شاپور دوم از خاندان ساسان ، ازسال های ۳۰۹ تا ۳۷۹ میلادی بر ایران حکومت کرد . وی پیش از اینکه بدنیا بیاید پادشاه شد و هفتاد سال پادشاهی کرد و طولانی ترین پادشاه ایران است .
او در کنار شاپور یکم ، قباد یکم ، خسرو یکم و خسرو دوم از برجسته ترین شاهان ساسانی بود .
در زمان مرگ شاپور، شاهنشاهی ساسانی از همیشه قوی‌تر بود و دشمنانش در شرق آرام بودند و ارمنستان تحت کنترل ساسانیان بود.
او پادشاهی مقتدر بود و در دوران پادشاهی او شاهنشاهی ساسانی یک دوره پر رونق و شکوه را تجربه کرد. او از جمله واپسین شاه ساسانی است که خودشان را از نژاد ایزدان می‌انگاشتند و سنگ‌نوشته‌ای از او در تاق‌بستان به یادگار مانده‌است.
جنگ شاپور با اعراب
به استناد منابع دوره ساسانی، چون شاپور دوم شانزده ساله شد (۳۲۵ م)، فتنهٔ قبایل عرب را فرونشاند و امنیت را در مرزهای شاهنشاهی برقرار کرد. در آغاز به قبیله ایادِ ساکن شواد تاخت و سپس از خلیج فارس گذشت و به الخط، ناحیهٔ ساحلی بحرین و قطر رسید. پس از آن به هجر حمله کرد که مسکن قبایل بنی تمیم، بکر بن وائل و عبدالقیس بود. از این قبایل بسیاری را کشت و برای تنبیه بیشتر آنها چاه‌های آب را ویران کرد تا مانع دستیابی آنها به آب شود. سپس به شرق عربستان، سوریه و شهرهای یمامه، بکر و تغلب تاخت.
جنگ شاپور با تمپراطوری روم
در زمان جد شاپور دوم ( نرسی ) با امپراطوری روم توافق شده بود که مرزهای بین دو امپراتوری تا حد زیادی به نفع رومیان تغییر بکند .
شاپور که از این توافق راضی نبود با یک لشکر بزرگ به سمت بین النهرین روم حرکت کرد و ارمنستان را فتح کرد ، تم زمان با فتح ارمنستان شورش هایی در کشور رخ داد که شاپور با آتش‌بس با رومیان شورش ها را سرکوب کرد و نظامیان شورشی را زمینه ارتش خود کرد و دوباره به سمت بین النهرین حرکت کرد و شهر های بسیاری را تصرف کرد .
در زمستان که شاپور متحدان خود را از دست داده بود و از جنگ اجتناب می‌کرد رومیان به سمت ایران حرکت کردند . امپراطور روم برای جلوگیری از فرار سربازان کشتی های خود را نابود کرد .
ژولیان امپراطور روم که لشکر ایران را دید در هنگام عقب‌نشینی به سرزمین روم توسط یک لشکر نیرومند ایرانی به فرماندهی سرداری از خاندان مهران که راه آنان را بسته بود مواجه شد. سپاهیان ایران که فیل جنگی به همراه داشتند در ژوئن ۳۶۳ م. طی نبرد سامرا رومیان را شکست دادند و ژولیان توسط یک سواره نظام کشته شد .
از موفقیت های سیاسی شاپور در این جنگ می‌توان به :
۱_ ایرانیان نصیبین و سنجار و ولایات ارمنستان کوچک (روم) را که مورد اختلاف بود پس گرفتند.
۲- ممالک قفقاز مثل ایبری (گرجستان) و آلبانیای قفقاز به موجب شرایط صلح از تصرف روم خارج شد و به قیمومت ایران درآمد.
۳_ به علاوه امپراتور روم متعهد شد که از آرشاک دوم حمایت نکند و دیگر در ارمنستان دخالت نکنند و از دخالت بیشتر در امور ارمنستان منع شدند.
