🔴اختلاف چنگیز جلیلوند و بهرام زند
وقتی جلیلوند بعد بیست سال به ایران برگشت بهرام زند جایگاه خودشو تثبیت کرده بود و علاقمندان دوبله بی صبرانه منتظر همکاری این دو عزیز بودن....کسی فکرشو نمیکرد بین این دو چنان اختلافی بیفته که تا آخر عمرشون ادامه پیدا کنه و تبدیل به خسارتی بزرگ بشه؛
اوایل حضور جلیلوند در ایران دو همکاری جالب داشتن؛ سه روز آینده جلیلوند:لیام نیسن/ زند:راسل کرو و قدرت مطلق جلیلوند:کلینت ایستوود/ زند: اد هریس
مشکل ازونجا شروع شد که از نوروز 82 که جلیلوند مجوز حضور در صداوسیما رو گرفت (اولین بار صداش در فیلم انجمن نجیب‌زادگان عجیب جای شون کانری از تی وی ریش پخش شد) توقع داشت رابرت دنیرو رو بدن بهش؛ برای دوبله قصه برانکس هماهنگی ها انجام شده بود که دقیقه نود از بالا دستور رسید بهرام زند دنیرو رو بگه...البته قبل اینم برای دوبله Heat جلیلوند متوقع بود که دعوت نشد البته اونجا چون با خسروشاهی و اسماعیلی طرف بود جرئت اعتراض پیدا نکرد ولی این بار شدیدن بهش برخورد (البته Heat برای کلکسیون شخصی با صدای جلیلوند دوبله شده)
در همین ایام در شبکه پخش خانگی اقدام به دوبله فیلم رونین کرد که قبلن توسط بهرام زند برای تلویزیون دوبله شده بود، البته جلیلوند نیت رقابت نداشت و اتفاقن از خود بهرام زند برای دوبله ژان رنو دعوت کرد که این بار بهرام زند بهش برخورد....این شکاف با دوبله مجدد گلادیاتور توسط جلیلوند عمیق تر شد و رابطه این دو استاد برای همیشه شکرآب شد و علاوه بر دنیرو بابت بروس ویلیس، جرج کلونی، راسل کرو، لیام نیسن و دنیل کریگ باهم مسابقه گذاشتن...
تا آخرین روزهای فعالیتشون این عداوت وجود داشت تا جایی که برای اسپکتر زمانی که از زند دوبلور دنیل کریگ بود و جلیلوند برای دوبله نقش کریستوف والتز دعوت شد نپذیرفت با این توضیح که من باشم و جیمزباندو کسی غیر از خودم بگه!!
🔴دعوای بهروز وثوقی و منوچهر اسماعیلی
اوایل دهه پنجاه شیطنت ژورنالیستی یکی از خبرنگاران در گفتگو با منوچهر اسماعیلی به کشوندن جمله ای با این مضمون از زبونش منجر شد که: بهروز مدیون منه!! تیتر شدن این گفته همانا و پاسخ آتشین بهروز همانا....بهروزوثوقی چون خودش پیش از بازیگری دوبلور بود تکرار عملکردش در آثاری مثل قیصر، داش آکل، خاک و رضاموتوری رو محتاج اسماعیلی نمیدونست و خیلی تند جوابشو داد در نتیجه دیگه اسماعیلی حاضر نشد جای بهروز حرف بزنه و فیلمای مهمی مثل کندو رسید به جلیلوند و در گوزنها و تنگسیرم خود بهروز صحبت کرد؛
حتی پادرمیونی کیمیایی برای دعوت از اسماعیلی برای دوبله فرامرز قریبیان در گوزنها به جایی نرسید چون اسماعیلی حتی حاضر نبود کنار بهروز بنشینه....تا اینکه علی حاتمی وارد شد و بالاخره این دوتا رو آشتی داد و گفت مجید ظروفچی سوته دلان بدون صدای اسماعیلی ممکن نیست و اسماعیلی و وثوقی در برابر اتوریته زنده یاد حاتمی کوتاه اومدن و این غائله ختم به خیر شد
🔴مورد ویژه «دلیجان آتش»
فیلم دلیجان آتش یه اثر معمولی و تجاریه که در دنیای سینما هیچ شهرتی نداره ولی در ایران بشدت محبوب و معروفه بخاطر دوبله استثنائیش!!
ماجرای این فیلم برمیگرده به دعوای ایرج دوستدار و جلیلوند....فردین یه نقش متفاوت بازی کرد در فیلمی بنام جبار که بعلت تفاوت نقشش دوبلشو دادن به ایرج دوستدار، جلیلوند که دوبله فردینو مونوپول کرده بود بابت اینکه ازش اجازه نگرفتن واکنش تندی نشون داد؛ ایرج دوستدار که بابت کسوت و حق آب و گل اصلن توقع چنین رفتاری از شاگرد سابق خودش نداشت جوابشو داد و اینچنین دعوا بالا گرفت...همین ایام فیلم دلیجان آتش برای اکران وارد ایران شد که واردکننده اصرار داشت هنرپیشه مقابل جان وین یعنی کرگ داگلاس رو جلیلوند بگه ؛
دوبلور جان وین که طبق معمول ایرج دوستدار بود ولی جلیلوند برای پذیرفتن این کار دو شرط گذاشت:
روددرو نشدن با دوستدار و داشتن کارت سفید (اصطلاح کارت سفید در دنیای دوبله به این معناست که گوینده در قیدوبند متن دیالوگی که جلوش میذارن نباشه و هرچی دلش میخواد بگه؛ دو گوینده کارت سفید داشتن ایرج دوستدار به جای جان وین و منوچهر اسماعیلی به جای بیک ایمانوردی....برای تماشای نمونه اعلای این پدیده فیلمفارسی کاکاسیاهو ببینید که اسماعیلی به جای بیک ایمانوردی از بس دریوری میگه آدم روده بر میشه!!)
در نتیجه روز دوبله فیلم جلیلوند بعد از دوستدار با توپ پر و آماده وارد استدیو شد تا چنانچه در نسخه نهایی مشخصه فیلمو تبدیل به فستیوال متلک و روکم کنی استادش کنه!!
🔴قهر محمود قنبری و خسروخسروشاهی
از عجایب دهه شصت ممنوع الصدا شدن دوبلورهای شناخته شده برای نقشهای برجسته و محبوب بود از جمله ممنوع الخسروشاهی شدن آلن دلون!! محمود قنبری که بدلایلی مدیردوبلاژ مورد وثوق حاکمیت بود قرار شد فیلم یک پلیس رو دوبله کنه بدون خسرو خسروشاهی، گزینه اول جلال مقامی بود که زیربار نرفت حتی ایرج ناظریان که استاد نقش قاپی و نون بری بود دقیقه نود جا زد تا بالاجبار خود قنبری جای آلن دلون حرف بزنه....نتیجه کار چنان زننده و بازخوردا چنان منفی بود که قنبری اگرچه عاجزانه عذر خواست ازینکه عرف اخلاقی و مرامی رو چنین زیر پا گذاشته ولی عملن توسط خانواده دوبله بایکوت شد؛
چند سال بعد یه اتفاق مهم افتاد و برای اولین بار بعد 57 یه فیلم روز هالیوودی برای اکران در ایران توسط بنیاد سینمایی فارابی وارد شد و برای دوبله در اختیار قنبری قرار گرفت: رقصنده با گرگ (در ایران: با گرگها میرقصد) قنبری برای جبران مافات اون خاطره تلخ فرصتو غنیمت دونست چون شاه نقش کوین کاستنر پیشنهادی بود که خسروشاهی نمیتونست رد کنه و اینچنین ازش دلجویی کرد؛
چندسال بعد که اولین فیلم بردپیت در ایران وارد شد هفت سال در تبت قنبری بازهم این نقش مهمو به خسروشاهی داد تا بار دیگه حسن نیتشو نشون بده...
🔴حواشی دوبله «هزاردستان»
دوبلاژ هزاردستان به اندازه ساخت خود سریال ماجرا داشت...منوچهراسماعیلی به جرم دستمزد زیاد ممنوع الکار بود و ناصر تهماسبم حق مدیریت دوبلاژ در صداوسیما نداشت!!
با رایزنی تهیه کنندگان سریال ممنوع الکاری اسماعیلی برطرف شد ولی حق مدیریت دوبلاژ نداشت (استاد از همون مقطع بالکل مدیریت دوبلاژو کنار گذاشت و طی سه دهه اخیر تنها دوبله معدود فیلمهای محبوب خودشو مدیریت کرده مثل در گرمای شب و دکتراسترنج لاو)
در نتیجه اسم استاد علی کسمایی بعنوان نمادین در تیتراژ به عنوان مدیر دوبلاژ اومد ولی در واقع خود علی حاتمی با دو یار همیشگیش (طهماسب و اسماعیلی) دوبلاژو مدیریت کردن...
در هزاردستان هر پنج چهره سرشناس برآمده از تئاتر حضور داشتن: انتظامی، مشایخی، نصیریان، کشاورز، رشیدی
در این بین داوود رشیدی که عاشق صدای ناظریان جای خودش بود و مشکلی نداشت همچنین جمشید مشایخی هم از خداش بود همیشه اسماعیلی جاش حرف بزنه (این دلبستگی تا اونجا بود که سر قیصر با وجود اینکه کیمیایی و اسماعیلی ابتدا مخالف بودن و قرار بود محمود نوربخش جای کاراکتر خاندایی حرف بزنه خود مشایخی اصرار کرد صدای اسماعیلی روش بیاد) همچنین علی نصیریان با وجود اینکه فن بیان قوی داشت هرگز موضعی علیه دوبلاژ نگرفت ولی دو استاد بازیگر دیگه حسابی حاشیه ساختن؛
عزت الله انتظامی همیشه از دوبلاژ شاکی بود و به ویژه از اسماعیلی ناراضی بود جالبه بدونید انتظامی فقط یه صدا غیر از خودشو برای نقشاش میپسندید اونم جلیلوند بود که فقط یه بار نصیبش شد ولی همیشه با صدای اسماعیلی روی خودش مشکل داشت و وقتی فهمید علی حاتمی برای خان مظفرهزاردستانم اسماعیلی رو در نظر داره عملن قهر کرد و هرجا نشست ازین مسئله بد گفت (بهترین دوبله اسماعیلی به جای انتظامی در فیلم ملکوت خسرو هریتاش رخ داده که متاسفانه کمتر دیده شده)
واکنش محمدعلی کشاورز خیلی بدتر بود؛ اونکه به زعم خودش برای نقش شعبون استخونی خیلی زحمت کشیده بود میخواست خودش حرف بزنه که حاتمی نذاشت و وقتی بالا سر اسماعیلی در استدیو رفت نزدیک بود کار به درگیری فیزیکی بکشه تا جایی که حاتمی از استدیو بیرونش کرد و دیگه بهش اجازه ورود نداد، در نسخه حاضر سکانس ورود دارودسته شعبونبه سینما راکورد صدای اسماعیلی به وضوح بهم ریخته و همخوانی نداره که ناشی از همین درگیری اون روز خاصه....
جالبه برای فیلم مادر هم قرار بود عزت الله انتظامی بازی کنه که تا فهمید قراره بازم اسماعیلی اون نقشو دوبله کنه از کار کنار کشید و نقش نصیب کشاورزی شد که دیگه پذیرفته بود رو حرف حاتمی حرف نزنه!!
🔴چشم بهم چشمی اساتید
هر سه غول دوبله (اسماعیلی/ناظریان/جلیلوند) تقریبن بر سر همه ستاره های سینما رقابت داشتن (البته اسماعیلی بدلیل فرهیختگیش همیشه به کیفیت کار متعهد بود و وارد کل کل نمیشد) ولی ناظریان و جلیلوند تا جایی پیش رفتن که حتی به قیمت خراب شدن فیلم روی همو کم میکردن؛ نمونه عجیبی مثل تنگه وحشت که برای زورآزمایی نقشای ثابت همو باهم تاخت زدن و در کمال تعجب ناظریان گریگوری پکو گفت و جلیلوند رابرت میچم و دوتایی اینچنین گند زدن به فیلم!! یا آخرین قطار گان هیل که ناظریان نابودش کرد...
از معروف ترین موارد فیلم محمد رسول الله بود، زمانی که این فیلم وارد ایران شد با توجه به جو انقلابی همه چشم به اکرانش داشتن و باید با بهترین کیفیت ممکن دوبله میشد؛ فیلم برای دوبله در اختیار اسماعیلی قرار گرفت و برای نقش ابوسفیان با ناظریان تماس گرفت و چنین جوابی شنید: آنتونی کوئینو که من میگن خودت کدومو میگی!؟ در حالیکه اسماعیلی نقش حمزه رو برای خودش در نظر گرفته بود...
ناظریان غیر حمزه حاضر به دوبله هیچ نقشی در فیلم نشد و ونقش ابوسفیان به نصرالله مدقالچی رسید که البته یکی از بهترین کاراشو ارائه کرد و غیبت ناظریان به چشم نیومد ولی ناظریان برای تلافی این فیلم وقتی نقش بعدی مذهبی آنتونی کوئین یعنی عمر مختار اومد زیر دستش و خودش نمیتونست آنتونی کوئین در نقش پیرمردو بگه در کمال تعجب حاضر به دادن نقش به اسماعیلی هم نشد و از احمدرسول زاده دعوت کرد تا با اسماعیلی تسویه حساب کنه!!
🔴نافرمانی بهرام زند از داوود میرباقری
وقتی سریال امام علی ساخته شد نظر داوود میرباقری برای دوبله این بود که مالک اشتر صدای خود داریوش ارجمند باشه و نقش عمروعاصو منوچهر اسماعیلی بگه ولی بهرام زند ثابت کرد همچون استادش ایرج ناظریان هیچ اهمیتی برای حرفای فیلمساز قائل نیست و کاملن برعکس عمل کرد؛ یعنی اسماعیلی جای مالک اشتر و خود مهدی فتحی جای عمروعاص...
میرباقری و داریوش ارجمند اعتراض کردن هرچند نتیجه کار به قدری درخشان بود که زبونشون کوتاه شد...ولی میرباقری پشت دستشو داغ کرد با بهرام زند کار نکنه و برای مختارنامه رفت سراغ یه مدیردوبلاژ مطیع....نتیجه این شد در حالیکه عالم و آدم معتقد بودن نقش مختار باید دوبله بشه (بهترین گزینه براش صدای جلیلوند یا بهرام زند بود) حرف میرباقری به کرسی نشست و سریال با صدای خود عرب نیا پخش شد؛ اشتباهی مهلک که شاید خود میرباقری هم امروز ازش پشیمون باشه...
🔴بی احترامی به جلال مقامی توسط جلیوند
سال 81 قرار بود فیلم Spy Game با شرکت رابرت ردفورد و برد پیت دوبله بشه و تمام هماهنگی ها با جلال مقامی برای دوبله ردفورد انجام شده بود ولی صبح روز موعود حین ورود مقامی به استدیو خبر رسید جلیلوند نقشو هایجک کرده!! مقامی که بهش برخورد در آنتن زنده تلویزیون ازین موضوع انتقاد کرد و چنان دلچرکین شده بود که کدورت دائمی بینشون پیش اومد....البته از حق نگذریم جاسوس بازی یکی از بهترین گویندگی های جلیلونده و نمیشه بهش ایراد گرفت!!
🔴کدورت خسروخسروشاهی و ناصر تهماسب
نجابت و توداری هر دو استاد باعث شده کمتر کسی ازین شکاف خبردار باشه ولی واقعیت اینه چندسالیه این بزرگوار با وجود سابقه درخشان همکاری (دیوانه از قفس پرید، استاکر...) از هم فاصله میگیرن و یکجا جمع نمیشن...گفته میشه این اختلاف دوجانبه و ناشی از از دلخوری هر دو سمت ماجرا از یکدیگره؛
تهماسب از خسروشاهی دلخوره چون شخصن درخواست کرد فیلم مورد علاقه عمرش یعنی Green Mile برای دوبله در اختیارش قرار بگیره و خسروشاهی سرباززد....
خسروشاهی هم از تهماسب بابت دوبله آل پاچینوی مورد علاقش در بوی خوش زن بدون اجازه و هماهنگی خسروشاهی دلخوره (البته بعدها بوی خوش زن توسط خسروشاهی برای کلکسیون خصوصی دوبله شد)
🔴رکورد پرخرج ترین دوبله
در دورن اوج و شکوفایی همه چیز در دهه پنجاه سرآمد دوبله های پرخرج فیلم آسمانخراش جهنمی بود که سال 53 استدیو فاکس قرن بیستم به منظور اکران در ایران برای دستمزد کست سنگینش (خسروشاهی، هاشم پور، تهماسب، عرفانی، جلیلوند، مقامی..) و کارای فنی صدا و افکت گذاریش 300 هزارتومن خرج کرد، این مبلغو با دلار 6 تومنی اونزمان حساب کنید و مقایسه کنید با رکورددار بعد از 57 یعنی Avengers: Infinity War که شاخ غول شکوندن هفتاد میلیون خرج کردن تا ببینید صنعت دوبله به چه فلاکتی افتاد!!
🔵موخره:
این مطلب به مناسبت سالمرگ زنده یاد جلیلوند برای یکی از رسانه های رسمی تدارک دیده شد که بعلت اصرارشون برای حذف دو مورد به نتیجه نرسیدیم و روی دستم موند بالمال سر از اینجا درآورد که از معدود تریبونهای معقول باقی موندست...
