بوسه‌ای به قدمت تاریخ در تپه حسنلو: تپه حسنلو در آذربایجان غربی، یادگار دورانی بسیار کهن است و از لحاظ تاریخی، جذابیت بسیاری دارد. اما آنچه سبب معروف شدن این تپه شده، بیشتر ریشه در بوسه‌ای دارد که زاده‌ی عشق است. عشقی کهن به قدمت تاریخ میان دو دلداده. عشقی که رنگ خداحافظی دارد. با کافه گردش همراه باشید تا راز عشاق حسنلو و آخرین بوسه‌ی آن‌ها را کشف کنید.
آخرین‌ها، همیشه دردناک هستند. آخرین خداحافظ، آخرین بوسه، آخرین دیدار. اما دو دلداده در تپه حسنلو، آخرینی داشتند که تاریخی عظیم در پی دارد. آخرین بوسه در واپسین دقایق مرگ که قدمتی 3 هزار ساله دارد. این بوسه‌ی جاودانی، از اکتشافات سال 1351 در تپه حسنلو در آذربایجان غربی، تپه‌ای باستانی است که تاریخ ایران را به نمایش می‌گذارد. این تپه، میان جلگه‌ی «سلدوز» قرار دارد که در نزدیکی دهکده‌ای به همین نام است. تپه‌های بسیاری نزدیک تپه حسنلو وجود دارد اما نکات بسیاری هستند که این تپه را نسبت به دیگران، متمایز کرده است.
اطراف تپه حسنلو، تپه‌های دیگری وجود دارند که ظاهراً در زمانی یکسان با این تپه در آن‌ها تمدن‌هایی برپا شده‌اند. حدس و گمان‌هایی در این مورد وجود دارد که ساکنین تپه حسنلو با اقوام دیگر تپه‌ها، داد و ستد داشته و از یک تیره هستند. باستان شناسان با تحقیقات در این تپه، اذعان داشتند که تپه حسنلو در شهرستان نقده، در 10 دوره مورد سکونت قرار گرفته و تخمین قدیمی‌ترین سکونت در آن، متعلق به هزاره ششم تا هزاره سوم پیش از میلاد است. تپه حسنلو در شهرستان «نقده» بود.
آنچه تپه حسنلو را خاص و متمایز کرده، جدای از بنای کهن و باستانی قلعه‌ی حسنلو، که دیواری به قطر سه متر و ارتفاع هفت متر دورتادور خود دارد، بوسه‌ای است به قدمت تاریخ میان دو دلداده. حفاری‌های باستان شناسان در سال 1351، منجر به کشف دو اسکلت شد که وضعیتی باورنکردنی داشتند. این تیم تحقیقاتی ایرانی و آمریکایی، با کشف قبری که قدمتی 3 هزار ساله دارد، دو اسکلت یافتند که کنار یکدیگر آرمیده بودند. یکی از این دو اسکلت، مرد و دیگری، بانویی بود که قدی بلندتر از مرد داشت. در این قبر، زیر سر یکی از اسکلت‌ها، تخته سنگی وجود داشت و دیگر هیچ. این دو اسکلت، وضعیتی داشتند که گویی در واپسین لحظات، آخرین بوسه خداحافظی را بر لب‌های یکدیگر می‌نهند. به این دو، لقب «عشاق حسنلو» را داده‌اند. از لحظه‌ی کشف این دو اسکلت، عکسی در موزه دانشگاه پنسیلوانیا قرار داده شده که بینندگان بسیاری را به سمت خود می‌کشاند.
بنایی شبیه معبد نیز در تپه حسنلو قرار دارد که سقف و ستون‌هایی چوبی به طول 30 متر دارد. علاوه بر آن، در دژ حسنلو اتاق‌هایی شبیه به انبار، آشپزخانه و محلی برای ذخیره کردن اسلحه نیز کشف شده است. البته هنوز معلوم نیست آن اتاق برای ذخیره اسلحه بوده یا کارگاهی برای ساخت آن! اتاق‌هایی در اطراف حیاط غربی دژ قرار دارند که جام زرین حسنلو، یکی دیگر از کشفیات متعلق به این دوره نیز در یکی از همین اتاق‌ها قرار داشت. این جام، در سال 1337، در تپه‌ی حسنلو کشف شد که داستانی جالب در پی خود دارد. جام زرین با قدمتی 3200 ساله، در آغوش فردی افتاده بر زمین بود که خنجری در پشت داشت. گویی در واپسین لحظات زندگی اش، سعی در حفاظت از جام داشت. این جام منحصر به فرد، نقش و نگارهایی با ارزش هنری فراوان دارد و داستانی از ایران کهن بیان می‌کنند. داستانی از جنگ و پیروزی فریدون با کمک کاوه آهنگر، بر ضحاک ماردوش! تصاویر دیگری نیز بر روی این جام نقش بسته است که همگی، دهان شما را از حیرت باز نگه می‌دارند.
ظاهراً بناهای شمالی حیاط مرکزی در تپه حسنلو، جایگاه مخصوص بانوان و خدمتکاران بوده و جعبه‌هایی نیز در این قسمت کشف شده که برای نگهداری وسایل آرایشی است. بیشتر ابزار و ادوات جنگی کشف شده در تپه حسنلو که ارزش تاریخی، باستانی و هنری داشتند را در موزه‌هایی در ایران، فرانسه و آمریکا به نمایش گذاشته‌اند.
ساختمان‌های این تپه، از سنگ ساخته شده و متعلق به دوره چهارم سکونت در تپه حسنلو هستند. اتاقی نیز در حفاری‌ها کشف شد که 11 اسکلت درهم ریخته را شامل شده است. هرکدام از این اسکلت‌ها، سمت و سوی متفاوتی دارند و گویی در حال فرار بودند. این وضعیت، نشانگر مرگی غیر طبیعی است. در میان این اسکلت‌ها، استخوان‌های 4 کودک نیز یافت شد.
