اختصاصی طرفداری - مسابقات دو وزن 65 و 97 کیلوگرم کشتی آزاد المپیک 2016 در روز 21 آگوست، روز پایانی مسابقات المپیک برگزار شد. در این روز ابتدا رضا یزدانی کشتی‌گیر کشورمان در رقابتی جنجالی 2-1 مغلوب ختاگ گازیوموف از آذربایجان شد و دقایقی بعد روی همان تشک فرانکلین گومز از پورتوریکو با تصمیم عجیب داوران 8-5 مغلوب اختیار نوروزوف از ازبکستان شد. نکته جالب تشابه روند تصمیم‌گیری و بخشی از تیم داوری هر دو مسابقه است.
بر اساس قوانین کشتی در سال 2016 که همچنان هم پابرجاست، هر رقابت کشتی توسط سه داور قضاوت می‌شود که رئیس تشک حتما از بین داوران سطح یک اتحادیه جهانی کشتی انتخاب شده و نقش بالاتری نسبت به قاضی و داور وسط دارد. طبق قوانین سال 2016، در صورت اعتراض توسط هر کدام از دو کشتی‌گیر، فیلم مسابقه توسط دو عضو هیئت ژوری که کنار رئیس تشک نشسته بودند بازبینی می‌شد، در صورت اختلاف بین دو عضو هیئت ژوری، رای اکثریت بین سه داور و دو عضو ژوری تعیین کننده نتیجه نهایی بود.
معرفی تیم داوری دو مسابقه
تیم داوری کشتی یزدانی و گازیوموف و رای نهایی اعلام شده توسط هر کدام در جدول زیر آمده است:
| موقعیت |
اسم داور |
رای اعلام شده |
| داور وسط |
استیوو پتروویچ (فنلاند) |
صحیح |
| قاضی |
تیمو کازاراشویلی (گرجستان) |
غلط |
| رئیس تشک |
کنستانتین میخایلوف (ازبکستان) |
غلط |
| هیئت ژوری |
سرگئی نواکوفسکی (روسیه) |
غلط |
| هیئت ژوری |
زک ارت (امریکا) |
صحیح |
جدول زیر هم تیم داوری کشتی گومز و نوروزوف را معرفی می‌کند:
| موقعیت |
اسم داور |
رای اعلام شده |
| داور وسط |
چونگ تونگ کون (کره جنوبی)
|
غلط |
| قاضی |
تیمو کازاراشویلی (گرجستان) |
غلط |
| رئیس تشک |
اووه مانز (آلمان) |
صحیح |
| هیئت ژوری |
سرگئی نواکوفسکی (روسیه) |
غلط |
| هیئت ژوری |
رژین لوگلو (فرانسه) |
صحیح |
نکته جالب حضور دو نام مشترک در این دو لیست است، تیمو کازاراشویلی از گرجستان که در هر دو مسابقه در نقش قاضی تشک قرار داشت و سرگئی نواکوفسکی از روسیه که در هر دو کشتی به عنوان یکی از دو عضو هیئت ژوری ایفای نقش می‌کرد.
بررسی کشتی یزدانی و گازیوموف
رضا یزدانی بعد از یک پیروزی در دور دوم به مصاف رقیب دیرینه خود ختاگ گازیوموف از آذربایجان رفت و در زمان اول با دریافت اخطار کم‌کاری یک امتیاز به حریف واگذار کرد، یزدانی در ثانیه‌های پایانی سه دقیقه نخست اقدام به زیرگیری کرد و در آخرین لحظات موفق به خاک کردن حریف هم شد اما امتیازی به وی تعلق نگرفت، اعتراض مربیان ایران از سوی هیئت ژوری پذیرفته نشد تا یزدانی یک امتیاز دیگر هم جریمه شود، در زمان دوم گازیوموف هم اخطار کم‌کاری دریافت کرد تا نتیجه 2-1 شود اما کشتی‌گیر تنومند روسی الاصل آذربایجان توانست با یک کشتی تدافعی زمان دوم را مقابل قهرمان کشورمان مقاومت کند و در نهایت با نتیجه 2-1 به برتری برسد. با توجه به کم امتیاز بودن این کشتی، اعطای دو امتیاز به یزدانی در انتهای زمان اول می‌توانست به طور کامل روند کشتی را تغییر دهد.
طبق قوانین کشتی برای خاک کردن حریف سه نقطه از بدن وی باید به تشک اصابت کند، با توجه به اینکه در موقعیت دفاعی همیشه دست‌ها و پاها روی تشک قرار دارند معمولا برخورد زانو به تشک برای کسب امتیاز کفایت می‌کند. در این کشتی در حالی که یزدانی در پشت حریف قرار داشت در فاصله 6 ثانیه تا پایان زمان اول زانوی گازیوموف به وضوح به تشک اصابت کرد. حتی در صورت نادیده گرفتن این صحنه هم 4 ثانیه بعد نشیمن‌گاه حریف به تشک رسید. داور وسط فنلاندی در صحنه دوم 2 امتیاز برای کشتی‌گیر کشورمان درخواست کرد اما قاضی گرجستانی و رئیس تشک ازبک با اعلام رای سفید امتیازی برای یزدانی در نظر نگرفتند. این رای با اعتراض رسول خادم و امیر توکلیان روبرو شد تا با چلنج تیم ایران کار به بازبینی توسط هیئت ژوری کشیده شود. در بازبینی صحنه برخورد زانوی گازیوموف به تشک کاملا آشکار بود اما اصرار داور امریکایی زک ارت هم تاثیری بر عضو دیگر هیئت ژوری سرگئی نواکوفسکی از روسیه نداشت تا کار به نظرخواهی دوباره از داوران کشیده شود، هر سه داور رای قبلی خود را تکرار کردند تا علی‌رغم تلاش و اصرار داور امریکایی امتیازی به پلنگ جویبار تعلق نگیرد.
زک ارت (راست)، سرگئی نواکوفسکی (چپ) هیئت ژوری کشتی یزدانی و گازیوموف
زک ارت دو روز قبل رئیس تشک کشتی حسن یزدانی و انور گدویف در فینال وزن 74 کیلوگرم بود و کنستانتین میخایلوف رئیس تشک ازبکستانی این رقابت هم پیش از این در مسابقه جنجالی سعید عبدولی و جونگ جی هیون از کره جنوبی در بازی‌های آسیایی 2014 اینچئون به عنوان عضو هیئت ژوری موجبات شکست کشتی‌گیر کشورمان را فراهم کرده بود.
بررسی کشتی گومز و نوروزوف
دقایقی بعد از کشتی یزدانی رقابت مرحله یک‌چهارم نهایی وزن 65 کیلوگرم انجام شد، مسابقه بین فرانکلین گومز از پورتوریکو و اختیار نوروزوف از ازبکستان که هر دو سابقه بردن مدال نقره جهان را در کارنامه داشتند تا 30 ثانیه پایانی 5-5 به سود گومز در جریان بود. در این لحظه گومز در یک ضدحمله در بیرون از تشک نوروزوف را به پل برد، در حالی که شاید ابهام اصلی در مورد 2 امتیازی یا 4 امتیازی بودن این فن بود، در عین شگفتی قاضی گرجستانی 2 امتیاز برای ازبکستان درخواست کرد! داور وسط از کره جنوبی ابتدا با انگشت خود 1 امتیاز برای پورتوریکو نشان داد و سپس بلافاصله آن را به 2 امتیاز برای پورتوریکو تبدیل کرد. در این لحظه اووه مانز رئیس تشک آلمانی این رقابت که می‌توانست با تایید رای داور کره‌ای 2 امتیاز به فرانکلین گومز بدهد، از داور کره‌ای درخواست اعلام رای مجدد کرد که این داور اینبار نظرش را به 2 امتیاز برای نوروزوف تغییر داد! مانز آلمانی با اعلام اینکه خودش با 2 امتیاز برای گومز موافق است، رای دو داور دیگر را پذیرفت و 2 امتیاز برای نوروزوف روی تابلو سالن ثبت شد، رایی که طبیعتا با اعتراض مربیان پورتوریکو مواجه شد.
در بازبینی صحنه در اتفاقی مشابه کشتی قبلی اینبار نوبت یک داور زن فرانسوی بود که مقابل سرگئی نواکوفسکی قرار بگیرد و علی‌رغم اصرار فراوان موفق به تغییر نظر داور روس نشد. با نظرخواهی مجدد از داوران اووه مانز 2 امتیاز برای پورتوریکو درخواست کرد، داور گرجستانی که حتی صحنه اجرای فن را هم با شور و هیجان بازسازی می‌کرد دو امتیاز به نوروزوف داد و داور کره‌ای که ظاهرا چیزی از قوانین کشتی نمی‌دانست رای به سود کشتی‌گیر ازبک داد تا در نهایت با 1 امتیاز اضافه حاصل از چلنج ناکام مربیان پورتوریکو نتیجه 8-5 به سود نوروزوف شود، نتیجه‌ای که در زمان کم باقیمانده تغییر نکرد.
نواکوفسکی با گرفتن دست رژین لوگلو مانع اعلام دو امتیاز برای دوبنده آبی می‌شود
اعتراف اتحادیه جهانی به اشتباه
ساعاتی پس از این دو مسابقه اتحادیه جهانی کشتی با اذعان به اشتباه داوری در کشتی دوم، در بیانه‌ای سه داور یعنی چونگ تونگ کون از کره جنوبی، تیمو کازاراشویلی از گرجستان و سرگئی نواکوفسکی از روسیه را از مسابقات اخراج کرد. دو تن از این سه داور، نقش عمده‌ای در شکست یزدانی مقابل حریف آذربایجانی ایفا نیز کرده بودند اما در بیانه اتحادیه جهانی اشاره‌ای به کشتی یزدانی نشده بود. هر چند که اتحادیه جهانی بعدها به شکل دیگری اشتباه در مسابقه یزدانی را نیز پذیرفت.
تصویر زیر مربوط به یکی از وبینارهای داوری اتحادیه جهانی کشتی در سال 2020 است که طی آن خلیل ابراهیم جیجی‌اوغلو مدرس داوری از ترکیه با آنالیز کشتی یزدانی و گازیوموف، صحنه برخورد زانوی گازیوموف به تشک را به عنوان یک صحنه آموزشی برای تعریف خاک کردن در کشتی و دادن دو امتیاز به حاضرین نمایش می‌دهد!
وبینار اتحادیه جهانی کشتی، لحظه برخورد زانوی گازیوموف به تشک
اووه مانز داور آلمانی که در کشتی گومز و نوروزوف نهایتا رای صحیح را اعلام کرد از سوی اتحادیه جهانی کشتی با محرومیتی روبرو نشد اما با نگاهی دقیق‌تر به عملکرد وی ممکن است بتوان اینگونه برداشت کرد که داور آلمانی با زیرکی رای مورد نظر خود را به شکل دیگری به تایید رساند و در نهایت به گونه‌ای عمل کرد که مسئولیت تصمیم اشتباه بر گردن سایر داوران باشد. مانز اگر در ابتدا هم با 2 امتیاز برای گومز موافق بود، با توجه به مشابه بودن این رای با نظر اولیه داور کره‌ای می‌توانست 2 امتیاز به سود گومز ثبت کند و دیگر نیازی به نظرخواهی مجدد از قاضی و داور وسط نبود. لازم به توضیح است که اووه مانز پیش از این در سال 2015 در مسابقات جهانی لاس وگاس با دیسکالیفه کردن حمید سوریان مورد توجه کشتی‌دوستان ایرانی قرار گرفته بود. در آن مسابقه قهرمان المپیک بعد از دو خطا به جای دریافت اخطار دوم، به شکل سخت‌گیرانه‌ای مستقیما از مسابقات اخراج شد.
نتایج تحقیقات یک سایت امریکایی
یک سایت کشتی امریکایی با بررسی اسامی داوران تمام مسابقات کشتی المپیک 2016 ریو دریافته بود که تعدادی داور مخصوص تقریبا در تمامی مسابقات کشتی‌گیران سه کشور روسیه، آذربایجان و ازبکستان حاضر بوده‌اند. کازاراشویلی، چونگ، مانز، نواکوفسکی و میخایلوف هر 5 نفر در این لیست 10 نفره داوران خاص حاضر هستند. از اسامی دیگر حاضر در این لیست می‌توان به ایهار برل داور اهل بلاروس اشاره کرد که 4 سال قبل در المپیک 2012 لندن در هر دو کشتی سعید عبدولی با حریف فرانسوی و حبیب‌الله اخلاقی با کشتی‌گیر کوبا داور وسط بود و حداقل از دید علاقه‌مندان کشتی در ایران نقش عمده‌ای در شکست کشتی‌گیران کشورمان داشت.
رئیس کمیته داوران اتحادیه جهانی کشتی آنتونیو سیلوستری از آلمان است که جزو اعتلاف کشورهای جدا شده از شوروی سابق محسوب نمی‌شود، سیلوستری شخصا حکم اخراج سه داور متخلف از مسابقات المپیک را اعلام کرده بود. هر چند که برخی قضاوت‌های مشکوک به سود کشتی‌گیران فرنگی‌کار آلمانی در سالیان اخیر ابهاماتی را متوجه رئیس کمیته داوران اتحادیه جهانی نیز کرده است. در همین مسابقات هم دنیس کودلا تنها مدال کشتی آلمان را در شرایطی به دست آورد که در مجموع 4 پیروزی خود فقط یک بار اقدام به اجرای بارانداز کرد و در سایر مسابقات (از جمله مقابل حبیب‌الله اخلاقی) با کمک اخطارهای داوران به برتری رسید!
آنتونیو سیلوستری (راست) در کنار تیمو کازاراشویلی یکی از داوران متخلف
ویدئو لحظات جنجالی دو کشتی و مکالمات داوران
کشتی رضا یزدانی و ختاگ گازیوموف
کشتی فرانکلین گومز و اختیار نوروزوف
همچنین بخوانید:
داستان لخت شدن مربیان کشتی مغولستان در جریان المپیک 2016
