جمهوری قره‌قالپاقستان منطقه‌ای خودمختار در کشور ازبکستان است. مرکز این جمهوری شهر نوکوس است. قره‌قالپاقستان در شمال غرب ازبکستان واقع است.
این جمهوری در منطقه پست و حاصلخیز توران واقع شده‌است. از جنوب غربی به بیابان قره‌قوم، از شمال غرب به فلات اوست یورت، از شمال شرق به بیابان قیریل قوم محصور شده‌است. قسمتی جنوبی دریاچه آرال در خاک این جمهوری بوده و به دلیل خشک و بیابانی بودن و همچنین فصلی بودن رودخانه‌های منتهی به دریاچه بیابانی بنام آرال قوم در این منطقه به وجود آمده‌است. بیش از ۸۰٪ خاک این کشور بیابان‌ها و کویر تشکیل شده‌است.
در سال ۱۹۲۴ منطقه خودمختار قره قالپاق به مرکزیت شهر تورت کول تشکیل شد. پس از اشغال خوارزم، آمودریا و ترکستان توسط شوروی در ۱۲–۱۹ فوریه ۱۹۲۵ کنگره کشاورزان و کارگران تأسیس گشت و در ۱۶ فوریه طی مصوبه‌ای منطقه خودمختار قره قالپاقستان به صورت رسمی تأسیس و به جمهوری سوسیالیستی قزاقستان ملحق شد. در ۲۰ ژوئیه ۱۹۳۰ حکومت مرکزی شوروی اداره این منطقه را از قزاقستان به مسکو واگذار و در ۲۰ مارس ۱۹۳۲ این منطقه را به جمهوری خودمختار ارتقاء داد. سال ۱۹۳۳ شهر نوکوس به پایتختی انتخاب گشت. در سال ۱۹۳۶ به خاک جمهوری سوسیالیستی ازبکستان ضمیمه شد. در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۰ نمایندگان مجلس محلی قانون حق حاکمیت ملی را تصویب نموده و در ۹ ژانویه ۱۹۹۲ از جمهوری خودمختار به جمهوری قره قالپاقستان تغییر نام داد. بعضی دانشمندان جمهوری قالپاقستان را بانک و منبع عظیم ذخائر باستان‌شناسی لقب داده‌اند. دراین منطقه بیش از ۳۰۰ سایت باستان‌شناسی از دوران باستان و قرون وسطی خوارزم را تشکیل می‌دهد.
این جمهوری پرچم، نمادهای ملی، سرود، قانون اساسی و دولت خود را دارد. رئیس‌جمهور این منطقه رئیس شورای عالی و مجلس این جمهوری است. رئیس دولت، رئیس شورای وزیران جمهوری قره قالپاقستان است. جمهوری قره قالپاقستان حق جدایی از ازبکستان را طی یک همه‌پرسی مردمی را دارد. پول ملی این کشور، ارز رایج کشور ازبکستان است. حدود نیمی از جمعیت در شهرها و شهرک‌ها، و بقیه در حومه شهر زندگی می‌کنند. بافت جمعیتی این منطقه شامل ۳۲٫۱٪ قره‌قالپالق‌ها و ۳۲٫۸٪ ازبک‌ها و باقی نیز متشکل از قومیت‌های دیگر همچون: قزاق، روس، اوکراینی، ترکمن، کره‌ای و تاتار می شود.
در سال ۱۹۳۱ در دوران اتحاد جماهیر شوروی این جمهوری دارای ۱۱ منطقه (استان) اداری به شرح ذیل بوده‌است.
استان کارا-اوزیاکسکی به مرکزیت شهر کارا-اوزیاکسکی
استان کیگن لینسکی به مرکزیت شهر نوکوس
استان قبچاق به مرکزیت شهر قبچاق
استان کونگراد به مرکزیت شهر کونگراد
استان موئیناک به مرکزیت شهر موئیناک
استان تامدینسکی به مرکزیت شهر تامدی بولاغ (این استان در سال ۱۹۴۳ به استان بخارا (ازبکستان) ضمیمه گشت)
استان تاختاکوپر به مرکزیت شهر تاختاکوپر
استان تورت کول به مرکزیت شهر تورتکول (شوراخان سابق)
استان خودژیلنسکی به مرکزیت شهر خودژیلی
استان چیم بیسکی به مرکزیت شهر چیم بی
استان شیخ اباض به مرکزیت شهر شیخ اباض
کمیته دولتی توسعه گردشگری ازبکستان و انجمن همکاری‌های بین المللی (GIZ) آلمان و کارشناسان سازمان آلمانی Mascontour برنامه توسعه گردشگری قره‌قالپاقستان را برای سال‌های 2019 و 2020 میلادی بررسی کردند. انجمن همکاری‌های بین المللی (GIZ) آلمان برای اجرای این طرح معادل 477 هزار یورو وام می‌دهد. برنامه ریزی می‌شود کارها در زمینه‌های تنوع بخشی فرآورده‌های محلی صنایع دستی، افزایش صادرات آنان، بهبود زیربناها، افتتاح مسیرهای جدید گردشگری، افزایش کیفیت خدمات و تبلیغات پتانسیل گردشگری قره‌قالپاقستان در بازارهای گردشگری خارجی انجام گیرد. آلمان یکی از بزرگ ترین همکاران اقتصادی و بازرگانی ازبکستان در اروپا است. مبادلات بازرگانی ازبکستان و آلمان در 9 ماه نخست سال 2018 میلادی با 13 درصد افزایش در سطح 526 میلیون دلار قرار گرفته و حجم سرمایه گذاری‌های آلمانی‌ها در ازبکستان طی 10 سال اخیر از سطح 750 میلیون یورو فراتر رفته است.
نوکوس (ازبکی: Nukus, Нукус; قره‌قالپاقی: Nókis ، Нөкис؛ قزاقی: Núkis؛ روسی: Нукус) ششمین شهر بزرگ ازبکستان است. شهر نوکوس مرکز جمهوری خودمختار قره‌قالپاقستان در ازبکستان است و جمعیت آن در ژانویۀ ۲۰۱۸ تقریبا برابر ۳۱۲٬۱۰۰ بوده‌است. رود آمودریا از غرب این شهر عبور می‌کند. از نقاط دیدنی این شهر می‌توان از موزۀ هنر قره‌قالپاقستان و موزۀ دولتی نام برد.
...............................................
شناخت کشورها
شناخت مناطق مختلف
