سلام دوستان عزیز امروز با معرفی انواع نان های ایرانی در خدمتتونم نان از مهم‌ترین عناصر غذایی ما به حساب میاد همیشه سر سفرهامون بوده از دیرباز ایرانیان سوابق زیادی در پخت نان دارن امیدوارم این مطلب مورد توجهون قرار بگیره و مفید باشه
تاریخچه نان
نان یکی از قدیمی‌ترین غذاهایی است که بشر آن را تهیه نموده‌است. تاریخچهٔ آن به اواخر عصر سنگ بر می‌گردد. آن زمان بود که برای اولین بار، دانه غلات را با آب مخلوط کرده و سپس خمیر به‌دست آمده را می‌پختند.
در یونان باستان، تهیهٔ نان یکی از مهم‌ترین قسمت‌های آشپزی محسوب می‌شد که البته چون در مراسم مذهبی استفاده می‌گردید، از اهمیت مذهبی هم برخوردار بود. اولین کورهٔ بسته برای پخت غذاها از جمله نان را هم به احتمال زیاد یونانی‌ها ساختند. در تاریخ اروپا، حداقل از قرن ۱۰۰۰ قبل میلاد مسیح، نان به عنوان غذای اصلی به چشم می‌خورد.از سال ۱۹۱۲ بود که نان‌های ورقه شده تهیه شد. ابتدا هیچ‌کس از این دسته نانها استقبال نمی‌کرد. چون تصور افراد این بود که نان ورقه شده، زود بیات می‌شوند. اما از سال ۱۹۲۸ میلادی، نانها را برش زده و سپس بسته‌بندی می‌نمودند. از آن زمان، این ابتکار مورد استقبال مردم قرار گرفت.سالیان سال، مردم ثروتمند از نان‌های سفید و مردم فقیر از نان‌های تیره استفاده می‌کردند. در قدیم نان سفید، نانی مرغوب محسوب می‌شد و چون گران‌تر بود، تنها ثروتمندان قادر به خرید آن بودند. اما از قرن بیستم، این تصور عوض شد. چون از نظر علمی مشخص گردید که نان‌های تیره حاوی مواد مغذی هستند و ارزش غذایی بیشتری دارند؛ در عین حال، نان‌های سفید به‌دلیل وجود مواد مغذی کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
منتخبی از انواع نان های معروف ایران
۱_نان تافتون
نان تافتان یا تافتون نان تردی است که از خمیر فطیر یا خمیر «کم ورآمده» پخته میشود.مخلوطی از آرد کامل، آرد ستاره و مایه صنعتی یا خمیر ترشی که قبلاً توسط نانوا تهیه گردیده و مقداری در حدود ۲۰۰ گرم شیرهٔ خرما در هر ۱۰ کیلوگرم آرد و افزودنی‌های مجاز ا ست. خمیر را پس از به هم زدن با دست یا همزن به صورت چانه‌های ۴۲۰ الی ۵۰۰ گرمی درآورده و ضمن پهن و یکنواخت کردن خمیر توسط وردنه با دنده‌های مخصوص فلزی سوراخ سوراخ نموده و به کمک همان بالشتک (ناونده) به دیوارهٔ تنور چسبانده میشود.
۲_نان سفید
این نان از آرد سفید تهیه میشود البته نان‌هایی که با آرد سفید و بدون سبوس تهیه میشود برای مصرف کننده توصیه نمی‌شودنان سفید حداقل مواد مغذی را دارد آرد سفید آردی است که در تهیه آن فقط از دانه غلات استفاده میشود.
۳_نان قهوه ای
نان قهوه‌ای به نانی گفته میشود که از آرد گندم سبوس‌دار تهیه شده باشد.قهوه‌ای بودن نان به علل متعددی بستگی دارد. یکی از دلایل قهوه‌ای شدن نان محتوای بالای سبوس این نان میباشد. یکی دیگر از علل قهوه‌ای شدن نان، اضافه کردن موادی چون کارامل است که ظاهری قهوه‌ای رنگ به نان می‌دهد که به نان قهوه ای معروف است.
۴_نان کامل
برای پخت نان کامل از آردی استفاده میشود که در تهیه آن، دانه کامل گندم (دانه به همراه سبوس) به کار میرود مصرف نان کامل در جلوگیری از بروز سرطان پوکی استخوان و کم خونی موثر است .
۵_نان جوانه گندم
به آرد این نان در هنگام پخت پودر جوانه گندم اضافه میشود.جوانه گندم سرشار از ویتامین‌ها و املاح معدنی ضروری برای بدن است و برای سلامتی بسیار مفید است.
۶_ نان غلات
در آرد این نان که قهوه ای رنگ است انواع غلات را به صورت دانه کامل (پوسته به همراه دانه) اضافه میکنند.
۷_نان تابون
این نان مانند نان ساج است که توسط چادرنشینان پخت میشود با این تفاوت که در پخت این نان از تنورهای زیرزمینی استفاده میشود.
۸_ نان لواش
این نان را در ایران لواش و در جمهوری ارمنستان لاواش می‌نامند. در گرجستان آن را «سومخوری لواشی» یعنی لواش ارمنی می‌خوانند.دربارهٔ ریشه و اصلیت آن، دانشنامهٔ خوراک کلیمی می‌نویسد که اصل آن از خاورمیانه از ایران بوده‌است.لواش یک واژه ارمنی است و خاستگاه این نان نیز متعلق به ارمنستان است و این کشور نیز نان لواش را به‌عنوان میراث فرهنگی و معنوی کشورش در یونسکو ثبت کرد و ایران درخواست میراث مشترک داد.این نان که متشکل ازآرد، آب، خمیر مایه و نمک تهیه است بسیارنرم، تخت و نازک میباشد. گاهی برای خوش طعم کردن این نان از کنجد یا خشخاش هم استفاده میکنند. این نان در سراسر دنیا به اشکال مختلفی پخت میشود اما نان لواش اصلی، بسیار نازک است. این نان در زمان نرم بودن بسیار شبیه به تورتیلا است. اما به محض قرار گرفتن در جریان هوا تازه به راحتی وسریع خشک میشود.
۹_نان سنگک
سنگک نوعی نان است که روی بستری از سنگ ریزه یا ریگ در تنور مسطح پخته میشود.سابقه پخت نان سنگک به ایران بر می گردد این نوع نان تکامل یافته نان عشایری است که روی آتش و سنگ می پختند و به آن کماج می گفتند. در اوایل دوره پهلوی رایج ترین نان ایران بودهنان سنگک از آرد سبوس دار کامل تهیه میشود. نان سنگک به صورت کاملاً تازه یا به صورت کاملاً خشک شده خوشمزه است اما اگر در سفره باقی بماند بد طعم میشود و برای تازه ماندن میشود آن را فریز نمود و سپس با مایکروفر ان را گرم کرد بدون اینکه طعم ان عوض گردد. از نان سنگک جهت خوردن دیزی و کله پاچه و خوردن صبحانه بخصوص پنیر و گردو استفاده میشود. این نان دارای ضخامت بیشتری نسبت به لواش است و فقط در ایران پخت میشود. به نان سنگک نان خمیری نیز میگویند.
۱۰_ نان بربری
نام این نان برگرفته از نام ایل بربر (هزاره) است که در مرز بین ایران و افغانستان زندگی می‌کردند. در اواخر دوران قاجار چند بربر پخت این نان را در تهران آغاز کردند و آن را رواج دادند.این نان نسبت به سنگک و لواش سفتتر است.خمیر این نان نیز مانند نان سنگگ ورآمده میشود.
۱۱_ نان روغنی
این نان با نام نان خشک (خشکه) نیز شناخته میشود. این نان از خمیر فطیر به همراه روغن گوسفند تهیه میشود. این نان پس از پخت، خشک و ترد شده و مانند بیسکویت میشود. نان روغنی به دو صورت پخت میشود در نوع ساده آن از کنجد استفاده میشود و درنوع شیرین آن شیره انگور یا شکر اضافه میشود.
۱۲_نان شیرمال (نان دشتری)
این نان به لحاظ بافت بسیارنرم و ظریف است درست مانند کیک. اغلب این نان را در روزهای عید میخورند.
۱۳_ نان گُلاج (غلاج)
این نان بیشتر در ناحیه مازندران و گرگان متداول است. به لحاظ شکل و بافت مانند نان بربری است اما ضخامت آن در حدود ۴ سانتیمتر است.
۱۴_ نان سبوس دار
نان سبوس دار جزو غنی ترین نانها محسوب میشود. این نان به طور متوسط دارای دو برابر ویتامین، مواد معدنی و مواد فیبری نسبت به نان سفید است. فیبر موجود در این نان برای رفع یبوست بسیار مفید است علاوه بر آن علیه امراض میکروبی روده اقدام میکند و سیستم ایمنی بدن را فعال مینمایند. فیبرهمچنین کلسترول و مواد سمی حاصل از تجزیه مواد غذایی را جذب کرده و از روده دفع میکنند.
این نان به علت اینکه دارای ویتامین B2و نیاسین میباشد برای افرادی که کار فکری زیاد میکنند بسیار مفید است. سبوس سبب تمرکز و دقت عمل شده و شادابی و خوشحالی را در انسان به وجود می آورد.
علاوه بر این آهن موجود در نان سبوس در دورانی که سلولهای عصبی در حال رشد هستند باعث باهوشی و رفتار خوب کودکان میشود.
۱۵_نان فطیر
فطیر یا فتیر به نانی می گویند که خمیر آن را مایه (عامل ورآورنده) نزده باشند و برنیامده و نرسیده باشد. این نان بافت خاصی داشته و حالت بیات شده دارد، در واقع خمیر این نان مانند نان‌های دیگر نرسیده‌است! به بعضی از شیرینی‌هایی که در بعضی شهرهای کشور پخته میشود هم فطیر میگویند همچنین انواع دیگری از نان و نان شیرینی محلی با نام «فطیر» در نواحی ایران پخته میشود که گاه مایه می‌زنند. درکوچ گردان بختیاری یک گونه نان بسیار نازک را با وردنه پهن کرده و روی تاوه می‌پزند و چون خمیر آن کمتر ور می‌آید به آن پتیر یا فتیر میگویند. همانی ست که در کرمانشاه نان ساج میگویند. نام دیگر این نان در بختیاری نان «تیری» ست. به وردنهٔ باریک و بلندی که چانه را پهن میکنند «تیر» میگویند.
نان فطیر یکی از سوغات های شهر اراک هم میباشد این نان در مناطق دیگر ایران به شکل های مختلف دیگری هم پخته میشه مانند فطیر گناباد _ فطیر ملایر _ فطیر بستان آباد _ فطیر سبزه وار _ فتیر مسکه خراسان شمالی بجنورد_ فطیر گردویی شهرستان طارم
asiapokht.ir
دانشنامه ویکیپدیا
