (بودجاک) زندگی می‌کنند و جمعیتی در حدود ۲۴۰٬۰۰۰ نفر دارند. گاگائوزها نیز همانند چوواش‌ها، یاکوت‌ها، و دولگان‌ها از ترکان مسیحی‌مذهب هستند. اکثر آنها ارتدکس و بعضی پروتستان می‌باشند. این مردم به زبان گاگائوز از شاخهٔ اغوز خانوادهٔ زبان‌های ترکی صحبت می‌کنند که شامل آذربایجانی، ترکی ترکیه و ترکمنی نیز می‌شود. گاگائوزها در بندر اودسا، و منطقه زاپوریژیای اوکراین، همچنین در کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، کاباردینو-بالکاریا (روسیه)و رومانی سکونت دارند. حدود ۲۰ هزار قاقاوز در مناطق بالکان یونان و بلغارستان زندگی می‌کنند.
اجداد گاگائوزها عشایر مهاجر اوز، شاخه‌ای از قوم اوغوز بوده‌اند. تاریخ نویسان بیزانس گذشت آنها از رود دانوب و ساکن شدن آنها را در بالکان یونان و بلغارستان درج نموده‌اند. آنها بعد از اسکان در این منطقه مسیحی گشته‌اند. فعالیتهای ملی گرایانه در میان گاگائوزها تا سالهای هشتاد میلادی محدود به روشنفکران بود ولی با تجزیه شوروی و تمایل به نزدیکی با رومانی در مولداوی حرکت ملی فعالی برای استقلال صورت گرفت. در سال ۱۹۹۴ مجلس مولداوی خودمختاری گاگائوزیا (گاگائوز یری Gagauz Yeri) را به رسمیت شناخت و بدین ترتیب اختلاف به صورت مسالمت‌آمیزی برطرف شد.
زبان گاگاووز (Gagauz language) نام گونه‌ای از زبان‌های ترکی است که توسط مردم گاگائوز یا به‌طور رسمی در گاگائوزیا، مولداوی تکلم می‌شود. این زبان از دو لهجه گاگائوزی بلغاری و گاگائوزی بحری تشکیل شده است. زبان ترکی روملی یک زبان متفاوت از زبان گاگائوز است. در اصل الفبای گاگائوز همان الفبای یونانی بوده که در ابتدای سال ۱۹۵۷ به الفبای سیریلیک تغییر یافت.الفبای گاگائوز، الفبایی است که پایه لاتین دارد و در واقع همان الفبای ترکی به اضافه حرف "ä" (که در الفبای آذربایجانی همان صدای "ə" را دارد) و "ţ" است.
گاگائوزها نیز همانند چوواش‌ها، یاکوت‌ها، و دولقان‌ها از ترکان مسیحی‌مذهب هستند. اکثر آنها ارتدکس و بعضی پروتستان می‌باشند. گاگائوزها در بندر اودسا، و منطقه زاپوریژیای اوکراین، همچنین در کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، کاباردینو-بالکاریا (روسیه) و رومانی سکونت دارند. اجداد گاگائوزها عشایر اوز، شاخه‌ای از قوم اوغوز بوده‌اند. تاریخ نویسان بیزانس گذشت آنها از رود دانوب و ساکن شدن آنها را در بالکان یونان و بلغارستان درج نموده‌اند. آنها بعد از اسکان در این منطقه مسیحی گشته‌اند.
............................................
شناخت کشورها
شناخت سایر مناطق
