درمقاله قبلی درباره فیتنس یا بدنسازی؟ کدام سبک ورزشی برای شما مناسب‌تر است؟ صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم درباره آسیب‌های ورزشی: پیشگیری، درمان و نقش فیزیوتراپی صحبت کنیم.
ورزش کردن فواید بی‌شماری برای سلامت جسم و روح دارد، اما در عین حال ممکن است با خطراتی نیز همراه باشد؛ آسیب‌های ورزشی از شایع‌ترین این خطرات هستند. آشنایی با این آسیب‌ها، روش‌های درمان و مهم‌تر از آن، راهکارهای پیشگیری، به ورزشکاران در هر سطحی کمک می‌کند تا با خیال راحت و سلامت کامل به فعالیت خود ادامه دهند. در این مقاله از درمانکده، به بررسی انواع آسیب‌های ورزشی، روش‌های درمانی و نقش مهم فیزیوتراپیست‌ها می‌پردازیم.
نقش فیزیوتراپیست در آسیب‌های ورزشی
متخصص فیزیوتراپی نقش کلیدی در درمان و توانبخشی آسیب‌های ورزشی ایفا می‌کند. با ارزیابی دقیق شرایط، برنامه‌ای اختصاصی طراحی می‌شود تا به بازیکن کمک کند نه تنها بهبود یابد، بلکه از تکرار آسیب جلوگیری شود.
خدمات اصلی فیزیوتراپی در آسیب‌های ورزشی شامل موارد زیر است:
تشخیص علت آسیب و کنترل درد و التهاب
برنامه تمرینی جهت تقویت عضلات محافظ مفاصل زانو، مچ پا و ساق پا
به‌کارگیری تکنیک‌های درمانی مانند تحریک الکتریکی، شاک‌ویو و اولتراسوند
کشش، ماساژ درمانی و تمرینات عملکردی
آموزش حس عمقی، تعادل، حرکات چابک و پلایومتریک
استفاده از آتل یا نوار برای حمایت از مفصل آسیب‌دیده
بررسی تحرک بیومکانیکی بدن و اصلاح آن در صورت نیاز
فیزیوتراپیست همچنین با اجرای تست‌های عملکردی پیش از بازگشت ورزشکار به زمین، اطمینان حاصل می‌کند که آمادگی کامل وجود دارد.
انواع شایع آسیب‌های ورزشی
آسیب‌های ورزشی بسیار متنوع هستند اما برخی از آن‌ها بیشتر از سایرین اتفاق می‌افتند:
1- پیچ‌خوردگی
آسیب به رباط‌ها که معمولاً به دلیل کشش بیش از حد یا پارگی آن‌ها رخ می‌دهد.
2- کشیدگی عضلات
پارگی یا کشیدگی عضلات و تاندون‌ها که اغلب با پیچ‌خوردگی اشتباه گرفته می‌شود.
3- جراحات زانو
از کشیدگی تا پارگی بافت‌های درون زانو که می‌تواند عملکرد مفصل را تحت تأثیر قرار دهد.
4- تورم عضلات
پاسخ طبیعی بدن به آسیب که ممکن است همراه با درد و ضعف باشد.
5- پارگی تاندون آشیل
تاندون پشت مچ پا ممکن است در هنگام ورزش دچار پارگی شود که درد شدید و مشکل در راه رفتن را به همراه دارد.
6- ترک‌خوردگی یا شکستگی
شکستگی استخوان‌ها به‌ویژه در انگشتان پا از رایج‌ترین آسیب‌ها در ورزش است.
7- جابجایی مفصل
خارج شدن استخوان از جایگاه طبیعی‌اش در مفصل که بسیار دردناک است.
8- آسیب به کلاهک گرداننده شانه
پارگی در عضلات اطراف شانه که دامنه حرکت آن را محدود می‌کند.
درمان آسیب‌های ورزشی
یکی از روش‌های مؤثر برای درمان آسیب‌های خفیف ورزشی، روش RICE است که شامل چهار مرحله می‌شود:
استراحت (Rest)
یخ (Ice)
فشرده‌سازی (Compression)
بالا نگه داشتن (Elevation)
این روش بهتر است در ۲۴ تا ۳۶ ساعت ابتدایی بعد از آسیب اجرا شود تا از تورم و کبودی بیشتر جلوگیری کند.
سایر درمان‌ها:
مصرف داروهای ضد التهاب و مسکن‌ها (با تجویز پزشک)
فیزیوتراپی حرفه‌ای برای بازتوانی تدریجی
در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
در صورت مشاهده علائم شدید مانند تورم زیاد، تغییر شکل مفصل، صدای ترکیدن یا ناتوانی در استفاده از عضو، حتماً به مراکز درمانی مراجعه کنید.
راهکارهای پیشگیری از آسیب‌های ورزشی
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است! با رعایت چند نکته ساده می‌توان خطر آسیب را تا حد زیادی کاهش داد:
1- گرم کردن مناسب
قبل از شروع ورزش، بدن باید با حرکات کششی و هوازی سبک آماده شود.
2- استفاده از تجهیزات مناسب
پوشیدن کفش ورزشی مناسب و ایمن و استفاده از محافظ‌های بدنی در ورزش‌های برخوردی، ضروری است.
3- خودداری از زیاده‌روی
در صورت درد یا آسیب‌دیدگی، تا زمان بهبودی کامل از ادامه فعالیت خودداری کنید.
5- سرد کردن بدن بعد از تمرین
به‌آرامی بدن را به وضعیت عادی بازگردانید تا عضلات دچار اسپاسم نشوند.
6- بازگشت تدریجی به فعالیت
پس از بهبودی، فعالیت ورزشی باید به صورت تدریجی آغاز شود.
چه کسانی بیشتر در معرض آسیب هستند؟
افراد کم‌تحرک
کسانی که بدن را به‌درستی گرم نمی‌کنند
شرکت‌کنندگان در ورزش‌های برخوردی مانند فوتبال و بسکتبال
کودکان و جوانان، به دلیل فعالیت زیاد و رشد استخوان‌ها
طبق آمارها، آسیب‌های پایین‌تنه شایع‌تر از بالا تنه هستند و بخش زیادی از آسیب‌های کودکان به ورزش مربوط می‌شود.
جمع‌بندی
اگر آسیب‌های ورزشی به موقع تشخیص داده و درمان نشوند، ممکن است باعث مشکلات طولانی‌مدت شوند. فیزیوتراپی به بهبودی سریع‌تر کمک می‌کند و جلوی آسیب‌دیدگی دوباره را می‌گیرد. اما مهم‌تر از درمان، رعایت نکات ساده برای پیشگیری است تا بدن در هنگام ورزش سالم و ایمن بماند.
