در مطلب جامع قبلی‌مان در خصوص شطرنج، به مرور بزرگترین بازیکنانی که هرگز قهرمان شطرنج جهان نشدند، پرداختیم و در این مطلب به معرفی 12 بازیکن برتر تمام ادوار پرداخته میشود. رتبه بندی و انتخاب بازیکنان بر اساس نظرات کارشناسان، عملکرد، میزان نبوغ و تاثیر آنها بر جهان شطرنج صورت گرفته است:
12- تیگران پطروسیان
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
1929-1983
|
تفلیس، گرجستان
|
1963-1969
|
2645
|
تیگران وارطانوویچ پطروسیان در سال 1929 از والدین ارمنی بدنیا آمد. شطرنج را در هشت سالگی آموخت و بسیار زود پیشرفت کرد. او یکی از خاص ترین بازیکنان شوروی بود و خیلی زود اسم خودش را به عنوان غول و قهرمان آینده جهان سر زبان ها انداخت. او در سال 1963 توانست میخائیل بوتوینیک افسانه ای را با نتیجه 12.5 بر 9.5 شکست دهد و قهرمان جهان شود. در سال 1966 موفق شد از عنوان خود در برابر بوریس اسپاسکی دفاع کند اما در سال 1969 در رویارویی انتقامی، عنوان قهرمانی را به اسپاسکی واگذار کرد. او همچنین در کاندیداتوری قهرمانی جهان در سال 1971 به دیدار نهایی رسید که در آن دیدار مغلوب بابی فیشر افسانه ای شد.
سبک بازی پطروسیان بسیار خاص بود و یکی از منحصربه فرد ترین بازیکنان تاریخ بشمار می رود. او به استفاده از گشایش های solid و نفوذ ناپذیر مشهور بود. بسیاری او را شکست ناپذیرترین بازیکن تاریخ می دانند و به او لقب ببر آهنین داده اند. در تئوری گشایش های شطرنج، واریانت پطروسیان یکی از گشایش های مشهور در بازی دفاع هندی وزیر بشمار می رود.
11- میخائیل بوتوینیک
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
1911-1995
|
مسکو، روسیه
|
1948-1957
1958-1960
1961-1963
|
2630
|
بوتوینیک به عنوان پدر مدرسه شطرنج شوروی شناخته می شود. او نزدیک به سی سال در سطح بالا بازی کرد. همچنین او نخستین قهرمان شطرنج جهان اهل شوروی پس از وقوع انقلاب در این کشور بود. در دوران جوانی خود بازیکنان بزرگ همچون کاپابلانکا را شکست داد.
در سال 1948 پس از مرگ آلخین در تورنومنت قهرمانی جهان اول شد و عنوان قهرمانی را از آن خود کرد و ششمین قهرمان تاریخ نام گرفت. در سال 1951 از عنوان خود در برابر دیوید برونشتاین دفاع کرد و در سال 1954 واسیلی اسمیسلوف را از پیش رو برداشت. در سال 1957 عنوان را به اسمیسلوف واگذار کرد و تنها یک سال پس از آن عنوان قهرمانی را از اسمیسلوف پس گرفت. در سال 1960 در یکی از جذاب ترین و فنّی ترین نبرد های تاریخ، از جادوگر ریگا میخائیل تال شکست خورد اما یکسال پس از شکست در رویارویی انتقامی دوباره قهرمانی را مال خود کرد. نهایتا در سال 1963 از ببر آهنین تیگران پطروسیان شکست خورد و دیگر در تورنومنت قهرمانی جهان شرکت نکرد.
بوتوینیک سبک بازی بسیار انعطاف پذیری داشت و سعی می کرد از سبک حریف هایش الگو برداری کند. او مهارت بی نظیری در آخر بازی داشت. او موسس مدرسه شطرنج بوتوینیک است و معلم سه قهرمان جهان (کارپف، کاسپاروف و کرامنیک) بوده است. در تئوری گشایش های شطرنج واریانت بوتوینیک یک گشایش شارپ و اگرسیو در بازی دفاع نیمه اسلاوی است.
10- امانوئل لاسکر
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
1868-1941
|
برلینشِن، امپراتوری پروس (آلمان)
|
1894-1921
|
2855 (تخمین زده شده)
|
لاسکر علاوه بر شطرنج فلسفه را آموخت و دکترای ریاضیات داشت. او همچنین در روانشناسی نیز سررشته داشت. او به مدت 27 سال توانست عنوان قهرمانی را حفظ کند که تا به امروز همچنان یک رکورد دست نخورده در تاریخ شطرنج است. او بزرگترین بازیکن تاریخ آلمان است.
لاسکر در سال 1894 با شکست دادن ویلهلم اشتاینیتز قهرمان جهان شد. در سال 1907 با شکست دادن فرانک مارشال عنوان قهرمانی را حفظ کرد. در سال 1908 دکتر زیگبرت تاراش را از پیش روی برداشت. در سال 1910 با نتیجه نزدیک کارل اشلختر را مغلوب کرد. نهایتا زنجیره پیروزی های متوالی لاسکر در مسابقات قهرمانی جهان در سال 1921 توسط خوزه رائول کاپابلانکا پاره شد.
لاسکر به استفاده از مسائل روانشناسی در مواجهه با حریف خود مشهور بود. روش مخصوص او پیدا کردن نقاط قوت و ضعف حریف و استفاده از آنان بنفع خود بود. شاید امروزه این روش بسیار مرسوم باشد، اما در زمان او استفاده از این روش انقلابی در سبک بازی محسوب می شد. در تئوری گشایش های شطرنج واریانت لاسکر در بازی Queen’s Gambit Declined استفاده می شود. همچنین دفاع لاسکر در گامبی اوانز از گشایش های این بازی بشمار می رود.
9- آناتولی کارپف
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
تاکنون-1951
|
زلاتوست، روسیه
|
1975-1985
1993-1999 (فیده)
|
2780
|
کارپف دوازدهمین قهرمان رسمی دنیا بشمار می رود. او آموزش یافته مکتب شطرنج روسی و شاگرد شخص بوتوینیک در مدرسه شطرنجش بود. بوتوینیک که او را با استعداد می دید، مدعی شد که او بزودی قهرمان جهان خواهد شد. همچنین او جوانترین استاد شوروی در زمان خودش بشمار می رفت.
در سال 1975 پس از آنکه قهرمان جهان بابی فیشر از حضور در مسابقه قهرمانی سر باز زد، کارپف بدون هیچ دردسری قهرمان جهان اعلام شد. او در سال های 1978 و 1981 یکی از بزرگترین بازیکنان تاریخ ویکتور کورچنوی را از پیش رو برداشت. سخت ترین چالش عمر کارپف دیدار قهرمانی جهان در برابر گری کاسپاروف جوان و با انگیزه در سال 1984 بود. فرمت مسابقات در آن زمان به این صورت بود که هر کسی که زودتر به شش پیروزی می رسید، برنده مسابقه می شد و تساوی ها نیز حساب نمی شدند. بازی کارپف-کاسپاروف بقدری طول کشید که بر روی سلامت هر دو تاثیر گذاشت. لذا بازی آنها لغو شد و فیده مجبور شد فرمت مسابقات را تغییر دهد. در سال 1985 در بازی مجدد کارپف عنوانش را به کاسپاروف واگذار کرد. در سال 1993 در پی اعتراض کاسپاروف به فیده، او قهرمان فیده شد و تا 1999 قهرمان فیده ماند.
سبک بازی کارپف بازی solid و پوزیشنی است. او همانند استادش بوتوینیک سبک انعطاف پذیری داشت و از اشتباه حریفانش به نحو احسن استفاده می کرد. او معمولاً سعی می کرد پیاده های حریف را در مرکز صفحه منزوی سازد و سپس حملات را بر اساس آن پیاده ترتیب دهد. در تئوری گشایش های شطرنج واریانت هایی در دفاع کارو-کان، رویی لوپز و دفاع آلخین به نام او ثبت گشته اند.
8- ولادیمیر کرامنیک
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
تاکنون-1975
|
تواپسه، روسیه
|
2000-2007
|
2817
|
همانند بسیاری از بازیکنان بزرگ شوروی، کرامنیک نیز پرورش یافته مدرسه شطرنج بوتوینیک بود. در جوانی بازی او مورد توجه گری کاسپاروف قرار گرفت و در سال 1995 او به عنوان حریف تمرینی گری کاسپاروف در مسابقه قهرمانی بین کاسپاروف و آناند انتخاب شد.
در سال 2000 در یک نبرد نفس‌گیر او استاد سابقش گری کاسپاروف را بدون اینکه حتی یک بار شکست بخورد، مغلوب کرد و قهرمان جهان شد. در سال 2004 در برابر پیتر لکو به تساوی رسید اما کماکان قهرمان جهان باقی ماند. نهایتا در سال 2007 عنوان خود را به رقیب قدیمی خود یعنی ویسواناتان آناند واگذار کرد.
کرامنیک از پوزیشن های solid استفاده می کند و همچنین یکی از شکست ناپذیرترین بازیکنان تاریخ بشمار می رود. او نیز همانند استادش بوتوینیک متخصص آخر بازی بود. گشایش مورد علاقه کرامنیک با مهره سیاه دفاع برلین بود. او از خدایان گشایش دفاع برلین محسوب می شود و استفاده از دفاع برلین نقش بسزایی در موفقیت هایش در جهان شطرنج داشته است.
7- الکساندر آلخین
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
1892-1946
|
مسکو، روسیه
|
1927-1935
1937-1946
|
2781 (تخمین زده شده)
|
او چهارمین قهرمان رسمی تاریخ است. او تا سن 22 سالگی یکی از قوی ترین بازیکنان جهان بشمار می رفت و تورنمنت های زیادی را پیروز شده بود. پس از جنگ جهانی اول به فرانسه مهاجرت کرد و در آنجا برای مسابقه قهرمانی جهان آماده شد.
در سال 1927 در یک رویارویی جنجالی او خوزه رائول کاپابلانکا را شکست داد و قهرمان جهان نام گرفت. در سال های 1929 و 1934 دوبار در برابر افیم بوگولیوبوف از عنوان خود دفاع کرد. در سال 1935 در کمال ناباوری عنوان خود را به مکس اویوه واگذار کرد اما دو سال بعد انتقامش را از اویوه گرفت و دوباره قهرمان شد. در سال 1946 در حالی که قهرمان جهان بود درگذشت. آلخین تنها بازیکن تاریخ است که مرگ عنوان قهرمانی را از چنگش درآورد.
سبک بازی آلخین بسیار زیبا، خلاقانه، ترکیبی و هجومی بود. او به استفاده از پوزیشن های پیچیده و سخت کردن پوزیشن برای حریف خود مشهور بود. آلخین به عنوان یکی از بزرگترین شطرنج‌بازان تهاجمی در طول تاریخ شطرنج شناخته میشود. در تئوری گشایش های شطرنج دفاع آلخین یکی از شاخه های پیچیده بازی هم برای سیاه هم برای سفید محسوب میشود.
6- میخائیل تال
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
1936-1992
|
ریگا، لتونی
|
1960-1961
|
2705
|
میخائیل تال یکی از خلاق ترین بازیکنان شوروی در زمان خود بود. او شش بار قهرمان شوروی شد و در کنار بوتوینیک رکورددار بود. همچنین در المپیاد شطرنج نقش بسزایی در موفقیت های تیمی شوروی در جهان شطرنج داشت. او با 23 سال سن، جوان ترین قهرمان تاریخ بود تا اینکه گری کاسپاروف با یک سال کمتر رکورد او را شکست.
در تورنومنت کاندیداتوری قهرمان جهان در سال 1959 او با پیروزی مجاز به برگزاری مسابقه با میخائیل بوتوینیک شد. در سال 1960 میخائیل بوتوینیک را با نتیجه 12.5 به 8.5 مغلوب کرد و به هشتمین قهرمان تاریخ تبدیل شد. در سال بعد نتوانست از عنوان خود در برابر بوتوینیک دفاع کند. پس از این سال تال با بیماری کلیوی دست و پنجه نرم می کرد و دیگر در تورنونت مهم قهرمانی جهان شرکت نکرد. بسیاری معتقدند اگر تال درگیر بیماری مزمن نمی شد، می توانست موفقیت های خود را تا سال های سال در جهان شطرنج تکرار کند.
تال با سبک تهاجمی و آمادگی خود برای دادن قربانی شناخته می‌شد و نویسنده و روزنامه‌نگار شطرنج توانایی نیز بود. سبک او همانند دوستش رشید نجم الدینف سرشار از ترکیب و هجوم بود. از این رو به او لقب جادوگر ریگا را دادند. او همچنین مهارت خاصی در پیچیده کردن بازی برای حریفان و استفاده از آن به نفع خود داشت. پس از مرگش هر ساله تورنمنتی به اسم یادبود تال به افتخارش در مسکو برگزار می شود. در تئوری گشایش های شطرنج، واریانت تال یکی از شاخه های بازی دفاع نیمزو-هندی بشمار می رود.
5- ویسواناتان آناند
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
تاکنون-1969
|
چنای، هندوستان
|
2000-2002 (فیده)
2007-2013
|
2817
|
آناند در سال 1988 نخستین هندی تاریخ شد که به درجه استاد بزرگ شطرنج می‌رسد. او تاکنون 6 بار برنده اسکار شطرنج شده است. او اولین بازیکن تاریخ آسیاست که به مقام قهرمانی می رسد. همچنین او در سال 1993 اولین آسیایی بود که در دیدار نهایی قهرمانی جهان به مصاف گری کاسپاروف رفت.
آناند از سال 2000 تا 2002 قهرمان شطرنج جهان از نظر فیده بود (در دورانی که قهرمان سنتی شطرنج جهان از قهرمان رسمی فدراسیون بین‌المللی متفاوت بود). در سال 2008 با پیروزی در برابر رقیب قدیمی خود ولادیمیر کرامنیک از روسیه قهرمان بلامنازع جهان نام گرفت. آناند در سال 2010 با پیروزی در برابر وسلین توپالوف دوباره عنوان خود را حفظ کرد و در سال 2012 با شکست بوریس گلفاند مجدداً این عنوان را حفظ کرد. در قهرمانی شطرنج جهان در سال 2013، آناند با شکست 6.5 بر 3.5 مقابل مگنوس کارلسن عنوان خود را از دست داد. در سال 2014 مجدداً در مقابل کارلسن قرار گرفت و باز هم از تصاحب عنوان قهرمانی باز ماند.
سبک بازی او ترکیبی از بازی هجومی و پوزیشنی است. او از معدود بازیکنان تاریخ است که به معنای واقعی کلمه از نبوغ خود در طراحی حملات استفاده می کند. سرعت یکی از مهمترین ویژگی‌های بازی اوست و او در طول عمر خود بار ها برنده تورنمنت های سریع و برق آسا شده است. او با سیاه معمولاً گشایش سیسیلی نایدورف را برای بازی انتخاب می کند.
4- خوزه رائول کاپابلانکا
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
1888-1942
|
هاوانا، کوبا
|
1921-1927
|
2798 (تخمین زده شده)
|
کاپابلانکا پسر یک افسر اسپانیایی بود و در شش سالگی توسط پدرش شطرنج را آموخت. در هشت سالگی قهرمان کوبا را شکست داد و اسم خود را سر زبانها انداخت. امانوئل لاسکر در جوانی از استعداد او شگفت زده شده بود. همچنین او تمام بازیکنان بزرگ هم نسل خود همچون لاسکر، آلخین، مارشال، روبینشتاین، نیمزوویچ و تاراش را شکست داد. بسیاری او ار به صورت بالقوه با استعداد ترین شطرنجباز تاریخ می دانند.
او در سال 1921 در مسابقه قهرمانی جهان امانوئل لاسکر را بدون شکست مغلوب کرد و به سومین قهرمان تاریخ تبدیل شد. در سال 1927 در یک نبرد بزرگ با الکساندر آلخین با نتیجه 15.5 بر 18.5 از او شکست خورد و عنوان قهرمانی را واگذار کرد. اگرچه دوران قهرمانی او چندان طول نکشید اما او در جهان شطرنج فعال ماند و در چندین تورنومنت مهم شرکت کرد.
سبک بازی کاپابلانکا بازی پوزیشنی بود. بسیاری او را بهترین end game player تاریخ می دانند. سبک بازی او خصوصا در آخر بازی الهام بخش بازیکنان بزرگی چون بابی فیشر، آناتولی کارپوف و میخائیل بوتوینیک بوده است. او همچنین مخترع شطرنج کاپالانکا است که در این بازی علاوه بر شطرنج معمولی، دو مهره اضافی وجود دارد. یک مهره با توانایی حرکت اسب و رخ با هم و مهره دیگری با توانایی حرکت اسب و فیل با هم. در تئوری گشایش های شطرنج، واریانت کاپابلانکا یک گشایش در بازی Queen’s Gambit Declined است.
3- بابی فیشر
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
1943-2008
|
شیکاگو، ایلینوی، ایالات متحده
|
1972-1975
|
2785
|
رابرت جیمز فیشر از خانواده ای یهودی متولد شد. در شش سالگی شطرنج را توسط خواهرش آموخت و خیلی زود استعدادش شکوفا شد. در 13 سالگی در برابر استاد بزرگ آمریکایی دونالد بایرن یکی از بهترین بازی های عمر خود را انجام داد که این بازی بعد ها بازی قرن نام گرفت. او با 15 سال سن به مقام استاد بزرگ رسید که تا آن زمان یک رکورد بود. همچنین او با 9 بار قهرمانی در ایالات متحده رکورد دار پیروزی در این رقابت هاست.
او با آنکه از دهه 60 جزو بهترین بازیکنان دنیا بود، به علت اعتراض در تورنومنت کاندیداتوری شرکت نمی کرد چرا که او مدعی شده بود که بازیکنان شوروی در این تورنومنت ها با یکدیگر تبانی می کنند و بصورت تیمی بازی می کنند. ماجراجویی اصلی فیشر در راه فتح تاج و تخت پادشاهی در سال 1970 و از تورنومنت پالما دِ مایورکا آغاز شد. او مقتدرانه در این تورنومنت در حضور غول های شوروی پیروز شد و به دیدار کاندیداتوری قهرمانی جهان راه یافت. در دیدار کاندیداتوری در سال 1971 مقتدرانه به فینال رسید و در دیدار نهایی ببر آهنین تیگران پطروسیان را له کرد. در سال 1972 در جنجالی ترین بازی تاریخ به مصاف بوریس اسپاسکی قهرمان وقت رفت. با وجود حواشی بسیار بازی آنها با نتیجه 12.5 بر 8.5 به نفع فیشر به اتمام رسید. او اولین و آخرین قهرمان تاریخ ایالات متحده آمریکا در شطرنج است.
فیشر همانند الگوی خود کاپابلانکا سبک پوزیشنی را دوست داشت و تخصصش end game بود. اما او در هجوم و بازی تهاجمی نیز بازیکن قابلی بود. او مخترع شطرنج تصادفی فیشر یا شطرنج 960 (نحوه قرارگیری مهره ها در این نوع از شطرنج متفاوت است. صفحه بازی، تعداد مهره ها، نحوه بازی و محل قرار گرفتن پیاده ها کاملاً مشابه شطرنج کلاسیک است اما محل قرار گرفتن هشت سوار در آخر به طور تصادفی (البته با شرایط خاصی) معین می‌شوند. دو محدودیت در محل قرار دادن سوارها وجود دارد که یکی گذاشتن فیل ها در دو خانه های ناهمرنگ و دیگری قرار دادن شاه در بین دو رخ برای ممکن شدن حرکت قلعه است که البته نحوه قلعه رفتن در این بازی شرایط خاص خودش را دارد) است. فیشر با مهره سفید تقریباً همیشه با حرکت e4 بازی را آغاز می‌کرد و با مهره سیاه در جواب e4 به دفاع سیسیلی و در جواب d4 به دفاع هندی شاه روی می‌آورد. پیروزی‌های او اغلب با حملات ناگهانی یا ضدحمله به دست می‌آمد.
2- مگنوس کارلسن
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
تاکنون-1990
|
تنسبرگ، نروژ
|
تاکنون-2013
|
2882
|
او قهرمان فعلی هر سه فرمت کلاسیک، سریع و برق آسا است. در سال 2014 او به ریتینگ اوج خود که 2882 بود رسید و از این حیث نفر اول در تاریخ شطرنج است. همچنین او از 31 جولای 2018 تا 9 اکتبر 2020 به مدت 125 بازی شکست ناپذیر بود که یان کریستوف دودا به رکورد افسانه ای او خاتمه داد.
او در سال 2013 با فتح تورنمنت انتخابی، توانست حق رویارویی در مقابل ویسواناتان آناند را در رقابت قهرمانی شطرنج جهان بدست آورد. در این رقابت کارلسن موفق شد با برتری 6.5 بر 3.5 مقابل آناند، ضمن کسب عنوان قهرمانی جهان، به سلطه 6 ساله آناند بر شطرنج جهان خاتمه دهد. در سال 2014 مجدداً در برابر آناند توانست عنوان خود را حفظ کند. وی در سال‌های 2016 و 2018 نیز به ترتیب با کسب پیروزی مقابل سرگئی کاریاکین و فابیانو کاروانا توانست مقام قهرمانی شطرنج جهان را برای خود حفظ کند.
کارلسن در نوجوانی برای سبک هجومی اش مشهور بود و سپس به یک بازیکن منعطف تر تبدیل شد. تسلط او بر بازی پوزیشنی و end game باعث شد تا بسیاری او را با بابی فیشر و خوزه رائول کاپابلانکا مقایسه کنند. کارلسن برخلاف اکثر بازیکنان درجه یک دنیا بر روی آماده‌سازی برای گشایش‌ها متمرکز نیست و بازی او در گشایش‌های مختلف، کار حریفانش را برای آماده‌سازی در مقابل او سخت‌تر کرده است.
1- گری کاسپاروف
|
سال های زندگی
|
محل تولد
|
سال های قهرمانی
|
ریتینگ اوج
|
|
تاکنون-1963
|
باکو، آذربایجان
|
1985-1993
1993-2000 (قهرمان سنتی)
|
2851
|
کاسپاروف از پدری یهودی و مادری ارمنی متولد شد. او سیزدهمین قهرمان رسمی تاریخ است. برای نخستین بار در تاریخ، یک رایانه با نام دیپ بلو ساخته شرکت IBM توانست گری کاسپاروف قهرمان شطرنج جهان را در سال ۱۹۹۷ شکست دهد. همچنین او در سال 1999 در مقابل تیم جهان که متشکل از هزاران اساتید شطرنج بود، مسابقه ای برگزار کرد و تیم جهان را شکست داد.
کاسپاروف در سال 1984 توانست قهرمان وقت آناتولی کارپف را در دیدار نهایی قهرمانی جهان به چالش بکشد. دیدار آنها به علت به خطر افتادن سلامت هر دو بازیکن به تعویق افتاد. در سال 1985 او موفق شد آناتولی کارپف را شکست دهد و قهرمان جهان شود. او با 22 سال جوان ترین قهرمان تاریخ است. گری کاسپاروف پس از این موفقیت سه بار به ترتیب در سال‌های 1986(در لندن و لنینگراد)، 1987 (در سویا) و 1990 (در نیویورک و لیون) از مقام قهرمانی خود در برابر کارپف دفاع کرد. در سال 1993 به دلیل اختلاف با فدراسیون جهانی شطرنج مسابقه فینال قهرمانی جهان را با نایجل شورت استاد بزرگ انگلیسی خارج از حمایت فیده برگزار کرد. نهایتا در سال 2000 عنوان خود را به ولادیمیر کرامنیک واگذار کرد.
سبک حمله و بازی هجومی کاسپاروف باعث شد تا بسیاری او را با یکی از بزرگترین حمله کننده های تاریخ یعنی الکساندر آلخین مقایسه کنند. همچنین کاسپاروف از سبک بازی میخائیل تال بسیار لذت می برد و او را یکی از جذاب ترین بازیکنان تاریخ خطاب کرد. همچنین او به آمادگی بیش از حد در مورد گشایش ها خصوصا گشایش های اگرسیو شهرت داشت. در تئوری گشایش های شطرنج، واریانت کاسپاروف در بازی های دفاع هندی وزیر و دفاع نیمزو-هندی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
ارسالی یوسف شکرآبادی برای طرفداری
منابع
وبسایت www.chess.com
وبسایت www.chessgames.com
