بوتسوانا با نام رسمی جمهوری بوتسوانا (در زبان تسوانا: Lefatshe la Botswana; انگلیسی: Republic of Botswana) کشوری است در جنوب آفریقا. پایتخت آن گابورون است. این کشور از معدود کشورهای دموکراتیک جهان سومی است و از زمان استقلالش یعنی از تاریخ ۳۰ سپتامبر ۱۹۶۶ انتخابات‌های آزاد و عادلانه‌ای را برگزار کرده‌است. جمعیت بوتسوانا دو میلیون نفر و زبان رسمی آن انگلیسی است. زبان تسوانا نیز رواج زیادی دارد. ۷۱٫۶ درصد از مردم این کشور مسیحی هستند. این کشور که پیش از این با نام «بـِچوآنالند» تحت‌الحمایه بریتانیای کبیر بود به دریاهای آزاد جهان راه ندارد. بچوآنالند پس از استقلالی که در چهارچوب اتحادیه کشورهای همسود یافت، نام بوتسوانا را برای خود برگزید. بوتسوانا کشوری صاف و هموار است و ۷۰ درصد از آن در بیابان کالاهاری قرار گرفته‌است و یکی از کمترین تراکم‌ها را از نظر جمعیت در میان کشورهای جهان دارد. جمهوری بوتسوانا در زمان استقلالش از بریتانیا یکی از فقیرترین کشورهای آفریقا به‌شمار می‌آمد اما تا پیش از بحران اقتصادی ۲۰۰۸ جهان، یکی از سریع‌ترین رشدهای اقتصادی در جهان را داشت. اقتصاد این کشور بیشتر بر صنعت الماس تکیه دارد. واحد پول بوتسوانا، پولا با واحد جزء «تبه» نام دارد. بوتسوانا پوشش آموزش ابتدایی را کامل کرده‌است، که یک موفقیت نادر در آفریقا است. بوتسوانا از کشورهای عضو اتحادیهٔ آفریقا است.
بوتسوانا را گهواره تمدن آفریقا لقب داده‌اند. اولین قبیله‌ای که در بوتسوانای کنونی سکنی گزید، قبیلهٔ سان نام داشت، پس از آن این منطقه به زیستگاه قوم تسوانا تبدیل شد که وجه تسمیهٔ این کشور نیز به دلیل نام قوم تسواناست که در این منطقه ساکن بودند. در سال ۱۸۲۰ قبایل زولو و در سال ۱۸۷۰ بوئرها به منطقهٔ بوتسوانا دست اندازی کردند و تا سال ۱۸۸۰ از مهم‌ترین عوامل ناامنی منطقه بودند. در سال ۱۸۸۵ بوتسوانا به صورت تحت‌الحمایهٔ بریتانیا درآمد و «بچوانالند»[۸] نام گرفت. در سال ۱۹۶۱ بریتانیا به بوتسوانا قانون اساسی اعطا کرد که برگرفته از قوانین اساسی خود بریتانیا بود. بوتسوانا در سال ۱۹۶۵ دارای خودگردانی شد و یک سال بعد در ۳۰ سپتامبر ۱۹۶۶ از بریتانیا اعلام استقلال کرد. بوتسوانا از معدود کشورهای آفریقایی با جغرافیای مناسب برای تحکیم قدرت دولت-ملت است. جمعیت در بخش شرقی کشور متمرکز است، جایی که مرکز کشور یعنی گابورون قرار دارد. بوتسوانا یک دموکراسی چندحزبی است، اگر چه کشور تحت حزب دموکراتیک بوتسوانا اداره شده‌است از سال ۱۹۶۵ هر ۵ سال یک بار انتخابات برگزار می‌شود. رسانه‌ها آزادند و هیچ زندانی سیاسی وجود ندارد. عوارض خارجی جنگ‌های داخلی کشورهای همسایه متوجه این کشور شده و یک جریان ثابت پناهندگان به این کشور نظم اجتماعی را مورد تهدید قرار داده‌است.
رئیس‌جمهور در بوتسوانا هم رئیس حکومت است و هم رئیس دولت و قدرت اجرایی کشور را در دست دارد. قدرت قانون‌گذاری در کشور بین مجلس و دولت تقسیم شده‌است. قوه قضائیه در این کشور از بخش‌های قانون‌گذاری و اجرایی جداست و استقلال دارد. حزب دموکراتیک بوتسوانا در همه انتخاباتی که از زمان استقلال این کشور از استعمار انگلستان در سال ۱۹۶۶ برگزار شده، پیروز شده‌است. در ۱ آوریل ۱۹۸۸ میلادی فستوس موگائه که دکترای اقتصاد از دانشگاه آکسفورد بریتانیا داشت به سمت رئیس‌جمهور بوتسوانا برگزیده شد و تا سال ۲۰۰۸ در این منصب بود. یان خاما، رئیس‌جمهور کنونی بوتسوانا یک نظامی است که در انگلیس آموزش دیده‌است. بوتسوانا نهادهای قبیله‌ای پیش از دوران استعمار داشته‌است که مشارکت همگان را تشویق می‌کرد و محدودیتی برای برگزیدگان سیاسی وضع می‌کرده‌است. افراد معمولی اجازه داشتند پیشنهاد دهند و بزرگ قبیله را نقد کنند. استعمار بریتانیا به دلیل ماهیت پیرامونی بوتسوانا در ارتباط با امپراتوری بریتانیا اثر محدودی بر این نهادهای پیش از استعمار داشت. در زمان استقلال، بزرگان قبیله و رمه‌داران از نظر سیاسی نیرومند بودند و در جهت منافع اقتصادی آنان بود که حقوق مالکیت را حفظ و قانونی می‌کردند. پس از استقلال حق و حقوق معادن الماس از قبایل «بنگ واتو» به کنترل ملی منتقل شد و این انتقال ابتدا به وسیله رهبر پس از استقلال «سرتسه خاما» که خود یک عضو قبیله بنگ واتو بود صورت گرفت. کاهش قدرت رهبران قبایل از دیگر تصمیم‌های رهبران سیاسی بوتسوانا بود.
جمهوری بوتسوانا کشوری است واقع در جنوب آفریقا، شمال آفریقای جنوبی، شرق نامیبیا و غرب زیمبابوه. پایتخت این کشور شهر گابورون با ۲۰۸٬۴۱۱ نفر جمعیت می‌باشد. مساحت بوتسوانا ۶۰۰٬۳۷۰ کیلومتر مربع و جمعیت آن ۱٬۶۳۹٬۸۳۳ نفر می‌باشد. ۸۴٪ خاک بوتسوانا را صحرای سوزان کالاهاری دربر گرفته‌است بدین ترتیب نیمهٔ غربی بوتسوانا را بیابان خشک شامل می‌شود. شرق بوتسوانا نیز تپه‌زار است و شمال این کشور نیز دریاچه‌های نمک فرا گرفته‌است. بزرگ‌ترین دلتای درون‌سرزمینی جهان به نام دلتای اوکاوانگو در این کشور قرار دارد. بخشی از حوضه آبریز رود لیمپوپو که از زمین‌چهرهای اصلی جنوب قاره آفریقا است در بوتسوانا قرار گرفته‌است. سد گابورون که بر یکی از شاخه‌های این رود به نام نوتوانه ساخته شده، آب پایتخت را تأمین می‌کند. رود چوبه که در شمال کشور واقع شده، در ناحیه کاپریوی، مرزی طبیعی میان بوتسوانا و نامیبیا ایجاد کرده‌است. رود چوبه در محلی به نام کازونگولا به رود زامبزی می‌پیوندد. بوتسوانا شرایط بدی برای کشاورزی دارد و تنها در حدود ۴ درصد زمین به سادگی کشت می‌شود. عمده مساحت کشور در بیابان کالاهاری است که فقط مناسب برای چرا در تابستان است (تقریباً تمام بارندگی در ماه‌های تابستان صورت می‌گیرد). وضعیت آب و هوایی آن استوایی است. این کشور با دو چالش زیست‌محیطی یعنی خشکسالی و بیابان‌زایی روبه‌رو است و به خاطر خشکسالی‌های شدید، ۷۵ درصد از مردمش به آب‌های زیرزمینی وابسته شده‌اند. تنها کمتر از ۵ درصد از کشاورزی این کشور با کشت بارانی صورت می‌گیرد. از مهم‌ترین شهرهای بوتسوانا می‌توان به فرانسیس تاون ۱۱۳٬۳۱۵ نفر، موله پولوله ۶۹٬۷۸۹ نفر، سلبی پیکوه ۴۹٬۸۴۹ نفر و مائون ۳۰٬۰۰۰ نفر اشاره کرد.شهرهای بزرگ: گابورون (Gaborone) جواننگ (Jwaneng) لوباتسه (Lobatse) سلبی پیکوه (Selebi-Pikwe) فرانسیس تاون (Francistown)
کشور بوتسوانا دارای بیشترین معادن الماس در دنیاست و رتبهٔ اول کشورهای صادر کنندهٔ الماس را در اختیار دارد. جمهوری بوتسوانا در زمان استقلالش از بریتانیا یکی از فقیرترین کشورهای آفریقا به‌شمار می‌آمد اما پس از استقلال به یکی از سریع‌ترین رشدهای اقتصادی در جهان دست یافت. اما بحران اقتصاد جهانی از سال ۲۰۰۸، موجب کاهش درخواست الماس و کاهش رشد اقتصادی شد و کاهش درآمد مردم بر برنامه‌های اجتماعی دولت تأثیر گذاشت. اقتصاد بوتسوانا وابستگی زیادی به اقتصاد کشور آفریقای جنوبی دارد و فعالیت‌های آن بیشتر در زمینه صنعت معدن (بویژه الماس)، دامداری و گردشگری است. صادرات این کشور شامل الماس، مس، نیکل، گوشت و منسوجات است که به کشورهای عضو اتحادیه تجارت آزاد اروپا (۸۷ درصد)، آفریقای جنوبی (۷ درصد) و زیمبابوه (۴ درصد) صادر می‌شود. واردات این کشور شامل مواد غذایی، ماشین‌آلات، محصولات الکترونیک، تجهیزات حمل و نقل، منسوجات، سوخت و محصولات پتروشیمی، چوب و کاغذ، آهن و محصولات فلزی است که از کشورهای آفریقای جنوبی (۷۴ درصد)، اتحادیه تجارت آزاد اروپا (۱۷ درصد) و زیمبابوه (۴ درصد) وارد می‌شود. خشکسالی ۵ ساله نیمه دهه ۱۹۸۰ با هر استانداردی بسیار شدید بود و سایر خشکسالی‌های جدی به‌طور منظم کشور را تکان داده‌است. از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۷، بوتسوانا از یک خشکسالی بی رحمانه که به شدت بر مردم فقیر روستایی تأثیر گذاشت رنج برد. تولید ناخالص داخلی بوتسوانا ۲۴٫۱۴ میلیارد دلار است. ۲۸۸ هزار و ۴۰۰ نفر نیروی کار این کشور را تشکیل می‌دهند. نرخ بیکاری در این کشور ۲۳٫۸ درصد است. بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۳ میلادی ۳۰٫۳ درصد از مردم این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند. نرخ تورم آن ۷٫۲ درصد است. در این کشور ۱۳۶ هزار و ۹۰۰ خط تلفن ثابت و ۹۷۹ هزار و ۸۰۰ خط تلفن همراه وجود دارد. بوتسوانا پنج هزار و ۸۲۰ میزبان اینترنت و ۶۰ هزار کاربر اینترنت دارد.
جمعیت این کشور دو میلیون و ۲۹ هزار نفر است. زبان رسمی این کشور انگلیسی است و زبان تسوانا نیز که رواج زیادی دارد رسمیت دارد. کالانگا، ساروا و ندبله و در برخی نقاط زبان آفریکانس نیز صحبت می‌شوند. بزرگ‌ترین قوم این کشور قوم تسوانا است که نام این کشور هم از نام همین قوم گرفته شده‌است. نژاد ۷۹٪ بوتسوانایی‌ها، تسوانا، ۱۱٪ کالانگا، ۳٪ باساروا و ۷٪ نیز کگالاگادی و سفید هستند. میانگین سنی جمعیت این کشور ۲۰٫۹ سال است. امید به زندگی برای زنان ۴۹٫۵۸ سال و برای مردان ۵۱٫۵۵ سال است. ۷۱٫۶ درصد از مردم این کشور مسیحی هستند. هر دو زبان انگلیسی و تسوانا زبان رسمی بوتسوانا به‌شمار می‌آیند. بوتسوانا در سال ۲۰۰۵ در بین ۱۷۷ کشور رتبه ۱۳۱ را از نظر شاخص توسعه انسانی داشته‌است. علت پایین بودن رتبه توسعه انسانی بوتسوانا مربوط به بالا بودن مرگ‌ومیر ناشی از ایدز بوده‌است. بوتسوانا بالاترین آلودگی ناشی از ایدز را در جهان دارد. لیکن در سایر موارد، عملکرد توسعه انسانی بوتسوانا در مقایسه با کشورهای آفریقا سیاه بسیار مطلوب بوده‌است. بر اساس آمارهای سال ۲۰۰۳ میلادی ۳۷٫۳ درصد از مردم این کشور به بیماری ایدز مبتلا هستند. بیماری ایدز شیوع بسیار گسترده‌ای در بوتسوانا دارد که تاکنون جان ده‌ها هزار نفر را در این کشور گرفته‌است، شیوع ایدز به حدی به یک همه‌گیری در بوتسوانا تبدیل شده‌است که ۳۵۰٬۰۰۰ نفر از جمعیت ۱٬۶۳۹٬۸۳۳ نفر بوتسوانا مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی هستند (بیش از یک پنجم جمعیت کشور).
در ۶۰ سال گذشته، اقتصاد بوتسوانا یکی از نمونه‌های موفق در جهان بوده است. دستاوردهای این کشور چشمگیر است، زیرا در هنگام استقلال، در سال ۱۹۶۶، دورنمای چندان امیدبخشی نداشت. تبیین «داستان موفقیت» بوتسوانا و چشم‌انداز رونق و رفاه آتی این کشور بین تاکید بر عوامل «خوش‌اقبالی» و «حکمرانی خوب» در نوسان است که البته نقش حکمرانی خوب و مدیریت دقیق اهمیت بیشتری دارد. عناصری که در عامل خوش‌اقبالی جای می‌گیرند اساساً به چهار مورد تقسیم می‌شوند که عبارتند از: 1- بهره‌مندی از منابع معدنی ملی به ویژه الماس 2- تولید و بازاریابی الماس توسط یک کارتل موفق 3- ورود و تاثیر کمک خارجی 4- جمعیت کوچک و نسبتاً همگن (با جامعه بزرگ تسوانا‌زبان) که اجازه نداد قبیله‌گرایی و جدایی‌طلبی به رفتارهای فرقه‌ای انتخاباتی و رقابت رهبری منجر شود. ورود سرمایه مستقیم خارجی برای دوره طولانی بین دهه‌های 1970 تا 1990 کاملاً باثبات باقی ماند. این عامل که نقش مهمی در تلاش توسعه‌ای بوتسوانا ایفا کرد ربطی به خوش‌اقبالی نداشته بلکه یکی از نمونه‌های حکمرانی خوب است که به واسطه سیاست‌های مناسب و محیط مساعد سرمایه‌گذاری به وجود آمد. برنامه‌ریزی توسعه بخش عمومی و ادغام آن با فرآیند بودجه سالانه یکی از بنیان‌های مدیریت توسعه‌ای بوتسوانا و مدیریت کردن پول الماس یا رانت معدنی بوده است. این کشور متکی به چرخه برنامه‌ریزی شش‌ساله است که با توجه به بازبینی‌های میان‌دوره‌ای و بودجه‌های سالانه اقدام به به‌هنگام کردن طرح‌ها در واکنش به تغییرات در بستر اقتصادی و سیاسی می‌کند. برنامه‌های توسعه ملی اساساً برنامه‌هایی برای مخارج عمومی و استفاده از منابع انسانی هستند در حالی که بودجه‌های سالانه به عنوان ابزاری برای تبدیل برنامه‌های توسعه به مرحله اجرا استفاده می‌شوند.
مشخص است که بیش از 84 درصد از خاک این کشور را صحرای سوزان تشکیل داده است در بخش های شرقی کشور بوتسوانا شاهد موقعیت تپه زار هستیم این رویکرد می تواند بر اساس موقعیت دقیق جغرافیایی فضای کاربردی را بهبود دهد.نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در این کشور به ارزش 13.40 درصد دنبال شده است وضعیت نرخ رشد تولید ناخالص داخلی سالانه به میزان 18.20 درصد است مشخص است که تولید ناخالص داخلی در این کشور به میزان 18.62 میلیارد دلار آمریکا اعلام شده است مشخص است که رویکرد این کشور به واسطه موقعیت اقتصادی که دارد بررسی می شود در فضای تشکیل تولید ناخالص داخلی در این کشور یک سری موقعیت دقیق علمی بررسی می شود اینطور که مشخص است شرایط تولید ناخالص در این کشور رشد 16 درصدی داشته است.وضعیت اقتصادی کشور بوتسوانا به این صورت است که تولید ناخالص داخلی در این کشور در حدود 14/24 میلیارد دلار است مشخص است که موقعیت اقتصادی این کشور بهبودی خوبی داشته است در این کشور در حدود 288 هزار و 4000 نفر نیروی کار دیده می شود به طوری که نرخ بیکاری در این کشور در حدود 8 درصد است این نرخ بیکاری به واسطه موقعیتی که دارد پیش بینی شده است شرایط برای اقتصاد این کشور مشخص کرده است که می توان وضعیت اقتصادی را به صورت دقیق پیش بینی کرد در هر صورت یک موقعیت خوب اقتصادی در کشور بوتسوانا دیده می شود به این صورت که آمارهای مشخص نشان می دهد که در حدود 3/3 درصد از مردم این کشور زیر خط فقر هستند. واردات کشور بوتسوانا به طور کلی به واسطه موارد غذایی دنبال می شود پیشرفت در لاین مواد غذایی سبب شده است قیمت این اقلام اساسی زندگی با تغییراتی همراه باشد مشخص است که در فضای وارداتی این کشور یک سری محصولات الکترونی را ارزیابی کرده است واردات در این کشور به دلیل اینکه درگیر فضای واسطه گری نشده است هنوز درگیر موقعیت دقیق حمل و نقلی است در صورتی که رویکرد دقیق این کشور ارزیابی شده باشد مشخص است که دولت می تواند سهم تجهیزات حمل و نقلی را نیز بررسی نماید.
فکت های بوتسوانا
1- پایتخت بوتسوانا شهر گابورون است. این شهر به سرگرمی‌های متنوعش شهرت دارد؛ تپه کِگل و نمایش‌های فرهنگی و هنری.
2- بوتسوانا بیشترین جمعیت فیل‌های قاره آفریقا را در خود جای داده است. مسافران می‌گویند بهترین مکان برای دیدن فیل‌ها پارک ملی چُب (Chobe National Park) است. این پارک به دلیل داشتن گله‌های بزرگ فیل‌ها شهرت زیادی دارد.
3- دلتای اوکاوانگو نیز از دیگر جذابیت‌های گردشگری است که نامش در میراث جهانی یونسکو ثبت شده. این دلتا را یک رودخانه وسیع داخلی در بخش شمالی بتسوانا در نظر می‌گیرند که برای دشت‌ها و چمنزارهایش بسیار پرطرفدار و مشهور است. ماه‌های ژوئن تا آگوست بهترین ماه‌ها برای بازدید از این کشور است زیرا حیوانات بسیاری به این مکان مهاجرت می‌کنند.
4- مساحت بوتسوانا تقریباً به اندازه کشور فرانسه است اما فقط ۲ میلیون نفر در این کشور زندگی می‌کنند. در حالی که فرانسه جمعیت ۶۶٫۹ میلیون نفری دارد.
5- اگر تصمیم دارید دو کشور زیبای آفریقایی را ببینید، به شما پیشنهاد می‌کنیم اولین کشوری که به آن سفر می‌کنید بوتسوانا باشد. مرز بین بوتسوانا و زامبیا ۱۵۰ متر است و کوتاه‌ترین مرز دنیا به شمار می‌رود.
.................................................................
آشنایی با کشورها (21) : موناکو
آشنایی با کشورها (20) : اکوادور
آشنایی با کشورها (19) : پاکستان
آشنایی با کشورها (18) : سنگال
