جمهوری یاقوتستان (به روسی: رسپوبلیکا ساخا (یاکوتیا))Республика Саха (Якутия))) (نام‌های دیگر: یاکوت، یاکوتیه، ساخا) یکی از جمهوری‌های روسیه است که در ناحیه فدرال خاور دور قرار گرفته‌است. مرکز آن شهر یاکوتسک و جمعیت آن ۹۵۸۵۲۸ نفر است. (آمار ۲۰۱۰).
این جمهوری با جمهوری خودگردان چوکوت، استان ماگادان، سرزمین خاباروفسک، استان آمورسکایا، سرزمین زابایکالسکی، استان ایرکوتسک و سرزمین کراسنویارسک، اقیانوس منجمد شمالی دربرگیرنده دریای لاپتف و دریای سیبری خاوری همسایه و مجاور می‌باشد. جمهوری یاقوتستان در ۲۷ آوریل ۱۹۲۲ بنیاد شد. جمهوری یاقوتستان یکی از ده جمهوری ترک نشین خود مختار در فدراسیون کشور روسیه است.
این جهموری که نیمی از ناحیه فدرال خاور دور را به خود اختصاص داده‌است، با ۳٬۰۸۳٬۵۲۳ کیلومتر مربع مساحت بزرگترین مورد در تقسیمات کشوری بین همه کشورهای جهان از نظر مساحت است. یاقوتستان به آب‌وهوای سخت و سرمایش معروف است. پایین‌ترین دماها در نیم‌کره شمالی زمین در ورخویانسک و اویمیاکون شده که هر دو در یاقوتستان قرار دارند. در شهر یاکوتسک میانگین دما در زمستان معمولاً منفی ۳۵ درجه سانتی‌گراد است. به خاطر برّی بودن شدید منطقه، تابستان‌های آن بسیار گرم است.
ترکها در دیرینه کهن در سرزمین امروزی یاقوتستان ساکن گردید. باستان‌شناسان معتقدند که اقوام پروترک در دوران پارینه‌سنگی در این سرزمین ساکن شد. اولین آثار باستانی کشف شده از اقوام پروترک در این منطقه از سه میلیون تا سه هزار سال پیش تخمین زده شده‌اند. نام ساخا ترکی و به معنی چوب‌دستی و چماق است. نام یاقوتستان از واژه فارسی و عربی یاقوت آمده که آن نیز به نوبه خود، از طریق یونانی، از یک زبان مدیترانه‌ای غیر هند و اروپایی وام گرفته شده‌است.ساخاها پس از ورود به این نواحی ساکنان پیشین منطقه را که کم‌تعداد بودند و از راه شکار و دام‌داری گوزن شمالی زندگی می‌کردند پراکنده کرده و اقتصاد ایلیاتی و شبانی آسیای میانه را با خود به این حدود آوردند. بیشتر جمعیت بومیان قدیم سیبری که از نژاد تونگوزی بودند تا قرن ۱۷ میلادی در ساخاها استحاله شدند.
ریاست جمهوری یاقوتستان بعهده رئیس جمهور بوده که همزمان به عنوان رئیس قوه مجریه و برای مدت ۵ سال تعیین می‌گردد. نمایندگان عالی، ارگان‌های نظارت‌کننده و قانونگذار جمهوری یاقوتستان بدست شورای دولتی یا همان پارلمان جمهوری اداره می‌گردند. نام محلی این شورا به نام (ایل تومن) معروف است. پارلمان جمهوری ساخا از ۷۰ نماینده تشکیل شده و به مدت ۵ سال انتخاب می‌گردند. در حال حاضر ریاست پارلمان جمهوری یاقوتستان به عهده آقای باسی گیسف است (از تاریخ ۲۰ مارس ۲۰۰۸)
دولت در جمهوری یاقوتستان به عنوان قوه مجریه در این جمهوری تلقی می‌گردد. ساختمان و اجزای دولت توسط رئیس‌جمهور و هیئت دولت تعین می‌گردند. در حال حاضر دولت جمهوری یاقوتستان را یک نخست‌وزیر، دو قائم مقام، پنج معاون، هفده وزیر و سه نماینده کمیته دولتی تشکیل می‌دهند. از فوریه ۲۰۰۳ میلادی نخست‌وزیر این جمهوری آقای بوریسوف بوده که در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۰۷ مجدداً به این سمت منصوب گردید.
جمهوری یاقوتستان در قسمت شمال شرقی سیبری واقع شده‌است. یاقوتستان، بزرگترین منطقه تابعه فدراسیون روسیه و همچنین بزرگترین واحد ارضی-منطقه‌ای در جهان محسوب می‌گردد. در داخل این جمهوری دریاچه‌های بزرگ بوستاخ و لابینکییر قرار گرفته‌اند.
سه منطقه ساعتی (نصف النهار) در داخل جمهوری یاقوتستان وجود دارد که عبارتند از:
منطقهٔ غربی و مرکزی که در آن بزرگترین نقاط پرجمعیت یاکوستک، ناریونگری و میرنی قرار دارند UTC+۹ و در تابستان UTC+۱۰
ناحیه تومپونسکی و اوست- مایسکی اولوس که شامل نقاط مسکونی ورخویانسک و خاندیگا می‌باشد UTC+۱۰ و در تابستان UTC+۱۱
قسمت شرقی که شامل حوزه رودخانه ایندیگیرکا و کولی می‌ومناطق مسکونی اوست - نیه را، اوی میاکن، سردنوکالی مسک و چرسکی می‌باشد UTC+۱۱ و در تابستان UTC+۱۲
صنایع این جمهوری بسمت استخراج و غنی سازی مواد خام سوق داده شده‌است. دارای منابع طبیعی ثروتمندی است. در سرزمین یاقوتستان بزرگترین معدن استخراج اورانیوم که ذخایر آن بعد از عملیات اکتشافی در حدود ۳۴۴ هزار تن تخمین زده شده‌است موجود می‌باشد.
بخشهای مختلف صنایع عبارتند از:
فلزات گرانبها، بیشتر الماس و طلا (در حدود ۹۰٪ الماس و در حدود ۲۴٪ طلای روسیه در این جمهوری استخراج می‌گردد). شرکت سهامی آلروسا که بزرگترین شرکت تولیدکننده الماس و دومین شرکت در فروش الماس در سطح دنیا می‌باشد. بیشتر معدنهای این سرزمین را قلع، طلا و الماس دربرمی گیرد - صنایع ذغال سنگ - تولید مصالح ساختمانی - صنایع جنگل و چوب بری - تعمیرات ماشین‌های صنعتی - صنایع سبک و غذایی
یاکوت ها(۵۰٪)، روسها (۳۷٫۷٪) و اوکراینیها (۷٪) گروه‌های اصلی جمعیت این سرزمین‌اند. زبان‌های رسمی نیز شامل زبان یاکوتی از زیر مجموعه زبان‌های ترکی (که۶۰٪ مردم منطقه به آن سخن می‌گویند) و زبان روسی است.
به غیر از جشن‌های عمومی و رسمی در روسیه، در جمهوری یاقوتستان روزهای دیگری به عنوان جشن ثبت گردیده‌است که عبارتند از:
۲۷ آوریل - روز جمهوری یاقوتستان
۲۱ ژوئن - جشن ملی ایسی آخ
۲۷ سپتامبر - روز اعلان قبول حق حاکمیت جمهوری ساخا (یاکوتیا)
یاقوت‌ها از نظر اقتصادی و جغرافیایی به دو گروه عمده تقسیم می‌شوند. یاقوت‌های شمالی به طور سنتی ماهیگیر و شکارچی می‌باشند؛ در حالی که، یاقوت‌های جنوب به کشاورزی و نگهداری اسب و گاو می‌پردازند.
جمهوری «یاقوتستان» که به نام های «یاکوتیا» و «ساخا» هم شناخته می شود، چیزی حدود دو برابر ایران، یعنی به انداره هندوستان مساحت دارد، اما با این وجود، جمعیت آن کمتر از یک میلیون نفر است. حدود یک چهارم الماس دنیا در این جمهوری استخراج می شود و معدن الماس «میر» دومین حفره بزرگ حفر شده به دست بشر است که امروزه دیگر فعال نیست.رودخانه ۴۵۰۰ کیلومتری «لِنا» (Lena) یکی از رودخانه های مهم سیبری است که از نزدیکی دریاچه بایکال در جنوب این جمهوری سرچشمه می گیرد و به اقیانوس منجمد شمالی می ریزد. شهر «یاکوتسک» در حاشیه همین رودخانه واقع شده. در زمان شوروی، برای آب‌رسانی به زمین های کشاورزی کم آب آسیای میانه، برنامه ای برای معکوس کردن جهت جریان رودخانه «لِنا» به اجرا گذاشته شد که شکست خورد و آثار مخربی روی محیط زیست باقی گذاشت. یکی از دیدنی های یاقوتستان، صخره های سنگی زیبا معروف به «ستون های لِنا» (Lena Pillars) در حاشیه رودخانه «لِنا» و در نزدیکی شهر «یاکوتسک» است. در این باره به زودی مطلب جداگانه ای خواهیم داشت.
شهر یاکوتسک، در شرق سیبری و مرکز جمهوری یاقوتستان قرار گرفته است. این شهر که در جمهوری یاقوتستان روسیه (Russia’s Sakha Republic) واقع شده است، دارای متوسط دمای سالانه –8.8 درجه سانتی گراد می باشد. تابستان در یاکوتسک تنها چند ماه نسبتا گرم دارد که زندگی جریان می گیرد و دمای هوا تا 30 درجه سانتی گراد می رسد. این بدان معناست که در طی فصول طولانی زمستان یاکوتسک، دماسنج اغلب دمای -40 درجه را نشان می دهد و بعضی وقت ها به -41.5 نیز می رسد. سردترین دمای ثبت شده تا کنون -64.4 درجه سانتی گراد بوده است.
در ماه های زمستانی، 269000 مردم یاکوتسک، به وضوح سعی می کنند تا جایی که ممکن است زمان کمتری را در خارج از خانه هایشان سپری کنند. اگر مجبور باشند بیرون از خانه کار کنند یا برای انجام وظیفه ی مهی به خارج از خانه بروند، هرگز بدون پوشیدن چند لایه لباس عایق سرما از خانه خارج نمی شوند. اگر قرار باشد با وسیله ی نقلیه تردد کنند، مجبور هستند تمام روز موتور آن را روشن نگه دارند تا از خوابیدن باتری ماشین جلوگیری کنند. استفاده از قفل فرمان در این شهر یک باید محسوب می شود. دود اگزوز ماشین ها و کارخانه ها و حتی بخار حاصل از تنفس مردم یک مه غلیظ در آسمان این شهر پدید آورده است که در تمام طول فصل زمستان مشهود است. مردم این شهر گاهی برای خروج از خانه دو پالتوی پوست به تن می کنند.
چندی از جاذبه های گردشگری یاکوتسک
1. موزه خموص (Khomus)
این موزه نقش مهمی در فرهنگ یاقوتستان ایفا می کند. در این موزه کنسرت هایی در طول سال برپا می شود که در آن هنرمندان صداهای طبیعی مانند صدای اسب را تقلید می کنند. در این موزه مجموعه ای از آلات موسیقی قهرمانان بین المللی از گذشته تا کنون نگهداری می شود.
2. موزه ماموت و موزه باستان شناسی و قومی (Mammoth Museum and Archaeology & Ethnography Museum)
تمام آنچه که در این محدوده ی منجمد رخ داده است، منجر شده که برخی از اسکلت های ماموت به بهترین نحو ممکن از هر مکان دیگری در دنیا حفظ شوند. شما می توانید این اسکلت ها را در دو پکیج عالی ببینید. موزه ی قومی (روزهای دوشنبه تعطیل است) یکی از بهترین نمایش های خاور دور را در میان مردم بومی اجرا می کند.
3. موزه ملی هنر (National Art Museum)
اگر زمانتان محدود است، پیشنهاد می کنیم هرگز بازدید از این موزه را از دست ندهید. این نمایشگاه زیبا با تم یاقوتستان، شامل صنایع دستی سنتی، نقاشی های بوم ماموت، نقاشی های چشم انداز و پرتره می باشد. نقاشی های جذاب زندگی روستایی که توسط مشهورترین هنرمندان یاقوتستان کشیده شده اند را فراموش نکنید.
4. خزانه جمهوری یاقوتستان (Treasury of the Sakha Republic)
برای دیدن ثروت معدنی غنی و صنایع دستی سنتی از این موزه ی منحصر به فرد دیدن کنید. در سایه ی نقاشی های نفیس ماموت، مجسمه های کوچکی خواهید دید که با سنگ های قیمتی و الماس 11 قیراطی مزین شده اند.
5. موزه منطقه ای (Regional Museum)
موزه ى منطقه اى بهترین مکان برای غرق شدن در فرهنگ یاقوتستان و آشنایی با اولین مهاجران روسی این منطقه است. در خارج از موزه یک اسکلت بزرگ که در سال 1961 یافت شده، به چشم می خورد.
6. موسسه خاک منجمد (Permafrost Institute)
این موسسه در حدود 2 کیلومتری غرب مرکز شهر واقع شده است. در این نهاد، آزمایشگاهی وجود دارد که دمای ثابت آن به منهاى ۶ درجه سانتی گراد می رسد. قیمت بالای این گزینه بیشتر مناسب تورهای گروهی می باشد.
.....................................
شناخت کشورها
شناخت مناطق مختلف
