|
سال 2022 تمام شد. سال مینی جشن “its coming home” در ومبلی با قهرمانی دختران انگلیسی، سال رکوردشکنی تماشاگران در فوتبال زنان، سال سیگار کارلتو بر لب، رکوردشکنی در بازار نقل و انتقالات تابستانی و... هر چیز دیگری که احتمالا سالها بعد در سایه‌ی برگزاری جام جهانی 2022 قطر فراموش خواد شد. یک فینال دیوانه کننده میان اروپا و آمریکای جنوبی، یک اپرای هماهنگ در زمین، یک تکخوانی باشکوه از مسی و امباپه، تشویق ایستاده‌ی بزرگترین پیشروی آفریقایی‌ها، رنگ‌های خیره کننده، ورزشگاه‌ها، هزار و یک داستان زیر چادرهای صحرای دوحه... این بهترین جام جهانی تاریخ نیست؟
|
بهترین جام جهانی... بحث و جدل‌ها از بر سر هر دو کلمه است. اصولا انتخاب "بهترین" چرا و چگونه انجام می‌شود؟ بحث بر سر کلمه‌ی جام جهانی ادامه می یا‌بد و اینکه ماهیت "جام جهانی" چیست؟ فقط یک رقابت میان تیمهای فوتبال جهان یا چیزی بیشتر؟ به دنیای رازآلود "بهترین جام جهانی" تاریخ خوش آمدید...
|
بهترین
را عقل انتخاب می‌کند یا قلب
|
وقتی از بهترین حرف می‌زنیم، به وادی ناشناخته‌ای پای می‌گذاریم. به دنیایی که افلاطون و ارسطو با قدم زدن در باغ آکادمیکا در ماهیت آن اندیشیده‌اند و نیچه و کامو سارتر آن را در چارچوب قواعد فکری خود به رشته‌ی تحریر درآوردند. به دنیایی که با مفهوم زیبایی رابطه‌ای تنگاتنگ دارد. افلاطون زیبایی را هماهنگی و تناسب اجزا با کل تعریف می‌کند. سقراط به سراغ فضیلت‌ها می‌رود و از دیگاه نیچه "هر لذتی ، همه چیز را جاودانه می خواهد". همین مبانی فکری است که دانسته یا نادانسته درباره‌ی انتخاب چیستی "بهترین" و سپس انتخاب خود آن به یاری ما می‌آید. بهترین موسیقی جهان. بهترین فیلم تاریخ. بهترین فوتبالیست یا بهترین جام جهانی...
عقل، به سراغ آمار و ارقام می‌رود. لذت حل معادلات. حساب و کتاب. شمردن، امتیازات Imdb، جوایز آکادمی‌های موسیقی یا شمارش گلها و پاس گلها و جامها، ضریب دادن به هرکدام و ... سخت‌ترین معادلات ریاضی هم سرانجام روزی جوابی قطعی خواهند داشت. همانطور که "رستگاری شاوشنگ" سالهاست آن بالای لیست ایستاده. همانطور که با فتح جام جهانی، لیونل مسی پرونده‌ی “goat” را تا امروز می‌بندد و همانطور که جام جهانی 2022 قطر، با 172 گل، با پرگل‌ترین فینال تاریخ جام جهانی (مشترک)، با 8 استادیوم مدرن، با بیشترین شکستن رکوردهای بزرگ تاریخ، هت‌تریک در فینال، بیشترین بازی در تورنمنت، گلزنی در تمام مراحل تورنمنت، صعود نخستین تیم آفریقایی/ عربی به نیمه نهایی،دراما در پنالتی‌ها و حتی لباس‌های خاص و رنگارنگ... تمام فاکتورهای بهترین جام جهانی تاریخ بودن را احراز می‌کند. چیز دیگری مانده؟
این همان وادی ورود فلسفه به انتخاب ماست. جهان بینی ما. پنجره‌ای که هرچند با گذشت زمان و تطور ابزار شناختی کوچک و کوچکتر شده اما هنوز هم روزنه‌ای از نور را به خود راه می‌دهد. نوری که روزنامه‌ها هر روز صبح به آن جهت دادند. تلویزیون دامنه‌ی آن را بیشتر و بیشتر به سوی خود کشید. اینترنت آن را بلیعید و دنیای ارتباطات مجازی فیسبوک و اینستگرام و ... چون پرده‌ای تیره و تار تماما در مقابل آن کشیده شد. با این وجود هنوز هم می‌توان از میان لاشه‌های باقی مانده‌ی چیزی به نام جهان بینی، دریچه‌ای به سوی دنیای بیرون ساخت. برای ما چه چیزی زیباست؟ قلبمان و نه عقل حسابگر مسخ شده توسط مترهای بیرونی چه چیز را دوست دارد؟
مگر می‌شود خاطرات شیرین یک کودک جنگ زده‌ی آلمانی در آن عصر بارانی برن را با هیچ چیز دیگر در جهان برای او عوض کرد؟ مگر خاطرات پیرمردهای برزیلی از رقص توستائو، پرواز جرزینیو، هیبت ریولینو و جادوی شاه پله در تک تک بازیهای مکزیک 1970 فراموش شدنی است؟ و انگلیسی‌های با هزار ویک کاغذ و نشان و ... در کمدها و کشوهایشان از جام جهانی 1966؟ مگر یک یک نوجوان عاشق زیبایی حاضر است چیزی را با خاطرات کرویف در جام جهانی 1974 عوض کند؟ اصلا کسی را که جوانی و نوجوانی‌اش در دهه‌ی 80 گذشته را می‌شناسید که هنگام صحبت از "بهترین" جملاتش را با "به جز دیگو" آغاز و پایان نبخشد؟ بهترین جام جهانی، برای هر کس با هزار و یک معبود در قلب و فکر و ذهن و خاطرات او گره خورده. با کوچکترین چیزها. بیایید پیش از رفتن به سراغ سطور بعدی به خاطراتمان بیشتر فکر کنیم. به بازیهای کوچکی که با جزییات به یاد می‌آوریمشان
. "این فقط بازی ماست بهترین تمام دوران"
چند نفر از دهه شصتی‌های مملکت خودمان را می‌شناسید که هزار هزار تصویر پرنور از فینال رویاگونه‌ی لوسیل را با یکی از نیمه‌شبهای پتو بر سر کشیده‌ی جام جهانی 1994 عوض می‌کنند؟ و یک تلفظ اشتباه مسخره‌ی باگیو از گزارشگران آن دوران را با باران اطلاعات در این عصر؟ و آن طلوع آفتاب بر فراز موزولیوم رم همراه طنین موزیک جام جهانی 1990 و رقص آن عروسک سرخ و سفید و سبز لگویی را. برای دیوانگان 98، زمان جایی در میان رقابت کاپیتان دونگا و ادگارد داویدز متوقف شده. و برای مو ژل زده‌های 2002، بهترین جام جهانی تاریخ یعنی رقابت رونالدو با موهای مثلثی برابر روشتو رچبر... بهترین ؟؟؟
جام جهانی. رویای نیمه شب تابستان پاپا ژول ریمه در سال 1930، و داستانهای شیرین تکراری. داستان تورنمنتی که روزگاری به خاطر سختی سفر تیمهای اروپایی آن را تحریم کردند اما حالا برای رسیدن به آن سر و دست می‌شکنند. داستان تورنمنتی که موسولینی آن را دو دوره‌ی پیاپی در چنگال خود گرفت، ملت برزیل را در ماراکانا از هم گسست و ملت آلمان پس از جنگ را در برن به هم رسانید. داستان تولد پادشاهی به نام پله که دنیای سیاهان در جهان را دگرگون کرد.
"ما هم می‌توانیم روزی شبیه او شویم".
داستان روزی که انگلستان به چیزی بیشتر از دو جنگ جهانی برابر آلمان بالید. و هلندی‌های با کینه‌های سرزمین مادری به خاک مونیخ قدم گذاشتند. جامی که سالها پس از موسولینی بار دیگر به چنگال سرهنگ‌های آرژانتینی افتاد. جامی که نام جزایر فالکلند را برای یک روز هم که شده در میان تمام مردم جهان به مالویناس تغییر داد، جامی که میزبانی از جشن تاجگذاری پله و مارادونا ، دستمایه‌ای شد برای فخرفروشی مکزیکی‌ها بر همسایه ابرقدرت شمالی، ایالات متحده و آن پنالتی مضحک دایانا. جامی که در آن غولهای آلمان و آرژانتین و فرانسه برابر الجزایریها، کامرونیها و سنگالیها زانو زدند. جامی که 20 سال پس از بالا رفتن از دیوار سفارت، برای اولین بار در قابی جهانی ایرانیها و آمریکاییها را کنار هم نشاند، جام جهانی.... جام مردم جهان....
درباره‌ی قطر چه فکر می‌کنید؟ جهان عرب را مراکشی‌ها و دستان یاسین بونو به مردم جهان می‌شناساند یا عبای زربافت بر دوش مسی؟ عاشقان چشم دوختن بر شاهکارهای معماری، به ظرافتهای زنانه‌ی استادیوم الجنوب و سازه‌ی کلاه شکل الثمامه نگاه می‌کنند یا کارگران جان باخته اطراف استادیوم؟ "مردم" انگلیسی‌هایی هستند که به خاطر نبودن آبجو قطر را تحریم می‌کنند یا قطری‌هایی که آبجو را در مسابقات ممنوع کردند؟ قوانین علیه LGBTQ+ یا شعارهای احترام به قانون کشور میزبان آقای اینفانتیو؟ اصلا جام جهانی، همان رویای نیمه شبهای تابستان است یا مظروفی که ظرف تابستانی و زمستانی، طعم آن را تغییر نخواهد داد؟ بدبختانه این یکی هم به جهان بینی ما گره خورده. به تعاریفمان از دنیای پیرامون. به همان پنجره و .
احتمالا پس از خواندن کلمات بالا چیزی دستگیر هیچکدام از ما نخواهد شد. نه نویسنده و نه خواننده. بحث بر سر انتخاب بهترین جام جهانی پایانی ندارد. دو خط موازی، با دو جهان بینی موازی در کنار هم حرکت خواهند کرد. عاشقان آمار و ارقام اصرار دارند که قطر 2022 بحث را تمام کرده. و شیفتگان خاطرات و رویاهای قدیمی به قلبشان هنوز هم اعتماد می‌کنند. هیچ چیز جز آنکه... این فوتبال است... جام جهانی فوتبال. ورزشی که نه با دلربایی‌های جسم زیبا و فریبنده‌ی خود، که با روح بلندش به قلب ما راه یافته . روحی به وسعت تمام انسانهای جهان دارد. و بهترین جام جهانی؟ حتما. از 1930 تا 2022. به تعداد هر کدام از مردم جهان....
