تاکستان (به تاتی: سیادن) مرکز شهرستان تاکستان در استان قزوینِ در شمال غربی ایران است. ارتفاع متوسط این شهر از سطح دریا ۱٬۲۶۵ متر می‌باشد. فاصله تاکستان تا مرکز استان (قزوین) ۳۵ کیلومتر که از جاده قدیم قزوین-همدان و آزادراه (قزوین–زنجان) به آن متصل است. تاکستان یکی از بزرگ‌ترین شهرهای تات‌نشین و تات‌زبان ایران و جهان است.
شهرستان تاکستان در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی قزوین و در محور ترانزیتی قزوین –همدان و قزوین –زنجان واقع شده‌است. آثار بدست آمده از تپه‌های باستانی تاکستان و روستاهای اطراف آن حاکی از قدمت این سرزمین به تاریخ پیش از اسلام می‌رسد. از آثار باستانی آن می‌توان مسجد شاه عباس –مسجد سرخندق –امامزاده فارسجین-تپه باستانی خندا-تپه باستانی خله کو-استراحتگاه رضاشاه که اکنون به ساختمان بانک ملی تاکستان شعبهٔ مرکزی تبدیل شده‌است-مقبره پیر، حمام شاه عباسی، قز قلعه، امامزاده ولی ضیاء آباد…. رانام برد. تاکستان با داشتن بیش از ۲۰۰واحد صنعتی بزرگ و کوچک، ذخائر بزرگ معدنی ویک مجتمع و شهرک صنعتی به عنوان دومین شهر مهم صنعتی استان محسوب می‌گردد. وجود باغهای بزرگ انگور این شهر را به همین نام شهرت داده‌است.
تاکستان را با پیشینه‌ای حدود ۷۰۰۰ سال جزو قدیمی‌ترین شهرهای ایران و جهان می‌دانند. (منبع غیررسمی) این منطقه مسیر عبور جاده قدیمی، پررفت‌وآمد و جهانی ابریشم بوده که سران معروف جهان برای تصاحب آن جنگ‌های زیادی کرده‌اند. تاکستان که به سرزمین تات‌ها معروف بوده درگذشته «سیاده» یا «سیادهن» نامیده می‌شد. نام «سیادهن» بر روی یکی از کتیبه‌های دوران هخامنشی موسوم به پیوتین گرایا حک شده‌است. این کتیبه که از قدیمی‌ترین اسناد نوشتاری این شهرستان است، به زبان یونانی نوشته شده و هم‌اکنون در موزه شهر وین، نگهداری میشود. تاکستان در غرب قزوین واقع شده و عوامل اقتصادی از جمله آب و هوای مناسب، حاصل خیزی خاک و دست رسی به آب مورد نیاز برای کشاورزی سبب گسترش و توسعه اقتصادی تاکستان شده‌است. باغهای انگور این شهرستان شهرت فراوانی دارند که در کنار دشت‌های حاصل خیز و پربرکت منطقه؛ علاوه بر جاذبه‌های خاص، کشت انواع محصولات کشاورزی نیز در آن‌ها جریان دارد.آثار بدست آمده در اکتشافات از تپه ی خله کوه در موزه ی لوور فرانسه نگهداری میشود.
در تاکستان دو طایفه بسیار بزرگ به نام‌های طاهرخانی و رحمانی زندگی می‌کنند که در ۱۲ محله متفاوت شهر ساکن‌اند. این دو طایفه از نظر جمعیتی تقریباً با هم برابرند و سابقاً اکثریت ساکنین شهر را تشکیل می‌دادند اما امروزه با افزایش مهاجرت، طایفه رحمانی و طاهرخانی در اقلیت قرار گرفته‌اند. تاکستان بزرگ‌ترین شهر تات‌نشین جهان است و مردم آن به زبان تاتی از زبان‌های ایرانی شاخه شمال‌غربی سخن می‌گویند.
مردم در تاکستان به شهرِ خود سیادن (Siyâden)، به مردم شهر سیادنیچ (Siadenich) و به زبانِ خود تاتی یا سیادنیجی (Siyâdeniji) می‌گویند. پسوند «ایچ» در زبان اوستایی به معنی «نژاد» است. نام کشور ایران نیز نخستین بار به ریخت «ایرانویچ» در کتاب اوستا آمده‌است. نام پیشین شهر تاکستان، سیادِهِن یا سیادُهُن هم ثبت شده‌است. برخی بخشِ «-دِهِن» را در نام سیادهن با مورد مشابه آن در نام‌های رودهن و بومهن یکی می‌دانند. در منطقه تات‌نشین سیاه‌زن قفقاز نیز روستایی به نام سیادن/سیادهن دیده میشود.
نامِ تاکستان را فرهنگستان زبان و ادب پارسی در دورهٔ رضاشاه پهلوی برگزید و شوند آن بودن باغهای انگور فراوان در این شهرستان است. تاک در زبان پارسی به معنای «درخت انگور» و تاکستان به معنای «باغ انگور» است. تاکستان در مسیر جاده ابریشم بوده و یکی از اثرهایِ تاریخیِ آن آرامگاهِ بقعه پیر است.
تاکستان که به سرزمین تات‌ها معروف بود در گذشته «سیادن» یا «سیادهن» نامیده می‌شد. به قول برخی مورخان «سیادهن» یا «سیادهان» تغییرشکل یافته واژه «سه دهان» بوده و خود آن نیز صورت معرب لغت «سه دژان» پارسی است. هم چنین نام «سیادهن» بر روی یکی از کتیبه‌های دوران هخامنشی - مربوط به ۲۳۰۰ سال قبل - موسوم به پیوتین گرایا نیز حک شده‌است.
همچنین تاکستان تا قبل از سال ۱۳۷۷ جزو استان زنجان محسوب، و بعد از زنجان دومین شهر بزرگ استان به‌شمار می‌رفت. طی آمار جمعیت سال۱۳۷۵ تاکستان دومین شهر بزرگ استان زنجان و در آستانه تبدیل شدن به فرمانداری ویژه بوده‌است که از استان زنجان جدا و به استان تازه تشکیل شده قزوین پیوست. هم‌اکنون بسیاری از تأسیسات شهرستان تاکستان به نام منطقه شمالغرب زنجان الحاق میشود؛ و شهر تاکستان چهارمین شهر بزرگ استان بعد شهرهای قزوین، الوند و آبیک محسوب و شهرستان تاکستان نیز در درجه سومین شهرستان مهم استان قرار دارد.
شهرستان تاکستان در شمال غربی فلات مرکزی ایران بین مدارهای ۴۹ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۴۸ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و مدارهای و مدارهای ۳۵ درجه و ۴۰ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۲۱ دقیقه عرض شمالی از استوا واقع شده‌است ارتفاع متوسط شهر تاکستان از سطح دریا ۱۲۶۵ متر می‌باشد. این شهر در طول شرقی ۴۹ درجه ۴۲ دقیقه و عرض شمالی ۳۶ درجه ۴ دقیقه ۱۵ ثانیه قرار دارد فاصله شهر تاکستان تا شهر قزوین ۳۵ کیلومتر و تا تهران ۱۸۵ کیلومتر است فاصله هوایی تاکستان تا تهران ۱۴۹ کیلومتر می‌باشد این شهرستان از شمال به کوهین و جاده ترانزیت از شرق به قزوین از جنوب به دانسفهان بویین زهرا و ساوه از غرب به شهرستان ابهر از استان زنجان ممحدود می‌گرد.
شهرستان تاکستان در ۱۸۰ کیلومتری تهران و ۳۰ کیلومتری جنوب باختری قزوین قرار دارد مساحت تاکستان در حدود ۲۵۳۶ کیلومتر مربع می‌باشد این شهرستان دارای ۵ شهر ۹ دهستان ۱۳۳ آبادی می‌باشد و جمعیت در حدود ۲۰۰ هزار نفر را در خود جای داده‌است.
شهرستان تاکستان با داشتن بیش از ۳۵ هزار هکتار باغ انگور دومین شهر تولیدکنندهٔ انگور در کشور به‌شمار می‌رود و به همین منظور در سال ۱۳۱۷ خورشیدی در دورهٔ پهلوی اول از سوی فرهنگستان زبان نام این شهر به‌طور رسمی از سیادن به تاکستان تغییر یافت. زبان اصلی این شهرستان تاتی است. تات بازمانده‌ای از اعماق تاریخ با رنگ بوی فرهنگ کهن و پیشینه‌دار ماد، پیشینه‌ای به عمق پیچیدگی زبان و آداب رسوم و جشن‌ها و باورهای این منطقه می‌باشد. آثار زندگی پیش از تاریخ در تپه‌های باستانی، از جمله خله کو (کوه خاکستر)، منطقه ارزشمند حفاظت شدهٔ باشگل با تنوع شگفت‌انگیز گیاهی و جانوری، برج‌ها بناها، قلعه‌های، پل‌ها، دشت‌ها، کوهستان‌های زیبا، شهرها و آبادی‌ها و محیط‌های بکر طبیعی، غارها، چشمه‌های آب معدنی و بیش از ۳۰۰ اثر شناسایی شده ۱۹۷ اثر دیگر که به ثبت شده، از ویژگی‌های شهرستان تاکستان می‌باشد.
در شهرستان تاکستان ۳۰۳ اثر باستانی شناسایی شده‌است. از این تعداد ۱۹۶ اثر به ثبت ملی رسیده‌است. ۱۰۷ اثر دیگر در نوبت اخذ شماره ملی می‌باشد. ۸۶ اثر دیگر به تازگی شناسایی شده، و پس ازارایه نظریهٔ کارشناسی سازمان میراث فرهنگی کشور، نسبت به ارائه مدارک لازم جهت تعیین نوبت واخذ شماره ثبت ملی اقدام خواهد شد. - بیش از ۲۰۰ تپه باستانی از نوع مسکونی و دیده‌بانی مر بوط به پیش از تاریخ، دوره تاریخی و … از جمله: تپه‌های خله کو، خندا، شیزر، قرق، اک، گیلک تپه، بالا، سلک، خرم‌آباد، نجات، چخماق، تنه تپه، نر گه، زرلان، و لازگرد، کندر، کی وران، تپه ی: خروزان، اسفرورین، شارین، نهاوند، یوسف آباد، اسپند تپه و …
شهر تاکستان یکی از شهر های خوش آب و هوای کشور است که زمستانی ملایم و تابستانی معتدل دارد.در این شهر باغ های انگور و درختان میوه فراوانی به چشم می خورند. نام خانوادگی بیشتر مردم تاکستان که تبار تاکستانی دارند رَحمانی (رَحـمَنی)، طاهِرخانی، صَمَدی، شَقاقی و طاهِری است.
در بخشِ مرکزي فقط ساکنانِ اصليِ شهر به زبان تاتي و فارسي سخن مي‌گويند تعدادي از توابع اين شهر و همچنين مهاجران ساکن در اين شهر به زبان ترکي آذربايجاني تکلم مي‌کنند. آمارِ جمعيتيِ آنان حدود 80,000 تَن مي‌باشد. دو طايفه‌يِ بزرگِ رحماني و طاهرخاني عمده‌يِ جمعيتِ تاکستان را شکل مي‌دهند و بدين‌وسيله از غيرِبوميان متمايز مي‌گردند. در حالِ حاضر شهرِ تاکستان پذيرايِ مهاجرانِ زيادي از نقطه‌هايِ مختلف مي‌باشد. عمده‌يِ اين مهاجران ترکي‌زبان‌اند که از استان‌هايِ ترک‌نشينِ شمالِ غربِ کشور و روستاها و بخش‌هايِ ترکي‌زبانِ خودِ شهرستان آمده و در اين شهر ماندگار شده‌اند.
شمار اندکي نيز از ملّيت‌هايِ ديگر هستند، برايِ نمونه مهاجرانِ عراقي و کارشناسان و فنّي‌کارانِ غربي و يا شرقي‌اي که در کارخانه‌هايِ اين شهر سرگرمِ کاراند. زبانِ ميانجي در ميانِ نسلِ جوان و بيشترِ ميانسالان فارسي‌ست؛ ولي برخي ازميانسالان و بسياري از سالخوردگانِ تاکستاني‌زبان با ترک‌ها به‌راحتي ترکي حرف مي‌زنند، يعني در ميانِ اين گروه‌هايِ سِنّي، رابطه‌هايِ ترک-تات به زبانِ ترکي بوده و هنوز هست. از اين ميان ترک‌ها، کردها و گيلک‌هايي که در اين شهر ساکن‌اند، همگي، اين زبان را مي‌فهمند ولي رابطه‌ها به فارسي‌ست. ترک‌ها، کُردها و فارس‌هايي نيز هستند که اين زبان را به‌خوبي حرف مي‌زنند. به‌سببِ ويژگي‌هايِ آوايي و دستوريِ تاکستاني، فراگيرانِ بيرون از زبان به‌ندرت مي‌توانند به لهجه‌يِ خودِ اين مردم حرف بزنند.
برخي از پدر و مادرها نيز به‌خاطرِمزيت‌هاِ بعديِ فارسي برايِ فرزندانشان، زبانِ فارسي را به‌عنوانِ زبانِ خانه برمي‌گزينند؛ امّا با اين‌حال هنوز بيشترِ مردم با فرزندانشان تاکستاني حرف مي‌زنند. وجودِ شهرک‌هايِ صنعتي و دانشگاهِ آزاد و پيامِ نور موجب روياروييِ فرهنگي بينِ بوميان و غيرِبوميان شده، که همين امر مردمِ بومي را بيشتر به فارسي‌گويي وامي‌دارد. افزون بر همه‌يِ اين‌ها، همچون نقطه‌هايِ ديگرِ جهان در اينجا نيز بر اثرِ روندِ اطّلاع‌رسانيِ رسانه‌اي و همگون‌سازي‌هايِ پيروِ آن، زبانِ تاکستاني دستخوشِ دگرگوني‌هايِ فزاينده‌اي‌ست. روشن است که فارسي بيشترين اثر را بر گويش‌هايِ اين‌چنيني دارد. افزون بر اثرپذيري‌هايِ واژگاني و دستوريِ رايج ميانِ زبان‌هاِ قوي و ضعيف، همانندي‌هايِ ريشه‌شناختيِ فارسي و تاکستاني نيز اين روند را شتاب مي‌بخشد؛ برايِ نمونه واژه‌يِ zonev در تاکستاني برابر با زانويِ فارسي‌ست، و امروزه بسياري از مردم به‌راحتي به‌جايِ zonev از zânu استفاده مي‌کنند، و (آنگونه که نگارنده از گويشورانِ اين زبان جويا شده) اين بدان سبب است که آن‌ها اين دو را يکي و گاه بدتر، واژه‌يِ تاکستاني را دگرگون شده‌يِ همان برابرِ فارسي مي‌دانند. يادآور مي‌شود نام‌هايِ اندام‌هايِ بدن از آن دست واژه‌ها هستند که با وجودِ سده‌ها جدااُفتادگي، مي‌توانند در زبان‌هايِ هم‌خانواده با کمترين دگرگوني برجاي بمانند. برايِ نمونه همين زانو در فرانسه genou، در انگليسي knee، در آلماني knie، در روسي koleno و در هندي ghutna گفته مي‌شود. همگيِِ زبان‌هايِ نام‌برده هم‌خانواده و از خانواده‌يِ زبان‌هايِ هندواروپايي هستند. پيشه‌يِ اصليِ مردم کشاورزي و باغ‌داري است و محصولهايي چون (بيش از 33 گونه) انگور، هلو-انجيري (بشقابي)، شليل، يونجه، گندم، آفتابگردان، خيار و... در اين شهر بطورِ انبوه پرورش مي‌يابدتاکستان از توليدکنندگان برجسته مرغ در کشور است.
جاذبه های تاکستان
امامزاده عبدالله تاکستان: امامزاده عبدالله در مجاورت روستای فارسجین از توابع بخش ضیاءآباد شهرستان تاکستان قرار دارد و از آثار به جا مانده از قرن ششم هجری قمری می‌باشد. قسمت اصلی این بنا عبارت از یک هشت ضلعی است که بر روی آن قسمت گردنی گنبد با ارتفاع ۳ متر و محیط ۱۸/۴۵ متر ساخته شده و گنبدی مخروطی با ارتفاع ۷/۵ متر بر فراز آن برپا گشته است.
روستای خورهشت: خورهشت، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان تاکستان در استان قزوین ایران است. این روستا در دهستان قاقازان شرقی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱٬۷۵۷ نفر (۳۸۷خانوار) بوده است. نام روستا که معنای ” مهر ” را می دهد ، ریشه در آئین های گذشتگان و ایرانیان قدیم دارد . در تاریخ خورهشت که می نگریم به قدمت طولانی ان پی می بریم ، در خصوص معنای خورهشت چنین گفته اند :” خور ” در ابتدای خورهشت به معنای مهر و ” هشت ” نیز در لغت به معنای وجود هشت آتشکده در این روستا حکایت می کند . برخی قبور کشف شده در این روستا نیز که مربوط به دوره اشکانیان می باشد ، مؤید این قضیه است . به گفته کارشناسان و تاریخ نویسان وجود و ایجاد خورهشت برمی گردد به دوران قبل از اسلام و زمانی که آئین آتش پرستی در ایران باستان رواج داشته است . موقعیت و تاریخچه روستای زیبای خورهشت از توابع بخش مرکزی شهرستان تاکستان ، واقع شده است. خورهشت از جمله روستاهای قدیمی منطقه قاقازان است. سفال های به دست آمده از لایه زیرین این روستای کوهستانی نشانگر قدمت تاریخی این روستاست. طی چند دهه اخیر بناهای قدیمی این روستا تخریب و به جای آن ها ساختمان های جدیدی احداث شده و بافت قدیمی روستا دگرگون شده است. بقایای باقی مانده از قلعه قدیمی روستا نشانگر دگرکونی معماری این روستا بعد از انقلاب بوده است. مردم روستای خورهشت به زبان ترکی سخن می گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. روستای خورهشت در یک محدوده کوهستانی استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکزی دارد. این روستا که در گذشته از چهار محله به نام های پائین محله، بالا محله ، چاله محله و وسط میدان تشکیل گردیده بود امروزه بر اثر تخریب و نوسازی ساختمان ها، هویت پیشین خود را از دست داده است. مصالح خانه های قدیمی عمدتاً شامل سنگ، خشت، گل و چوب است. دیوار خانه های قدیمی ضخیم و سقف آن ها با تیرهای چوبی سرشاخه های درختان و اندود کاهگل پوشیده شده است.
منطقه شکار ممنوع خراسانلو : منطقه شکار ممنوع خراسانلو با منطقه حفاظت شده باشگل تاکستان همجوار می باشد و در بین ۴۹درجه و ۵ دقیقه تا ۴۹ درجه و۳۳ دقیقه طول شرقی و ۳۶ درجه و۶ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۲۶ دقیقه عرض شمالی واقع شده است.وسعت منطقه ۷۰۱۵۷هکتار می باشد. حداقل ارتفاع ۱۵۵۰ متر و حداکثر ۲۹۷۱ متر و دامنه تغییرات ارتفاعی ۱۴۲۱ متر است. این منطقه کوهستانی بوده و با میزان بارندگی بالای ۴۰۰ میلیمتر در سال است. در منطقه تیراندازی و شکارممنوع خراسانلو بیش از ۱۷۰ گونه گیاهی و ۳۵ گونه جانوری شناسایی شده است. وشش گیاهی منطقه تقریباً خوب، اما تا حدی فقیر است و شامل ۹ تیپ گیاهی می باشد که ۴۴ روستا در این منطقه وجود دارند و از ۲۵ کیلومتری شمال غربی ابهر شروع و تا حدود ۳۰ کیلومتری شرق این شهرستان ادامه دارد. بات.جه به اینکه نزدیک به یک دهه از ممنوعیت شکار در این منطقه می گذرد، این اقدام در حفظ گونه های جانوری کاملاً مؤثر بوده است. این منطقه زیستگاه قوچ و میش وحشی البرز مرکزی می باشد از گونه های دیگر حیات وحش منطقه می توان به خرس قهوه ای، پلنگ، سیاه گوش و از گونه های پرندگان به کبک معمولی اشاره نمود.
قلعه دختر تاکستان : قلعه دختر در ۲۰ کیلومتری شهرستان تاکستان در حوالی ضیاءآباد و در مجاورت روستای آبکلو بر بالای یک کوه سنگی قرار دارد. این قلعه که بقایای دژ عظیم و شکوهمندی متعلق به دوره ساسانی می‌باشد از کیلومترها مسافت قابل مشاهده است. این قلعه از سه طرف به پرتگاه‌های عمیق منتهی میشود و تنها راه ورود به آن از سوی جنوب است. در مسیر منتهی به قلعه آثاری از سکوهای متعدد مشاهده میشود که نشانگر آن است که در زمان آبادانی قلعه این پله‌ها جهت دسترسی به آن ساخته شده‌اند. دیوار بلندی که با سنگ لاشه و ملاط ساخته شده است و ضخامت بیش از ۳/۶۰ متر دارد، از استحکام و پایداری این دژ دفاعی حکایت دارد. از ویژگی‌های این قلعه چشم‌انداز وسیع و اِشراف بر تمام دشت گسترده قزوین، ترکیب شگفت‌آور سنگ لاشه با آجر، فرورفتگی‌ها و برجستگی‌های موزون در سطح دیواره قلعه، تزئینات بسیار زیبا و مقرنس و طرح‌های دیگر می‌باشد. قلعه دختر به زبان مردم منطقه «قِز قلعه» نامیده میشود. «قِز» در زبان ترکی به معنی دختر می‌باشد.
امامزاده کمال : امامزاده کمال در ۵۶ کیلومتری جاده قزوین- همدان در ضیاءآباد از توابع بخش دودانگه شهرستان تاکستان قرار دارد. ساختمان این امامزاده بنایی شش ضلعی است که تماماً از آجر ساخته شده و طول هر ضلع آن ۳/۹۵ متر می‌باشد. در قسمت فوقانی بنا گنبد مخروطی شکلی واقع شده است. بخش پایین گنبد استوانه‌ای بوده که در حدود ۱/۴۰ متر ارتفاع دارد و پیرامون آن تا لبه‌های شش‌گانه بدنه بنا، فاصله بسیار کمی دارد. بر روی آخرین رج این ساقه استوانه‌ای شکل یک ردیف آجرچینی به صورت دندانه دندانه انجام شده و سپس رُک بنا بر روی آن واقع شده است. آجرچینی همه قسمت‌های بنا و به ویژه گنبد آن در نهایت سادگی و دقت انجام گرفته است. داخل حرم امامزاده نیز شش ضلعی است و بر روی هر جرز آن طاق‌نمایی ایجاد شده که به کمک طاق‌نماها و کاربندی‌ها، پایه‌ای گِرد برای استقرار گنبد به وجود آمده است. در داخل حرم نقش و نگارهایی به صورت گلدان، گل و بوته با رنگ‌های آبی آسمانی، سبز و صورتی دیده میشود. بنای امامزاده کمال از آثار قرن نهم هجری قمری و طرح آن در این منطقه بی‌نظیر است اما دو بخش الحاقی آن کاملاً نوساز و فاقد هر گونه ارزش هنری است. گفته میشود امامزاده کمال از فرزندان امام موسی کاظم (ع) است.
بقعه پیر تاکستان : بقعه پیر بنایی است به شکل مربع مستطیل به ابعاد ۶/۶۵×۶/۴۵ متر که در جنوب شرقی تاکستان واقع شده است. این بنا در نهایت سادگی شیوه معماری استواری دارد و از استحکام و زیبایی آجرکاری‌های دوره سلجوقی بهره‌مند است. این آجرکار‌ی‌ها در نمای ورودی و نیز در قسمت داخلی هشت وجهی زیر گنبد به خوبی نمایان است. در این قسمت نگاره‌هایی به شکل صلیب شکسته و تکه‌های کوچک گچبری مشاهده میشود. قدیمی‌ترین تصویر این مقبره را فلاندن در سال ۱۸۴۱ میلادی تهیه کرد که در آن روزگار از آبادی و رونق بیشتری برخوردار بوده است. او می‌نویسد: ««سیاده» تنها چیز ویژه مربوط به خود داشت و آن دیوارهایی است که به بروج متکی هستند و از آجر ساخته شده‌اند و بدین لحاظ حصار مستحکمی جهت سیاده فراهم ساخته‌اند. خانه کدخدا در بین خانه‌ها مشخص است. نوک گنبدهای مساجد از بال و پر سفید لک‌لک‌ها می‌درخشد که در این محل آشیانه دارند و مساجد بدین وسیله تشخیص داده میشود. بیرون سیاده، خرابه‌ای دیدم که جلب توجه مرا نمود و حدس زدم باید مقبره‌ای باشد، چه شکل خاصی داشت. بر روی محوطه‌ای مربع شکل و آجری گنبدی زده‌اند که خسارت کلی دیده اما دیوارهایش تزئیناتی از آجرهای کوچک به احجام مختلف دارد. کنگره و کیلویی‌هایش روی هم قرار گرفته و تنها دری داشت که در اثر آوار زیاد مسدود شده بود. وضع منظره این بنا شباهتی به سبک هندی و بایستی از دوره مغولان باشد».
غار قلعه کرد: غار قلعه کرد در ۲۰ کیلومتری برج‌های دوگانه «خرقان» در دهستان «حصار» از توابع شهر «آبگرم» قرار دارد و پس از عبور از دهانه غار و فرود از یک چاه ۱۲ متری، تالاری بزرگ نمایان میشود که دارای چکیده‌ها و چکنده‌های مسحورکننده و شعبه‌ها و دالان‌های فراوان است. دمای غار حدود ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد است و رطوبت در تمام غار حس میشود. مقدار آب داخل غار، در فصول بارش یا خشک متفاوت است.
چشمه آب گرم خرقان: چشمه آب گرم خرقان که با نام چشمه آب گرم ارشیا نیز شناخته میشود، در فاصله ۹۵ کیلومتری قزوین، در آبگرم (آوج) قرار دارد. آب این چشمه از گروه آب‌های کلروره سدیک و بیکربناته کلسیک گرم با PH اسیدی و همراه با سیلیس است و رسوب‌های دوران چهارم زمین‌شناسی اطراف آن را پوشانده‌اند. آب چشمه از ميان رسوب‌های کربناته‌ای جاری میشود که روی سازندهای آهکی دوره ائوسن واقع شده‌اند. آب چشمه خرقان فواید بسیاری برای بسیاری از درد‌ها و بیماری‌ها دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به دردهای عصبی، رماتیسم، سیاتیک، عفونت‌های مجاری تنفسی، عفونت‌های دستگاه گوارش و... اشاره کرد.
...........................
آرشیو
