ازنا یکی از شهرهای استان لرستان واقع در خاور این استان است که دارای جاذبه‌های گردشگری زیادی می‌باشد. در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۴۷٬۴۸۹ نفر و بعد از خرم‌آباد، بروجرد، دورود، الیگودرز، کوهدشت و نورآباد هفتمین شهر لرستان از نظر جمعیت بود و جزء شهرهای کم جمعیت لرستان محسوب می‌شود. شهرستان ازنا بین شهرهای الیگودرز و دورود قرار گرفته‌است. این شهر در سال ۱۳۱۷ به دهستان و در سال ۱۳۳۰ به شهر ارتقاء پیدا کرد و دارای شهرداری شد. در سال ۱۳۴۰ ازنا به عنوان مرکز بخش جاپلق در حوزه شهرستان الیگودرز ارتقاء پیدا نمود. در سال ۱۳۷۳ با تأسیس فرمانداری توسط علی محمد بشارتی وزیر کشور، این بخش از الیگودرز جدا و به شهرستان تبدیل و شهر ازنا مرکز آن شد.
مردم ازنا جزئی از مردم لر هستند و به گویش‌های مختلف زبان لری صحبت می‌کنند.البته بیشتر مردم ازنا بختیاری هستند و بخش جاپلق بجز یکی دوتا روستا که بختیاری هستند لر ثلاث هستند بنا بر سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، جمعیت شهر ازنا ۴۷٬۴۸۹ نفر بوده‌است.
ازنا در میسر جاده اصلی و ارتباطی شهرهای مرکزی و شمالی با غرب و شمالغرب، با شهر تهران ۳۶۵ با شهر اصفهان ۲۴۰ کیلومتر با شهر زنجان ۵۳۹ با شهر خرم‌آباد ۱۳۵ با شهر تبریز ۷۵۷ با شهر رشت ۵۷۷ و با شهر ساری ۶۱۰ کیلومتر فاصله دارد. همچنین ازنا ارتباط استان لرستان را با استان مرکزی برقرار می‌کند و فاصله ازنا با اراک حدود ۷۵ کیلومتر می‌باشد. راه‌آهن سراسری ایران این شهر را به دو نیم تقسیم کرده‌است. این خط که در زمان جنگ جهانی دوم توسط رضا شاه پهلوی ساخته شده از مهمترین علل پیشرفت ازنا می‌باشد.
کارخانجات صنعتی فعال در ازنا عبارتند از: صنایع فروآلیاژ ایران، گداز قطعه کیا، شرکت سنگ صادراتی افشار، گلسنگ، لعل و دیگر صنایع کوچک که عمدتاً به بخش تولید سنگ‌های ساختمانی مشغول هستند. درحال حاضر شرکت فولاد ازنا که از بزرگترین صنایع فولاد غرب کشور می‌باشد در منطقه ویژه اقتصادی ازنا در حال احداث است. همچنین شرکت تولید داروی بایر افلاک ازنا نیز در دست احداث می‌باشد.
شهرستان ازنا دارای ۱۰۶ تپه باستانی است که دارای شماره ثبت آثار ملی ایران هستند. این تپه‌ها بیشتر مربوط به عصر مفرغ و آهن می‌باشند و از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۶ به ثبت رسیده‌اند. وجود تعداد بالای تپه‌های باستانی و وجود مناطق دیگر باستانی در این شهرستان گواه اینست که این منطقه جغرافیایی از دیرباز تا به امروز سکونتگاه انسان‌ها در دوره‌های مختلف بوده‌است.
منطقه ای که امروز ازنا نامیده می شود برگرفته از نام روستایی به همین عنوان بوده که در بافت شهری ازنا ترکیب شده است. ازنا همانند دیگر مجتمع های زیستی با استقرار در مکان خاصی به خود موجودیت بخشیده است. برخورداری این مکان از زمین های حاصل خیز و دسترسی آسان به آب از عوامل موثر و استقرار انسان ها در این نقطه از استان لرستان بوده است. محققین بر این نکته اتفاق نظر دارند که قدمت منطقه از جهت تکوین به دوره های پیش ازاسلام باز می گردد که درابتدای امر؛ساکنان آن ها ارامنه و بعدها تحت هجوم و جایگزینی مسلمانان واقع شد. پیشینه ی تاریخی ازنا به علت هم جواری نزدیک با شهرستان های دورود و الیگودرز با گذشته تاریخی این دو شهرستان عجین شده است. عده ای بر این باورند که اولین بار درحدود 600 سال پیش، ارامنه به این سامان کوچیدند و روستای ازنا را برافراشتند. سپس اقوام دیگری از جملهقوم «انگیزه» به این روستا آمدند و روستای ازنا با افزایش جمعیت، قدم درراه توسعه و پیشرفت نهاد. ازنا پیش از این جزو محدوده سیاسی شهرستان اراک از استان مرکزی بود، اما در حال حاضر یکی از شهرستان های استان لرستان بهشمار می رود. این منطقه با جاده ای به اصفهان مرتبط است و خط لوله سرتاسری نفت از آن می گذرد. شهرستان ازنا از شمال به خمین و سربند (استان مرکزی)،از باختر به شهرستان دورود و از خاور و جنوب به شهرستان الیگودرز منتهیشده و در مسیر راه آسفالت خرم آباد ـ الیگودرز قرار دارد. شهرستان ازنا ازنظر جغرافیایی در 49 درجه و 27 دقیقه درازای خاوری و 33 درجه و 27 دقیقه پهنای شمالی و ارتفاع 1870 متری از سطح دریا قرار دارد. آب و هوای اینشهرستان معتدل و نیمه خشک است. ازنا در مسیر جاده اصلی شهرهای مرکزی بهباختر و جنوب کشور قرار دارد و فاصله آن تا استان اصفهان حدود 240 کیلومتراست. شهرستان ازنا با راهی به طول 20 کیلومتر به الیگودرز وصل شده است وبا شهرستان دورود 40 کیلومتر فاصله دارد. اقتصاد ازنا یک اقتصاد مبتنی برکشاورزی است. حاصل خیزی خاک، وجودآب فراوان و آب و هوای مناسب این منطقه را به ناحیه ای کشاورزی تبدیل کرده است که انواع محصولات درآن به عمل می آید. محصولات مهم این شهرستان را گندم، جو، بنشن، سیب کوهی، گیلاس، انگور،زرشک و انجیر تشکیل می دهند. در اطراف ازنا قلعه و یا روستاهای بسیارقدیمی وجود داشته که متعلق به قبل از ظهور اسلام بوده و در طی قرن هایمتمادی مخروب و به صورت تپه در آمده اند در اصطلاح محلی به این تپه ها چغا گفته می شود.آثار باستانی که در ازنا دیده می شود عبارتند از: تپه ای معروف به قلعه خرابه در خیابان آزادی ازنا، چغا آقونی در 1 کیلومتریجنوب، تپه قائد محمد تقی (کامدتقی) یا تپه ازنا در 1 کیلومتری غرب و تپهفتح الله در 5 کیلومتری جنوب شرقی ازنا.
ازنا یکی از شهرستان های استان لرستان است که در منطقه کوهستانی زاگرس قرار گرفته و مهم ترین ارتفاعات آن را اشترانکوه و رودخانه هایی که درشهرستان ازنا جریان دارند عبارتند از :
1 ـ رودخانه ازنا (قاقان) که از کوه های اطراف روستای قاقان سرچشمه می گیرد و در مسیری از شمال به جنوب جریان یافته و جذب زمین هایزراعی می شود . 2 ـ رودخانه کمندان که از اشتران کوه سرچشمه گرفته و از 8کیلومتری جنوب ازنا می گذرد . 3 ـ رودخانه ماربوره که از اشترانکوه سرچشمه گرفته و بعد از گذشتن از 8 کیلومتری جنوب ازنا به سمت دورود جریان یافته ودر آن جا با الحاق رودخانه (آب جاجرود) به آن بنام (رود دز) تا رود کارون امتداد می یابد. دره دراز مهم ترین چشمه این مرکز است که در 3 کیلومتری شمال باختر شهرستان ازنا قرار دارد. پوشش گیاهی متنوعی در شهرستان ازنادیده می شود.از درختان بادام کوهی، گل خنک، سیب کوهی، گلابی، گیلاس،انگور، زرشک، انجیر، بنه و از گیاهانی که کاربرد دارویی و صنعتی دارند؛ گل گاوزبان ، آویشن، گل ختمی، بن سرخ، موسیر ، گل زرد، ریواس، رازیانه، گون وکتیرا درنقاط مختلف این شهرستان میروید. جانوران و پرندگان این شهرستان راروباه ، خرگوش ، گرگ ، بز ، قوچ ، میش ، خرس ، پلنگ ، گراز ، تیهو ، فاخته، کبک و ری تشکیل می دهند. آب و هوای شهرستان ازنا معتدل و نیمه خشک بوده،بیشترین درجه حرارت آن در تابستان ها 40 درجه بالای صفر و کم ترین آن در زمستان ها 7 درجه زیر صفر است. میزان باران سالیانه به طور متوسط به 455میلیمتر می رسد.
عسل لرستان بسیار معروف است و عسل در ازنا جزء سوغات مخصوص است و شما باید خیلی خوش شانس باشید که عسل لرستان گیر بیاورید. استان لرستان به دلیل داشتن طبیعت بکر، مراتع و جنگل‌های انبوه، بهترین منطقه برای پروش زنبور و تولید عسل است. عسل این منطقه بسیار باکیفیت است. این استان در حال حاضر رتبه‌ی هفتم کشور را در تولید عسل و رتبه‌ی نخست کشور را در مرغوبیت آن دارد. در شرایط مساعد تولید عسل این استان از مرز ۱۶۰۰ تن می‌گذرد. یکی از دیگر سوغات های مخصوص شهر ازنا، کیک و کلوچه های آن است. کلوچه های ازنا از محبوبیت خاصی در بین مردم آن برخوردار است. می‌توان از خیابان های اصلی شهر ازنا و مغازه‌های آن دیدن کرد و سوغات مخصوص آن را خریداری کرد. در سفر به ازنا حتما کلوچه های آن را امتحان کنید. از سوغات مهم دیگر شهر ازنا می توان به لبنیات تازه آن اشاره کرد. روغن حیوانی مرغوب چیزی است که اکثر ما دنبال آن هستیم. درست است که شهرستان دلفان استان لرستان از دیرباز به داشتن روغن حیوانی مرغوب و معطر شناخته شده است اما مسافران در سفر به این منطقه در اکثر شهرها می توانند این فرآورده‌ی دامی را به عنوان سوغات سفر تهیه می‌کنند. این روغن ها، از دام های عشایر منطقه و دست زنان عشایر تهیه می شوند و کیفیت بسیار بالایی دارند.
جاذبه های ازنا
چشمه یا چاه طیان یا تیان : نام چشمه‌ای است که در کوهپایه رشته کوه اشترانکوه میان روستاهای بیدستانه و تیان شهرستان ازنا قرار گرفته‌است. این چاه/ چشمه که گودالی سنگی به قطر ۳ الی ۴ متر و عمق ۵ متر می‌باشد، یکی از پدیده‌های جالب زمین‌شناسی است و در اوایل بهار به‌طور ناگهانی و به یکباره فوران کرده و پرآب می‌گردد. آبدهی آن زیاد بوده و تا ماه‌ها ادامه می‌یابد و پس از مدتی در اواخر تابستان و اوایل پاییز به همان نحو به یکباره خشک شده و تا سال آینده و دوره جدید، بی آب می‌گردد. کارشناسان احتمال داده‌اند، این امر ناشی از ذوب شدن برفهای اشترانکوه و تونل‌های زیر زمینی بوده و آب برف‌ها در این محل از زمین فوران کرده و تشکیل چشمه می‌دهند. با سرد شدن هوا و بارش برف در اواخر تابستان و اوایل پاییز در اشترانکوه، این چشمه نیز تا دوره یا سال آینده خشک می‌گردد. چشمه تیان محل تفریح و گردش توریست‌ها و گردشگران است.
چشمه قُلقُل : چشمه قلقل یا قلقلی در روستای دربند، از توابع شهرستان ازنا، قرار دارد. این چشمه یکی از آثار طبیعی این شهر است که از دهانه ۷ متری یک کوه سنگی خارج می‌شود و میزان آبدهی آن در هر ثانیه ۴۵ لیتر است، از آب آن برای آبیاری زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شود. آب این چشمه آشامیدنی و خنک است و در روزهای گرم سال مکان مناسبی برای شنا کردن به شمار می‌آید.
دهکده تفریحی دره تخت: دره‌تخت یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان ازنا واقع در سیزده کیلومتری جنوب این شهرستان در کوهپایه‌های اشترانکوه است. این روستا دارای حدود ۸۳۰ نفر جمعیت است و شغل اغلب مردم آن دامداری و کشاورزی است. در دره‌تخت استخرهای متعدد پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان با ظرفیت‌های گوناگون وجود دارد. عمده ساکنان این روستا بختیاری بوده و شامل طوایف سالاروند و حاجیوند هستند. دره تخت به علت قرار گرفتن در کوهپایه اشترانکوه و بهره‌مندی از آب دائم و روان دارای نیروگاه تولید برق است که از آن علاوه بر تأمین برق روستاهای همجوار به شبکه سراسری برق در شهرستان ازنا نیز برق داده می‌شود. آب و هوای مناسب این روستا، آن را به یکی از مناطق مناسب جهت کوچ تابستانه عشایر تبدیل کرده‌است. این روستا همچنین در لیست روستاهای هدف گردشگری استان قرار دارد. از جمله دیدنی‌های این روستا می‌توان به سراب‌های گوناگون که به رودخانه ماربره ختم می‌شوند، و همچنین طبیعت زیبای آن اشاره کرد. در فصل بهار دشت لاله‌های واژگون این روستا بسیار دیدنی است.
روستای کمندان : کمندان روستایی از توابع شهر ازناست که در دامنه اشترانکوه قرار دارد. رودخانه کمندان و چشمه‌های جوشانی که از اشترانکوه سرچشمه می‌گیرند در بستر این روستا جریان دارند و طراوت بیشتری به طبیعت سرسبز آن می‌بخشند. پوشش گیاهی متنوعی از جمله درختان بید کهنسال، که در فصل تابستان سایه خنکی را به عابران هدیه می‌دهند، در این روستا وجود دارد. ساکنان خونگرم کمندان در بیشتر روزهای سال پذیرای گردشگران و کوهنوردان داخلی و خارجی‌اند.
تونل برفی: تونل برفی یکی از آثار طبیعی شهرستان ازنا در استان لرستان است. این تونل به‌صورت طبیعی در برف و یخ‌های دامنهٔ اشترانکوه در منطقهٔ کمندان شهرستان ازنا به‌وجود آمده‌است. طول این تونل بالغ بر ۸۰۰ متر و ارتفاع آن از کف تونل تا سقف بین ۵٫۲ تا ۳ متر است. از این تونل برفی فقط در فصل‌های بهار و تابستان می‌توان بازدید کرد و برای رسیدن به این تونل باید تا روستای کمندان با اتومبیل رفت و حدوداً دو ساعت نیز پیاده‌روی کرد.
پارک جنگلی اشترانکوه: پیک نیک رفتن و طبیعت گردی در همه شهرها و کشورهای جهان تفریحات به حساب می آید. اگر دوست دارید در ازنا یکی از زیباترین مناظر شهر را ببینید باید به پارک جنگلی اشترانکوه بروید. این بار جایی در دامنه تپه‌های ماهور در بخش شمالی شهر اصفهان قرار دارد و به نام بام از ماهان شناخته می‌شود. پارک جنگلی اشترانکوه یکی از پارک های سرسبزی شهر اجناس که منظره زیبایی از تمام شهرهای استارا در کنار آب و هوای خوب است به شما هدیه می کند. بهترین کار این است که کمی خوراکی همراه داشته باشید و از آلاچیق‌های این پارک برای چند ساعتی پیک نیک رفتن استفاده کنید.
روستای دربند: با شنیدن کلمه دربند احتمالاً ذهنتان به سمت محله دربند تهران رفته باشد. اما اینبار قرار است روستای دربند لرستان را را بشناسید. در ۱۵ کیلومتری شهر ازنا، به روستای کوچک و خوش آب و هوایی به نام دربند خواهید رسید. این روستا درست مثل دربند تهران سرسبز و پوشیده از درخت های بلند و قدیمی است. اگر با قطار از تهران به خرمشهر سفر می‌کنید، در مسیرتان از ایستگاه دربند عبور خواهید کرد. ایستگاه راه آهن دربند یکی از جاذبه‌های دیدنی این روستاست که ساخت قدیمی و تاریخی دارد. چندین سال است که بالای دودکشهای ایستگاه به لانه همیشگی لک لک ها تغییر کاربری داده است!
امامزاده قاسم: یکی دیگر از یادگاری هایی که از دوران ایلخانیان برای شهر مراغه باقی مانده، امامزاده قاسم است. بر اساس کتیبه هایی که روی درب ورودی امامزاده پیدا شده، ساخت این بنا به دوره ایلخانیان و قرن هشتم برمیگردد. این بنا سه طبقه دارد و ارتفاع آن به ۴۰ متر می رسد. برای ساخت این امامزاده از گچ و آجر استفاده شده است. یک گنبد زیبا هم وجه تمایز این امامزاده با سایر ساختمان‌های این منطقه شده است. امامزاده قاسم فاصله زیادی با شهر ازنا ندارد و حدوداً نیم ساعت بعد از راه افتادنتان به امامزاده میر سید. پس از بازدید از این امامزاده را فراموش نکنید.
.............................
آرشیو
