همه تكيه كلام هاي معرف از "تير تپرهاي" عمو تپر تا "ناهار نخونيم"بابا پنجعلي
قطعا همه ما در گفتگوهاي محاوره اي و روزمره خود از تكيه كلام هايي استفاده مي كنيم كه مخصوص خودمان است. تكيه كلام هايي كه حتي تبديل به شناسه اي براي معرفي ما مي شود. هيچ كس نمي داند
خواستگاه اين تكيه كلام هايي كه ما در طول عمرمان از آن ها استفاده مي كنيم دقيقا كجاست و چه طور مي شود كه از بين هزاران كلمه و عبارت يك كلمه و عبارت مي شود تكيه كلام هميشگي ما. شايد اين سوال گاهي اوقات ذهن خيلي ها را به خود مشغول كند. ولي گاهي هم شده تكيه كلام هايي كه استفاده مي كنيم متعلق به ما نيست و ما چون به هر دليلي از آن ها خوشمان مي ايد براي كوتاه مدت يا بلند مدت وارد زبان محاوره خودمان مي كنيم. يكي از مهم ترين منابع تكيه كلام هاي روز جامعه سريال هاي كمدي تلويزيون است. حجم توليد اين تكيه كلام ها درسريال هاي كمدي دهه هشتاد به اوج خودش رسيد و گاهي در يك سال شاهد توليد بيش ده ها تكيه كلام بوديم كه بعضي از آن ها در همان مقطع پخش سريال استفاده مي شود و بعد فراموش مي شدند، بعضي ها تا چند ماه بعد هم مورد استفاده قرار مي گرفتند و بعضي ها اصلا وارد فرهنگ جامعه می شوند...
تير تو پره؟ مي پره؟ تر پره؟
مهران غفوريان/ عمو تپر / اين چند نفر
عمو تپري كه مهران غفوريان در سريال «اين چند نفر» خلق كرد شخصيتي بود كه تكامل يافته اش چند سال بعد شد خشايار مستوفي. يك پيرمرد چاق با ليواني كه هميشه مي لرزيد و گوششم هم كمي سنگين بود. او كه يك رفيق هميشه غايب به نام «سهراب مموتي» داشت و هر وقت چيزي را نمي شنيد مي
گفت:«تير تو پره؟ تير تپره؟ تي پر پر پر پره؟؟».لحن اجراي عمو تپر تا مدت ها به شوخي اصلي جوان ها در سال هاي پاياني دهه هفتاد تبديل شد.
بزنم تو مخت
حميد لولايي/ خشايار مستوفي / زير آسمان شهر
حميد لولايي با كاراكتر خشايار مستوفي، تيپ جديدي را به تلويزيون آورد. مدل صحبت كردن، شيوه راه رفتن و حتي لباس پوشيدن خشايار، يك جورهايي براي خودش برند شد. البته جداي از اين كاراكتر، تكيه كلامهايي مثل «آقا غلام!»، «بزنم تو مخت» و ... هم همان زمان ميان مردم كوچه و بازار بدجوري ماندگار شد اما با گذشت چند وقت از زمان پخش، با وجود ماندگار ماندن تيپ خشايار، تكيه كلامها كم كم فراموش شدند.
بَبَيتي
گشتاسب/ مجيد صالحي / كوچه اقاقيا
رضا عطاران با اوردن شخصيت گشتاسب به سريال «كوچه اقاقيا» برد زيادي كرد. اين سريال با تمام جذابيتش نتوانسته بود تكيه كلامي را بين مردم عادي رواج دهد اما ناگهان آمدن مرد موفرفري و كيف به دستي به نام «گشتاسب» و استفاده از كلمه ببيتي در آخر هر جمله اش بازي را به نفع عطارا و سريالش كرد. از آن جايي كه هر تكيه كلام اگر گويش و لهجه خاصي داشته باشد خيلي بيشتر مورد توجه مردم قرار مي گيرد، «ببيتي» هم طبق همين قانون تا مدت ها آخر جمله هاي مردم قرار گرفت.
بي وفايي، بي وفايي، دل من از غصه داغون شده
رضا شفيعي جم/ بامشاد پهن فر / نفطه چين
بامشاد تنها شخصيت سريال «نقطه چين» بود كه در جامعه تبديل به نماد آدم هاي سرخوش، تا حدودي آب زير كاه و البته ابله شد. هنوز هم آهنگ معروف «بي وفايي، بي وفايي، دل من از غصه داغون شده» با همان صدا و لحن بامشادي بين مردم شنيده مي شود. جالب تر اينكه آن سال ها بسياري از مردم چاق با خواندن اين شعر و اشاره به شكمشان خيلي سريع تبديل به محبوب ترين آدم هاي يك جمع مي شدند.
حاليشو ببر
جواد رضويان/ زينال / باغچه مينو
اين تكه كلام استفاده شده در سريال «باغچه مينو» باب دندان جوان ها بود. از همان ابتدا و بلافاصله هم تبديل به يكي از محبوبترين تكيه كلام هاي روز شد. اما جالب است كه اين تكيه كلام به مرور جايگاه متفاوتي پپدا كرد. به شكلي كه در سال هاي اخير هر موقع كسي از زندگي اش خيلي راضي نيست آدم هاي ديگر با گفتن:«بابا حاليشو ببر» سعي مي كنند طرف را به راضي بودن از اوضاع و احوالش ترغيب كنند. با اين حال لحن زيناليه اين تكيه كلام هنوز هم به قوت خودش باقي است.
«چي داداش؟؟» و «بچه تهروني پس ....»
رضا شفيعي جم/ كامبيز باغي / جايزه بزرگ
شخصيت كامبيز باغي و آن لحن خاصش در بين شهرستاني ها خيلي محبوب شد دليلش هم اين بود كه اين شخصيت در تمام برخوردهايش سعي مي كرد با اصطلاح معروف «بچه تهرون» شوخي كند، مثلا با گفتن:« داداش بچه تهروني؟؟ سوسولي كه». لحن لات گونه كامبيز باغي در معرفي خودش:«به من مي گن كامبيز، كامبيز چي داداش؟؟ باغي» اين شخصيت را بين مردم عادي حسابي محبوب كرد.
«قولوه قولوه» و «هينگامه، هينگامه»
جواد رضويان/ نظير شنبه / نقطه چين
لهجه و گويش افغاني شخصيت «شنبه» در سريال «چار ديواري» تاثير بسيار زيادي بر فراگير شدن تكه كلام هاي اين كاراكتر داشت. به همين دليل هم بود كه پس از اين كه براي اولين بار شنبه بعد از نيشگون گرفته شدن توسط «چهارشنبه» با داد و هوار «قلوه قلوه» كرد و يا زماني كه با سوز و گداز عشق خود «هينگامه» را مورد خطاب قرار داد بلافاصله در كوچه و خيابان صداي «قولوه قولوه» و «هينگامه هينگامه» بين مردم شنيده شد.
«نــــقي نُهار نُخِرديم»
عليرضا خمسه/ بابا پنجعلي / پايتخت
«نــــقي نُهار نُخِرديم»تازه ترين تكيه كلامي است كه هنوز داغ است و مردم حسابي در مكالمه هايشان به خصوص وقت ناهار! از آن استفاده مي كنند. اين تكه كلام كه برگ برنده بزرگ هر دو سري «پايتخت» بوده بيشترين محبوبيت خود را به دليل لهجه بابا پنجعلي در صدا كردن «نقي» به دست آورده است. البته تكيه كلام ارسطو(احمد مهران فر): «حساتس نشو، حساس نشو» هم تبديل به يكي از فراگيرترين تكيه كلام هاي چند سال اخير شده است.
ديجيتالم كجا بود
فتحعلي اويسي/ كاووسي / بدن شرح
فتحعلي اويسي با نقش كاووسي يا همان سردبير نشريه وزين شهر قشنگ در سريال «بدون شرح»، تكيه كلامهايي مثل «ديجيتالم كجا بود» يا «كشتي عنقريب به گل نشسته» يا «حافظا...» را باب كرد. «ديجيتالم كجا بود» همان زمان در حال و هواي فراگير شدن موبايل و ام پي فور و ... بدجوري به چشم آمد و تا مدتها به عنوان يك جور شيوه تدافعي در مقابله با اين تكنولوژي‌هاي جديد به كار مي‌رفت.
خوب چيزيه آقا خوووووب!
امير جعفري/ فريد / بدون شرح
امير جعفري با «بدون شرح» ميان مخاطبان شناخته شد و لحن خاص و تكيه كلامهاي جالبش خيلي زود در ذهن‌ها ماندگار شد. يكي از مهمترين تكيه كلامهاي نقش فريد، اين بود كه موقع تعريف از هر چيزي مي‌گفت «خوب چيزيه آقا خوووووووب!» و روي خوب دومش تاكيد مي‌كرد. اين اصطلاح آن زمان آنقدر بين مردم فراگير شده بود كه حتي يكي از فراورده‌هاي لبني هم براي تبليغ پنيرش از آن استفاده كرد و بعد از نشان دادن آن پنير مي‌گفت:«خوب پنيريه آقا خووووب!»
مربا بده بابا
خان مظفر/ مهران مديري / باغ مظفر
اين تكه كلام با آن لحن قجري وار مديري در سريال «باغ مظفر» به حدي بين مردم گل كرد كه تا مددت ها هر كسي هر چيزي مي خواست كلمه مربا را از اول اين جمله حذف مي كرد و با جايگزين كردن آن چيزي كه مي خواست آن را با همان لحتن مخصوص مديري ادا مي كرد. شايد مهم ترين علت موفقيت اين تكيه كلام بيشتر از كلماتش نوع اجراي آن توسط مديري بود كه مردم هم بدون هيچ تغييري ان را در مكالمات روزمره خود استفاده مي كردند.
خيلي ممنونم!
مهران مديري/ مسعود شصت چي / مرد هزار چهره
مهران مديري استاد استفاده كردن از لحن‌هاي مختلف براي به كار بردن كلمات معمولي است. او بعد از «جنگ 77» كه «سلام عليكم» را به شيوه خاصي ادا كرد و تا مدتها سر زبان مردم بود، در «مرد هزار چهره» هم عبارت ساده «خيلي ممنونم!» را با تاكيد زياد روي ممنونم ادا كرد و هنوز هم كه هنوز است خيلي‌ها موقع تشكر همراه با ترس يا ترديد اين لحن را به كار مي‌برند.
واقعاااااااا؟!
شقايق دهقان/ خانم شيرزاد / ساختمان پزشكان
«خانم شيرزاد» سريال «ساختمان پزشكان»، از آن دسته نقش‌هايي است به خودي خودش در دو سال اخير به عنوان نماد يك منشي خنگ و جيغ جيغو بين مردم جا افتاده. جداي از اهميت اسم و شخصيت«خانم شيرزاد»، تكيه كلام «واقعااااا؟!» او هم بدجوري بين مخاطبان ماندگار شده. حتي قبل از بازپخش دوباره اين سريال از شبكه تماشا هم خيلي از مردم وقتي در موقعيت شك و ترديد نسبت به يك وضعيت قرار مي‌گرفتند از اين تكيه كلام استفاده مي‌كردند.
اساسا
بهنام تشكر/ دكتر نيما افشار / ساختمان پزشكان
بهنام تشكر هم از آن دسته بازيگراني بود كه اولين بار با نقش كمدي دكتر نيما افشار به مخاطبان تلويزيوني معرفي شد و يك جورهايي شخصيت جديدي از يك روانشناس را به مخاطبان معرفي كرد. تكيه كلام «اساسا» دكتر نيما افشار، آنهم با لحن محكم و جديت بالاي اين بازيگر،خيلي ماندگار شد. تا مدتها بعد، كسي كه مي‌خواست خودش را جدي‌تر از آن چيزي كه هست نشان دهد و شان و شخصيتش را بالا ببرد، از اين تكيه كلام استفاه مي‌كرد.
عزيزي‌ام
هادي كاظمي و جواد عزتي/ بابا شاه و بابا اتي
بدون شك دو تا از تاثيرگذارترين شخصيت‌هاي «قهوه تلخ» كه هنوز هم شيوه صحبت كردن و تكيه كلامهايشان بين مردم رواج دارد، «باباشاه» و «بابا اتي» بودند. بابا شاه علاوه بر لحن جالبي كه ماندگار كرد، تكيه كلام «عزيزي‌ام» را هم رواج داد و يك جورهايي به اصطلاحي براي ابراز عشق‌هاي الكي تبديل شد. تكيه كلامهاي «كيه؟ كي‌بود؟ چي ميگه؟» با لحن مخصوص «بابا اتي» هم همان زمان خيلي بين مردم باب شد اما توفيق اصطاحهاي باباشاه را پيدا نكرد.
**انقلاب برره اي
«برره» چيزي فراتر از تكيه كلام ها بود. «برره» را با توجه به داشتن موقعيت جغرافيايي خاص، زبان خاص و اداب و رسوم منحصر به فردي كه داشت مي توان يك فرهنگ ناميد. اين فرهنگ خاص كه با سريال هاي «پاورچين» و «شب هاي برره» شكل گرفت و به تكامل رسيد به لايه هاي مختلف جامعه نفوذ كرد و حتي بعضي تكه كلام هايش وارد فرهنگ عامه مردم شد. هر چه در تاريخ تلويزيون جستجو مي كنيم مي بينيم هيچ سريالي نتوانسته اين گونه با زندگي روزمره مردم آميخته شود. به همين دليل هم باكسي اختصاصي براي برره اي ها در نظر گرفتيم.
*جواد رضويان/ داوود برره
داوود برره را مي توان پدر فرهنگ «برره» قلمداد كرد. «پاچه خواري» اولين و مهم ترين ويژگي فرهنگ برره اي ها است كه با وارد شدن داوود به سريال «پاورچين» همگاني شد، تكه كلامي كه الان در همه جا جايگزين كلماتي شده كه شايد در فرهنگ عامه مردم زشت و بي ادبانه محسوب شود. «نفس من بيد»، «اي جوووونم»، «من چه كاره بيدم» هم از تكه كلام هاي موفق داوود برره در آن سريال بود كه حتي يك مدت بعضي برندها در تبليغ هايشان هم از «بيد» هاي داوود استفاده كردند. البته در آن سريال تكيه كلام «كار نداري بري بميري؟» كه شخصيت پدر «فرهاد» با بازي مهران مديري آن را مي گفت هم بسيار محبوب شد و خيلي ها ان زمان قبل از اين كه تلفن را قطع كنند به طرف مقابلشان اين جمله را مي گفتند.
*شير فرهاد/ مهران مديري
مديري در شب هاي برره به خوبي جور نبودن جواد رضويان را كشيد. شايد مهم ترين تكه كلام شير فرهاد اين بود:«ها...اييي كه گفتي اييي يعني چه؟» اين جمله تا مدت ها ورد زبان كساني بود كه در گفتگوهاي روزمره از زبان فرد مقابلشان كلمه يا جمله اي مي شنيدند كه برايشان مفهوم نبود. يا مثلا شير فرهاد در اموزش زبان برره اي و براي سوم شخص جمع كلمه اي بسيار عجيب و غريب و منحصر به فرد استفاده كرد:«ووي گولنزجگ»، كلمه اي كه هنوز هم در بعضي لطيفه ها و پيامك هاي طنز از آن ها استفاده مي شود. هر چند شير فرهاد آواهاي منحصر به فردي را هم اختراع كرد كه خب قابليت تبديل شدن به كلمات را ندارند!
*باقي برره اي ها
آنقدر تكه كلام هاي برره و برره اي ها زياد است كه واقعا گنجايش قرار دادن همه آن ها در اين باكس هاي محدود وجود ندارد. با اين حال گذرا به برخي از آن ها اشاره مي كنيم. مثلا ياور طغرل با بازي محمد رضا هدايتي كه ابتدا با شخصيت طغرل در پاورچين وارد برره اي ها شد از كلماتي چون «شومپيت»، «كته كله» و«چورميخ» استفاده مي كرد كه مردم از اين كلمات در داد و هوارهايشان به عنوان ناسزاهايي مودبانه استفاده مي كردند. «چطوري جيگر» با آن لحن مخصوص «سالار خان»(محد شيري)، «ايي خرزو خان بيد» با سرخوشيه ديوانه وار «نظام دوبرره»(هادي كاظمي) و «پول وَده، پول زور وَده» كه تكيه كلام مخصوص «كيوون» (رضا شفيعي جم) محسوب مي شد از مهم ترين تكيه كلام هاي فرهنگ برره بود كه وارد فرهنگ عاميانه مردم شد....
