کمپانی های نظامی امریکا در تمام زمینه ها از پیشروترین کمپانی های دنیا هستند. یکی از مشهورترین این کمپانی ها نورثروپ گرومن است. برای ایرانیان این کمپانی بیش از هرچیز به خاطر طراحی اف14 شناخته شده است. اف14 جنگنده ای چند شرکتی است که بخش الکترونیکی و راداری ان بطور کامل بوسیله ی نورثروپ گرومن طراحی شده بود. ایران به عنوان تنها مشتری خارجی این جنگنده در طول جنگ ایران و عراق از توانایی های فوق العاده این جنگنده بهره جست.
نیروی هوایی عراق که عمدتا متشکل از جنگنده های ساخت شوروی بود در ان زمان از نظر توان و نسل نیروی هوایی بسیار خوبی داشت. عمده جنگنده های این کشور شامل میگ 25 (دو مدل)، میگ 21، میگ 23 و میگ 29 بودند که هردو خصوصا میگ 25 و 29 جز جنگنده های مدرن و قوی بودند. با این وجود بمانند همیشه موضوع اثبات عملکرد یک جنگنده نیازمند نکات بسیار متفاوتی بود چراکه همه ی سلاح ها روی کاغذ قدرت و توانایی خوبی دارند ام در یک نبرد واقعی همه چیز فرق میکند.
اف14 به عنوان مهم ترین جنگنده ی برتری هوایی ایران با قدرت ثابت کرد که اکثریت جنگنده های نسل چهارم شوروی (تا میگ29) عملا در برابر اف14 خصوصا از فواصل دور بی اثر هستند، البته باید موضوع اموزش عموما ضعیف خلبانان عراقی که مبتنی بر ساختار هوایی شوروی مبنی بر حمله ی گسترده و داگ فایت بود را تا حدی کنار گذاشت.
قلب تپنده ی اف14، رادارهای نورثروپ گرومن
رادار اف14 به نقل از تمام منابع اطلاعاتی و خبری دنیا یکی پیچیده ترین تجیهزات نظامی تولید شده تاریخ است. این رادار به شکل عجیبی قدرتمند است و میتواند بردی بیش از 600 کیلومتر داشته باش و در ارتفاع بیش از 5 کیلومتر جسمی با سطح مقطع راداری 1m^2 را شناسایی کند(در حالت ایده آل تا 24 هدف) با اینحال کمپانی سازنده برای جلوگیری ایجاد مشکلاتی مانند افزایش بیش از حد حرارت برد انرا به 360 کیلومتر محدود کرده است. نکته قابل توجه اینجاست که در این زمان تقریبا تمام جنگنده های ساخت شوروی و دیگر کشورهای اروپایی بردی کمتر از 300 کیلومتر داشتند. البته میگ25 روی کاغذ رادار قدرتمندی داشت با اینحال این جنگنده به دلایل مختلفی چه در جنگ ایران و عراق و چه پس از ان در برابر جنگنده های غربی شکست خورد.
رادار اف14 های ایران مدل AN/AWG-9 هستند که بعدها برای خود امریکا به مدل AN/APG-71 ارتقاع بافتند. بر اساس منابع موجود و خصوصا سابقه ی جنگی تا زمان ساخت اف22 این رادار به همراه رادار اف15 قوی ترین رادارهای بکار رفته در یک جنگنده بوده اند. بزرگترین مشکل رادار اف14 تعمیر و نگهداری ان است که علاوه بر هزینه ی بالا نیازمند تامین قطعات بسیار زیادی است و همین موضوع یکی از دلایل اصلی امریکا برای بازنشسته کردن اف14 بود. در سال 2016 یکی از کارشناسان نورثروپ گرومن در گزارشی مدعی شد با توجه نبود هرگونه قطعه ای برای تامین قطعات رادار و سیستم های الکترونیکی اف14های ایران احتمالا بسیاری از این رادارها در شرایط بدی هستند.
نیروی هوایی امریکا جنگ ایران و عراق را نمونه ای بسیار مهم از اهمیت قدرت رادار و موضوع نبرد فراتر از میدان دید میداند. بر اساس سیاست نظامی امریکا مهم نیست که جنگنده ی مقابل تا چه اندازه مانورپذیر و سریع است، هرکس زودتر شناسایی و شلیک کند پیروز است.
اف22
با وجود اینکه اف22 جنگنده ای بود که قرار بود تمام قرارداد ان به لاکهید مارتین سپرده شود اما پنتاگون طراح بخش الکترونیکی و راداری این جنگنده را به نورثروپ گرومن سپرد. یکی از مهم ترین نکات درمورد اف22 این مسئله است که در زمان طراحی و تولید این جنگنده برای اولین بار موضوع هزینه ها مطرح نبود و کمپانی های سازنده هر مقدار که میخواستند میتوانستند به توسعه و طراحی بپردازند. رادار اف22 به مانند بخش های مهم دیگری مانند جنگ الکترونیک و سامانه های هدایت تا حد بسیاری همچنان محرمانه باقی مانده اند.
رادار اف22 از نوع AN/APG-77 است که عملا نمونه ی دیگری در دنیا ندارد. توسعه ی این رادار 7 سال به طول انجامید و مهم ترین نکته ی ان خارج از برد رسمی اعلام شده برای ان (شناسایی جسمی با سطح مقطع 1 مترمربع در فاصله ای بیش از 450 کیلومتر) موضوع غیرتهاجمی بودن ان است. این موضوع برای بسیاری از جنگنده های نسل 4 و 4.5 موضوع بسیار بدی است بدین معنی که اف 22 توانایی رهگیری جنگنده های دیگر از فواصل دور را بدون فعال کردن هشدار قفل راداری دارد و دقیقا بمانند تیری از غیب عمل میکند. طراحی بدنه ی اف22 به شکلی بوده است که علاوه بر کاهش بسیار زیاد سطح مقطع راداری امکان شناسایی مساحت گسترده ای از فضای بالا و پایین نیز برای رادار این جنگنده فراهم شود. براساس اطلاعات منتشر شده رادار اف22 تا 85 جسم مختلف را به طور همزمان رهگیری میکند.
خلبانانی که اف22 را در روزهای اول عملیاتی شدن ان تست میکردند این موضوع را بزرگترین کابوس یک خلبان میدانند چراکه عملا هیچ زمانی برای عکس العمل نشان دادن باقی نمی ماند. هدف از طراحی اف22 پیروزی در نبردهای هوایی از فواصلی بیش از 350 کیلومتری است. بر اساس شبیه سازی های لاکهید مارتین جنگنده ای مانند سوخو35 در فاصله ای کمتر از 30 کیلومتر و در صورت داگ فایت تا 50 درصد شانس شکست دادن اف22 را دارد اما در فاصله ی بیش از 100 کیلومتر و فراتر از ان این شانس به زیر 10 درصد کاهش پیدا میکند.
رادار اف22 تا کنون دو باردیگر بهسازی شده است. هرچند اطلاعات جدیدی درمورد این بهسازی ها منتشر نشده است اما نورثروپ در سال 2019 در گزارشی عنوان کرد توانایی خاصی به این رادارها اضافه شده است که موجب عملکرد بسیار قویتر شدت راداری میشود موضوعی که موجب اسیب دیدن بخش هایی از بدنه ی جاذب رادار جنگنده در دماغه ی ان و در ارتفاع بالا شد تا درنهایت الیاژ کاملا جدیدی به دماغه ی اف22 اضافه شود.
نورثروپ گرومن به عنوان یکی از بزرگترین کمپانی های دنیا در حوزه ی نظامی و البته الکترونیک بارها ثابت کرده است که توانایی های بسیار گسترده ای دارد. این کمپانی در قرارداری قصد توسعه ی رادارهای جدیدی برای سامانه های شناسایی هوایی امریکا تا سال 2028 را دریافت کرده است. (نورثروپ گرومن یکی از مهم ترین کمپانی های تولید کننده قطعات دستگاه ام ار آی در دنیا نیز میباشد).
