بیماری مولتیپل اسکلروز (MS) یک بیماری مزمن در رابطه با سیستم عصبی است, اکثر افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند 50-20 سال سن دارند و در این بازه زنان بیشتر در معرض خطرابلتلا به این بیماری می باشند.
این بیماری با التهاب در سیستم عصبی مرکزی (CNS) شناسایی می شود که این التهابات موجب از بین رفتن پوشش میلین و قطع آکسون در مغز ، آسیب به عصب بینایی و در نهایت اختلال در هدایت عصبی می شود. که این کند شدن و یا مسدود شدن هدایت عصب حرکتی می تواند منجر به ناهماهنگی عصبی، گرفتگی عضلانی، ضعف عضلانی و خستگی شود که همگی اینها می توانند اختلالات معنی داری را در نواحی احشایی ، مثانه و عملکرد جنسی بر جای گذارد.
در طول دوران وجود بیماری ام.اس مشکلات عصبی بیشتری وجود خواهد داشت که احتمالا به وسیله حمایت ناکافی عوامل رشد عصبی(NGF) در سیستم عصب مرکزی به وجود می آیند. اینگونه التهابات و نارسایی های عصبی هنگامی که نواقص شدید در سیستم های جسمانی و شناختی بیماران رخ می دهد به اوج خود می رسد. به خوبی نشان داده شده است که بیماران ام.اس سطح پایین تری از فعالیت های روزانه نسبت به افراد سالم جامعه دارند و تعجب آور نیست که بعضی از عوارض شناخته شده بی فعالیتی در این گروه از بیماران دیده شده است.
مشکلات مربوط به بی تحرکی مانند افزایش خطر پوکی استخوان(کاهش تراکم مواد معدنی استخوان) ، افسردگی، خستگی و مرگ ناشی از بیماری قلبی- عروقی در بیماران ام.اس دیده شده است. از این رو سایتوکین ها (پروتئین انتقال دهنده پیام) نقش مهمی را در بروز بیماری ام.اس ایفا می کند و آن هدف اصلی مداخلات درمانی است. بعلاوه اینترلوکین6 (IL-6) ، عامل تخریب بافتی(TNF-α) و عامل سد تکثیر ویروس(IFN-y) نقش مهمی در فرایند از بین رفتن میلین عصب و آسیب آکسونی در بیماران ام.اس دارند.
همراه با پیشرفت این بیماری علائمی مانند اختلال در عملکرد ، ناتوانی و کاهش کیفیت زندگی بوجود می آید که در نهایت رو به وخامت می گذارد. از طرف دیگر این بیماری دارای عوارضی در رابطه با سیستم حرکتی (ضعف دست و پا ، اسپاسم های عضلانی ، مشکلات تعادلی) و وظایف حرکتی (غذا خوردن ، شانه کردن مو ، حمام کردن ، پیاده روی) نیز می باشد.
صرف نظر از موارد بالینی بیماری، خستگی رایج ترین نشانه آن است به طوری که 40 درصد از بیماران ام.اس می گویند تنها مشکل شایع آنها در مقابل ضعف، گرفتگی عضلانی ، مشکلات حرکتی و مشکلات مربوط به مثانه است و می تواند به مقدار زیادی فعالیت های روزانه بیمار ام.اس را محدودکند.
نواقص مربوط به راه رفتن یکی دیگر از رایج ترین عوارض بیماری ام.اس است که عامل محدودکننده زندگی روزمره می باشد. اصطلاح مقیاس گسترش ناتوانی(EDSS) در بین بیماران ام.اس در تحقیقات و پژوهش های مختلف در رابطه با این بیماران به کار می رود که مقدار زیادی با توانایی راه رفتن آنان در ارتباط است. دامنه متوسط این مقیاس 7-4 می باشد که توسط مسافت طی شده در طول 500 متر اندازه گیری می شود.
محققان حد پایه ناتوانی در بیماران ام.اس را در امتیاز 4(زمانی که توانایی راه رفتن محدود می شود اما فرد بدون کمک و یا هرگونه استراحتی می تواند بیشتر از 500 متر را طی کند) و امتیاز 6(توانایی راه رفتن با کمک و حمایت یک سویه که البته حداکثر تا 100 متر را بتواند بدون استراحت طی کند) تعریف کرده اند.
عنوان شده است که 50 درصد از بیماران ام.اس بعد از 20 سال از شروع بیماریشان به این دو حد پایه در رابطه با اختلال راه رفتن خواهند رسید. یک آزمون مناسب برای شناسایی مقدار اختلال راه رفتن ، آزمون 6 دقیقه پیاده روی (6MW) است. به طور کلی سطح فعالیت بدنی به حد زیادی در بیماران ام.اس پایین بوده و حتی بعضی از محققین اشاره کردند که بیماری ام.اس به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم بر روی فعالیت جسمانی تاثیر می گذارد.
فعالیت جسمانی به عنوان حرکت بدن توسط انقباضات عضلات اسکلتی تعریف می شود که مصرف انرژی را افزایش می دهد. مدارک قابل توجهی در رابطه با تاثیرات مثبت فعالیت جسمانی بر روی بیماری ام.اس وجود دارد.
سالها بود که بیماران مبتلا به ام.اس از انجام هرگونه فعالیت ورزشی بر حذر داشته می شدند. افرادی که چنین توصیه ای می کردند بر این باور بودند که دوری از فعالیت ورزشی باعث حفظ انرژی بدن و کم شدن خستگی می شود و بنابراین انرژی بیشتری صرف فعالیت های روزانه می شود. اما در دهه گذشته توصیه به ورزش در مورد بیماران ام.اس فراگیرتر شده است چرا که پژوهش های مختلفی نشان دادند که فعالیت ورزشی تاثیرات سودمندی بر روی این بیماری داشته است.
اصولا نیاز به تمرین و فعالیت ورزشی در بیماران ام.اس به وسیله شاخص های فیزیولوژیکی آنها مورد تاکید قرار گرفته است که احتمالا هم در مورد عوارض خود بیماری و هم در مورد تاثیرات برگشت پذیر زندگی بی تحرک آنها موثر است. البته هنوز نامشخص است که فعالیت ورزشی بر روی خود فرایندهای بیماری تاثیر گذار است یا خیر. ولی مطالعاتی که انجام شده است نشان داده که فعالیت ورزشی ممکن است توسط کند کردن روند پیشروی بیماری تاثیرات سودمندی داشته باشد.
جدیدا نشان داده شده است که با اینکه بعد از فعالیت ورزشی تعداد و یا شدت علائم حسی بیماری ام.اس در بیشتر از 40 درصد از بیماران بدتر شده بود ولی این عواقب همگی جسمانی بود و نیم ساعت بعد از اتمام فعالیت ورزشی این عوامل در بیشتر از 85 درصد بیماران به حالت عادی بازگشت. فعالیت های ورزشی گوناگون با کیفیت های گوناگون سازگاری های گوناگونی بر روی سیستمهای قلبی-عروقی ، عضلانی و عصبی در بیماران ام.اس داشته است که البته تمامی این سازگاریهای دیده شده بسیار شبیه به سازگاریهایی است که در افراد سالم رخ داده بود.
با توجه به تمامی این یافته ها ، شواهدی وجود دارد که بیماران ام.اس می توانند در هر دو نوع تمرین استقامتی و قدرتی شرکت کنند و از تاثیرات مطلوبی که هر یک بر روی بدن آنها دارند بهره مند شوند. از طرف دیگر مطالعاتی که تاثیرات تمرینات ترکیبی مقاومتی-استقامتی را بررسی می کنند رو به افزایش است و تاثیرات سودمندی را نشان داده است. تمرین ترکیبی استقامتی و مقاومتی می توانند به عنوان یک نوع تمرین ترکیبی مورد توجه باشند. اکثر مطالعات توصیه هایی درباره این دو نوع تمرین ارائه کرده اند.
منبع : قم فردا
