آستانه اشرفیه (به گیلکی: أسسؤنه) یکی از شهرهای استان گیلان و مرکز شهرستان آستانه اشرفیه است. آستانه اشرفیه در ۳۵ کیلومتری رشت واقع است و فاصلهٔ آن تا شهر لاهیجان ۷ کیلومتر است. همچنین از شمال به بندر کیاشهر و به فاصلهٔ ۱۷ کیلومتری قراردارد.
شهر آستانه به عنوان پایتخت و مرکز مذهبی سرزمین گیلان نیز شناخته شده است. این شهر علاوه بر موقعیت جغرافیایی مناسب خاک بسیار حاصل‌خیزی نسبت به شهرهای مختلف گیلان دارد به دلیل داشتن رود خانهٔ سفیدرود در دل خود و به دلیل داشتن رود خانهٔ سفیدرود در دل خود. زیرا این رودخانهٔ با ارزش، آبرفت‌های خوبی را با خود می‌آورد. به همین دلیل باغ‌های کشاورزی در کنارهٔ سفیدرود در این شهر به وفور دیده می‌شود. یکی از مزیت‌هایی که رودخانهٔ سفید رود به این شهر می‌دهد، عدم سیلاب در این شهر است. زیرا باوجود باران‌های فراوانی که در طول زمستان و پاییز می‌بارد؛ سفیدرود آب‌ها را به سمت خود کشیده و به دریا می‌راند. همچنین در کشور قزاقستان نیز شهری به این نام وجود دارد در گذشته این شهر در ساحل سمت چپ سفیدرود قرار داشت اما با تغییر مسیر این رودخانه هم‌اکنون در سمت راست این رودخانه قرار گرفته‌است
بادام زمینی، ابریشم، برنج، چای و حبوبات از مهم‌ترین محصولات آستانه هستند که سه محصول بادام، ابریشم و برنج آستانه از شهرت جهانی برخوردار است و از مرغوبترین انواع آن است.
۹۰ درصد بادام زمینی کشور در آستانه اشرفیه تولید می‌شود. در حالی که در ایران بادام زمینی فقط به صورت آجیل استفاده می‌شود در کشورهای پیشرفته از این محصول برای تولید حدود ۲۰۰ محصول آرایشی، بهداشتی و غذایی استفاده می‌شود. مصرف بادام زمینی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی – عروقی – سرطان و آلزایمر بسیار مؤثر است.
نام پیشین این شهر ظاهراً کوچان یا کُچان بوده و نام های چورکوچان، سیاکوچه و کوچسفهان که در نزدیکی شهر آستانه کنونی قرار دارند، یادآور نام پیشین این شهر است، به ویژه نام «چؤرکۊچان» خود نشان می‌دهد که روزی روستایی به نام کوچان در این محل بوده و سپس خراب شده و در کنار آن، شهر امروزی را ساخته‌اند و آن را کوچان خوانده‌اند، زیرا چورکوچان از دوپاره «چؤر» که در زبان گیلکی به معنی خراب، بایر و زمین متروکه است و «کۊچان»، نام پیشین شهر آستانه اشرفیه است، که مردم به این محل کوچ کرده بودند، از این رو آن را کوچان خوانده‌اند. این شهر در زبان گیلکی به «پیله آستانه» یا «پیله أسسؤنه» به معنی آستانه یا زیارتگاه بزرگ نیز سرشناس بوده است.
از آن جا که سید جلال‌الدین اشرف، فرزند موسی کاظم پس از نبرد با دشمنان برادر خود، علی بن موسی الرضا در نواحی کوچان و لاهیجان به کشته می‌شود و در کوچان به خاک سپرده می‌شود، اندک اندک نام کوچان به پیله أسسؤنه، أسسؤنه و سرانجام آستانه اشرفیه تغییر می‌یابد. آرامگاه دکتر محمد معین نیز در شهر آستانه قرار دارد.
آستانه اشرفیه دارای مؤسسات گوناگون فرهنگی و اجتماعی است. این شهر در مسیر راه اسفالته استان گیلان به مازندران قرار دارد و از طریق راه آسفالت با شهرهای رشت، لاهیجان، بندر کیاشهر، لنگرود و بندر انزلی مرتبط است. در این شهرستان (به استثنای بندر کیاشهر) ۷۲ مدرسه ابتدایی، ۳۰ مدرسه راهنمایی، ۱۱ دبیرستان و هنرستان و یک آموزشگاه بهورزی وجود دارد. همچنین در بندر کیاشهر یک دانشسرای تربیت معلم، تأسیس شده‌است. در شهر آستانه، ۲ حوزه علمیه، یکی در مسجد جامع و دیگری در مسجد بازار قرار دارد که جمعاً در این ۲ مدرسه حدود ۶۰ طلبه به آموزش علوم دینی اشتغال دارند. در این شهر ۲ کتابخانه عمومی وجود دارد. کتابخانه فرهنگ و هنر در ۱۳۳۱ش بنیان نهاده شده و در حال حاضر ۲۷۰‘۵ جلد کتاب دارد. تأسیسات دیگر این شهر، یک ورزشگاه، ۴ مهمانخوانه و یک مهدکودک است.
در سطح شهرستان ۴ کارگاه صنعتی وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها کارخانه تولیدی پارچه سیمین بافت است که در ۴ کیلومتری آستانه اشرفیه در روستای نازک‌سرا قرار دارد. نیز یک کارخانه پلاستیک‌سازی در جاده کمربندی آستانه و یک کارخانه فرغون‌سازی در ۳ کیلومتری جاده بندر کیاشهر قرار گرفته‌است. شرکت تولیدی گیلان مرغ نیز از مؤسسات با اهمیت این شهرستان است که به زودی آماده بهره‌برداری مجدد می‌گردد. همچنین در آستانه اشرفیه تعداد زیادی کارخانه چوب‌بری و برنج‌کوبی وجود دارد. در ۱۳۶۳ش در شهر آستانه، ۸۹۱‘۵ رأس گوسفند، ۳۲۱‘۱ رأس بز و بزغاله، ۹۶۵‘۳ رأس گاو و گوساله پرورش یافته‌است.
یکی از آداب و رسوم معمول این شهرستان چادر واوینی(چادر واچینی) است. مدتی پس از مراسم اسباب واچینی و قبل از عقد، مادر داماد همراه با عمه داماد و چند نفر همسایه و یک نفر خیاط به خانه عروس می‌روند و چادر عقد عروس را برش داده و با نخ کوک می‌زنند. این مراسم برای اعلام نزدیکی جشن عقد و اجازه به عروس که لباس‌هایش را برای مراسم عقد آماده کند. از دیگر آداب و رسوم قابل ذکر این شهر مراسم پنجشنبه بازار است که روزهای پنجشنبه هر هفته گروهی از روستاییان اطراف را به آن‌جا می‌کشاند. اما هنگامی که رابینو از این شهر بازدیده کرده‌است. در این روزها که روز مبادله کالا بین شهر و روستا بود، روستاییان برای تهیه لوازم زندگی به شهر آمد و شد داشتند.
آستانه اشرفیه در ۳۵ کیلومتری مرکز استان رشت واقع است و فاصلهٔ آن تا شهر لاهیجان ۷ کیلومتر است. این شهرستان با وسعت ۴۲۶/۶ کیلومتر مربع در شرق گیلان در عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۱۶ دقیقه و طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۵۶ دقیقه شرق نصف النهار مبدأ واقع شده‌است و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا -۲ متر است. شهرستان آستانه اشرفیه با جمعیت ۱۲۵٫۴۳۷ نفر از دو بخش مرکزی با ۴ دهستان (کورکاء، دهشال، کیسم و چهارده) و بخش بندر کیاشهر با ۲ دهستان (دهسر و دهکاء) تشکیل شده‌است.
۴۲ درصد جمعیت این شهرستان شهرنشین و ساکن در دو شهر آستانه اشرفیه و بندر کیاشهر و ۵۸ درصد روستانشین و ساکن در ۱۰۷ روستا می‌باشند.
این شهرستان شامل دو شهر، دو بخش، ۶ دهستان و ۹۸ آبادی می‌باشد. شهر آستانه اشرفیه مرکز شهرستان است که در تلفظ محلی به آن «پیله أسسؤنه» گفته می‌شود. طول جغرافیایی آن °۴۹ وَ ۵۸ شرقی و عرض جغرافیائی آن °۳۷ وَ ۱۵ شمالی است پلی به طول ۸۵۰ متر در این شهر بر روی سفیدرود احداث گردیده‌است که این شهر را به رشت مرتبط می‌سازد.
منطقه سرسبز آستانه اشرفیه پوشیده از سبزه، خزه، درختچه و درختان انبوه است. درختان این ناحیه عبارتند از: تسکا، ازگیل، گردو، آلو، ازدار، انار، انجیر، به، پلت، توت، گلابی وحشی، سیب، شاه بلوط، تمشک، بید، افرا، گیلاس و …
از محصولات زراعی این شهرستان میتوان بادام زمینی (که در واقع مرغوبترین بادام ایران است)، برنج (انواع برنج‌های معطر و طارمی، دم سیاه و…)، گوجه سبز و تخمه آفتاب گردان و مرکبات نام برد. به دلیل کیفیت و سبکی خاک این منطقه که بیشتر حاصل رسوبات سفیدرود است هویج نیز از محصولات آن است. این شهرستان از مراکز عمده تولید فلفل سبز دانست. ضمناً این شهرستان دارای نوعی کدو تنبل است که از نظر ارزش تغذیه در سطح بالایی قرار دارد. آستانه اشرفیه از مراکز اصلی تولید نهال صنوبر است. همچنین صید ماهی در دهستان دستک و بندر کیاشهر در سواحل خزر رونق فراوان دارد.
شهرستان سرسبز و زیبای آستانه اشرفیه با برنج‌های خوش عطر و بویش در تمام ایران شناخته شده است. شهرستان آستانه اشرفیه در مسیر راه اصلی کناره دریای خزر واقع شده و آب و هوای این منطقه همانند سایر قسمت‌های گیلان معتدل و مرطوب است. آب کشاورزی روستاهای این شهرستان از نهرهای حشمت رود، سید علی اکبر و سالار جواد که از شعبه‌های فرعی سفید رود هستند تأمین می‌گردد.
جاذبه های آستانه
پل خشتی نیاکو : پل خشتی نیاکو که قدمت آن به قرن هشتم هجری بر می‌گردد در گذشته بر سر راه رشت به لاهیجان در روستای نیاکو واقع شده بود. پل خشتی که در اصطلاح محلّی «خشت پل» گفته می‌شود 50 متر طول و 5 متر و 80 سانتیمتر عرض دارد. در دو طرف پل جان پناهی به عرض 27 سانتیمتر و ارتفاع 60 سانتیمتر قرار دارد.سنگ‌فرش کف پل با 470 سانتیمتر قطر استحکام بسیار زیادی دارد به طوری که پس از سال‌ها عبور انسان‌ها و وسایل نقلیه قدیمی و جدید هنوز پا بر جاست. بلندی طاق اصلی پل خشتی نیاکو تا سطح آب ۶ متر است که ۲ طاق کوچکتر در دو طرف این دهانه استحکام پل را بیشتر می‌کند.
آرامگاه دکتر محمد معین: استاد دکتر محمد معین یکی از سرشناس ترین چهره ها در مفاخر ایرانی و به خصوص از چهرهای اثرگذار در فرهنگ زبان فارسی است. استاد معین اولین فرد در کشور است که موفق به اخذ درجه دکترا در زمینه فرهنگ و ادب پارسی شد.وی همچنین از هم دوره ای های مرحوم دهخدا نیز هست و بخشی از کار و مهارت خود را در کنار دهخدای ایران آموخت. دکتر معنی در سال ۱۳۵۰ چشم از جهان فروبست و آرامگاه وی در آستانه اشرفیه بنا شد. آرامگاه دکتر معین یکی از جاذبه های گردشگری آستانه اشرفیه است که بخصوص در بین فرهنگ دوستان طرفداران بسیاری دارد.
پارک جنگلی صفرا بسته: پارک جنگلی صفرا بسته دارای طبیعتی بکر و گونه های مختلف و متنوع گیاهی می باشد. این مکان تفرجگاه مناسبی برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود. همچنین روستای صفرا بسته با یک هزار و ۲۵۸ نفر جمعیت دارای قدمت تاریخی ۱۵۰۰ ساله است.
پارک ساحلی آستانه اشرفیه : پارک ساحلی آستانه اشرفیه یکی از پارک های منحصر به فردی است که در کنار سفید رود بزرگ ساخته شده است. این مکان به دلیل امکاناتی که داراست به یکی از مکان های دیدنی گردشگران گیلان و غیر گیلانی تبدیل شده است.از امکاناتی که در این پارک وجود دارد میتوان به خیابان های سنگ فرش شده ، انواع رستوران های سنتی و سوئیت های اجاره ای ،مکان های مخصوصی برای کمپینگ و چادر زدن ، سرویس بهداشتی و نماز خانه و وسایل ورزشی همگانی و میز های پینگ پونگ اشاره کرد.
امامزاده سید جلال الدین اشرف: آستانه اشرفیه چهارمین شهر زیارتی ایران به شمار می‌آید. نام قدیم این شهر کوچان بوده است که به دلیل وجود مقبره «سیدجلال‌الدین اشرف (علیه‌السلام)» فرزند امام موسی کاظم (علیه‌السلام) به آستانه‌اشرفیه تغییر یافته است. آستانه اشرفیه یکی از مقصدهای زیارتی با جاذبه‌های زیبای طبیعی است.
اسکله ماهیگیری کیاشهر: اسکله ماهیگیری کیاشهراین اسکله در ساحل شمالغربی کیاشهر و در لابلای تالاب بوجاق قرار دارد در حاشیه آن اداره شیلات کیاشهر وسایرتأسیسات قرار دارند.این مکان شامل اداره تولید ماهیان خاویاری(صیدگاه شهداء ارژن) ، بندرماهیگیری متعلق به شیلات و احد حفاظت منابع آبزیان می باشد.اداره شیلات ساختمان تازه تأسیس است که درحدود۱۵سال درطبقات بنا شده و در شرق اسکله واقع است.در غرب اسکله دهنه سفید رود قرار دارد.این مکان قدیمی ترین ایستگاه شیلات در گیلان بود.
تالاب بوجاق: تالاب بوجاق در محدوده شهرستان آستانه اشرفیه در نزدیکی بندر کیاشهر تا زیباکنار واقع شده است که تا چابکسر فاصله‌ای در حدود 80 کیلومتر دارد. این تالاب بخشی از نوار ساحلی دریای مازندران را شامل می‌شود. تمام پارک ملی بوجاق با عنوان تالاب کیاشهر در لیست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.
رودخانه سفید رود: رودخانه سفیدرود، جلگه گیلان را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم می کند. این رودخانه که آن را سپیدرود و اسپیدرود هم گفته اند سالانه حدود 5953 مترمکعب آبدهی دارد و حوضه آبریز آن معادل 58 هزار کیلومترمربع است. عبور این رودخانه زیبا و خروشان از شهرستان جلگه ای آستانه اشرفیه با استمداد از هوای مطبوع استان گیلان جلوه هایی بکر و خدادادی از طبیعت گیلان را به وجود آورده است. ماهیگیری در حاشیه این رودخانه یکی از تفریحات مردم گیلان است تا ساعاتی خوش را در کنار طبیعت با تماشای امواج سفیدرود بگذرانند.
بازار هفتگی: بازارهای هفتگی آستانه اشرفیه در روزهای دوشنبه و پنجشنبه تشکیل می‌شود و از بازارهای پررونق و درجه اول گیلان است. محصولات منطقه مخصوصاً برنج، کنف، ابریشم و بادام‌زمینی، توسط تولیدکنندگان یا خریداران عمده در بازارهای آستانه اشرفیه «از تولید به مصرف» محلی در بازار عرضه می‌شود و بدین ترتیب میتوان گفت که فروش تحقق پیدا می‌کند. معاملات برنج در این بازارها به طور دائم صورت می‌گیرد. اغلب فروشندگان از شرق گیلان به آستانه روی می‌آورند. در بازارهای دوشنبه و پنجشنبه کالاهای گوناگون صنایع دستی مخصوصاً ساخته‌های حصیری به فروش می‌رسد.
..............................
آرشیو
