مطلب ارسالی کاربران
بررسی مبنای ژنتیک رنگ چشم؛ چه ژن هایی رنگ چشم ما را سبب میشوند؟
دوشنبه 29 مرداد 1397 - 18:59
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ توضیح : با توجه به اینکه تقریبا در فضای وب فارسی هیچ گونه متن مفید و کاملی در این باره وجود ندارد تا مورد استفاده خانوداه های ایرانی قرار بگیرد ، تصمیم گرفتم مبنای ژنتیک رنگ چشم را به صورت ساده توضیح دهم ، همچنین امید است مادران عزیز ایرانی متوجه این موضوع بشوند رنگ چشم نورسیدگانشان اصولا به ژن بستگی دارد نه ائمّه اطهار و امامزادگان گرامی ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ریشه تاریخی چشم رنگی : از دیدگاه زیست-باستان شناسان ،ژن های مربوط به طیف رنگی چشم یعنی سبز ، آبی و خاکستری ، ریشه در مردم و قبایلی دارد که فرهنگ باستانی yamna (حدود 3 هزار سال پیش از میلاد در استپ های جنوب روسیه) را تشکیل میدادند دارد ، یعنی همان مردمی که قرون بعدی سبب مهاجرت هایی معروف به «هندواروپایی» شدند ، انتشار و پراکندگی ژن های چشم رنگی نیز به مانند زبان هندواروپایی ، حاصل مهاجرت و جنبش این مردم بوده است ، از دیدگاه ژنتیکی تر ، هالپوگروپ های پدری R1a و R1b که طب مهاجرت های هندواروپایی در بخش اعظم اوراسیا مستقر شدند این ژن ها را به مناطق مختلف منتقل کردند 13 چند ریختی تک نوکلئوتیدی( SNP ) روی اینترون 86 ژن hrec2 بر روی کروموزوم 15 که به هالپوتایپ h-1 معروف است باعث به وجود امدن آلل رنگی ژن herc2 شده است که این آلل با خنثی کردن تولید ملانین توسط ژن همسایه oca2 باعث بروز چشم روشن میشود 13 اسنیپ جهشی این هاپلوتایپ : rs4778241(C) rs1129038(A) rs12593929(A) rs12913832(G) rs7183877(C) rs3935591(G) rs7170852(A) rs2238289(T) rs3940272(C) rs8028689(T) rs2240203(A) rs11631797(G) rs916977(G) -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- آیا چشم رنگ دارد ؟! بسیاری به اشتباه میپندارند که فردی به طور مثال با چشم آبی ، دارای رنگ آبی در چشم خود است اما این عقیده کاملا اشتباه است ، اصولا کاهش و یا افزایش مقدار «ملانین» در عنبیه چشم باعث بروز رنگ های متفاوت میشود ، درواقع ملانین بیشتر باعث رنگ تیره تر و ملانین کمتر باعث بروز رنگ روشن میشود ترتیب کلی رنگ چشم بر اساس مقدار ملانین در عنبیه: قهوه ای > سبز > آبی > خاکستری ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- بررسی کلی ژنتیک رنگ چشم گرچه در نگاه اول از نظر بسیاری این صفت باید توضیح ساده ای از لحاظ ژنوتیپی(ژن های تشکیل دهنده) داشته باشد اما مسئله بسیار پیچیده تر است ، نزدیک به 14 نوع ژن در نقاط مختلف ژنوم در رنگ ژن تاثیر گذار هستند ژن های رنگ چشم (که ممکن است در صفت های دیگر هم دخیل باشند و نه فقط رنگ چشم) در دو دسته اصلی و فرعی دسته بندی میشوند ، ژن های اصلی که 2 ژن را تشکیل میدهند رنگ کلی چشم را سبب میشوند و ژن های فرعی(Modifier Genes) در کیفیت رنگ تاثیر گذار هستند . همین ژن های فرعی باعث گوناگونی رنگ ها شده است به طور مثال رنگ سبز یا آبی دارای چندین زیر گروه هستند ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ژنتیک و ژنوتیپ رنگ چشم مهم ترین ژن سازنده ملانین که بخش اعظم رنگ چشم را سبب میشود ژنی به نام OCA2 است که بر روی کروموزوم پانزدهم انسان قرار دارد ، این ژن همچنین به EYCL2 و EYCL3 نیز معروف است ژن بسیار مهم دیگری که رنگ چشم را سبب میشوند ژن GEY یا green eye gene است که به EYCL1 نیز معروف است و بر روی کروموزوم نوزدهم قرار دارد ، این ژن مختص چشم های طیف رنگی است . به طور کلی همین دو ژن عوامل اصلی رنگ کلی چشم هستند ژن OCA2 در حالت کلی دو الل برای عنبیه چشم دارد ، اولی قهوه ای(B) و دومی آبی (b) که B بر b غالب است ژن GEY هم دو الل دارد که اولی سبز(G) و دومی آبی(b) است که G بر b غالب است . حدس زده میشود در چشم های تیره این ژن وجود ندارد که در نمایش ژنوتیپی میتوان فقدان آن را با o نشان داد با این تفاسیر به طور کلی 3 دسته کلی به وجود میاید: 1-خانواده تیره(حالت پایه بدون اثر ژن های فرعی: سیاه) ژنوتیپ های ممکن این خانواده(ژن های اصلی) : BbGG - BBGb - BBGG - BBGb -BBbb - BBGo - BBoo - BbGo - Bbob - Bboo 2-خانواده سبز(حالت پایه بدون اثر ژن های فرعی : سبز روشن ) ژنوتیپ های ممکن این خانواده(ژن های اصلی) : bbGG - bbGb و احتمالا bbGo 3-خانواده آبی(حالت پایه بدون اثر ژن های فرعی: احتمالا آبی آسمانی) ژنوتیپ های ممکن این خانواده(ژن های اصلی) : bbbb و احتمالا bbob اساسا رابطه غالب-مغلوبی در ژنتیک رنگ عنبیه قطعی و بدیهی نیست ، به طور مثال ژنوتیپ BbGG که طبق تئوری میبایستی چشمی از خانواده تیره را سبب شود ممکن است در موارد استثنایی B بر b ( در ژن OCA2) غالب نشود و رنگ حاصل سبز شود! ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- اثر ژنهای فرعی بر روی رنگ چشم ژنهای Modifier چه هستند؟ این ژن ها در مطالعات ژنتیکی اصولا با اثر گذاری روی یک ژن اصلی بر روی عملکرد ان دخیل است بالاتر گفتیم که بدون ژن های فرعی ، چشم انسان سه حالت ساده ی سیاه تیره ، سبز برگی و آبی اسمانی دارد اما واضح است که حالت های بسیار زیادی در چشم دیده میشود و این دقیقا اثر ژن های فرعی است. به طور مثال طبق تئوری ژنوتیپ BBoo بایستی رنگ سیاه را باعث شود اما ممکن است اگر این فرد دارای ژن های فرعی باشد و این ژن ها با وادار کردن OCA2 به تولید کمتر ملانین ، رنگ چشم فرد را به قهوه ای تغییر دهند . و یا مثلا ژنوتیپ bbGG که طبق برنامه بایستی رنگ سبز برگی را ظاهر کند ممکن است با اثر ژن های فرعی به نوع دیگر سبز مثل Green Hazel تغییر کند
