تیران مرکز شهرستان تیران و کرون
تیران شهری از توابع بخش مرکزی شهرستان تیران و کرون در استان اصفهان است. تیران از قدیم از بلوکات کرون بوده است در ترکیب واژه تیران دو جزء دیده میشود: نخست «تیر» که نام ستارهٔ تیر است که در نزد ایرانیان باستان مقدس بوده و «ان» که همان پسوند کثرت و نسبت است و محلی را می‌نمایاند که به تیر منسوب باشد. کرون نیز از دو قسمت «کر» به معنای توانا و «ون» به معنی مانند و شبیه می‌باشد. البته ممکن هم است که «کر» مخفف «کار» به معنای جنگ باشد، مانند کلمات زیر: کارزار، پیکار، کاروان، کَرنا (نای جنگی)، کارنامه (نامه جنگ)، و در این صورت، کرون به معنای میدان جنگ می‌باشد. در گویش محلی واژه کرون، به صورت کروند تلفظ میشود.
شهر تیران از جنوب به شهرستان لنجان و استان چهارمحال و بختیاری و از غرب به شهرستان فریدن محدود می‌گردد. شهر تیران دارای آب وهوای بیابانی ونیمه بیابانی با تابستانهای گرم وخشک و زمستانهای سرداست. میزان بارندگی سالانه شهرستان ۲۵۶ میلی‌متر در سال است. در شهر تیران بیشترین نم نسبی در زمستان ۷۸ درصد و در تابستان ۱۳ درصد می‌باشد. تعداد روزهای یخبندان در سال ۹۰–۸۰ روز گزارش شده‌است. از نظر وضع جوی برابر با ایستگاه کلیماتولوزی تیران میانگین دما در دی ماه ۵/۴ و حداکثر دما در تیرماه ۲/۳۵ درجه سانتیگراد گزارش شده‌است.
شهرستان تیران و کرون
شهرستان تیران و کَروَن، در ۴۵ کیلومتری اصفهان واقع شده‌است. تیران و کرون از جنوب غربی به استان چهارمحال بختیاری و از شرق و شمال به شهرستان نجف‌آباد، از غرب به شهرستان‌های فریدن و چادگان از جنوب به شهرستان لنجان محدود می‌گردد. این شهرستان دارای هوایی نسبتاً معتدل و زمستانهای سرد است.
عبور جاده‌های اصفهان به استان‌های مرکزی و خوزستان و لرستان و غرب کشور و همچنین جاده به استان چهار محال و بختیاری در جنوب شهرستان باعث رونق شهرستان گردیده‌است. ایجاد کارخانه‌های سنگبری متعدد در رضوانشهر از توابع شهرستان تیران و کرون و همچنین توسعهٔ منطقهٔ صنعتی شهر تیران باعث ایجاد هزاران شغل برای مردم منطقه گردیده‌است.[نیازمند منبع]
ناحیه تیران و توابع آن را در قدیم جزء بلوک کرون به شمار می‌آورده‌اند. اینکه کرون ناحیه خوش آب و هوای سرسبز و خرمی است در غرب اصفهان که از حدود نجف‌آباد شروع شده و تا به نواحی غربی‌تر فریدن منتهی میشود. این ناحیه همه قنات آب است و خود کلمه کرون یعنی جایی که قنات دارد و صاحب کاریزهای بسیار است.
بخش مرکزی: (تیران، خیراباد، خمیران، هومان، عزیزآباد، رضوانشهر، آبپونه، حسن آبادآبریزه، ورپشت، تندران، کوهان، خرمنان، جعفرآباد)
بخش کرون: (افجان، مهدی‌آباد، محمدیه، میرآباد، گنهران، دره بید، چشمه احمدرضا کردعلیا، دولت‌آباد، کردسفلا، قلعه ناظر، دوتو، عسگران، الور، حسن آبادعلیا، ابگرم، قهریزجان،نسیم آباد حسن آبادوسطی، قاسم‌آباد، بودان، سوران، حسین‌آباد)
در حدود ۶۰ روستا و دو شهر رضوان شهر و عسگران از توابع این شهرستان می‌باشد. بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان تیران و کرون در سال ۱۳۹۵ برابر با ۷۱۵۸۳ نفر بوده‌است. از محصولات مهم کشاورزی این شهرستان می‌توان به گندم،جو،بادام، گردو، انگور، انار، زردآلو، آلبالو، هلو، زعفران، سیر، پیاز، ذرت،نهال های درختی، صیفی جات،موسیر، محصولات گلخانه‌ای و… اشاره نمود.
دلیل اینکه پسوند فامیل بسیاری از افراد این شهر تهرانی می‌باشد آن است که در گذشته‌ای دور تر نام این شهر طهران بوده‌است. تیران متشکل از دو کلمه «تیر» به معنی درخت و بیشه و «آن» محل آن می‌باشد. کرون نیز از «کر» به معنی توانا و «ون» نسبت آن می‌باشد. در دورهٔ قاجاریه کرون از بلوکات اصفهان به‌شمار می‌رفته، و شامل دو قسمت علیا و سفلی بوده که مساحتی حدود ۴ × ۱۲ فرسخ را دربر می‌گرفته‌است. آبادیهای معروف کرون علیا دهق، علویجه و هُسنیجه بوده‌است؛ تیران و عسگران نیز از آبادیهای معروف کرون سفلی به‌شمار می‌رفته‌است. در منابع دورهٔ قاجاریه نام‌این شهر به صورت طهران، تیران و آهنگران نیز ضبط شده‌است
در ۱۳۷۶ ش، شهرستان تیران و کرون به مرکزیت شهر تیران تشکیل شد که مشتمل بر دو بخش، چهار دهستان (رضوانیه، وَرْپُشت، کرون سفلا و کرون علیا) و شهر تیران بود (ایران. وزارت کشور. معاونت سیاسی و اجتماعی، ۱۳۷۷ ش، ص ۱۲). سپس در خرداد ۱۳۷۹ آبادی عسکران تبدیل به شهر شد و به عنوان مرکز بخش کرون، در ترکیب شهرستان تیران و کرون درآمد (همو، ۱۳۸۲ش، ص ۲۰).
شهرستان تیران از پاک‌ترین هوا برخوردار است. شما هم اگر دلتان لک زده است برای ذره‌ای هوای پاک بهتر است همین حالا عازم سفر به تیران شوید. این پاکی هوا دلیلی دارد که در زیبایی و جلا بی‌رقیب است و نه تنها هوا را از آلودگی‌ها مصون داشته که زمین را جلا بخشیده و اقتصاد و معاش مردمان شهرستان تیران را نیز برکت بخشیده است. مردم عزیز و مهربان و دوست‌داشتنی شهر تیران اکثراً کشاورز و باغ‌دار هستند. همین امر موجب شده است که وجب به وجب شهر تیران باغ‌های دلگشای میوه و مخصوصاً تاکستان‌های دلربا باشد. انواع و اقسام انگورها در شهر تیران کشت میشود و بعد، از این برکت الهی هم کشمش تولید میشود و هم شیرۀ انگور. علاوه بر تاکستان در این شهر، درختان گردو و چند نوع دیگر از میوه‌های خوشمزه و دلبرانه نیز کشت می‌شوند.
از آنجایی که مناطق تیران و کرون سرشار هستند از باغات سبز و دلربا بهترین سوغاتی که شایسته است از این شهر تماشایی و سبز با خود برای عزیزترین عزیزان خود به ارمغان ببرید محصولات متنوع، خوشمزه و باکیفیت همین باغات است. در تیران و کرون باغ‌های بادام٬ انگور٬ گردو٬ انار٬ زردآلو، آلبالو، هلو، زعفران وسیر فراوان هستند. البته علاوه بر این میوه‌های خوشمزه و وسوسه‌برانگیز می‌توان از صنایع دستی اصیل این شهر که نوعی نقش‌نگاری بر روی پارچه است نیز به عنوان سوغات به ارمغان بُرد.
جاذبه های تیران و کرون
چشمه مرغاب تیران و کرون: چشمه مرغاب، منطقه نمونه گردشگری و تفرجگاهی سی هکتاری در استان اصفهان، شهرستان تیران و کَروَن می باشد که در شش ماه نخست سال میزبان گردشگران است. آب و هوای خوش کوهستانی و قابل شرب بودن آب زلال و خنک چشمه مرغاب، گردشگران فراوانی را بسوی خود می کشاند، این چشمه از ارتفاعات منطقه می جوشد.
منطقه حفاظت شده قمیشلو: پناهگاه حيات وحش قميشلو که بعنوان يكی از اكوسيستم های نيمه بيابانی در بخش مركزی ايران بشمار می آید، از مناطق بسيار با ارزش در ناحيه پالئواركتيك (paleoarctic) است. اين زيستگاه گونه های متعددی از حيات وحش خصوصا گونه های شاخص جانوران وحشی گياه خوار نظير كل و بز و قوچ و ميش اصفهانی را در خود جای داده است. منطقه حفاظت شده قمیشلو با کاخ تاریخی قجری و عمارت باشکوه که شکارگاه صفویان و قاجاریان و تفرجگاه ظل السلطان و صارم ادوله بوده با گونه های نایاب کل و بز وحشی و آهو و کبک و...از زیبا ترین مناطق گردشگری طبیعی و حیات وحش کشور است.
شهر زیرزمینی کرد علیا: شهر زیرزمینی کرد علیا با بیش از بیست هزار متر مربع وسعت، از منحصربه فرد ترین شهر‌های زیر زمینی دنیا محسوب می شود. این مکان مربوط به دوره اشکانیان است که در زیر روستای کرد علیا از توابع بخش کرون شهرستان تیران و کرون استان اصفهان واقع شده و کاربری نظامی امنیتی داشته است. این شهر زیر زمینی دارای هشتاد ورودی و هشتاد حلقه چاه است و در عمق هشت متری زمین ساخته شده است.
قلعۀ تاریخی قمیشلو: با توجه به تاریخچۀ این منطقه گفته میشود این منطقه به مسعودمیرزا پسر ارشد ناصرالدین شاه قاجار تعلق داشته است. در گذشته پادشاهان منطقۀ خاصی که وحوش بسیار در آن زندگی می‌کرده‌اند را انتخاب می‌کرده‌اند سپس اطرافش را محصور می‌کردند تا حیوانات فضای کافی برای فرار نداشته باشند، همچنین افراد دیگری مأمور بوده‌اند که حیوانات را در دایره‌ای محصور کنند تا پادشاه راحت‌تر بتواند بر حیوانات چیره شود. مسعودمیرزا در همین حوالی قلعه‌ای داشته است که وقتی به منظور شکار به این منطقه می‌آمده است در آن قلعه به استراحت بپردازد. قلعۀ مسعودمیرزا نیز هم اکنون در این منطقه قابل مشاهده است. قدمت این قلعه به ۱۴۰ یا حتی به ۱۶۰ سال پیش برمی‌گردد.
دریاچه سد خمیران: دریاچه سد خمیران واقع در نزدیکی روستای خمیران،دهستان ورپشت از توابع بخش مرکزی شهرستان تیران و کرون استان اصفهان قرار گرفته است. (۲۸ کیلومتری شمال غربی شهرستان تیران)ارتباط محدوده سایت با شهر تیران از طریق محور خاکی خمیران به طول ۳ کیلومتر و در ادامه از طریق بزرگراه داران _ اصفهان می باشد.دسترسی منطقه به آبادی های اطراف از جمله تندران و جعفرآباد از طریق محور آسفالته خمیران می باشد.این سد دارای انواع ماهی از جمله کپور شیرماهی صاردین و قزل الا می باشد. دریاچه سد خمیران از ظرفیت های جذاب و هیجان انگیز استان اصفهان برای تفریحات آبی محسوب می شود. کلوپ ساحلی طراحی شده در این منطقه توانسته سریع تر و با صرف هزینه کمتر نسبت به دیگر سواحل شمالی و جنوبی کشور تفریحاتی شامل شاتل، بنانا، غواصی، جت اسکی، واتربال، قایق سواری، دراگون بت، چهارچرخ و والیبال ساحلی را فراهم آورد.
روستای حسین آباد کرون: روستای حسین آباد کرون یکی از روستاهای دهستان کرون سفلی می باشد که در بخش کرون از توابع شهرستان تیران و کرون واقع شده است .این روستا در فاصله حدود ۸۰ کیلومتری از اصفهان و ۳۰ کیلومتری شهرستان تیران قرار گرفته است . از نظر موقعیت جغرافیایی در طول جغرافیایی ۵۱″ ۵۰″ شرقی و عرض جغرافیایی ۳۲″ ۴۹″ شمالی قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا برابر با ۲۱۳۰ متر می باشد . موقعیت استقرار روستای حسین آباد کرون به گونه ای است که در جنوب جاده آسفالت اصفهان – داران و در فاصله ۳و نیم کیلومتری از این جاده می باشد .محور فرعی منشعب از جاده اصفهان – داران که در شمال شرقی روستای حسین آباد قرار گرفته پس از عبوراز روستاهای نسیم آباد و سوران به این روستا رسیده و از وسط روستا عبور و روستا را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می کند .این محور در نهایت به مرکز تصفیه خانه آب کاشان واقع در دامنه کوهی در جنوب روستای حسین آباد ختم می شود .
روستای جاجا: روستای جاجا از توابع بخش مرکزی شهرستان تیران و کرون، در ۵ کیلومتری شمال غربی تیران، ۲۷ کیلومتری نجف‌آباد و ۵۵ کیلومتری اصفهان قرار دارد. ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۹۰۰ متر و آب و هوای آن گرم و خشک می‌باشد. مردم روستای جاجا به زبان فارسی سخن می‌گویند و مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. لازم به ذکر می‌باشد؛ در سال ۱۳۸۵ جمعیت روستای جاجا ۳۷۷ نفر گزارش شده است. درآمد بیشتر مردم روستا از فعالیت‌های زراعی، دامداری و باغداری تامین میشود. گروهی از مردم نیز از طریق صنایع دستی امرار معاش میکنند. عمده محصولات زراعی و باغی این روستا شامل: گندم، جو، نخود، تره‌بار، انگور، بادام، به، گردو و گیاهان دارویی است. همچنین گوشت، شیر، خامه، ماست، کره محلی و روغن حیوانی از جمله فرآورده‌های دامی روستا می‌باشد. گفتنی است زنان و دختران روستایی ضمن همکاری در فعالیت‌های زراعی به بافت قالی (طرح نجف‌آبادی) نیز میپردازند. عزاداری ماه محرم، زمزمه‌های سحر در روزهای ماه رمضان همراه با نواختن طبل در هنگام طلوع آفتاب از جمله مراسم خاص و آیینی مردم روستای جاجا است؛ همچنین در اعیاد و مناسبت‌های ملی از قبیل عید نوروز و چهارشنبه سوری مراسم ویژه‌ای برگزار می‌گردد. طبل و سنج، نی، دایره و تنبک سازهایی هستند که از آنها در مراسم عروسی و اعیاد ملی استفاده میشود و بازی‌های قوبازی، پل و چفتک، خانه بندی، یک قل و دو قل، قایم باشک، گردو بازی و هفت سنگ در میان مردم روستای جاجا رایج است.
امامزاده احمدبن محمد بن حنفیه: آستان امامزاده احمد (علیه السلام) در شهرستان تیران وکرون، بخش مرکزی، شهر تیران، خیابان طالقانی جنوبی واقع شده است. بقعه و گنبد قدیمی این امامزاده که مساحتی به ۱۴۰ متر مربع داشته همچنان پابرجاست. روی گنبد کاشیکاری شده بقعه که تاریخ ۱۳۷۱ (هـ .ق) نمایان است بخوبی هنر هنرمندان این دیار مشخص می باشد. ارتفاع گنبد این امامزاده به ۱۶ متر از کف هنوز جلوه نمایی می کند. بر روی گنبد قدیمی بقعه، گنبدی با ارتفاع ۱۶ متر با مصالح آجر و سیمان ساخته شده است. در اطراف بقعۀ قدیمی، رواقهای جدید امامزاده اضافه گردیده است. هزینه ساخت گنبد و رواقهای آن توسط خیرین با همت هیئت امناء و اداره اوقاف شهرستان تیران تأمین گردیده است. اهالی خونگرم تیران و محلۀ قلعه حسین نسبت به این امامزاده که آن را به محمد حنفیه نسبت می دهند، علاقه و ارادت خاص داشته و از اقصاء نقاط شهرستان به زیارت این امامزاده بزرگوار مشرف می شوند.
روستای عزیزآباد: این روستا در دهستان رضوانیه قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۵۴۲ نفر (۱۶۸خانوار) بوده‌است. در لغتنامه دهخدا و کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران جلد ۱۰ ,از عزیزآباد به عنوان ” دهی از دهستان کرون بخش نجف آباد شهرستان اصفهان و با سکنه ۴۶۲ نفر وآب آن از قنات و دارای محصولات با کیفیت از جمله غلات,بادام,صیفی,انگور,سیب زمینی,گردو” نام برده شده است. شغل اکثریت نیروی کار روستا ریخته گری است.هر چند با سابقه کاری طولانی در این زمینه تاکنون بخش کارگاهی روستا توسط مسئولین به عنوان منطقه صنعتی پذیرفته نشده است.پتانسیل بسیار زیادی در این زمینه وجود دارد که در صورت عنایت و حمایت مسئولین امکان اشتغال به کار افراد جویای کار بسیاری در این منطقه هست.متاسفانه تعدادی از صنعتگران با وجود جوانان و افراد بومی و غیربومی اقدام به به کار گیری اتباع افغانی مجاز وغیرمجاز وعلی الخصوص مجرد میکنند که همین موضوع وعدم کنترل کافی آنان باعث ایجاد مشکلات امنیتی از جمله ورود به روستا و مزاحمت برای مردم میشود .در رتبه بعدی شغل نقاشی ساختمان قراردارد. بخشی از اهالی که غالبا افراد مسن را تشکیل میدهند به کشاورزی و دامداری میپردازند.البته طی سالیان اخیر با خشکسالی های پی در پی شرق اصفهان وکاهش آب صدمات زیادی به این بخش وارد شده و رونق گذشته خود را از دست داده است.اکثریت زنان روستا خانه دار و بخشی از آنان قالی باف هستند. در ابتدا روستا شامل یک قلعه نسبتا بزرگ میشده و به مرور زمان در خارج از قلعه شروع به ساخت وساز شده و با خروج تدریجی مردم از آن بسیاری از قسمت های قلعه و خانه های تاریخی تخریب شده است و در حال حاضر بخش اندکی از قلعه باقی مانده است.روستا در سال ۱۲۹۳ به تصرف روس ها درمی آید .همچنین بنابر شواهد و روایات در زمان ظل السلطان به عنوان شکارگاه استفاده می شده است.
امامزاده عبدالله (ع) کوهان: آستان امامزاده عبدالله (علیه السلام) در شهرستان تیران و کرون، بخش کرون، شهر تیران، روستای کوهان واقع شده است. مساحت زیربنای این زیارتگاه ۱۵۰ متر مربع بوده و مساحت کل زیارتگاه اعم از حیاط، گنبد و شبستان موجود به حدود یک هکتار رسیده و با توجه به سیاست های هیئت امناء زیارتگاه و مسئولین شهرستان قرار است مجموعه ای فرهنگی تفریحی به مساحت ده هکتار در این مکان تأسیس گردد. این زیارتگاه در کنار روستا قرار داشته و دارای گنبدی به ارتفاع ۱۰ متر است. قدمت گنبد زیارتگاه به ۴۰۰ سال و دوران صفویه رسیده که چندین بار مرمت و بازسازی شده است. در ضلع غربی زیارتگاه شبستانی از بیست سال پیش تأسیس گردیده است. در داخل زیارتگاه ضریح چوبین نفیسی روی سنگ مزار قرار داشته که دو سال قبل ضریح فلزی جایگزین آن شده است.
.......................................
آرشیو
