جمهوری تاتارستان (به تاتاری: Татарстан)(به روسی: Респу́блика Татарста́н, Respublika Tatarstan) یکی از جمهوریهای روسیه است. پایتخت تاتارستان شهر کازان است.
در نوعی دیگر، نام تاتارستان Tatarstan Cömhüriäte/Татарстан Җөмһүрияте خوانده می‌شود. اما این نام رسمی نیست. به الفبای لاتین روسی نام تاتارستان،Respublika Tatarstan نوشته می‌شود؛ در نوع (قدیمی) الفبای روسی، نام تاتارستان Тата́рия (تاتاریا) که در زمان شوروی بدان جمهوری خودمختار سوسیالیستی تاتار شوروی نیز می‌گفتند.
تاتارها یکی از بزرگترین قومهای ترک‌زبان می‌باشند که در سراسر روسیه و برخی دیگر از جمهوریهای آسیای مرکزی و قفقاز پراکنده‌اند. قوم تاتار زمانی به مردم ساکن حاشیه رود ولگا و شبه جزیره کریمه اطلاق می‌شد. نخستین دولتی که در منطقه تاتارستان کنونی تأسیس گردید بلغاریای ولگا نام داشت که در فواصل قرون ۷ تا ۱۳ میلادی بر این سرزمین و برخی مناطق پیرامونی آن حکمروایی می‌کرد. این دولت مناسبات تجاری خود را بر حوزه‌های وسیعی از اوراسیا، خاورمیانه و منطقه بالتیک گسترانیده بود. اسلام نخستین بار توسط مبلغین مسلمان که در سال ۹۲۲ میلادی از بغداد گسیل شده بودند، به مردمان این منطقه معرفی گردید.
با هجوم ارتش مغول در اواخر دهه ۱۲۳۰ میلادی، دولت بولغاریا ولگا منقرض گردید و متعاقب آن با تجزیه حکومت اردوی زرین ترکان و تاتارها، مردم تاتار در مناطق قازان، آستاراخان، سیبری، کاسیمو، کریمه، مشچِری و ناگای استپس پراکنده شدند. اما مجدداً در دهه ۱۴۳۰ میلادی این منطقه به عنوان پایگاه خانات قازان استقلال خویش را بازیافت و شهر قازان به عنوان پایتخت این منطقه انتخاب گردید.
در دهه ۱۵۵۰ میلادی نیروهای ایوان مخوف، تزار روسیه منطقه تاتارستان را به تسخیر خویش درآوردند و تعدادی از اقوام تاتار از روی اجبار به دین مسیحیت گرویدند و کلیسای مسیحی نیز در قازان تأسیس گردید و بخش قابل توجهی از تاتارها هم برای فرار از فشارهای قومی و مذهبی دولت تزاری، راه مهاجرت را به سوی امتداد اورال پیش گرفتند. در قرن ۱۶ میلادی تقریباً تمامی مساجد این منطقه تخریب شد اما مجدداً در فواصل سالهای ۱۷۶۶ تا ۱۷۷۰ میلادی نخستین مسجد در دوره کاترین دوم در این جمهوری ساخته شد. حتی مهاجرت تاتارها در قرن نوزدهم نیز تداوم یافت و در این موج جدید مهاجرت بخشی از آنها راهی غرب سیبری و آسیای مرکزی شدند. در قرن نوزدهم میلادی تاتارستان به مرکز تجدد تبدیل و با معرفی اسلام به عنوان دین تساهل و تسامح، روابط دوستانه‌ای با دیگر مردمان روسیه در پیش گرفته شد. اما با انقلاب اکتبر ۱۹۱۷، مذاهب به شدت سرکوب شدند و دین اسلام نیز از این امر مستثنی نبود.
در طی جنگهای داخلی که در فواصل سالهای ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰ ادامه داشت، ملی گرایان تاتاری تلاش کردند یک جمهوری مستقل (تحت نام دولت ایدل اورال) تأسیس نمایند. این جمهوری برای مدتی بس کوتاه برپا شد، لیکن توسط بلشویکها ساقط گردید و جمهوری خودمختار سوسیالیستی شوروی جای آن را گرفت؛ لذا دور جدید مهاجرت تاتارها در دوران شوروی در سال ۱۹۲۱ میلادی و به دنبال آن بروز قحطی، آغاز گردید. آخرین موج مهاجرت تاتارها هم در سال ۱۹۵۴ میلادی به سرزمین بکر قزاقستان به وقوع پیوست. در حال حاضر تاتارها نه تنها در جمهوری تاتارستان، بلکه در سایر جمهوریها و مناطق ولگا - اورال و خصوصاً مسکو سکونت دارند. همچنین تاتارها در شرق و غرب سیبری، خاور دور، آسیای مرکزی، قزاقستان، اوکراین و جمهوریهای بالتیک زندگی می‌کنند. کل جمعیت تاتارها در داخل و خارج از تاتارستان در حدود ۹ میلیون نفر برآورد می‌شود.
تاتارستان در ۳۰ آگوست ۱۹۹۰ به عنوان یک دولت دارای حق حاکمیت، اعلام استقلال نمود. در طی سالهای ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ تاتارستان یک دولت مستقل دوفاکتو (De facto) بود و در سال ۱۹۹۲ در یک همه‌پرسی، ۶۲% مردم این منطقه به استقلال از روسیه رای دادند. سرانجام تحت فشار کرملین، هیئت حاکمه وقت تاتارستان مجبور شدند از تعقیب موضوع استقلال خودداری ورزند و در نهایت به یک نوع خودمختاری در حد عالی از مسکو بسنده نمودند. در ۱۵ فوریه ۱۹۹۴، قرارداد تفکیک اختیارات با دولت مرکزی روسیه و نیز توافقنامه دیگری در خصوص حدود اختیارات در حوزه روابط اقتصادی خارجی به امضاء رسید که به عنوان مبانی تقسیم وظایف و حیطه اختیارات دولت مرکزی روسیه و این جمهوری به حساب می‌آید. بر همین اساس این جمهوری امکان برقراری ارتباط مستقیم با کشورهای متعددی را یافته‌است. کشورهای غربی از جمله آمریکا، آلمان، ایتالیا و ترکیه و جمهوری اسلامی ایران همکاری نزدیک اقتصادی با تاتارستان دارند. این جمهوری نیز ۱۴ نمایندگی در خارج از روسیه دارد. تاتارستان دولتی است در ترکیب فدراسیون روسیه. این جمهوری بر اساس قانون اساسی فدراسیون روسیه، قانون اساسی جمهوری تاتارستان و قرارداد واگذاری دو جانبه اختیارات و وظایف، با فدراسیون روسیه متحد شده‌است. تاتارستان توسط رئیس‌جمهور اداره می‌شود.
این جمهوری در بخش اروپایی فدراسیون روسیه در میانه دو رودخانه ولگا و کاما واقع شده است و تقریبا در 800 کیلومتری شرق مسکو قرار دارد. جمهوری تاتارستان 67847 کیلومتر مربع مساحت دارد و تقریبا برابر با مساحت دو کشور بلژیک و هلند می باشد. این جمهوری با هشت منطقه دیگر روسیه شامل جمهوریهای باشقیرستان، اودمورت، ماری ال و چوواش و استان‌های کیروف، اورنبورگ، اولیانوفسک و سامارا هم مرز می باشد.
بر اساس آخرین آمار منتشره در سال 2015 جمعیت تاتارستان 3،855،037 نفر می باشد. به لحاظ ترکیب قومی، این جمهوری مرکب از 115 قوم مختلف می‌باشند که تاتارها 52.9 درصد، روس‌ها 39.5 درصد، چوواش‌ها 3.4 درصد و مابقی اقلیت‌های قومی اوکراینی، اودمورتی، ماری، باشقیری، یهود و … می‌باشند.
قازان مرکز جمهوری تاتارستان در کرانه چپ رود ولگا و در کنار رودخانه زیبای کازانکا واقع شده است. قازان 425.3 کیلومتر مربع مساحت دارد و با یک میلیون 216 هزار و 965 نفر طبق آخرین آمار سال 2016 پرجمعیت ترین شهر این جمهوری است. تنوع ملیت‌های مختلف ساکن در این شهر تا آنجا است که بیش از 100 ملیت مختلف در آن زندگی می‌کنند. همچنین این شهر موطنِ 22 جامعه ملی فرهنگی است.
قازان شهری است که بزرگترین بنگاه‌ها و موسسات کارفرمایی را در خود جای داده که از جمله این شرکت‌های بزرگ می توان به کازان ارگسینتز، اتحادیه تولید موتورکازان، هیلکوپترسازی قازان، اتحادیه هواپیماسازی قازان (بنام گوربونف)، کمپرسور ماش قازان، کارخانه تولید لوازم پزشکی وکراسنی وستوک نام برد.
مردم در تاتارستان عمدتاً مسلمان و یا مسیحی ارتدوکس هستند. اسلام (سنی حنفی و هزار و پانصد نفر شیعه مقیم تاتارستان اکثراً آذری هستند) به عنوان مذهب رسمی از سال 922 میلادی در منطقه بلقار ولگا که اینک شامل تاتارها و باشقیرها است، به رسمیت شناخته شد. در این جمهوری نزدیک به 1250 مسجد، 200 کلیسا و 50 مرکز عبادتی مربوط به دیگر ادیان وجود دارد. برخی از مشاهیر روسیه نیز در این جمهوری و شهر قازان زندگی کرده‌اند که به عنوان مثال می‌توان به فئودور شالیاپین خواننده و ترانه سرا، لئو تولستوی (نویسنده)، سرگی آکساکوف (نویسنده)، ماکسیم گورکی (نویسنده)، باراتینسکی (شاعر)، درژاوین (شاعر) اشاره نمود. عبد الله توکای (شاعر)، موسی جلیلی (شاعر) از برجسته ترین مشاهیر فرهنگی تاتار می باشند. به موجب قانون اساسی تاتارستان دو زبان تاتاری و روسی بعنوان زبان‌های رسمی در این جمهوری به رسمیت شناخته شده است.
تاتارستان یکی از بزرگترین مراکز صنعتی در روسیه است. بطور میانگین، حجم تولید ناخالص این جمهوری بیش از سه برابر رشد داشته و به رقم 620 میلیارد روبل رسیده (در حال حاضر هر دلار آمریکا در حدود 78 روبل و هر یورو در حدود 87 روبل). حجم مبادلات تجاری خارجی جمهوری تاتارستان بین ماه‌های ژانویه تا سپتامبر 2015 برابر با 10 میلیارد و 571 میلیون دلار بوده است.
صنایع مهم تاتارستان عبارتند از: هواپیماسازی، هلیکوپترسازی، خودروسازی، چوب، صنایع سبک، ماشین سازی و فولاد، صنایع پزشکی و داروسازی، صنعت نفت و گاز، صنایع شیمیایی، صنایع غذایی، تولید ابزار، الکترونیک، اپتیک و کشتی سازی. از مجموع حجم تولید ناخالص این جمهوری، صنایع ماشین سازی 49.7 درصد، تجارت 10.6 درصد، ساختمان سازی 9.9 درصد، کشاورزی 7.9 درصد، حمل و نقل و ارتباطات 7 درصد و سایر بخش‌ها 14.9 درصد را به خود اختصاص داده است.
تولیدات تاتارستان: تولید هواپیما زیر نظر مستقیم دولت فدرال روسیه است و ما بقی محصولات را می توان نفت، مازوت، گازوئیل، کائوچوی مصنوعی، استیرن، پلی اتیلن، الکل اتیل، محصولات شیمیایی، لاستیک اتومبیل، هلیکوپتر، انواع کمپرسور، یخچال، ساعت، تجهیزات پزشکی و چشم پزشکی، دستگاه‌های گرمایشی، کامیون و لوازم یدکی مربوطه، چوب، پوست، خز، دارو و عسل نام برد که بسیاری از این اقلام به خارج از روسیه صادر می‌شوند. حجم صادرات تاتارستان پس از مناطق مسکو و تومِن، مقام سوم را در بین کلیه مناطق روسیه دارد. در حال حاضر این جمهوری با بیش از 100 کشور جهان رابطه تجاری و اقتصادی دارد و عمده ترین شرکای تجاری آن عبارتند از: اوکراین، هلند، مجارستان و ترکیه.
کازان یا قازان شهری در کشور روسیه می باشد و به سرزمین مناره ها معروف است. شهر کازان پایتخت جمهوری تاتارستان بوده و مانند نگینی در کشور پهناور روسیه می درخشد. این شهر عنوان هشتمین شهر پر جمعیت روسیه را دارا می باشد. زبان رایج بین مردم این شهر تاتاری و روسی است، کازان از جنبه های مختلف معماری، عقاید دینی و فرهنگی، سبک زندگی و… ترکیبی از فرهنگ های روسی و تاتاری می باشد که این تلفیق می تواند سفر به این شهر را بسیار هیجان انگیز می کند.
شهر کازان، در ۷۹۷ کیلومتری شهر مسکو قرار گرفته است. این شهر طبق آمار سرشماری که در سال ۲۰۱۶ انجام شده دارای جمعیت ۱۲۱۶۹۶۵ نفر بوده و مساحت آن ۴۲۵ کیلومتر مربع می باشد. کازان از مراکز صنعتی، بازرگانی و فرهنگی در مرز اروپا و آسیاست و مهمترین شهر فرهنگی برای قوم تاتار می باشد.
شهر کازان معروف به رنگارنگی اقوام و تاریخ کهنش می باشد، قدمت این شهر در روسیه بیش از ۱۰۰۰ سال است و در سال ۲۰۰۵ جشن ۱۰۰۰ سالگی این شهر برگزار شد. نخستین دولتی که در منطقه تاتارستان کنونی تاسیس گردید بلغاریای ولگا نام داشت که در فواصل قرون ۷ تا ۱۳ میلادی بر این سرزمین و برخی مناطق پیرامونی آن حکمروایی می‌کرد. تاتارستان در ۸ شهریور ۱۹۹۰ به عنوان یک دولت دارای حق حاکمیت، اعلام استقلال نمود. در طی سالهای ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ تاتارستان یک دولت مستقل دوفاکتو بود و در سال ۱۹۹۲ در یک همه پرسی، ۶۲% مردم این منطقه به استقلال از روسیه رای دادند.
شهر کازان در روسیه دارای آب وهوایی گرم و متعدل می باشد. میزان بارش در این شهر بیشتر در فصول زمستانی رخ می دهد، میانگین بارش در این شهر ۴۵۲ میلی متر و همچنین میانگین دمای سالانه در این شهر روسیه حدود ۱۱ درجه سانتی گراد می باشد.
جاذبه های مهم گردشگری در شهر کازان
کلیسای رسولان پیتر و پائول کازان (Cathedral of the Apostles Peter and Paul)
یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری در شهر کازان روسیه، کلیسای رسولان پیتر و پائول است. این بنای تاریخی در سال ۱۷۲۲ توسط Afanasievich Mikhlyaev ساخته شده و از معماری منحصر به فردی به خوردار است.
استادیوم کازان آرنا (Stadium Kazan Arena)
استادیومی که در سال ۲۰۱۸ میزبان جام جهانی روسیه است، استادیوم کازان آرنا می باشد. طرح و ساخت این استادیوم زیبا بر عهده ی متخصص ترین معمارانی بوده که استادیوم های شهر لندن و امارات را ساخته اند.
موزه هرمیتاژ کازان (Hermitage Kazan Center)
یکی از برجسته ترین موزه های شهر کازان موزه هرمیتاژ می باشد، که هرساله گردشگران زیادی از آن بازدید می کنند. آثار ارزشمندی که در آن نگهداری می شود بازگوکننده ی تاریخ و سرنوشت روسیه می باشد.
مسجد مرجانی کازان (Compound of the Raifskiy Monastery)
مسجد مرجانی از زیباترین بناهای شهر کازان می باشد که ساخت آن از سال ۱۷۶۶ تا ۱۷۷۰ به طول انجامیده، نامش را از امام جماعت قبلی خود شهاب الدین مرجانی اقتباس کرده، اولین مسجد سنگی کشور پهناور روسیه است، این مسجد ۲ طبقه و یک مناره دارد. معمار مسجد Kaftyrev VI بوده و طرح های آن براساس معماری سن پترزبورگ، نقاشی های تزئینی باروک و تاتار بوده، دیوارهای سفید و سقف سبزش در شب با نورپردازی زیبایش جلوه ای منحصر به فرد به وجود آورده، این مسجد برای مسلمانان تاتار ساخته شده تا فرایض دینی خود را به جا بیاورند و طبقه ی دوم آن به مسجد و نمازخانه برای مسلمانان اختصاص دارد.
برج سویوم بایک (Leaning Suyumbike Tower)
برج سویوم بایک از زیباترین جاذبه های گردشگری کازان می باشد که براساس افسانه ها، داستان آن اینگونه نقل می شود که، شاهزاده سویوم بایک به خاطر اینکه با ایوان مخوف ازدواج نکند خود را از بالای برج به پایین انداخته. اما این برج ۱۰۰ سال بعد از حمله ایوان مخوف به کازان ساخته شده است.
فکت های تاتارستان
1- کازان قدیمی تر از مسکو است : جالب است که بدانید کازان نه تنها یکی از قدیمی ترین شهرهای روسیه است، بلکه یکی از قدیمی ترین شهرهای قاره اروپا نیز محسوب می شود. در واقع قدمت کازان 150 سال بیشتر از مسکو است و در سال 1005 بنا نهاده شده است و در قرن 13 به یکی از بخش های امپراتوری مغول-تاتار تبدیل شده است. در نهایت در قرن 16 ایوان مخوف، یکی از تزاران امپراتوری روسیه بر این شهر چیره شد و آن را به جزئی از امپراتوری روسیه تبدیل کرد. به همین دلیل است که می گوییم اگر اهل تاریخ و تاریخ شناسی هستید، حتما با تور لحظه آخری کازان به روسیه سفر کنید!
2- کازان سومین شهر مهم روسیه بعد از مسکو و سنت پترزبورگ است : کازان به عنوان پایتخت تاتارستان، مرکز فرهنگی مردم باستانی تاتار است و مقام فرهنگیش را در ظاهر مدرن امروزش نیز به خوبی حفظ کرده است. جالب است که بدانید در این شهر بیش از 30 دانشگاه و 40 موزه و گالری وجود دارد و از نظر فرهنگی ارزش بسیار بالایی دارد. البته در کنار این مراکز فرهنگی، اماکن تفریحی کازان نیز بسیار متنوع هستند و شب های سرزنده بی نظیری نیز دارد. به همین خاطر با سفر به کازان می توانید با یک تیر دو نشان بزنید و هم از جاذبه های گردشگری کازان دیدن کنید و هم همراه با دیگر توریستان و جوانان کازان شب ها را تا صبح به تفریح بپردازید.
3- بیشتر اهالی کازان به دو زبان روسی و تاتاری صحبت می کنند : اکثر مردم کازان به هر دو زبان روسی و تاتاری مسلطند. جالب است که بدانید در ابتدا پایه زبان تاتاری عربی بوده است، اما در قرن 20 شکل و شمایل زبان تاتاری تا حد زیادی تغییر پیدا کرد و امروزه برای رسم الخط تاتاری از الفبای لاتین استفاده می شود.
4- یکی از بزرگترین مسجدهای اروپا در کازان واقع شده است : مسجد قل شریف یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری کازان است که حتما باید در زمان سفر به کازان از آن دیدن کنید. ساخت این مسجد در قرن 16 آغاز شده است و از همان زمان به عنوان بزرگترین مسجد اروپا شهرت پیدا کرده است. اما متاسفانه در سال 1552 ایوان مخوف به شهر کازان حمله برد و مسجد قل شریف را تخریب کرد. در سال 1996 دوباره بازسازی این مسجد از سر گرفته شد و بالاخره در سال 2005 ساخت نهایی آن کامل شد و به باشکوه ترین حالت خود درآمد.
5- شبکه مترو کازان تنها 10 ایستگاه دارد : سیستم مترو زیرزمینی کازان تنها از یک خط تشکیل شده است و آن یک خط هم فقط 10 ایستگاه مترو دارد. رسیدن از ابتدا تا پایان خط مترو کازان تنها 15 دقیقه به طول می انجامد و به همین دلیل یکی از کوتاه ترین متروهای جهان محسوب می شود. این خطر مترو در سال 2005 تاسیس شده است و تابلوهای داخل ایستگاه های آن به سه زبان تاتاری، روسیه ای و انگلیسی نصب شده اند. جالب است که بدانید فضای داخلی ایستگاه های مترو کازان درست مثل ایستگاه های مترو موسکو بسیار زیبا هستند و یکی از مهمترین جاذبه های توریستی کازان به شمار می آیند.
6- دسر ملی تاتارستان چاک چاک نام دارد : همان طور که گفته شد، شهر کازان از نظر فرهنگی بسیار غنی است و مردم آن با فرهنگ های مختلف در کنار یکدیگر زندگی می کنند. به همین دلیل است که غذاهای کازان بسیار متنوع هستند و انواع و اقسام غذاها با بالاترین کیفیت و بهترین طعم و مزه در رستوران های کازان یافت می شود. اما از بین این همه غذای متنوع، اگر فقط بخواهید یکی را در کازان امتحان کنید؛ به شما توصیه می کنیم که جذاب ترین و منحصر به فردترین دسر تاتارستان یعنی چاک چاک را میل کنید. این دسر با تخم مرغ و آرد درست می شود و در نهایت با شربت عسل سرو می شود و طعم و مزه متفاوتی دارد. جالب است که بدانید این دسر به عنوان شیرینی ملی تاتارستان در اکثر جشن ها و عروسی ها سرو می شود. در سال 2015 در جشن هزار سالگی شهر کازان، 20 نفر با همدیگر بزرگترین چاک چاک دنیا را با وزن 1000 کیلوگرم درست کردند و این رکورد جهانی را به ثبت رساندند.
7- طولانی ترین رودخانه اروپا از شهر کازان عبور می کند : رودخانه ولگا با طول 3700 کیلومتر طولانی ترین رودخانه اروپا محسوب می شود. این رودخانه از تپه های والدای در شمال غربی روسیه آغاز می شود و در نهایت به دریای خزر می رسد. کازان درست در محل تلاقی رودهای ولگا و کازانکا واقع شده است و به همین خاطر بعضی از بخش های کازان چشم انداز جالبی به این دو رودخانه دارند. برای مثال توریستان از داخل یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری کازان یعنی کرملین می توانند یکی از زیباترین مناظر طبیعی رودخانه ولگا را تماشا کنند.
..........................................................
شناخت کشورها
شناخت مناطق مختلف
