تيم ملي بلژيك يكي از نمونه هاي برجسته پيشرفت در فوتبال ملي طي سال هاي اخير است. آن ها در حالي نوامبر 2015 صدر رده بندي فيفا را از آرژانتين گرفتند كه يك سال قبل از آن (نوامبر 2014) رده چهارم و پنج سال قبل تر (نوامبر 2010) در رده 62 دنيا قرار داشتند. آن ها حتي در سال 2006 و 2010 طي دو دوره پياپي نتوانسته بودند به جام جهاني راه پيدا كنند اما با تكيه بر برنامه ريزي صحيح، در جام جهاني 2014 به مرحله يك چهارم نهايي راه يافتند و در اين مرحله مغلوب مسي و آرژانتين نايب قهرمان شدند. در جام جهانی اخیر (روسیه 2018) به مرحله نیمه نهایی رسیدند و به سختی مغلوب فرانسه قهرمان قدرتمند رقابت ها شدند و در بازی رده بندی انگلیس را شکست دادند و به مقام سوم جهان دست یافتند. اين روند مثبت تا امروز ادامه داشته است و چه بسا در جام ملت هاي اروپا پيش رو (2020 كه يك سال به تعويق افتاد) و جام جهاني (2022 قطر) شاهد سكوي بهتري از آن ها باشيم.
نتايج حاضر حاصل برنامه ريزي و تلاش آن ها در طي ده سال گذشته است، نكته مهمتر اينكه آن ها براي تداوم اين موفقيت بسيار جدي تر هستند. بهترين راه پايدار ماندن موفقيت هاي بلژيك در صحنه بين المللي چيست؟ اين چالشي است كه بلژيك با تكيه دادن بر قله رده بندي فيفا با آن مواجه است. برنامه ريزي بلند مدت براي آينده در تمام سطوح فوتبال در كل كشور بلژیک در حال انجام است؛ تجلي اين حقيقت است كه در يك تيم ورزشي، هر کسی نقش خاص خود را ایفا می کند!
سايت يوفا (UEFA.ocm) در گزارشي به بررسي نحوه تلاش اتحاديه فوتبال بلژيك براي تداوم موفقيت هاي اخير فوتبال اين كشور در عرصه ملي پرداخته است و چهار تاكتيك مديريتي كلان بلژيكي ها براي ادامه اين روند را معرفي كرده است.
1-توسعه يك پلن جديد
موفقيت های چشم گیر صرفاً نتيجه معجزه نيست: بلكه ريشه در برنامه ریزی و کار بلند مدت و سخت کوشی مستمر دارد. ماه ها بعد از اينكه بلژيك با پايان دادن جام جهاني 2018 روسيه در مقام سومي، (بهترين نتيجه تاريخ این كشور)، اتحاديه سلطنتي فوتبال بلژيك با هدف نوسازي سازمان خود پلن جديدي ريخت. در ژوئن 2019، يك سري اصلاحات اعلام شد كه تمام سطوح و حيطه هاي این سازمان را در بر مي گرفت، از جمله امور ورزشي، موضوعات اداری/نهادی، داوري، مسائل دولتي/حكومتي، مسائل اجتماعي، امور ديجيتال، بودجه بندي و غيره.
2-آوردن استعداد جديد
اتحاديه ملي بلژیک در كمك گرفتن از نیروی انسانی بيرون از كشور خود هيچ ترديدي به خود راه نداده است. به عنوان نمونه، در زمینه داوري، داور بين المللي سابق، ديويد الراي (David Elleray) (داور سابق انگليسي و عضو IFAB) را استخدام و وی را مكلف كردند كه يك برنامه جامع (مستر پلان) براي داوري بلژيك ترسيم كند تا كل فوتبال كشور آن را دنبال كند. الراي مي گويد، "بلژيك به طور سنتي تعداد قابل توجهي داورِ نخبه بين المللي تربيت كرده است اما آن خط توليد از سال 2012 ، زماني كه آخرين بار يك بلژيكي (فرانك دي بليكر) (Frank De Bleeckere) را در داوري يك تورنمنت بزرگ ديده بوديم، خشكیده بود". الرای در یک تیم سه نفره، به مطالعه و تحقیق برای تهیه خطوط راهنما جهت توسعه داوری و نحوه برگزاری مسابقات فوتبال بلژیک پرداختند. آن ها سمینارها و دوره های مختلف را حتی برای مربیان و بازیکنان برگزار می کنند. حتی به گفته آنها روبرتو مارتینز (یکی دیگر از نیروهای انسانی خارجی که او را به خدمت گرفته اند) تنها سرمربی یک تیم ملی فوتبال در جهان است که عضو کمیته داوران کشور است. آنها با بررسی برنامه های روبرتو مارتینز، این مربی اسپانیایی دارای سابقه فعالیت در فوتبال انگلیس، را در سال 2016 جایگزین مارک ویلموتس کردند.
مهمتر از همه، آنها حتی در انتخاب رئیس اتحادیه ملی فوتبال هم به متخصیصن غیر بلژیکی اعتماد کردند و در سال 2019 مهدی بیات، یک مدیر غیر بلژیکی (ایران الاصل) را که سابقه مدیریت درخشان در عرصه مدیریت فوتبال باشگاهی در بلژیک را داشت، بدون توجه به نژاد/تابعیت و فقط بر مبنای تجربه و دانش، به عنوان سکاندار مدیریت فوتبال کشور خود انتخاب کردند.
3-برنامه ريزي بلند مدت
موفقیت فعلی تیم ملی بلژیک اتفاقی نبوده و حاصل دوره طولانی مدت کار سخت آن هاست و برای تداوم موفقیت ها به دنبال توسعه هر چه بهتر برنامه های خود هستند. بعد از درخشش در جام جهانی 2018، اتحادیه فوتبال بلژیک یک برنامه 11 نقطه ای برای مدرن کردن سازمان فوتبال این کشور تدوین کرد. در این برنامه به دنبال از بین بردن فرهنگ سازمانی منسوخ شده و عدم شفافیتی بودند که به اعتقاد آن ها باعث افت عملکرد این اتحادیه می شود. این خود-انتقادی در استانداردهای کشور بلژیک یک عمل ناهنجار بود و باعث اصلاحات بسیاری در سازوکار اداری و سازمانی فوتبال شد. در این تحولات رد پای سه نفر، پیتر بوسرت (Peter Bossaert) (مدیر اجرایی اتحادیه فوتبال)، جرارد لینارد (Gérard Linard) (رئیس وقت اتحادیه ملی فوتبال) و مهدی بیات (رئیس فعلی و عضو وقت اتحادیه ملی فوتبال) دیده می شود. آن ها با مطالعه برنامه های روبرتو مارتينز، او را به عنوان سرمربی تیم ملی انتخاب کردند. روبرتو مارتیز مربي تيم ملي يك چشم انداز بلند مدت براي آينده تیم ملی بلژیک در نظر گرفته است و اظهار کرده است که از حمايت همه جانبه مديريت اتحاديه لذت ميبرد. مارتینز به معنای واقعی معتاد به کار است و او علاوه بر فوتبال های اصلی کشور، لیگ های بانوان و پایه ها را نیز نگاه می کند و گفته است از استعدادهای پایه ای در سطوح آماتور کشور دیده است متعجب است. وی میگوید: "من براي حفظ بلژيك در اوج قله فوتبال جهان كار مي كنم، اما به برنامه ريزي براي آينده نيز، نياز داريم. با اين ذهنيت، ما چند برنامه را توسعه داده ايم كه فوتبال حرفه اي و آماتور را گردهم آورديم و يوفا حمايت هاي زيادي از آن كرده است." مارتینز اعتقاد دارد در برنامه ریزی بلند مدت به یک نگاه جامع نیاز است و این امر فقط با داشتن یک تیم مدیریتی قوی درکنار خود برای زیر نظر داشتن همه چیز، میسر می شود. سردمداران فوتبال بلژیک اعتقاد دارند که نباید در باد پیروزیها و افتخارات خوابید و جهت توسعه هرچه بهتر باید تمام ابعاد فوتبال را ارتقاء داد و هر روز را یک فرصت برای پیاده کردن پروژه جدید می دانند.
4-مشتعل كردن شعله هاي قرمز
كاترين جينز (Katrien Jans) با فقط 34 سال سن، در اتحاديه فوتبال بلژيك سر مربي فوتبال است. اوائل همين سال (2019)، او و تيمش برنامه پنج ساله اي با عنوان "جهان زير پاهاي ما" (The World At Our Feet) پياده كرده اند كه به دنبال گسترش همه گير بازي هاي فوتبال بانوان است. فوتبال، بعد از تنيس و شنا، سومين ورزش پرطرفدار در ميان دختران بلژيكي است، هدف آن ها اين است كه تا سال 2024 به رده اولِ پرطرفدارترین ورزش بلژیک برسند. او می گوید: " ما حدود 39500 بازيكن ثبت شده داريم و اكثر آن ها بالاي سن 18 سالگي هستند، بنابراين ما يك هرم وارونه داريم. متعاقب اين مسئله، يكي از چهار ستون پلن ما تضمین این مسئله است که دختران بلژیکی در داخل ساختارهايي كه براي آن ها طراحي شده است، فوتبال بازي كردن را هر چه زودتر در سنین پایین آغاز كنند". حضور تیم ملی بانوان در یورو 2017 و 2019 شعله های قرمز (اشاره به بانوان تیم ملی بلژیک) را تشنه موفقیت کرده است.
5-بازگشت به جامعه
برنامه مسئوليت اجتماعي مشتركِ (CSR) اتحاديه ملي در چهار حوزه موضوعي مختلف گسترده است: درهم آميختگي (كنار زدن تبعيض نژادي)، حقوق بشر، سلامت و توسعه پايدار. اين راهي است براي بازگشت به جامعه اي كه قويا از تيم ملي اش حمايت مي كند. هدلي ساسي (Hedeli Sassi)، مددکار اجتماعی آموزش دیده اي كه در سال 2017 به اتحاديه فوتبال بلژيك پيوسته است، مي گويد، «گرچه چيزي شبيه به يك كليشه است، اما برنامه CSR به اين دليل ايجاد شده است كه ما مي دانيم كه فوتبال مي تواند" تغيير" را براي جامعه به بار بياورد». بازيكنان نیز حمايت هاي قابل توجهی از آن كرده اند. آن دي كاك (An De Kock)، جامعه شناس ديگر، که بنا به اعتراف خودش در ابتدا هیچ علاقه ای به فوتبال نداشت و با دیدن اثر گذاری فوتبال در سطوح مختلف جامعه، اکنون یکی از هواداران پروپاقرص تیم ملی فوتبال بلژیک است، مي افزايد، «تعداد زيادي از اعضاء تيم ملي مردان و زنان، مثلاً با ضبط پيامهايي با هدف از بين بردن تبعيض؛ واكنش خيلي مثبتي به ابتكارات ما داشته اند. عقايد آن ها يك وزنه است». اعتقاد بر این است که فوتبال باعث بهبود جو خانوادگی و دوستانه در دل مردم بلژیک شده است. اتحادیه ملی فوتبال بلژیک با سایر نهادهای غیر ورزشی که در موضوعات (امور پناهندگی، مسائل بوم شناختی و زیست محیطی و غیره) کار می کنند، همکاری بسیار نزدیکی دارد. در بلژیک اعتقاد بر این است که "یک فوتبال چیزی فراتر از تنها 11 بازیکن است".
اما مهدی بیات، رئیس اتحادیه ملی فوتبال بلژیک
مهدی بیات متولد ایران، تحصیل کرده فرانسه و حدود 20 سال در بلژیک مشغول کار و زندگی بوده است. او که در سال 2003 به عنوان مدیر اقتصادی جذب باشگاه شالروا شد و به تدریج مدارج ترقی را طی نموده و بعد مدیریت آن باشگاه، به سطح اتحادیه ملی فوتبال رسید و در نهایت در سال 2019 به عنوان رئیس این اتحادیه انتخاب شد. او در سال 2016 یکی از عوامل اصلی انتخاب روبرتو مارتینز به عنوان سرمربی تیم ملی بود. بلژیک با این مربی به صدر رده بندی فیفا رسید و در در جام جهانی 2018 روسیه با کمال شایستگی به مقام سوم دست یافت. مهدی بیات قبل از رسیدن به سمت ریاست، در تدوین و توسعه برنامه 11 نقطه ای فوتبال بلژیک نیز دخیل بوده و نقش پررنگی داشته است.
علي پشابادی
برگرفته از (UEFA.com)
