رشته بهداشت عمومی، بهداشت محیط و مهندسی بهداشت حرفه‌ای، سه زیرشاخه اصلی علم بهداشت به‌حساب می‌آیند. رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای، به‌عنوان یک علم میان‌رشته‌ای و ترکیبی از علوم پزشکی و مهندسی شناخته می‌شود. در این مقاله قصد داریم شغل مهندسی بهداشت حرفه‌ای و مهارت‌های موردنیاز این شغل را معرفی کرده و به بررسی بازار کار آن در ایران و میزان حقوق مهندس بهداشت حرفه ای در کشور و خارج از کشور بپردازیم.
شغل مهندسی بهداشت حرفه‌ای در یک نگاه
رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای که به آن بهداشت و ایمنی شغلی نیز گفته می‌شود، به شناسایی، بررسی و کنترل عوامل خطرآفرین موجود در محیط کاری می‌پردازد. در واقع، مهندس بهداشت و ایمنی کار، باید بر علم تامین سلامت محیط کار مسلط باشد. علاوه بر این، هر عاملی که سلامت شغلی کارکنان را به خطر می‌اندازد شناسایی کرده و بعد از بررسی و ارزیابی، به طور کامل حذف یا کنترل نماید. فرصت‌های شغلی مناسبی برای این شغل در ایران وجود دارد که با عنوان آگهی‌های استخدام کارشناس بهداشت حرفه ای منتشر می‌شود.
وظایف یک مهندس بهداشت حرفه‌ای
یک کارشناس بهداشت حرفه‌ای، بسته به این که در چه اداره یا سازمانی مشغول به کار است، وظایف متفاوتی را بر عهده خواهد داشت و یکی از دلایل تفاوت میزان حقوق مهندس بهداشت حرفه ای در محیط‌های مختلف نیز همین موضوع است. اما به‌طورکلی می‌توان وظایف زیر را برای یک کارشناس بهداشت حرفه‌ای در نظر گرفت:
- بررسی و ارزیابی حوادث، جراحات یا بیماری‌های شغلی به‌منظور شناسایی دلیل و انجام اقدامات پیشگیرانه
- ارائه گزارش یافته‌های حاصل از بررسی سوانح، بازرسی تاسیسات یا آزمایش‌های محیطی
- به‌کارگیری سیاست‌ها، مقررات و فرایندهای مرتبط با ایمنی و بهداشت حرفه و صنعت موردنظر
- کنترل و بازرسی تاسیسات، ماشین‌آلات و تجهیزات ایمنی به‌منظور شناسایی و رفع خطرات احتمالی و اطمینان از رعایت مقررات ایمنی
- آموزش به کارگران در زمینه‌هایی مانند قوانین و مقررات ایمنی، نظارت بر شرایط بحرانی و استفاده از تجهیزات ایمنی
- مصاحبه با کارفرمایان و کارمندان به‌منظور کسب اطلاعات درباره محیط‌های کاری و حوادث محیط کار
- بررسی نقشه‌ها و مشخصات ماشین‌آلات یا تجهیزات جدید به‌منظور اطمینان از رعایت تمام الزامات ایمنی
- گردآوری، تجزیه‌وتحلیل و تفسیر داده‌های آماری مربوط به بیماری‌ها و حوادث شغلی
- آموزش نکات ایمنی مربوط به فرایند کاری و محصولات به کارکنان
- آزمایش کیفیت هوا، سروصدا، درجه حرارت و سطوح تشعشع برای تایید انطباق با مقررات بهداشتی و ایمنی
- ارائه مشاوره و راهنمایی فنی به سازمانها در مورد نحوه رسیدگی به مشکلات مرتبط با ایمنی و سلامت کارکنان و ایجاد تغییرات موردنیاز
- برقراری ارتباط با سازمان‌هایی همچون آتش‌نشانی و امداد و نجات برای تسهیل واکنش‌های اضطراری در شرایط بحرانی
- طراحی و ساخت تجهیزات ایمنی
مهارت‌های موردنیاز یک کارشناس بهداشت حرفه‌ای
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر میزان حقوق مهندس بهداشت حرفه ای، میزان مهارت و تجربه کاری کارشناسان این حوزه است. از جمله مهارت‌های موردنیاز برای یک کارشناس بهداشت حرفه‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توانایی حل مسئله
- قدرت بدنی مناسب
- آشنایی با قوانین و نکات بهداشتی و ایمنی حرفه
- توانایی ارزیابی ریسک
- توانایی رهبری
- توانایی تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی
- توانایی تجزیه‌وتحلیل انواع ریسک‌های موجود
- داشتن مهارت‌های تحلیلی
- توجه به جزئیات
- توانایی آموزش نکات بهداشتی و ایمنی موردنیاز به کارکنان
- گزارش‌نویسی
- داشتن مهارت‌های ارتباطی
بازار کار و آینده شغلی رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای در ایران
همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، نوع سازمان و محل فعالیت، نقش موثری در میزان حقوق مهندس بهداشت حرفه ای ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر، باتوجه به اهمیت پیداکردن موضوع بهداشت و ایمنی در مشاغل و سازمان‌های مختلف، این شغل، بازار کار مناسبی در ایران پیدا کرده است؛ به‌گونه‌ای که امروزه این موضوع صرفا مربوط به صنایع پرخطری همچون ساخت‌وساز یا نفت و گاز نیست؛ بلکه شرکت‌ها و ادارات مختلف به دنبال استخدام یک کارشناس بهداشت حرفه‌ای در محل کار خود هستند.
در حال حاضر، مهندسان بهداشت حرفه‌ای می‌توانند در وزارتخانه‌ها، سازمانها، ادارات و مراکز آموزشی مختلف مشغول به کار شوند.
از جمله وزارتخانه‌هایی که معمولا نیاز به جذب و استخدام کارشناسان بهداشت حرفه‌ای دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی
- وزارت نیرو
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
- وزارت جهاد کشاورزی
- وزارت صنعت، معدن و تجارت
بسیاری از سازمانها، ادارات و کارخانه‌های مطرح نیز دارای واحدهای بهداشت حرفه‌ای هستند و به افرادی برای انجام وظایف مربوط به این واحد، نیاز دارند. از جمله این شرکت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سازمان هواپیمایی کشوری
- شرکت ذوب‌آهن
- شرکت ایران‌خودرو
- شرکت نفت
علاوه بر این، کارشناسان بهداشت حرفه‌ای که به حوزه‌های مرتبط با آموزش و تدریس علاقه‌مند هستند، می‌توانند پس از فارغ‌التحصیلی، در مراکز آموزشی مختلفی همچون مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها مشغول به کار شوند.
بازار کار مهندسی بهداشت حرفه ای برای خانم ها
یکی از پرسش‌های متداول بانوان مشغول به تحصیل یا فارغ‌التحصیل این رشته، پرسش درباره بازار کار و میزان حقوق مهندس بهداشت حرفه ای برای خانم‌ها است. در پاسخ باید گفت که برخی از مواقع، شرکت‌هایی همچون شرکت‌های پتروشیمی و پالایشگاه‌ها، برای استخدام، محدودیت جنسیتی دارند و صرفا آقایان را برای این موقعیت شغلی جذب می‌کنند.
اما باوجود برخی از محدودیت‌های این رشته برای خانم‌ها، در نهایت، بسیاری از سازمانها، ادارات و کارخانه‌ها، هنگام استخدام به میزان تجربه و مهارت‌های فرد توجه می‌کنند و محدودیت جنسیتی از نظر استخدام خانم یا آقا ندارند.
میزان دستمزد و حقوق مهندسی بهداشت حرفه‌ای در سال 1401
یکی دیگر از پرسش‌های رایج فارغ‌التحصیلان این رشته، تعرفه و حداقل حقوق مهندس بهداشت حرفه ای 1401 است. طبق توضیحات پیشین، نمی‌توان مبلغ معینی برای حقوق شاغلین در این حوزه در نظر گرفت. چرا که عوامل مختلفی در میزان حقوق مهندسی بهداشت حرفه‌ای تاثیرگذارند که از جمله آن‌ها می‌توان به نوع سازمان، محل فعالیت، نوع گرایش، نوع فعالیت، رده‌بندی سازمانی (کارشناس، کارشناس ارشد و مدیر) و میزان سابقه کاری اشاره کرد.
به‌عنوان مثال، حقوق زیرشاخه‌های مختلف بهداشت حرفه‌ای از جمله hse، مدیریت سلامت ایمنی و محیط‌زیست و مهندسی بهداشت محیط با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین حقوق یک کارشناس hse در تهران با حقوق این موقعیت شغلی در شهرستان، یکسان نخواهد بود.
در جدول دستمزد و حقوق زیرشاخه‌های مختلف رشته بهداشت حرفه‌ای که در ادامه می‌آید، به حقوق فعالین این حوزه در رده‌های سازمانی کارشناس، ارشد و مدیر در قالب سه گروه تهران، شهرهای بزرگ و شهرهای کوچک در سال 1400 و 1401 اشاره شده است.
|
نوع شهر
|
شهر تهران
|
شهرهای بزرگ
|
شهرهای کوچک
|
|
میانگین حقوق 1400
|
کارشناس
|
6.7 میلیون تومان
|
6.4 میلیون تومان
|
6.7 میلیون تومان
|
|
کارشناس ارشد
|
8.5 میلیون تومان
|
7 میلیون تومان
|
7.4 میلیون تومان
|
|
مدیر
|
11.5 میلیون تومان
|
|
پیش‌بینی حقوق 1401
|
کارشناس
|
8.4 میلیون تومان
|
8.8 میلیون تومان
|
8.6 میلیون تومان
|
|
کارشناس ارشد
|
11.8 میلیون تومان
|
9.3 میلیون تومان
|
9.1 میلیون تومان
|
|
مدیر
|
14.4 میلیون تومان
|
جدول دستمزد و میانگین حقوق گرایش‌های مختلف بهداشت حرفه‌ای 1401
میزان حقوق مهندس بهداشت حرفه ای در خارج از ایران
در سال‌های اخیر، برخی از مهندسین بهداشت حرفه‌ای به دنبال مهاجرت کاری هستند و یکی از مهم‌ترین سوالات این افراد، میزان حقوق یک مهندس بهداشت حرفه‌ای در خارج از ایران است. در پاسخ باید گفت میزان حقوق این رشته در ایران نیز به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به میزان مهارت، میزان تجربه کاری، نوع سازمان و رده‌بندی سازمانی اشاره کرد.
کشورهای کانادا، آلمان و ایتالیا، از مهم‌ترین کشورهای مقصد مهندسان بهداشت حرفه‌ای محسوب می‌شوند. میانگین حقوق رشته بهداشت حرفه‌ای در این سه کشور به ترتیب 65.225 دلار در سال، 33.156 یورو در سال و 55.027 یورو در سال است.
جمع‌بندی و سخن پایانی
در این مقاله شغل مهندسی بهداشت حرفه‌ای و مهارت‌های موردنیاز این شغل را معرفی کرده و سپس به بررسی بازار کار این رشته در ایران و همچنین میزان حقوق مهندس بهداشت حرفه ای در ایران و خارج از ایران پرداختیم. همان‌طور که مشاهده کردید، این شغل در سال‌های اخیر بازار کار مناسبی در ایران پیدا کرده است و فارغ‌التحصیلان این رشته با کمی تلاش و پشتکار می‌توانند به میزان درآمد بالایی در ماه دست پیدا کنند.
