در نشست مطبوعاتی قبل از بازی سپاهان - فولاد در هفته هجدهم، وقتی امیر قلعه نویی سبک بازی فولاد را با سبک تیم ملی تحت هدایت کی روش مقایسه کرد، با واکنش شدید جواد نکونام مواجه شد. شاید قلعه نویی برای کنایه زدن به سبک دفاعی نکونام از این قیاس استفاده کرده باشد اما وقتی به روش بازی فولاد در این فصل دقت می کنیم، به وضوح می توان دید که تفکرات نکونام شباهت های زیادی به استاد سابقش در تیم ملی ایران دارد و قلعه نویی بیراه نگفته بود!
اگرچه بازی پرسپولیس و فولاد دو روز به تعویق افتاده و به جای فردا (پنجشنبه) شنبه برگزار می شود اما مرور تاکتیک این تیم خالی از لطف نیست؛
سیستم بازی فولاد
بهترین سیستم برای دفاع کردن همان سیستمی است که اینترِ مورینیو، چلسی دی متئو، پرتغال سانتوس، ایران کی روش و بسیاری دیگر از تیم های دفاعی جهان را به موفقیت رساند و قوی ترین خطوط حمله فوتبال را زمین گیر کرد؛ سیستم 1-3-2-4. سیستمی با دو هافبک دفاعی که فضای جلوی 4 دفاع را به خوبی پوشش می دهند و تا حد امکان جلوی ایجاد موقعیت توسط تیم حریف را می گیرد. این سیستم در ایران توسط بسیاری از مربیان استفاده می شود اما در این فصل موفق ترین مربی در ایران در زمینه استفاده از این سیستم جواد نکونام بوده است. فولاد در تمام بازی های این فصل با این سیستم وارد زمین شده است. احمد عبدالله زاده و محمد آبشک در بیشتر بازی ها زوج هافبک دفاعی فولاد بوده اند.
روش بازی فولاد
چلسی مورینیو در فصل 2015 - 2014 با اقتدار قهرمان لیگ برتر انگلیس شد. یکی از کلیدی ترین بازی ها در مسیر قهرمانی، بازی برگشت برابر منچستر یونایتد تحت هدایت فن خال بود. در این بازی که با گل زود هنگام ادن هازارد به سود چلسی شروع شد و در نهایت با برد 1-0 چلسی به پایان رسید، چلسی فقط 23 درصد مالک توپ و میدان بود! وقتی یکی از خبرنگاران در کنفرانس مطبوعاتی بعد از بازی در این مورد از مورینیو سوال کرد، با پاسخ جالب آقای خاص مواجه شد: ترجیح می دهم تیمم یک درصد مالک توپ باشد اما برنده از زمین خارج شود.
جواد نکونام هم کاملا از این قاعده پیروی کرده است. فولاد نکونام علاقه ای به حفظ توپ ندارد. هنگامی که بازیکنان فولاد صاحب توپ می شوند، به سرعت توپ را به کانال های کناری هدایت می کنند. هافبک های کناری فولاد مثل احمدزاده و بیت سعید، با سرعت بالای خود به فضای پشت سر مدافعین کناری حریف یورش می برند و با ارسال سانتر یا پاس رو به بیرون به محوطه جریمه، دروازه حریف را با خطر مواجه می کنند.
اگر در میانه راه توپ از دست برود، کار دفاعی آغاز می شود: تمام بازیکنان هجومی فولاد به سرعت به زمین خودی برمی گردند. در این وضعیت بازیکنان حریف برای گلزنی 3 راه دارند:
راه اول بردن توپ به کناره ها و نفوذ به محوطه جریمه از گوشه های زمین است. برای خنثی کردن این نقشه، دو هافبک کناری فولاد (حسن بیت سعید و فرشاد احمدزاده) به دو دفاع پشت سرشان نزدیک میشوند . همچنین یکی از دو هافبک دفاعی به سمت کانال کناری که توپ در جریان است مایل می شود. به این ترتیب در هر کانال کناری، سه بازیکن فولاد جلوی نفوذ هافبک های حریف را می گیرند. عملکرد فولاد در این بخش موفقیت آمیز بوده و در بیشتر مواقع جلوی نفوذ هافبک و دفاع کنار حریف به داخل محوطه گرفته می شود.
راه دوم نفوذ از طریق کانال مرکزی و باز کردن عمق دفاع فولاد است. برای خنثی کردن این روش، هافبک پشت مهاجم فولاد (قاسمی نژاد یا پاتوسی) و تک مهاجم تیم (شیمبا) به هافبک های دفاعی نزدیک میشوند و شروع به دفاع کردن میکنند . بازیکنان فولاد ، بازیکن صاحب توپ حریف را پرس نمیکنند اما با دوندگی در عرض محوطه جریمه، اجازه نمی دهند بازیکنان حریف به محوطه 18 قدم فولاد نزدیک شوند. به این ترتیب، تیم حریف مجبور به دادن پاس های عرضی و بی هدف دور از دروازه می شود که فایده چندانی برای گلزنی ندارد.
راه سوم ارسال توپ های بلند و مستقیم از میانه زمین به سمت دروازه فولاد است. با حضور شهاب گردان که خروج از دروازه را به خوبی بلد است و مدافعان بلند قدی چون عارف آغاسی، موسی کولی بالی و ایوب والی، استفاده از این روش هم کاربرد چندانی ندارد. به این ترتیب خط دفاعی فولاد اجازه گلزنی به مهاجمان حریف را نمی دهد.
روش های گلزنی فولاد
همانطور که قبلا اشاره شد، شیوه اصلی فولاد در فاز حمله، انتقال سریع توپ به کناره ها و ارسال سانتر یا پاس کات بک به درون محوطه جریمه است. در این شیوه، فضای پشت سر مدافعین کناری حریف هدف اصلی بازیکنان فولاد برای رسیدن به گل است و نکته جالب درباره گل های فولاد، نقش پررنگ مدافعین کناری این تیم در به ثمر رسیدن گل هاست . با بررسی گل های فولاد در 6 هفته اخیر، می توان بهتر این موضوع را درک کرد:
هفته هجدهم برابر سپاهان: نفوذ وحید حیدریه، دفاع چپ فولاد، به جناح راست سپاهان و سانتر دقیق برای بیت سعید که منجر به گل فولاد شد.
هفته نوزدهم برابر شهر خودرو: گل اول که با حرکت آغاسی به سمت راست دفاع شهرخودرو و سانتر این بازیکن همراه بود که با اشتباه دفاع حریف منجر به گل شد.
هفته بیستم برابر پیکان: هر دو گل فولاد با نفوذ حیدریه از سمت چپ فولاد و سانترهای این بازیکن پایه گذاری شد.
هفته بیست و یکم برابر شاهین: نفوذ حیدریه از چپ و سانتر این بازیکن که با استپ احمدزاده، منجر به شوت سرکش پاتوسی و گل زیبای فولاد شد.
بازی عقب افتاده برابر استقلال: بردن توپ به فضای خالی پشت سر وینگ بک چپ استقلال، یک دو شیمبا با دفاع راست فولاد مجتبی نجاریان، شوت محکم این بازیکن و به ثمر رسیدن گل دوم فولاد برابر استقلال.
هفته بیست و دوم برابر ماشین سازی: گل اول با نفوذ حیدریه از جناح چپ و سانتر برای احمدزاده منجر به گل شد . گل دوم فولاد هم با پاس قطری به جناح چپ، حرکت آبشک در فضای پشت مدافع چپ حریف که با پاس گل این بازیکن برای شیمبا همراه بود.
تیم ایستگاهی
به این ترتیب می توان به خوبی متوجه نقش پررنگ دفاع های کناری فولاد در حملات این تیم شد. حتی در هفته دوم لیگ که فولاد هنوز نظم و انسجام فعلی را نداشت، تک گل این تیم برابر استقلال با نفوذ دفاع راست فولاد، صالح حردانی و سانتر این بازیکن برای امیرحسین باقرپور به ثمر رسید.
نکته آخر درباره حملات فولاد، نقش پررنگ ضربات ایستگاهی است. سانترهای دقیق محمد آبشک و پاتوسی با اضافه شدن مدافعان سرزنی چون موسی کولیبالی و ایوب والی در کرنرها و خطاها، منجر به ایجاد موقعیت های خوبی برای فولاد شده است. گل اول فولاد برابر استقلال توسط کولی بالی در بازی اول پس از کرونا، یکی از موارد موفق استفاده از ضربات ایستگاهی است.
تمام مواردی که تا اینجا گفته شد، درباره نقاط قوت فولاد بود.
اکنون به بررسی نقاط ضعف این تیم در دفاع و حمله می پردازیم:
ضعف های دفاعی
1) هافبک های دفاعی فولاد گاهی بیش از حد به سمت محوطه جریمه خودی عقب نشینی می کنند که این امر موجب ایجاد فرصت شوتزنی برای بازیکنان حریف می شود.
2) مدافعان مرکزی فولاد هر چقدر که در دفع سانترهای مستقیم مهارت بالایی دارند، در دفع ارسال های زاویه دار از کنار مشکل دارند. در بازی با ماشین سازی دروازه فولاد روی همین ضعف باز شد و در ادامه بازی هم این موضوع منجر به خطرات زیادی شد که درخشش گردان ضعف دفاع های میانی فولاد را جبران کرد. گل فرشید اسماعیلی به فولاد در هفته دوم لیگ یکی از بهترین نمودهای این نقطه ضعف دفاع فولاد بود.
3) دفاع های کناری برای پوشش کناره ها، بیش از حد از مدافعان مرکزی دور میشوند و گپ ایجاد شده به فرصت خوبی برای استفاده بازیکنان حریف تبدیل می شود. گل محبی در هفته هجدهم، گل کوشکی در هفته بیستم و گل چشمی در بازی استقلال - فولاد گل هایی هستند که روی این ضعف فولادی ها به ثمر رسیده است.
ضعف هجومی
تیم نکونام در زمان هایی که مالک توپ است و حریف عقب نشینی کرده است ، برنامه جایگزینی برای گلزنی ندارد . بردن توپ به کناره ها و سانتر از جناحین تنها حربه فولاد برای رسیدن به گل است . نداشتن پلن B و عدم توانایی بازیکنان فولاد در استفاده از کانال مرکزی ، ضعف بزرگ فولاد در این فصل بوده است .دفاع فشرده در 18 قدم و بستن کانال های کناری در برابر فولاد ، تا حد زیادی خط حمله این تیم را خنثی میکند .
دیدار با پرسپولیس
نکونام نشان داده که مربی محافظه کاری است و بی گدار به آب نمی زند. استراتژی احتمالی نکونام در این بازی، دفاع فشرده و استفاده از ضدحملات است. شیمبا، فرشاد احمدزاده و حسن بیت سعید مثلث آتشین فولاد در ضدحملات هستند. اگر بیت سعید به بازی نرسد، به احتمال زیاد صابر حردانی جایگزین او خواهد شد که البته حردانی هم سرعت و تکنیک بالایی دارد. با توجه به ضعف های مهدی شیری در سمت راست پرسپولیس، وحید حیدریه نقش تعیین کننده ای در حملات فولاد خواهد داشت. دفاع چپ سابق پرسپولیس و فعلی فولاد که رد پایش در اکثر گل های هفته های اخیر این تیم دیده می شود، فرصت مناسبی برای درخشش در برابر تیم سابق خود دارد.
نگرانی اصلی نکونام در دفاع بدون شک مهار ترابی خواهد بود. احمد عبدالله زاده احتمالا نزدیک به ترابی بازی خواهد کرد تا او را کنترل کند.
جدال یحیی در برابر نکو، جدال دو سبک متفاوت مربیگری است: اولی توپ را برمی دارد، دومی زمین را! اولی با آرامش شاگردانش را هدایت می کند، دومی با شور و حرارت و فریاد زدن!
جنگ تاکتیکی این دو مربی می تواند زیباترین بازی هفته بیست و پنجم لیگ را رقم بزند.
