پونه (نام علمی: Mentha pulegium) پودینه (فارسی افغانستان) از گیاهان خانواده نعنائیان است. گیاهی است از سرده نعنا و تیره لب گلی‌ها و له شده برگ‌های آن عطر نعنا دارد. پونه جزو داروهای مورد استفاده در طب سنتی، قاعده‌آور، سقط‌کننده جنین، و جزو گیاهان دارویی است، اما برای کبد سمی است و باعث مرگ برخی از افراد شده‌است اسانس آن در صنعت عطر‌سازی کاربرد دارد و دارای ماده سمی پولِگون است.فرهنگستان زبان فارسی این گیاه را «خالواش» (از گیاهان محلی و عطر گیلان) و «نعنا خالواش» نامیده و در توصیف آن آورده‌است: گونه‌ای نعنا به شکل خوابیده یا خیزان با ساقه‌های متعدد و پوشیده از کرک‌های متراکم و گسترده؛ پهنک برگ‌ها تخم‌مرغی، به طول ۵ تا ۲۰ میلی‌متر و حاشیهٔ صاف یا کم و بیش دندانه‌دار است و گل‌آذین آن دارای چرخه‌های کروی و گلهای غالباً بنفش و به‌ندرت سفید است که با فاصله از یکدیگر و پرشمار در محور برگ‌ها و در طول ساقه قرار گرفته‌اند.به گلهای کوچک معطر به رنگ صورتی یا بنفش که به صورت گروهی در بغل برگ و ساقه پونه در تابستان ظاهر می‌شوند و مصرف دارویی و خوراکی دارند، گُل‌پونه می‌گویند
اسانس پونه بسیار غلیظ و حتی در مقادیر کم سمی و کشنده است. گزارش‌هایی از مرگ بیمارانی که به علل مختلف از اسانس غلیظ آن استفاده کرده‌اند وجود دارد. روغن پونه (اسانس غلیظ پونه) حاوی ۸۰ تا ۹۲ درصد سیکلو هگزانون پولگون است. پولگون همان مولکولی است که عطر و طعم نعناعی را ایجاد می‌کند و در افرادی که آن را مصرف می‌کنند باعث ایجاد انواع بیماری‌ها می‌شود.علائمی که ممکن است بعد از مصرف یک دوز کوچک (۱۰ میلی لیتر) از روغن پونه ایجاد شود شامل تهوع، استفراغ، درد شکم و سرگیجه می‌شود. مصرف دوز بیشتر می‌تواند باعث از کار افتادگی چندین ارگان بدن شده و منجر به مرگ شود.کنگره آمریکا درخواست نموده‌است که استفاده آن برای زنان حامله منع شود
از پونه معمولاً به عنوان حشره کش و دفع کننده آفت استفاده می‌شود. از این گیاه برای دور نگه داشتن کک از حیوانات خانگی و همچنین بر روی انسان برای جلوگیری از زخم و پشه استفاده می‌شود. بعضی از انسان‌ها برای دفع حشرات لباس یا جیب خود را به روغن پونه آغشته می‌کنند.در طول تاریخ از پونه برای معطر کردن چای‌های گیاهی و غذاها استفاده می‌شده‌است. از دمنوش پونه برای درمان سرماخوردگی، تب، سرفه، سوء هاضمه، مشکلات کلیوی و کبدی و سردرد استفاده می‌شود. از برگ‌های تازه یا خشک شده پونه نیز برای درمان آنفلوانزا، گرفتگی شکم، القای تعریق و همچنین در درمان بیماری‌هایی مانند آبله و سل استفاده می‌شود. برای تهیه دمنوش پونه، برگ‌های آن را در آب داغ دم می کنیم. غلظت مواد شیمیایی سمی در این چایها نسبت به روغن پونه کمتر است. توصیه می‌شود افراد فقط به‌طور دوره ای چای پونه بنوشند، زیرا این کار بر روی بدن ضرر دارد و نباید به‌طور مرتب نوشیده شود. مصرف چای پونه برای نوزادان و کودکان می‌تواند کشنده باشد.
پونه به سبب وجود اسانس عاملى ضد نفخ و بادشكن است و كسانى كه از نارسائى و يا نفخ دستگاه گوارش رنج مىبرند مىتوانند با مصرف اين سبزى ناراحتيهاى خويش را درمان سازند پونه از تصلب شرایین جلوگيرى مىكند و در نتيجه مصرف كنندگان اين سبزى معطر دچار سكته نخواهند شد دم كرده پونه بسيار خوشمزه و معطر است نفخ را برطرف مىسازد و اشتهاآور است و كودكان رنجور را درمان مىكند پونه با در برداشتن موادى چون مانتول، ليمونن، رى بنتين و الكلهايى مانند استات مانتيل در تقويت اعصاب و رفع تحريكات و تشنجهاى عصبى بسيار موثر است و مثل يك داروى آرامش بخش اثر مىكند.
منبع : انگلوپدیا
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE...
