نقد و بررسی کتاب چهار میثاق
خودشناسی و پیدا کردن راهی برای بهتر زیستن و تبدیل به انسان بهتری شدن، دغدغه‌‌ی مشترک میلیون‌ها انسان روی کره‌ی زمین است. دغدغه‌ای که انگار از قرن‌ها پیش – فقط کمی بعد از رفع نیازهای اولیه‌ی بشری- شکل گرفت و تا امروز هم ادامه دارد. دغدغه‌ای که بهانه‌ی شکل‌گیری مقاله‌های و کتاب‌های زیادی شده است. کتاب چهار میثاق نوشته‌ی دون میگوئل روئیز با استفاده از آموزه‌های تولتک‌ها، میثاق‌هایی برای رهایی از این دغدغه‌ها را پیشنهاد کرده است. عده‌ای این کتاب را به پاداشی تشبیه می‌کنند که بعد از یک شکست دریافت کرده‌اند و عده دیگری آن را تنبیه قضاوت‌هایشان می‌دانند.
این کتاب چهار اصل یا چهار میثاق اساسی را بیان می‌کند و قدم به قدم به خواننده آموزش می‌دهد که چطور این اصول را در زندگی روزمره خود رعایت کند تا به آرامش درونی برسد.
چهار میثاق چطور نوشته شد؟
کتاب چهار میثاق (The Four Agreements)، با عنوان فرعی « کتاب خرد سرخ پوستان تولتک» نوشته‌ی دون میگوئل روئیز آموزه‌های توتلک‌ها را سال‌ها پس از حضورشان روی زمین بازگویی می‌کند. تاریخ‌شناسان تولتک‌ها را دسته‌ای از انسان‌ها می‌دانند که میلیون‌ها سال پیش در جنوب مکزیک زندگی می‌کرده‌اند. اما دون میگوئل روئیز، نویسنده‌کتاب در مقدمه‌ی کتاب توضیح می‌دهد که تولتک‌ها در واقع دسته‌ای از هنرمندان و دانشمندان بوده‌اند که برای کشف و حفظ معرفت معنوی و آیین‌های باستانی کنارهم جمع شدند و نسبت خاصی با یکدیگر نداشتند.
تولتک‌ها به دو دسته‌ی شاگرد و استاد تقسیم می‌شدند و بومیان دیگر محل زیستن آن‌ها را «جایی که انسان به خدا تبدیل می‌شود» می‌نامیدند. با حمله اروپاییان به آمریکای شمالی و مرکزی، استادان تولتک مجبور شدند برای حفظ خرد باستانی خود از آموزش و انتشار دانش بپرهیزند.
کمتر از پنجاه سال پیش یکی از نوادگان تولتک‌ها، دون میگوئل روئیز، این نیاز را احساس کرد تا برای به آرامش رسیدن بشر، آموزه‌های نیاکانش را در اختیار مردم بگذارد. نتیجه‌ی این تصمیم او نوشتن کتاب پرفروش چهار میثاق بود که بیشتر از ده سال در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های دنیا قرار گرفت.
نویسنده چهار میثاق؛ آخرین نواده تولتک‌ها
دون میگوئل روئیز یکی از نوادگان تولتک‌هاست که اصل و نسبش شمن‌زاده، شغلش جراح و عشقش نویسندگی و آموزگاری است. او اکنون 66 سال دارد و بیش از 30 سال است که به عنوان استاد معنوی، با کتاب‌ها و آموزه‌هایش زندگی انسان‌های زیادی را تغییر داده است. روئیز به دلیل نگاه عمیقش به حقیقت وجودی انسان، کلام تاثیرگذاری دارد. کلامی که خواننده را مسحور خود می‌کند.
دون میگوئل روئیزِ جراح بعد از تکمیل تحصیلاتش چند سالی به عنوان جراح فعالیت می‌کرد اما تصادفی مخرب و مرگ‌بار باعث شد که روئیز از جراحی دست بکشد و چند سالی را کنار مادرش بماند تا یادگیری آموزه‌های سنتی و معنوی تولتک‌ها را کامل کند. او سپس شاگرد یکی از شمن‌های بزرگ صحرای مکزیک شد و در این دوران بود که پدربزرگش از طریق رویا به او نکاتی را می‌آموخت. با اینکه از آموزه‌های قوم تولتک اثر مکتوبی باقی نمانده است، اما دون میگوئل روئیز سعی کرده است در کتاب‌هایش با ترکیب آموزه‌های پزشکی و معنوی روشی کارآمد برای رسیدن به رهایی به سبک تولتک‌ها ارائه دهد.
دون میگوئل روئیز تا سال 2018، ده کتاب درباره حقیقت و خرد انسان نوشته است. کتاب‌هایی که تصورات انسان به جهان درون و بیرونش را تغییر می‌دهند. مشهورترین کتاب‌های او چهار میثاق، « استادی در عشق» و « میثاق پنجم» هستند که کتاب میثاق پنجم در ادامه‌ی کتاب چهار میثاق نوشته شده است.
درباره میثاق‌ها بیشتر بدانیم
دون میگوئل روئیز در کتاب چهار میثاق می‌گوید: «هر کاری که ما در این دنیا انجام می‌دهیم، در واقع بر اساس قرارداد یا عهدی است که با یکدیگر، خدا، زندگی و خودمان بسته‌ایم.» او در این کتاب به خواننده نشان می‌دهد که با ایجاد کمی تغییر، می‌توانیم در زندگی تجربه‌های جدیدی داشته باشیم، تجربه‌هایی که زندگی ما را پر از رهایی، شادی و عشق حقیقی کنند.
چهار میثاق ارزنده‌ای که دون میگوئل روئیز در صد و بیست صفحه‌ی کتابش می‌گوید، عبارتند از: «باورهای محدود کننده‌تان را دور بریزید» زیرا این ذهن و افکار شما هستند که محدودتان کرده‌اند. «بر روی انتخاب کلام خود حساس باشید.» کلام شما بسیار قدرتمند است، تا حدی که قادر است چیزی را تنها یک‌بار به زبان آورده‌اید، را جذب کند. پس همواره کلامتان را مثبت نگه دارید.
«هیچ چیز را به خود نگیرید، و درباره موضوعات پیش داوری نکنید.» روئیز معتقد است که افکار ما به اندازه حرف‌هایمان تاثیر‌گذار هستند، بنابراین نباید انرژی ذهنی‌مان را صرف مسائل و پیش داوری‌های بیهوده بکنیم. در آخر اینکه «همیشه بیشترین تلاشتان را بکنید»، مهم نیست برای چه هدفی تلاش می‌کنید؛ همیشه بیشترین تلاشتان را به کار بگیرید. نه ذره‌ای کمتر و نه ذره‌ای بیشتر.
مترجم کتاب چهار میثاق کیست؟
«دل‌آرا قهرمان» مترجم چهار میثاق درباره‌ی زاویه دید کتاب چهار میثاق روئیز از نشر «ذهن‌آویز» در مقدمه‌ی کتاب توضیحاتی کاملی نوشته است. قهرمان که دلرا قهرماناو تجربه‌ی ترجمه‌ی کتاب‌های معنوی- عرفانی دیگری مثل «کیمیاگر» نوشته‌ی پائولو کوئیلو و «سفر به دیگر سو» نوشته‌ی کارلوس کاستاندا را دارد، معنا و مفهوم کلمه‌ی «رویا» را در کتاب چهار میثاق با مفهوم «رویا» در آثار کوئیلو و کاستاندا مقایسه کرده است و در مقدمه‌ی کتاب این تفاوت را تفسیر کرده است.
«دل آرا قهرمان» درباره چهارمیثاق می‌گوید: «این کتاب در ابتدا برای خوانندگان جذاب، در اواسط دشوار و سنگین و در انتها بسیار سبک و آرام بخش است.» او به خوانندگان چهار میثاق پیشنهاد می‌کند که برای مطالعه‌ی این کتاب بیشترین تلاش‌شان را کنند، اما اگر دیدند فشار اضافه‌ای را متحمل می‌شوند، می‌توانند کتاب را برای مدتی رها کرده و بیشتر از حد توانشان انرژی نگذارند.
در بخشی از چهار میثاق می‌خوانیم:
«هر آنچه اکنون در این لحظه می‌بینید و می‌شنوید، چیزی جز یک رویا نیست. شما در این لحظه دارید رویا می‌بینید. شما در بیداری دارید رویا می‌بینید.»
کلام تنها یک نشانه یا یک نماد مکتوب نیست. کلام یک نیروست. اقتداری است که برای بیان و ارتباط برقرار کردن، اندیشیدن، و نهایتا برای آفرینش رویدادهای زندگی خود در اختیار دارید. شما می‌توانید سخن بگویید. کدام حیوان دیگری در روی سیاره می‌تواند سخن بگوید؟ کلام قدرتمندترین ابزاری است که به عنوان موجودی بشری در اختیار دارید، و این ابزاری جادویی است. اما مانند شمشیری دو لبه، کلام شما می‌تواند زیباترین رویاها را بیافریند و یا همه‌چیز را در اطراف شما نابود سازد. یک لبه آن استفاده نادرست از کلام است، که دوزخی واقعی می‌سازد. لبه دیگر آن بی عیب و نفص بودن کلام است، معصوم بودن آن است، که فقط زیبایی، عشق و بهشت زمینی را می‌آفریند. کلام بسته با این که چگونه مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است شما را آزاد سازد و یا شما را از آنچه اکنون هستید بیشتر دربند کند. همه افسونی که شما در اختیار دارید، مبتنی بر کلام است. کلام شما افسون خاص است و استفاده غلط از آن جادوی سیاه.
در هر شرایطی بیشترین تلاشتان را بکنید، نه بیشتر و نه کمتر. اما به خاطر داشته باشید که بیشترین تلاش شما همواره یکسان نیست. همه‌چیز زنده است و دائما در حال تغییر، پس گاهی اوقات بیشترین تلاش شما از کیفیتی عالی برخوردار است و گاهی اوقات به اندازه کافی خوب نیست. وقتی صبح سرحال و پرانرژی از خواب بیدار می‌شوید، بیشترین تلاشتان بهتر از زمانی است که شب است و خسته هستید. بیشترین تلاش شما وقتی سالم هستید به نسبت وقتی بیمار هستید یا زمانی که هوشیار هستید نسبت به وقتی که گیج هستید متفاوت است. بیشترین تلاش شما بستگی به این دارد که خوشحال هستید یا ناراحت یا خشمگین یا حسود.
مشکل بیشتر افراد این است که مهار عواطف خویش را از دست می‌دهند. آن‌گاه عواطف هستند که رفتارهای انسان را در اختیار دارند، و نه برعکس. وقتی اختیار از دستمان خارج می‌شود، چیزهایی می‌گوییم که نباید بگوییم و کارهایی می‌کنیم که نباید بکنیم. به همین دلیل اهمیت زیادی دارد که با کلام خویش گناه نکنیم و تبدیل به جنگجویی معنوی شویم. ما باید بیاموزیم که عواطف خویش را مهار کنیم تا از این راه توان کافی برای تغییر میثاق‌های مبتنی بر ترس به دست آوریم، از دوزخ بگریزیم و بهشت شخصی خویشتن را بیافرینیم.
