| با توجه به اینکه این امکان فراهم آمده است تا دارندگان سهام عدالت بتوانند نحوه مدیریت سهامشان را خودشان انتخاب کنند، در این مقاله این موضوع را بررسی می‌کنیم. |
این روزها وقتی روزنامه‌ها را باز می‌کنیم و یا سری به صفحات مجازی می‌زنیم، نام بورس بیش از هر اسم دیگری در بین اخبار دیده می‌شود. اخباری که حاکی از رکوردشکنی‌های بورس، نظر کارشناسان اقتصادی در رابطه با بورس، حمایت دولت از بورس و بسیاری دیگر از حواشی این بازار است. یکی از مباحثی که با فرمان رهبری از هفته پیش به صدر اخبار اقتصادی ایران بدل گشته، آزادسازی سهام عدالت پس از سال‌ها می‌باشد؛ اما سهام عدالت چیست؟ نحوه فروش سهام عدالت به چه صورت است؟ نگهداری سهام عدالت سودمندتر است یا فروش آن؟ در طی این مقاله سعی داریم تا با بررسی سهام عدالت، پاسخ پرسش‌های فوق را بیابیم.
.................................................................................................
سهام عدالت
برای ورود به این بخش، بهتر است در ابتدا نگاهی به مفهوم خصوصیسازی و تاریخچه آن در کشور داشته باشیم.
خصوصیسازی به معنای انتقال دارایی یا واگذاری خدمات از طرف دولت به بخش خصوصی است که با هدف افزایش کارایی شرکت‌ها، بهبود شرایط اقتصادی، حذف انحصار و گسترش رقابت صورت می‌گیرد. طی 50 سال گذشته، کشورهای مختلفی از جمله ایران، سعی کردند تا با استفاده از خصوصیسازی، گامی مهم در جهت بهبود وضعیت اقتصادی خود بردارند.
با پیروزی انقلاب اسلامی و پذیرش قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مؤلفه‌ای جدید به نام مالکیت دولتی طی اصل 44 قانون اساسی در عرصه اقتصادی کشور مطرح شد. بر طبق این اصل، نظام اقتصادی کشور بر پایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی با تأکید بر بخش دولتی قدرتمند و مکمل دانستن بخش خصوصی استوار است که این اصل موجب بزرگ شدن دولت و بروز مشکلات اقتصادی در سال‌های پس از جنگ تحمیلی شده بود. از همین رو، کوچک‌سازی دولت و در پی آن کاهش بودجه شرکت‌های دولتی و همچنین قوت بخشیدن به بخش خصوصی موجب به وجود آمدن موج نخست خصوصیسازی در سال 1368 شد.
از سوی دیگر مهم‌ترین رکن خصوصیسازی یعنی تغییر مدیریت، با اصل 44 قانون اساسی در تضاد بود که این مسئله موجب بروز برخی مشکلات در فرآیند خصوصیسازی شد. بر این اساس اصل 44 قانون اساسی، طی سال‌های بعد دستخوش تغییراتی شد و مقدمات شروع موج دوم خصوصیسازی شرکت‌های دولتی را فراهم آورد. در سال 1385 و با ابلاغ بند ج اصل 44 قانون اساسی از سوی رهبری، دولت موظف شد تا 80 درصد از سهام خود در بنگاه‌های دولتی را به بخش‌های خصوصی و شرکت‌های تعاونی سهامی عام واگذار کند. بر این اساس، راه‌هایی برای انتقال سهام دولت در نظر گرفته شد که سهام عدالت، سازوکار در نظر گرفته شده برای انتقال سهام دولت به بخش تعاونی بود.
سهام عدالت، سهام 49 شرکت دولتی (36 شرکت بورسی و 13 شرکت غیر بورسی) است که با هدف گسترش بخش تعاون و تأمین عدالت اجتماعی، به صورت اقساط به اقشار کم درآمد جامعه اختصاص یافت. از این حیث حدود 49 میلیون نفر مشمول دریافت این نوع سهام شدند و سرمایه لازم جهت خرید این نوع سهام برای اشخاصی که قادر به تأمین آن نبودند، به صورت اقساط و طی ده سال از محل سود سهام این شرکت‌ها تأمین گردید.
همچنین از ۴۹ میلیون نفر مشمول سهام عدالت، ۳۵ میلیون نفر ارزش سهام ۴۸۰ تا ۵۳۰ هزار تومان و مابقی (دهک‌های اول و دوم درآمدی که از تخفیف ۵۰ درصدی در زمان خرید بهره‌مند شدند و همچنین سایر مشمولانی که وجه مورد نیاز برای تسویه واگذاری سهام عدالت را پرداخت کرده‌اند) سهام یک میلیون و شصت و چهار هزار تومانی دارند که در حال حاضر، ارزش روز سهام این افراد شانزده برابر افزایش یافته است. به بیان دیگر، افرادی که نیمی از سهام عدالت را دریافت کردند، در حال حاضر ارزش سهام عدالت آن‌ها هشت میلیون و پانصد هزار تومان و ارزش سهام عدالت مابقی مشمولان، هفده میلیون تومان است.
36 شرکت بورسی سهام عدالت
پس از سامان یافتن سهام عدالت در سال 95، سود سهام این شرکت‌ها در سه نوبت به دارندگان آن‌ها پرداخت شد. بدین صورت که در مجموع 264 هزار تومان به مشمولانی که نصف سهام عدالت را در اختیار دارند، پرداخت شد و مشمولانی که سهام عدالت را به صورت کامل در اختیار دارند، 530 هزار تومان از محل سود سهام به آن‌ها پرداخت گردید. البته برخی از مشمولان سهام عدالت به دلیل عدم ثبت شماره شبای خود در سامانه خصوصیسازی، طی سالیان اخیر مبلغی از محل سود سهام عدالت دریافت نکرده‌اند. سود این دسته از مشمولان در حساب بستانکاری آنان قرار گرفته است و این افراد برای دریافت سود خود، باید به سامانه خصوصیسازی مراجعه کرده و شماره شبای خود را وارد کنند.
از سوی دیگر در پی موافقت رهبری با آزادسازی سهام عدالت، هم اکنون مشمولان این طرح میتوانند با مراجعه به سایت سامانه سهام عدالت، نحوه مدیریت سهام عدالت خود را انتخاب کنند. طبق این ابلاغیه، مشمولان سهام عدالت در بازه یک ماهه (10 اردیبهشت تا 10 خرداد) میتوانند با مراجعه به سامانه خصوصیسازی و انتخاب یکی از دو روش مستقیم یا غیرمستقیم، نحوه مدیریت سهام عدالت خود را مشخص کنند.
انتخاب روش مستقیم به منزله‌ی مدیریت سهام به دست فرد دارنده سهام عدالت است. در غیر این صورت، مدیریت سهام عدالت شخص در دست شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی باقی خواهد ماند. البته عدم ورود به این سامانه، به منزله‌ی انتخاب روش غیرمستقیم از سوی شخص دارنده سهام عدالت تلقی می‌شود. پس اگر انتخاب شما روش غیرمستقیم می‌باشد، لزومی به ثبت‌نام در سایت نخواهد بود.
انتخاب کدام یک از دو روش فوق برای ما سودمندتر خواهد بود ؟!؟!
در حقیقت سود ویژه‌ای در انتخاب هر یک از روش‌های گفته شده وجود ندارد و انتخاب هر کدام از آن‌ها تا حد زیادی بستگی به خود شخص دارد. برخی از ویژگی‌های در نظر گرفته شده مانند پذیرش سهام عدالت به عنوان وثیقه وام بانکی در هر دو روش وجود دارد؛ اما جهت تصمیم‌گیری، بهتر است به نکات زیر توجه داشته باشید :
اگر با بازار سرمایه آشنا هستید و می‌توانید مدیریت سهام خود را بر عهده بگیرید، انتخاب روش مستقیم برای شما مناسب‌تر است. همچنین دو ماه پس از انتخاب روش مستقیم می‌توانید با مراجعه به سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) از تعداد سهام تخصیص‌یافته نزد شرکت‌های سرمایه‌پذیر سهام عدالت مطلع شوید و پس از دریافت کد بورسی، اقدام به فروش سهام خود کنید. البته توجه داشته باشید که پس از آزادسازی سهام عدالت، امکان فروش آن به صورت یک جا وجود ندارد و باید طی چند مرحله آن را به فروش برسانید.
در صورتی که با بازار سرمایه آشنایی ندارید و یا دید سرمایه‌گذاری‌تان بلندمدت است، گزینه غیرمستقیم می‌تواند انتخاب سودمندتری برای شما باشد؛ زیرا سهام واگذار شده به شرکت‌های استانی، سهام ارزشمندی هستند که با گذشت زمان، بر ارزش آن‌ها افزوده شده و ارزش سهام عدالت شما را بالا می‌برند.
در پایان ذکر این نکته حائز اهمیت است که با پیوستن دارندگان سهام عدالت به بازار سرمایه، بازار سرمایه ایران به بزرگ‌ترین بازار سرمایه دنیا از لحاظ تعداد افراد تبدیل خواهد شد.
در این مطلب سعی شد تا با بیان مختصری از تاریخچه سهام عدالت، فعالین بازار سرمایه را برای شناخت ماهیت این نوع سهام و انتخاب بهترین تصمیم برای نگهداری یا فروش سهام عدالت خود، یاری کنیم.
موفق باشید.
یا علی.
بیشتر بخوانید :
