|
به بهانه حوادث فینال لیگ قهرمانان در پاریس میان رئال مادرید و لیورپول
دردناكترين ترين خاطره فوتبالي؛
تقديم به استفان ويتل ٩٧ امين قرباني و همه بازماندگان و طرفداراني كه هرگز فراموش نكردند.
امیرحسین صدر
۲۱ ژوئن ۲۰۲۲
|
"خاطرات دردناک" فاجعه هايسل ٨٥ و هیلزبورو ٨٩ زنده شد. دل در دلم نبود. نخستين بار بود فينال ليگ قهرمانان و سوت اغاز بازي دو بار به تعويق افتاده بود. ناگهان اهميت برد و باخت از دست رفت و دلشوره ايي به جانم افتاد. نكند بار ديگر تاريخ با خون و مرگ و دلشكستگي همراه باشد. خوشبختانه مشكلات قبل از ديدار، به سوي سياهي نرفت. رو سياهي و آبرو ريزي بار ديگر يوفا و دولت فرانسه را نشانه گرفت. عدم سازماندهي و عدم امادگي براي فينال پراستقبالي از ديدار ليورپول و مادريد تنها دليل همه اين افتضاحات و اشوب بود. براي طرفداراني كه با بليط واقعي نه تنها به استاديوم راه نيافتند بلكه با پليس ضد شورش و گاز اشك آور پذيرايي شدند.
بعد از دو هفته، بالاخره، وزیر ورزش فرانسه زير بار رفت و از هواداران لیورپول و حوادث پيش از اغاز مسابقه عذرخواهی کرد. وزيري كه تا دو هفته زير بار نمي رفت و طرفداران ليورپول را مسئول همه وقايع پيش از فينال ليگ قهرمانان امسال ميان ليورپول و رئال مادريد در ٢٨ مي در پاريس مي دانست. صحنه های آشفته پاریس، گاز اشك اور و تجارب بسيار بد طرفداران قرمزها، منجمله بازيكنان سابق ليورپول به همراه خانواده هايشان، بازتاب وسيعي در رسانه ها داشت. دولت فرانسه راهي را پيش گرفته بود كه پيش از ان در ١٩٨٩ پليس شفيلد و روزنامه سان. در ان دوران بدون هيچگونه دليل قاطع و موثقي ماموران انتظامي و پليس و روزنامه سان انگشت خود را به سوي طرفداران ليورپول نشانه گرفتند. بعد از گذشت بيش از ٣٠ سال، بايكوت اين روزنامه همچنان در مرسي سايد ادامه دارد زمانيكه قاطعانه اعلام كرد؛ طرفداران ليورپول عامل اصلي فاجعه هيلسبرو هستن.
ديدار ليگ قهرمانان ميان ليورپول و رئال مادريد دوبار در ورزشگاه دو فرانس پاریس به تعویق افتاد و هواداران در حالی که با بليط در بیرون استاديوم منتظر بودند توسط پلیس با گاز اشک آور مواجه شدند. پس از آن، دولت فرانسه تلاش کرد این مسائل را به گردن هواداران لیورپول بیندازد، و ادعا کردند طرفداران ليورپول و بليط های تقلبی دليل تمامي مشكلات بوده است. اما گزارش ٣٠ صفحه ای که به دستور نخست وزیر فرانسه تهیه شد، نشان مي دهد از مجموع ٢٥٨٩ بليط جعلي تنها ١٦٤٤ متعلق به بخش ويژه لیورپولي ها بوده است. همچنین نارسایی های عملیاتی و كنترل تماشاگران، عدم وجود وسايل نقليه عمومي مثل قطار، مترو و اتوبوس را عامل این شکست دانسته است.
اکنون، آملی اودیا کاسترا پذیرفته است "چندین شکست پی در پی توسط مقامات" ناشي مشكلات عظيم اطراف استادیوم بوده است که منجر به پيشامدهاي اسف بار و ناراحت کننده ايي شده است. این نشان دهنده تغییر موضع اوست، پس از اینکه وزیر مسئول كاملا لیورپول را مسئول طوفان مي دانست. در واقع، او پس از پایان فینال به ایستگاه رادیویی RTL گفته بود که باشگاه آنفیلد برای سازماندهی نا مناسب هواداران خود مقصر است و همچنین ادعا کرد که ٣٠ تا ٤٠٠٠٠ هوادار قرمز ها بدون بلیط در اطراف محل برگزاری مسابقه حضور داشتند.
تام ورنر، رئیس لیورپول در نامه ای به اظهارات Oudea-Castera که اکنون در پاسخ او عذرخواهی کرده است، "بی اعتقادی کامل" خود را ابراز کرد. در نامه او که توسط روزنامه تایمز جاپ شد، آمده بود:
"در ابتدا و مهمتر از همه، من می خواهم صمیمانه از هواداران لیورپول که شبشان نابود شد، عذرخواهی کنم. ما از این واقعیت آگاه هستیم، بسیاری از آنها از راه دور آمده اند، اغلب با خانواده خود و کودکان و فرزندان خود، برای حمایت از تیم و شرکت و حضور براي یک بازی به یاد ماندنی و خاطره آميز فوتبال. ما متأسفیم که برخی از آنها مجبور شدند شاهد صحنه‌هایی باشند که اصلاً جایی در یک رویداد ورزشی ندارد، ضمن انكه می‌دانیم و اگاه هستیم؛ بطور حتم ياداور حادثه و خاطرات دردناکی از تاریخ باشگاه را برای شما به همراه داشت.»
Oudea-Castera به دنبال این بود که به مسئولین لیورپول اطمینان دهد که تحقیقات انجام شده توسط مقامات فرانسوی نشان می دهد، چگونه اوضاع از کنترل خارج شده و "مطمئن شود که دیگر هرگز تکرار نخواهد شد".
تایمز همچنین گزارش داده است که باشگاه مرسی ساید نگران ان است که دولتمردان فرانسوی همچنان معتقدند؛ تعداد زیاد و غیرقابل پیش‌بینی بلیت‌های تقلبی توسط هواداران بریتانیای علت اصلی این حوادث بوده است. پس از آن که ورنر اظهارات اثبات نشده در مورد موضوعی به این مهمی را قبل از اینکه حتی یک فرآیند تحقیقاتی مناسب، رسمی و مستقل انجام شود مورد هدف قرار داد. «این امر، غیر مسئولانه، غیرحرفه‌ای و کاملاً بی‌احترامی به هزاران هوادار که از نظر جسمی و روحی آسیب دیده‌اند بود»
با این حال، در پس‌زمینه، مقامات فرانسوی همواره از اقدامات خود دفاع کرده‌اند. دیدیه لالمان، رئیس پلیس این کشور شخصا دستور استفاده از گاز اشک آور را صادر کرده بود.
«من کاملاً آگاهم که افراد با حسن نیت حتی خانواده ها، با گاز اشک اور روبرو شدند. متاسفم اما هیچ وسیله دیگری وجود نداشت. این تنها راه موجود بود. من درخواست کردم که از گاز استفاده شود. ماموران حاضر در محل باید برای جلوگیری از دسترسی مردم به استادیوم از گازاشک اوراستفاده می کردند. ولی باید اعتراف کنم، اتهام زدن به مردم اشتباه بزرگی بود»
| وقایع تلخ تاریخی, خاطره تلخ هیلسبرو |
حرف و حدیث بیش از این حرف هاست. به هر حال این پس زمینه و فجایع تاریخی گذشته دلیلی شد تا دیدار فینال، حتی پیش از اغاز، دلهره و ترس ایجاد کند. تماشاي بازي كوفتمان شد بي انكه دقيقا بدانيم چه ها در بيرون از استاديوم مي گذرد. خوب خاطرم هست بعد از فجايع پيش از مسابقه در استاديوم هايسل بلژيك، يوفا ليورپول و يوونتوس را مجبور كرد ديدار فينال را اغاز كنند. از بدترین تصمیمات و اشتباهات یوفا در حالیکه اجساد تماشاگران به بیرون از استادیوم حمل می شد. به هر صورت وقايع چند هفته پيش فينال ليگ قهرمانان يكي از تلخ ترين خاطرات ورزش را در وجودم زنده كرد و انچه در ان روز لعنتي گذشت. به هيچكس توصيه نميكنم در ميان همه مشكلات روزانه زندگي، خواننده احتمالي اين مطلب باشد.
انچه در اون روز لعنتی اتفاق افتاد همچنان قلب خيلي ها را بدجوری می فشارد. ٣٣ سال از اون واقعه تلخ گذشته است، ولی انگار دیروز بود. تصاویر و صحنه ها پاک شدنی نیست. روزي كه سرنوشت ها تغییر کرد و دردها ابدی. انچه از ان می گویم نگاهم را برای هميشه به فوتبال و برد و باخت های ان تغيير داد. قضاوت ها و دیدگاهم را بطور کامل دگرگون کرد. اساسي و بنيادين. حوادث ناگوار بطور حتم در دوره ایی کوتاه عمیقا همه ما را به نوعي تحت تاثير قرار می دهد، حس ما را، نگاه ما را. اما بعد از چندی، روز از نو و روزی از نو. باز مي گرديم به دایره ایی كه احتمالا خواهان ان نیز نیستیم، ولي گویی جبر زمانه است؛ بپذیر، فراموش کن، و ادامه بده. مي پذيريم. راه ديگه ايي نداريم. پذیرفتم، مثل همه راه دیگه ایی نداشتم، ادامه هم دادم،
«اما هرگز فراموش نکردم»
هرگاه به هر شکلی به ۱۵ اپریل ۱۹۸۹ فکر میکنم بی اختیار بغض شديدي گلویم را می چسبد. همين حالا. دردي در گلو. چشماني خيس. در دهلی نو در هندوستان بودم، طبق معمول با هیجان و شور همیشگی به انتظار دیدار نیمه نهایی جام حذفی میان لیورپول بودیم با ناتینگهام فارست برايان كلاف. بازي کریکت محبوبیت غیرقابل باوري در هندوستان و پیش از ان در پاکستان دارد. بسبار طولاني است و از اينرو جایی برای پخش هیچ ورزش دیگری در تلویزیون در ان دوران باقي نمي گذاشت. به غیر از موارد خاص و پراهميتي چون جام جهاني. يا پخش بازي هاي مهم اگر كريكتي برقرار نبود. خدا را شكر در ان روز نبود. تشنه و با ولعي بي حد، محو و خیره به تماشای Grandstand نشسته بوديم كه ساعت ها پيش از بازي اغاز مي شد. اف اي كاپ قديمي ترين جام تاريخ فوتبال، هنوز مهم ترين جام ممكنه بود و بازي در ويمبلي قديمي يك روياي بزرگ. خاطرم هست دوربين ها تيم هارو در طول راه به استاديوم هم دنبال مي كردند. همه چيز مثل يه چايي سنتي تا دم كشيدن و نوشيدن ان طراحي شده بود تا كاملا براي اغاز بازي اماده باشي و لذتش را ببري كه بي حد و حصر بود.
هنوز چيزي از بازي نگذشته بود، جان موتسون گزارشگر بازي از نارامي در جايگاه ليورپولي ها دقيقا در پشت دروازه بروس گروبلار صحبت مي كرد. ناگهان بعد از ١٠ تا ١٥ دقيقه, همه چيز به هم خورد و داور بازي را قطع كرد!؟!؟
چهار سال پيش از اون در فينال جام باشگاه هاي اروپا، ٣٩ نفر از تماشاگران يوونتوس با هجوم ليورپولي ها كه فقط با حصاري سيمي از يكديگر جدا شده بودند جان خود را از دست دادند. واقعه تلخي كه با عدم مديريت يوفا و انتخاب استاديومي قديمي و نامناسب و قرار دادن تماشاگران دو تيم در كنار يكديگر مسبب اصلي ان بود. متعاقب ان تيم هاي انگليسي تا ٥ سال بطور كامل از حضور در تمامي مسابقات اروپايي محروم شدند. اين محروميت براي طرفدارن فوتبال انگليس و بويژه ليورپول كه اقاي فوتبال اروپا بود بسيار دردناك بشمار مي رفت. نوعي بي خانماني و اوارگي. با عدم حمايت دولت انگليس ديگر هيچكس در اروپا گوشش بدهكار نبود و نسل جان بارنز و بردسلي با مربيگري دالگليش و بسياري تيم ها و بازيكنان مي سوختند و مي ساختند، بسان ما شيفتگان فوتبال انگليس. ان هم در دوراني كه چندين سال بود طعم تنهايي و اوارگي رو بيش از پيش با دوري از ملك و شهر و خانواده و عزيزان و دوستانم مي چشيدم.
در اون بعد از ظهر لعنتي و با بازگشت يان راش از يوونتوس دلمان خوش بود به اون بازي نيمه نهايي تا بچه ها دمار از ناتينگهام برايان كلاف در بيارن. بازي قطع شده بود و من بي اختيار به تلويزيون نزديك و نزديكتر مي شدم. بعد از يك ساعتي با گفته هاي موتسون بيشتر و بيشتر مطمئن ميشدم بازگشتي از دو تيم به زمين نخواهد بود. هر چه ميگفت از جديت و بزرگي واقعه ايي بود كه ما در لانگ شات نظاره گر ان بوديم.
شوک زده به تلويزيون چسبيده بودم و دلم ميخواست "پولترگايستي" وارد صفحه اون بشم. ساعت برنامه تموم شد و گزارش قطع!، حالا چه بايد كرد؟، هنوز نه CNN بود و نه BBC WORLD و نه هيچ چيز ديگري. تنها راه باقيمانده پناه بردن به راديو بود. خبرها دائما بد و بدتر مي شد و تعداد كشته شدگان و مجروحين بيشتر و بيشتر.
انتظاري سخت تا صبح، تا روزنامه ايي بخرم و شايد عكسي ببينم. اولين عكسي كه ديدم در جا خفه ام كرد. ازدحام و فشردگي باورنكردني تماشاگران در پشت تصوير و صورتي فشرده شده بر روي حصارهاي اهني در جلوي ان. پرس كامل، له شدن واقعي، ترس تمام عيار، چشمان از حدقه در امده، خفگي و فريادهاي بي صدا. نفس هاي بند امده. تسليم و بي اميد. خالي. مرگي دردناك، طولاني و زجر اور. تصويري كه هرگز و هرگز از خاطرم نرفت و براي هميشه خشم و غرور و تعصبات بي مورد را در فوتبال و زندگي در من كُشت.
با چشماني اشكبار به خونه برگشتم و همان روز مطلبي فرستادم براي عزيزان كيهان ورزشي. در ان دوران نامه نگاري و انتظار رسیدن، گشودن و لذت خواندن ان تنها راه ارتباط بود. انتظارات بي پايان هفتگي و ماهيانه براي رسيدن پاكت نامه، چند خط و احتمالا تعدادي عكس، ولي باور كنيد مزه اش از هزاران پيامي كه ما در طول يك روز براي يكديگر مي فرستيم بسيار بيشتر بود. با هزار سلام و صلوات مطلب را با پست ارسال كردم. تلخ ترين خاطره فوتباليم ثبت شده بود، وظيفه ايي كه گويي بر روي دوش من قرار گرفته بود و بايد انجامش مي دادم. نازنينان كيهان ورزشي چاپش كردند.
با خودم فكر ميكنم، زبانم لال، اگر حادثه هيلزبرو در دوران اينترنت و تلفن همراه روي داده بود، در ان واحد تا چه اندازه شاهد عكس ها و فيلم هاي دردناكي بوديم. در مقابل چشمان حيرت زده مان. نظاره گر خرد شدن استخوان ها و مرگ تدريجي. و دست هاي کوتاه از جلوگيري مصيبت. نميدانم با اون هزاران فيلم و عكس اخر عاقبتم چه ميشد، با بلايي كه فقط با يك عكس بر سر من امد. خداراشكر كه هيچيك نبود. حقيقتا نميدانم. شايد هم قدرت تخيل ادمي بيشتر از ان است كه هر يك از ما تصور مي كنيم.
انچه در ان روز لعنتي رخ داد زنجيره ايي بود از اتفاقاتي كه دير يا زود يقه فوتبال انگلستان رو مي گرفت. پس از ان تمامي استاديوم ها دروازه هاي ورودي خود را تغيير دادند. كنترل و استراتژي پليس در خارج استاديوم ها براي كنترل تماشاگران، قبل و بعد از مسابقات بطور كامل تغيير كرد. در سكوهاي تمامي استاديوم ها صندلي نصب شد و ديگر در هيچ بخشي از استاديوم اجازه ايستادن نبود. و حصارهايي كه براي كنترل هوليگان و هوليگانيسم دور تا دور زمين را محصور كرده بود برچيده شد.
حصارها از ميان رفت، قفل قفس ها شكسته شد. من دهلي را ترك كردم، اغازي دوباره. در فرودگاه پیروزی ليورپول را با گل هاي راش ديدم، كسب جام حذفي. جامي ديگر. بي معناترين ان. كمتر از يك سال پس از ان تيم هاي انگليسي بعد از ۵ سال، اجازه بازگشت به اروپا را بعد از فاجعه هایسل گرفتند. اما اغاز ديگري براي ٩٦ نفر نبود. انچه در هيلسبرو رخ داد، قلب هاي بسياري رو به چنگ اسارت كشيد، با حصارهاي پولادين، قفس هاي بي قفل. بازماندگان و همه ان هايي كه زندگي شان تحت تاثير تلخ ترين فاجعه فوتبال تاريخ انگلستان قرار گرفت. اسارتي با چشماني براق، با قلب هاي شكسته و با دل هاي پر خون. روز به روز، ماه به ماه، سال به سال. براي هميشه و هميشه ها. از هيلسبرو تا ابديت.
استفن ویتل، نود و هفتمین قربانی
استیون ویتل در یک شرکت فایبرگلاس تنها چند مایل از خانه والدینش در منچستر بزرگ کار می کرد. بی سر و صدا بود، به طور منظم پس انداز می کرد. موسیقی را دوست داشت و دیوانه فوتبال، به ویژه لیورپول محبوبش بود. تعهد کاری در ۱۵ آوریل ۱۹۸۸ باعث شد استفن بلیط نیمه نهایی جام حذفی میان لیورپول و ناتینگهام فارست خود را به دوستی بفروشد. دوست او در آن روز، یکی از ۹۶ نفری که در ان فاجعه جان باخت.
پس از ان، احساس گناه روح استفن را به تسخیر در اورد. شرم و گناه روحی بیش از دو دهه ادامه داشت، تا اینکه ۲۲ سال بعد از هیلسبرو در ۲۶ فوریه ۲۰۱۱، جلوی قطاری پرید. دستیابی به آزادی ناامیدانه. خلاصی و رهایی از بند درد. استفان ویتل نود و هفتمین قربانی هیلزبورو شد. او در وصیت نامه خود تمامی پس انداز ۶۱۰۰۰ پوندی خود را برای بازماندگان خانواده های هیلزبورو باقی گذاشت.
امیرحسین صدر
۲۱ ژوئن ۲۰۲۲
