ساحل عاج (فرانسه Côte d'Ivoire) با نام رسمی جمهوری ساحل عاج کشوری است در غرب آفریقا. پایتخت آن یاموسوکرو است؛ که البته قبلاً پایتخت آن شهر آبیجان بوده‌است. جمعیت این کشور حدود ۲۴ میلیون نفر است که حدود ۴۲ درصد از آن از قوم آکان و بقیه از چندین قوم دیگر هستند. ۳۹ درصد از مردم این کشور مسلمان و ۳۳ درصد مسیحی هستند. زبان رسمی ساحل عاج فرانسوی و واحد پول رایج آن فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی است. همسایگان این کشور عبارت‌اند از غنا در شرق، گینه و لیبریا در غرب، مالی و بورکینا فاسو در شمال و از جنوب به اقیانوس متصل است. ساحل عاج در ۴۴–۱۸۳۳ تحت‌الحمایه فرانسه شد و پس از آن در سال ۱۸۹۳ مستعمره کشور فرانسه درآمد. ساحل عاج در سال ۱۹۶۰ به رهبری فلیکس اوفویت-بوانی به استقلال رسید، وی تا سال ۱۹۹۶ بر این کشور حکومت کرد.
این سرزمین برای نخستین بار در سال های 1460تا1470م به دست اروپایی ها کشف شد و طی دو قرن گذشته ،فرانسویان تنها قدرت استعماری در ساحل عاج بوده اند . وجه تسمیه ساحل عاج ،به دلیل کشتی هایی با بار عاج بود که در سواحل این کشور لنگرمی انداختند. مردم ساحل عاج در سال 1960م موفق شدند استقلال خود را از فرانسوی ها به دست آورند، اما این کشور به دلیل آن که سال ها تحت سلطه فرانسویان بود، به شدت تحت تأثیر فرهنگ اروپایی قرار دارد و برای سالیان متمادی ،واحد پولش فرانک فرانسه بوده است . هم اکنون نیز زبان رسمی آن فرانسوی است. مردم مناطق ساحلی که مرفّه ترند،غالبا ً مسیحی اند، اما هر چه از کرانه های اقیانوس اطلس دور می شویم، بر جمعیت مسلمان افزوده می شود. بر اساس قانون اساسی ، رئیس جمهور با رأی مستقیم مردم انتخاب می گردد.
در سده ۱۵ میلادی ساحل عاج مورد توجه بازرگانان فرانسوی و پرتغالی که در جستجوی عاج فیل و تجارت برده بودند قرار گرفت. در رقابت‌های استعماری پرتغال و فرانسه بر سر به دست آوردن ساحل عاج، عاقبت این منطقه نصیب فرانسه شد و در سال ۱۸۴۲ به صورت قلمرو سرزمینی فرانسه شناخته شد. در سال ۱۸۹۳ ساحل عاج به صورت مستعمرهٔ غرب آفریقای فرانسه درآمد. ساحل عاج پس از جنگ جهانی دوم دارای خودگردانی داخلی شد و سرانجام در ۷ اوت ۱۹۶۰ از فرانسه اعلام استقلال کرد. در سال ۱۹۵۹ ساحل عاج به همراه سه کشور دیگر، داهومی (بنین)، نیجر و بورکینا فاسو یک اتحادیهٔ اقتصادی تشکیل دادند که بعداً چندین کشور غرب آفریقایی دیگر نیز به آن پیوستند. از زمان استقلال تا سال ۱۹۹۳، فلیکس اوفویت-بوانی رئیس‌جمهور ساحل عاج بود، در سال ۱۹۹۳ هوفوئه در گذشت. در سپتامبر ۱۹۹۸ به دنبال تصمیم رئیس‌جمهور، آنری کنان بدیه مبنی برافزودن بر دوران حکومتش و تغییر قانون اساسی، هزاران نفر در ساحل عاج دست به تظاهرات زدند.
حکومت بدیه به دنبال اولین کودتای نظامی در کشور در دسامبر ۱۹۹۹ توسط ژنرال روبر گوی سرنگون شد، در نتیجه کمک‌های خارجی به کشور نیز متوقف شد. با فشار گروه‌های اپوزیسیون، گوی در ژوئیه ۲۰۰۰ سرانجام پذیرفت در ماه اکتبر انتخابات آزاد و دموکراتیک برگزار کند، در انتخابات ۲۶ اکتبر سال ۲۰۰۰، رهبر حزب اپوزیسیون و مخالف دولت، لورن گباگبو با نزدیک به ۶۰ ٪ آرا حائز رتبهٔ اول شد و به عنوان رئیس‌جمهور ساحل عاج معرفی شد، در این انتخابات روبرت گوی تنها توانست ۳۲ ٪ آرا را از آن خود کند. در این انتخابات به رهبر دیگر حزب مخالف، آلاسان واتارا اجازهٔ شرکت در انتخابات داده نشد، این امر ساحل عاج را به عرضهٔ جنگ‌های داخلی خونین تبدیل کرد. صدها تن در این درگیری‌ها کشته شدند. سربازان یاغی در ۱۹ سپتامبر ۲۰۰۲ سعی در طرح‌ریزی یک کودتا علیهٔ دولت را داشتند اما در اجرای آن ناکام ماندند، ژنرال روبرت گوی و دودو وزیر کشور که از عوامل اصلی کودتا بودند در درگیری بین سربازان دولتی شورشیان کشته شدند. در حالی که درگیری‌ها ادامه داشت، پیمان صلحی در ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۰۳ با وساطت فرانسه بین طرف‌ها درگیر امضاء شد که دولت متعهد می‌شد شورشیان را نیز در قدرت سهیم کند. هواداران رئیس‌جمهور گباگبو به این تصمیم اعتراض کرده و در پایتخت دست به تظاهرات زدند. سرانجام در ژوئیه ۲۰۰۳ رسماً اعلام شد که جنگ پایان یافته‌است. پس از آن ۴ هزار سرباز فرانسوی در قالب نیروهای حافظ صلح سازمان ملل برای تأمین امنیت به ساحل عاج گسیل شدند. نیروهای دولتی و شورشیان همچنان آمادهٔ جنگ بودند، در سال ۲۰۰۴ شورشیان اسلام‌گرا همچنان نیمهٔ شمالی کشور را در کنترل خود داشتند. در نوامبر ۲۰۰۴ جنگ‌های داخلی مجدداً از سر گرفته شد و در می۲۰۰۵ دیر مذاکرات صلح با دیگر گروه‌های شبه نظامی آغاز شد. در ابتدا انتخابات برای نوامبر ۲۰۰۵ برنامه‌ریزی شد ولی با درخواست سازمان ملل مبنی بر ادامه درگیری‌ها و غیرممکن بودن برگزاری انتخابات، این انتخابات به بعداً موکول شد. در همین شرایط شورای امنیت سازمان ملل از رئیس‌جمهور گباگبو خواست در قدرت باقی بماند و به کار خود ادامه دهد. در ماه مارس ۲۰۰۷ به دنبال مذاکرات درگیری‌های پراکنده به یکباره فروکش کرد، و دولت با تقسیم قدرت با گروه‌های شورشی موافقت کرد، در ۴ آوریل ۲۰۰۷ رهبر شورشیان، گیوم سورو که مورد تأیید کلیهٔ گروه‌های شورشی ساحل عاج بود به عنوان نخست‌وزیر ساحل عاج انتخاب شد و آرامش نسبی در ساحل عاج برقرار شد. جنگ داخلی در سال ۲۰۰۲ در این کشور ضربه زیادی به اقتصاد آن وارد کرد. این جنگ زمانی آغاز شد که ارتش علیه رئیس‌جمهور وقت که در ایتالیا به سر می‌برد کودتا کرد. مردم این کشور بیشتر روزگارشان را با کشاورزی می‌گذرانند. یاموسوکرو پایتخت این کشور است. از سال ۱۹۸۳ پایتخت ساحل عاج از آبیجان به یاموسوکرو تغییر کرد با این حال هنوز سفارتخانه‌های کشورهای مختلف در آبیجان است. هرچند معاهده صلح بین دو طرف درگیر در جنگ داخلی این کشور امضاء شده‌است اما هنوز کشور دو نیمه‌است و بخشی از آن در دست نیروهای مخالف و بخش دیگر زیرنظر دولت است.
رئیس‌جمهور در این کشور قدرت را در دست دارد. بر اساس قانون اساسی، رئیس‌جمهور با رأی مستقیم مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شود. قرار بود انتخابات ریاست جمهوری در این کشور در سال ۲۰۰۵ برگزار شود اما دولت آن را تاکنون به تعویق انداخته‌است. مجلس این کشور ۲۲۵ عضو دارد و نمایندگان آن با رأی مردم باید انتخاب شوند. مجلس ملی ساحل عاج طی نشستی برگزاری یک همه‌پرسی برای تغییر قانون اساسی در اکتبر ۲۰۱۶ را تصویب کرد. طبق قانون اساسی تازه، مقام معاونت ریاست‌جمهور ایجاد و یک مجلس سنا مشتمل بر مقامات سابق تشکیل خواهد شد.
کشور ساحل عاج با وسعت ۳۲۲٬۴۶۰ کیلومتر مربع در ساحل شمالی خلیج گینه و اقیانوس اطلس واقع شده‌است. این کشور از غرب به کشورهای لیبریا و گینه، از شمال به کشورهای مالی و بورکینافاسو، از شرق به کشور غنا و از جنوب به اقیانوس اطلس محدود می‌شود. ساحل عاج با کشور لیبریا ۱۶۱۷ کیلومتر، غنا ۶۶۸ کیلومتر، گینه ۶۱۰ کیلومتر، بورکینافاسو ۵۸۴ کیلومتر اقیانوس اطلس ۵۱۵ کیلومتر و با کشور مالی ۵۳۲ کیلومتر مرز مشترک دارد. مرزهای این کشور با لیبریا از نوع طبیعی می‌باشد و رودخانه کارالی که به خلیج گینه واقع در اقیانوس اطلس می‌ریزد، مشخص‌کننده آنست. ساحل عاج دارای آب و هوایی گرمسیری و مرطوب در امتداد ساحل (در جنوب) و آب و هوایی نسبتاً خشک و اقلیمی ساوان و نیمه بیابانی در شمال است. از نظر اقلیمی ساحل عاج دارای اقلیمی صاف با دشت‌ها موجدار می‌باشد، غرب و شمال غرب ساحل عاج را نیز نواحی کوهستانی فرا گرفته‌است. بلندترین نقطهٔ ساحل عاج، قلهٔ کوه نیمبا نام دارد که با ۱۷۵۲ متر ارتفاع در غرب ساحل عاج واقع شده‌است. بزرگترین دریاچهٔ ساحل عاج، دریاچهٔ سالاموسو، نام دارد، همچنین سه رود مهم، ساساندرا، بانداما و کوموئه در ساحل عاج جریان دارند. در آغاز منطقهٔ ساحل عاج زیستگاه بیش از شصت قوم و قبیلهٔ آفریقایی بوده‌است که مهم‌ترین آنها، بائوله، بته، سنوفو، آگنی، مالینکه، دان و لوبی بودند.
ساحل عاج در مدار ۵ الی ۱۰ درجه عرض جغرافیایی قراردارد. این کشور از لحاظ آب و هوایی در مناطق شمالی و جنوبی متفاوت می‌باشد. به طوری که منطقه جنوب دارای آب و هوایی استوایی و در شمال یعنی بعد از مدار ۸ درجه جغرافیایی آب و هوا نیمه استوایی می‌باشد. رطوبت این کشور به‌طور متوسط ۷۰ درصد و میزان بارندگی در آن بین ۱۰۰۰ تا ۲۵۰۰ میلی‌متر می‌باشد. درجه حرارت در این منطقه به‌طور متوسط بین ۲۹ الی ۲۸ درجه سانتیگراد است که با رطوبت بسیار زیاد (شرجی) نسبتاً زیاد می‌باشد. به طور کلی آب و هوای این کشور را می‌توان به ۴ بخش تقسیم کرد: الف – فصل بزرگ بارندگی از آوریل تا اوت به همراه باد و طوفان شدید (فروردین تا مرداد) ب – فصل بارندگی از سپتامبر تا نوامبر (شهریور تا آبان) ج – فصل خشک از پایان نوامبر تا آوریل (ابتدای آذر تا اول فروردین) – فصل کوتاه مدت خشک در ماه اوت (حدود نیمه دوم مرداد ماه)
یکی از جاذبه های ساحل عاج در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، شهر گرند باسام است. این شهر در حاشیه اقیانوس اطلس قرار دارد و گردشگران می توانند در کنار ساحل از آرامش بی حد طبیعت لذت ببرند. پایتخت این کشور یاموسوکرو نیز در نوع خود شهری زیباست و کلیسای بانوی صلح این زیبایی را دو چندان کرده است. شهر آبیجان که پیش از این پایتخت ساحل عاج بوده، بزرگترین شهر این کشور نیز هست و به دلیل وجود ساختمان های مرتفع و مدرن در کنار بازارهای مجلی و جاذبه های طبیعی برای گردشگران دیدن آن جذاب است.
تولید ناخالص داخلی این کشور ۳۲٫۸۶ میلیارد دلار است. ۶٬۹۰۷٬۰۰۰ نفر است که ۶۸ درصد آنها در بخش کشاورزی مشغول به کارند. آمار دقیقی از تعداد بیکاران در این کشور در دست نیست اما تخمین زده می‌شود نرخ بیکاری در این کشور ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد. ۴۲ درصد مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند و نرخ تورم در سال ۲۰۰۷ میلادی ۱٫۸ درصد بود. محصولات صادراتی این کشور شامل کاکائو، قهوه، الوار، نفت، پنبه، موز، آناناس، روغن خرما و ماهی است که به کشورهای فرانسه (۱۸٫۳ درصد)، هلند (۹٫۷ درصد)، آمریکا (۹٫۱ درصد)، نیجریه (۷٫۲ درصد) و آلمان (۴٫۲ درصد) صادر می‌شود. محصولات وارداتی این کشور شامل سوخت، کالاهای اساسی و مواد غذایی است که از کشورهای نیجریه (۲۷٫۶ درصد)، فرانسه (۲۵٫۴ درصد) و چین (۴٫۳ درصد) وارد می‌شود.
جمعیت این کشور در سال ۲۰۱۷ حدود ۲۴٬۲۹۰٬۰۰۰ نفر بوده، با میانگین سنی ۱۹٫۴ سال. امید به زندگی در این کشور برای زنان ۵۱٫۸۲ سال و برای مردان ۴۶٫۶۲ سال است.
۷ درصد از مردم این کشور به بیماری ایدز مبتلا هستند. ۳۵ تا ۴۰ درصد از مردم این کشور مسلمان و ۲۰ تا ۳۰ درصد مسیحی هستند. بقیه پیرو ادیان محلی‌اند. زبان رسمی این کشور فرانسوی است. شهرهای بزرگ این کشور عبارتند از: آبیجان ۴٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر، بواکه ۶۵۰٬۰۰۰ نفر، دالوآ ۲۵۰٬۰۰۰ نفر، سن‌پدرو ۲۰۰٬۰۰۰ نفر، یاموسوکورو ۲۰۰٬۰۰۰ و بقیه مردم هم در سایر شهرها و روستاها زندگی می‌کنند. نرخ رشد جمعیت در این کشور حدود ۴٫۷ درصد در سال می‌باشد.
Alloco غذای محلی ساحل‌عاج است و طعم شیرین دارد. همچنین در غرب آفریقا طرفدار زیادی دارد. غذا از نوعی موز سبز درست می‌شود و همراه با سس فلفل و پیاز سرو می‌شود. موز سبز را خرد کرده و در روغن داغ سرخ می‌کنند. در نیجریه، به موز سرخ‌شده Dodo می‌گویند و معمولاً همراه با نیمرو و یا سس سرو می‌شود. Alloco یک وعده غذایی کامل است و هرزمان می‌تواند سرو شود.
فکت های ساحل عاج
۱. ساحل عاج پیش از اشغال توسط اروپایی‌ها بر ایالت‌های مهمی چون کنگ امپایر، گیامان و بائول تسلط داشت.
۲. پایتخت سیاسی ساحل عاج شهر یاموسوکرو و پایتخت اقتصادی و بزرگترین شهر آن شهر بندری آبیجان است. در سال ۱۹۸۳ شهر یاموسوکرو به عنوان پایتخت سیاسی رسمی ساحل عاج طراحی شد، با این حال سازمان‌های سیاسی و سفارت خانه‌های خارجی هنوز در آبیجان قرار دارد.
۳. ساحل عاج فلات وسیعی است که از جنوب از سطح دریا آغاز شده و به سمت شمال حدود ۵۰۰ متر از سطح دریا بالاتر است.
۴. مرتفع‌ترین ناحیه آن کوه ریچارد مولارد است که با ۱۷۵۲ متر ارتفاع در غرب کشور و در نزدیکی مرز گینه و لیبریا قرار دارد.
۵. ساحل عاج ۵۹۰ کیلومتر خط ساحلی دارد.
۶. در گذشته به دلیل تجارت در ساحل عاج آن را “ساحل دندان” می‌نامیدند.
۷. این کشور بزرگترین صادرکننده کاکائو است که برای تهیه شکلات به کار می‌رود. این کشور همچنین یکی از بزرگترین تولیدکننده و صادرکنندگان قهوه و روغن پالم است.
۸. پارک ملی تای یک جنگل باستانی و زیستگاه اسب آبی کوتوله است. این کشور یکی از آخرین باقی مانده‌های جنگل بارانی بکر در آفریقای غربی است. در این پارک می‌توانید شاهد درخت‌هایی باشید که تا ۵۰ متر ارتفاع داشته و ریشه‌های عمیقی دارند.
۹. نوردام د لا پایکس یک کلیسای بزرگ است که با الهام از طرح باسیلکای سنت پتر روم ساخته شد. ۱۸،۰۰۰ نفر می‌توانند در آن قرار داشته باشند و نمای بیرونی آن نشان دهنده هنر آفریقا است.
۱۰. ساختمان گرند باسام امروزه تنها بازمانده‌ای از پایتخت مستعمره فرانسه است. در اینجا ساختمان‌های استعماری زیادی وجود داشته که اغلب شان از بین رفته‌اند، با این حال ساختمان‌های کوچک‌تر به عنوان جاذبه توریستی بر جای مانده‌اند.
۱۱. ساحل عاج اولین جمهوری سیاهپوستان و اولین کشور غیرانگلیسی زبان بود که جایزه اسکار را به دست آورد. فیلم ” سیاه و سفید رنگی ” (Black and White in Color) برنده جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان شد.
۱۲. این کشور در آثار نقاشانی چون نانسی مانینگ، نقاش کانادایی؛ هلیوس دارنداندل، نقاش یونانی؛ پاتریک هریسون اومالی، نقاش ایرلندی که سال‌ها در ساحل عاج زندگی کرد؛ و هانافورد مک میلن، نقاش انگلیسی که به دلیل نقاشی‌های آفریقایی‌اش شهرت دارد، ترسیم شده است.
۱۳. قورباغه جنگل‌های بارانی تنها در غرب و جنوب غرب ساحل عاج، در منطقه طبیعی حفاظت شده کوه نیمبا، و جنوب پارک ملی تای دیده می‌شود.
۱۴. مارمولک کرم مانند Cynisca گونه بومی ساحل عاج است. این گونه از مارمولک پا ندارد.
۱۵. حشره خوار ویمر، نوعی حشره خوار دندان سفید، تنها در ساحل عاج یافت می‌شود.
۱۶. از نژادهای دیگری که در این کشور زندگی می‌کنند به ترتیب عبارت‌اند از: لبنانی‌ها، فرانسوی‌ها، مندیکاهای جنوبی، کروها، مندیکاهای شمالی، گورها و اکان ها.
......................................
آشنایی با کشورها (76) : تانزانیا
آشنایی با کشورها (75) : موریتانی
آرشیو مطالب
