شورش کلاه زردها: آغاز نابودی سلسله هان
مردم هان در زمان امپراطور لینگ زیر بار مالیات سنگین، قحطی و سیل کمرشان خرد شده بود.
در حالی که در دربار، گروهی از خواجه های فاسد بر امپراطور منحط و بدبخت لینگ قدرت داشتند. دولت چین برای تأمین مالی استحکامات در امتداد جاده ابریشم و همچنین ساخت بخش‌هایی از دیوار بزرگ چین به منظور دفع عشایر از استپ‌های آسیای مرکزی، از دهقانان مالیات بیشتری خواست. از آنجایی که بلایای طبیعی و بربرها سرزمین را گرفتار کرده بود، پیروان یک فرقه تائوئیست به رهبری ژانگ جیائو به این نتیجه رسیدند که سلسله هان دوران اوجش به سر آمده و باید دست به شورش زد. از منظر آنها تنها راه درمان بیماری های چین، شورش و تأسیس یک سلسله امپراتوری جدید بود. شورشیان روسری های زرد رنگی به دور سر خود می بستند - و شورش دستار زردها صورت گرفت.
ریشه های شورش دستار زردها
برخی می گفتند ژانگ جیائو یک شفا دهنده بود و برخی گفتند شعبده باز. او عقاید دینی مسیحایی خود را از طریق بیمارانش منتشر کرد. بسیاری از آنها کشاورزان فقیری بودند که از پزشک کاریزماتیک درمان رایگان دریافت می کردند. ژانگ در معالجه‌های خود از تعویذ جادویی، آواز خواندن و دیگر شیوه‌های برگرفته از تائوئیسم استفاده کرد. او موعظه کرد که در سال 184 پس از میلاد، دوره تاریخی جدیدی آغاز خواهد شد که به عنوان صلح بزرگ شناخته می شود. در زمان شروع شورش در سال 184، فرقه ژانگ جوئه 360000 پیروان مسلح داشت که عمدتاً از دهقانان و همچنین برخی از مقامات محلی و علما بودند.
با این حال، قبل از اینکه ژانگ بتواند نقشه خود را اجرا کند، یکی از شاگردانش به پایتخت هان در لویانگ رفت و نقشه سرنگونی دولت را فاش کرد. هر کس در شهر که به عنوان هوادار دستار زردها شناخته می شد اعدام می شد، بیش از 1000 نفر از پیروان ژانگ اعدام شدند، مقامات دادگاه برای دستگیری ژانگ جیائو و دو برادرش دستور صادر کردند. ژانگ با شنیدن این خبر به پیروان خود دستور داد تا فوراً قیام را آغاز کنند. (۱۸۴ میلادی)
یک قیام پرحادثه
گروه های دستار زرد در هشت استان مختلف قیام کردند و به ادارات و پادگان های دولتی حمله کردند. مقامات دولتی برای نجان جان خود تقلا کردند. شورشیان شهرها را ویران کردند و اسلحه خانه ها را تصرف کردند. ارتش امپراتوری برای مقابله با تهدید گسترده ناشی از شورش دستار زردها بسیار کوچک و ناتوان بود، بنابراین جنگ سالاران محلی در استان ها ارتش های خود را برای سرکوب شورشیان آماده کردند. در ماه نهم سال 184، ژانگ جیائو در حالی که مدافعان شهر محاصره شده گوانگجونگ را رهبری می کرد، درگذشت. او احتمالاً بر اثر بیماری مرده است. دو برادر کوچکتر او در اواخر همان سال در نبرد با ارتش امپراتوری جان باختند.
علیرغم مرگ زودهنگام رهبران ارشد دستار زردها، گروه‌های کوچک‌تری از دستار زردها، چه به انگیزه اشتیاق مذهبی یا راهزنی ساده، برای بیست سال دیگر به مبارزه ادامه دادند. مهمترین پیامد این شورش مردمی مداوم، این بود که ضعف دولت مرکزی را آشکار کرد و منجر به رشد جنگ سالاری در استان های مختلف چین شد. ظهور جنگ سالاران به جنگ داخلی آینده، انحلال امپراتوری هان و آغاز دوره سه پادشاهی کمک فراوانی کرد.
در واقع ژنرال سائو سائو که در ادامه سلسله وی را تأسیس کرد و سون جیان که موفقیت نظامی او راه را برای تأسیس سلسله وو برای پسرش هموار کرد، هر دو اولین تجربه نظامی خود را در مبارزه با دستار زردها به دست آوردند. به یک معنا، پس از آن شورش دستار زردها، دو پادشاهی از سه پادشاهی به نوعی به وجود آمد. دستار زردها با گروه دیگری از مهره های اصلی در سقوط سلسله هان- شیونگو متحد شدند. سرانجام شورشیان دستار زرد در سال ۲۰۵ میلادی به طور کامل قلع و قمع شد رهبری ارتش چین در آن زمان در دست ژنرال هه جین برادر ملکه بود که مردی ناتوان و بزدل بود سائو سائو فرمانده دسته ای سواره نظام و لیوبی فرمانده نیروهای داوطلب مردمی بود هم سائو سائو و هم لیوبی نقش مهمی در سرکوب این شورش ایفا کردند.
