امیر اسماعیل سامانی از حاکمان تاجیک دودمان سامانی بود
او در فرغانه متولد شد و هم زمان با خلافت متوکل در سامرا بود او در ۱۶ سالگی پدر خود را از دست داد برادرش نصر سرپرستی او را بر عهده داشت و او را پرورش داد
حاکمیت بخارا : پس از انقراض طاهریان بخارا به شهری نا امن تبدیل شده بود و یکی از فقه های بخارا نامه ای به امیر نصر ( برادر اسماعیل ) فرستاد و از او درخواست کمک کرد امیر نصر هم برادرش اسماعیل را به سمت بخارا فرستاد او به شرایط بخارا مسلط شد و آشوب ها و نابسمانی هارا سامان داد
درگیری برادر با برادر : چندی بعد بین امیر نصر و اسماعیل یر سر تعیین مالیات درگیری پیش آمد سرانجام اسماعیل برادرش را شکست داد و بر کل فرارود مسلط شد و به فتوحات دیگری پرداخت
علاقه به زبان پارسی و ادبیات : اسماعیل شاعرانی مثل رودکی را به شدت حمایت میکرد و رودکی هم در اشعارش از او ستایش میکند
زکریا رازی در مورد اسماعیل می گویید : او پیوسته به مطالعه اشتغال داشت و سخت آن را دنبال میکرد، چراغ خود را در چراغدانی بر روی دیوار می‌نهاد و کتاب خود را بر آن دیوار تکیه می‌داد و به خواندن می‌پرداخت، تا اگر خواب او را در رباید، کتاب از دستش بیفتد و بیدار شود و به مطالعهٔ خود ادامه دهد. این امر چشم او را معیوب ساخت.
