فوتبال یک بازی با توپ است که بین دو گروه یازده نفره صورت می گیرد، که هر یک قصد دارند با زدن گل های بیشتر به حریف خود، برنده شوند. فوتبال غالباً توسط پاها بازی می شود، اما ممکن است بازیکنان از هر عضو دیگری به جزء دست و بازویشان برای حرکت دادن توپ استفاده کنند. دروازه بان از این قاعده مستثنی است، و تنها عضوی از تیم است که می تواند در زمین بازی توپ را در دست بگیرد.
آنچه در نزد مردم به عنوان فوتبال شناخته شده است ورزشی است که ملل انگلیسی به آن (Soccer) یا (Association) می گویند و با آن چه آمریکایی ها و کانادایی ها به آن فوتبال می گویند ، فرق دارد و بسیار ساده تر و عملی تر است .
فوتبال بدون شک جذاب ترین و پر طرفدارترین ورزش دنیا است . بیشتر مردم جهان در اندک مدت شیفته فوتبال می شوند . حتی کودک خردسال همین که توپ را می بیند ، به طرفش می دود و آن را با پا می زند . اکثر جوانان و بزرگسالان علاقه مند به فوتبال برای گذراندن اوقات فراغت خود ، به این بازی روی می آورند و یا چون دیگران پای تلویزیون و در میدان ها تماشا گر بازی فوتبال می شوند.بازی فوتبال پر هیجان و زیبا است و انسان را خیلی زود سرگرم می کند ، تا آن جا که در سال های اخیر شیوه های فوتبال نوین ، مردم جهان را بیش از بیش به خود مجذوب کرده است.
گفته می شود که کشور ما بیشترین طرفدار را در سطح قاره آسیاداشته و دارد و از این جهت با کشورهای اروپا و دیگر کشورهای صاحب نام در فوتبال رقابت می کند اگر بخواهیم این رقابت به برتری بینجامد و فوتبال ما بیش از پیش رشد کند ، ناگزیر باید اشکالات کمی و کیفی آن را از راه آموزش بهتر و آموزش زود رس بر طرف کنیم .
تاریخچه فوتبال
اگرچه اطلاعاتی در مورد ریشه اصلی و حقیقی این ورزش در دست نیست ولی از مطالب جالب و شخصی در مورد تاریخچه آن اطلاع داریم . فوتبال امروزی به تدریج رشد کرده است ولی گفته می شود که نوعی از آن قبل از حضرت مسیح علیه‌السلام بازی می شد . در چین نیز نوعی بازی شبیه به فوتبال در ۲۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح وجود داشت .
عکس های مصریان نیز نوعی بازی شبیه به فوتبال را نشان می دهد ولی در یونان یک بازی به نام اسپیشکیروز به طرز جالبی به فوتبال امروزی شبیه است . فوتبال در سال ۱۸۹۴ از کشور برزیل شروع شد . این ورزش به وسیله ی چارلز میلر برزیلی که اجداد او انگلیسی بودند به مردم برزیل معرفی شد.
در سال ۱۹۷۰ مسابقه ای بین ایتالیا و برزیل برگزار شد . هیچ کس تصور نمی کرد که ۸۰۰ میلیون نفر از مردم جهان ناظر بر اجرای مسابقه باشند . امروزه اکثر مردم جهان به فوتبال بیشتر از سایر ورزشها می پردازند . فوتبال مدرن از کشور انگلستان سرچشمه گرفته است .
در ابتدا اختلافات عقیده ای بسیاری میان علاقمندان راگبی و فوتبال وجود داشت زیرا راگبی با دست و فوتبال با پا اجرا می شد . این مسئله در سال ۱۸۶۳ زمانی که طرفداران فوتبال شروع به اجرای این ورزش توسط پاها کردند اتفاق افتاد . گروه دیگر انجمن راگبی را تاسیس کردند و بالاخره در سال ۱۸۷۱ این دو رشته ی ورزشی کاملا از یکدیگر جدا شدند . از آن زمان به بعد هر دو رشته پیشرفت های شایانی نموده و طرفداران بسیاری پیدا کردند . فدراسیون بین المللی فوتبال در سال ۱۹۰۴ بنیان گزاری شد .این فدراسیون وظیفه دارد که به نحوه ی اجرای مسابقات نظارت داشته باشد . قوانین فوتبال بدون موافقت و تصویب سایر کشورهای عضو فدراسیون تغییر نمی کند . در سال ۱۹۲۰ بازیکنان فوتبال در مسابقات المپیک بلژیک شرکت کردند و در سال ۱۹۳۰ اولین جام جهانی در کشور اروگوئه برگزار شد
فوتبال در دنیا مقابل چشمان مثل جرقه می ماند . در هر جای دنیا این واژه انگلیسی در زبان های بین المللی به سادگی رسوخ کرده . برای این امر دلیل خوبی است چرا که فوتبال مدرن به وسیله انگلیسی ها اختراع شد . ولی وقتی در آمریکا فوتبال گفته می شود . آمریکائیها فوتبال خشونت بار آمریکایی را استنباط می کنند . به هر جهت این لغت باعث اشتباه در درک معنای واقعی آن میان آمریکاییها شده است .
در تاریخ ریشه این ورزش بدین گونه بوده است :
سربازان چینی در حدود ۲۰۰۰ سال پیش ورزشی می کردند که آن را تسوچو (TSUCHU)می نامیدند . تسو یعنی ضربه زدن با پا و چو یعنی توپ یا هر شی گوی مانند .
در روز تولد امپراطور در مقابل کاخ امپراطوری دو تیم در زمین مسابقه ای که گلی به ارتفاع ۹۰ سانتیمتر داشت بازی می کردند که بازیکنان برای سرگرمی امپراطور و دوستان و مهمانان به بازی می پرداختند . یکی از امپراطوران به حدی این بازی را دوست داشت که یکی از اعضای شورای قضایی وقتی از بازی انتقاد کرد دستور داد سرش را از تنش جدا کنند .
۶۰۰ سال بعد هم ژاپنی ها یک ورزشی شبیه به فوتبال داشتند که آن را کماری (KEMARI) می نامیدند . البته بازی کماری تدافعی تر از تسوچو چینی بوده است . حتی قبل از چینی ها یونانی ها ورزشی اختراع کرده بودند که آن را هارپاستون (HARPASTON) می نامیدند . البته بازی آن با توپی بود که درونش ماسه و یا شن بوده است . وقتی انگلیسی ها به یونان رفتند ورزشی آوردند به نام هارپاستیوم (HARPASTIUM) که آن هم با توپ بازی می شد و این زمینه ای بود تا فوتبال در انگلیس به مدرنی امروز برسد .
هیچکس دقیقا زمان شروع فوتبال را نمی داند و مورخان تا آنجاییکه نوشته اند در روستاهای انگلیسی حدود ۱۰۰۰ سال قبل بازی با توپ وجود داشته است و بعد از مدتی تیم های مختلف روستایی شروع به مسابقه با هم دادند و ظاهرا شیوه بازی طوری بوده است که تیم ها سعی بر این داشتند توپ را (غالبا از سر تو خالی گاو یا چیزهای شبیه به آن بوده است) به منطقه دفاعی حریف برسانند .
(در انگلیس بیش از ۲۰۰ سال قبل مردم در خیابان ها فوتبال بازی می کردند )
در قرن ۱۴ این بازی به قدری محبوب شد که پادشاه انگلیس آن را غیر قانونی خواند ولی مردم هیچ توجهی به آن نکردند و جذابیت این بازی به حدی بود که با توجه به غیر قانونی بودنش بخصوص میان روستاییان بازی می شد و مقامات مسئول در سال ۱۵۷۲ مجبور به تسلیم در مقابل خواسته مردم شدند و فوتبال را قانونی اعلام کردند .
۲۵۰ سال بعد طبقه اشراف رفته رفته به این ورزش روی آوردند و از دیدن و بازی کردن فوتبال لذت می بردند و بالاخره بخاطر نفوذی که در طبقه حاکم داشتند و علاقه و تمایلشان به فوتبال باعث شد که تصمیمی برای پیاده کردن یک شیوه کلاسیک در قوانین فوتبال اتخاد نمایند .
در دهه ۱۸۰۰ میلادی مدرسه های معروف انگلیس این ورزش را به عنوان تفریح محصلین در برنامه درسی گنجانیدند ولی تمامی مدارس از یک قانون خاص در فوتبال پیروی نمی کردند . هر مدرسه قانون مخصوص به خود داشت . سپس در سال ۱۸۲۳ فوتبال به صورت معمول رسمیت یافت و در سال های ۱۸۴۸ و ۱۸۶۲ فوتبال در سطح انگلستان یکپارچه شد و حتی کتابی به نام (ساده ترین ورزش) نوشتن شد که مشتمل بر قوانین اصولی فوتبال آن زمان بود .
(در سال ۱۸۵۰ فوتبال به دوردست ترین شهر های دنیا از قبیل مانیلا در فیلیپین و سایر کشور ها رسید)
تاریخچه فوتبال در جهان
(football history)
واژه فوتبال ترکیبی از دو جزء (پا foot) و (توپ ball) می باشد. دو تیم یازده نفر در یک زمین با اندازه های معین، درصدد رساندن توپ به دروازه مقابل اند و هیچ یک از افراد، جز دروازه بانها حق استفاده از دست را ندارند. فوتبالی که امروزه شاهد آن هستیم تاریخی چند هزار ساله دارد. چین، یونان، مصر و روم باستان زادگاه های اولیه فوتبال بوده اند. تحقیقات نشان می دهد که ملل مختلف هزاران سال قبل از میلاد بازیهای شبیه فوتبال داشته اند. کشیشی به نام اشپانوت از اهالی آلمان، پژوهشهایی درباره فوتبال به عمل آورده است. او می گوید: « طبق نوشته های هومر -نویسنده و شاعر یونانی- در قاره گمشده آتلانتیس، ورزشگاه عظیمی بوده که تماشاگران زیادی جهت تماشای توپ گرد در آن جمع می شدند.»
فوتبال در چین باستان
تحقیقات باستان شناسان نشان می دهد که بین سالهای ۲۰۰ تا ۲۲۰ قبل از میلاد، هوانگ تین، امپراتور چین مبتکر بازی «تی-سو-چو» (T-So-Cho) بوده است. تی-سو در زبان چینی همان لگد زدن و با پا زدن است و چو، به معنی توپ می باشد. وی، تی-سو-چو را به این منظور ابداع کرد که سربازانش با هم مبارزه کنند و به رقابت بپردازند. پس از چندی این بازی از محدوده سربازخانه ها به میان مردم راه یافت. چو یا همان توپی که در آن زمان مورد استفاده قرار می گرفت، هشت تکه ای و از جنس چرم بود. این چرم را به هم می دوختند و درون آن را از پر، پشم و یا پنبه پر می کردند. بازی تی-سو-چو با فوتبال امروزی وجوه اشتراک فراوانی داشته است. دروازه ها از پایه هایی از جنس چوب بامبو تشکیل می شد که بلندی آن به حدود ۵ متر می رسید. این دروازه ها، دقیقاً بسان دروازه های امروزی بازی فوتبال، با تور پوشش داده می شد و جالب تر آن که نوشتارهای بدست آمده، حاکی از آن است که استفاده از شکم، سر، پا و سینه برای حمل توپ، مجاز ولی استفاده از دست، غیرمجاز بوده است. البته در پایان بازی تی-سو-چو، برنده بی نصیب از جایزه و بازنده بی بهره از مجازات نبود. جایزه برندگان، تنها کف زدن و هورا کشیدن بود، اما گروه بازنده باید بی دفاع در جای خود می ایستادند و کتک می خوردند.
فوتبال در ژاپن
در سال ۵۸۷ میلادی، فوتبال از چین به ژاپن راه یافت و این حرکت با تحولات جدید و تکامل نسبی همراه بود. «کوماری» واژه ای است که ژاپنی ها به فوتبال اطلاق می کردند. در کتیبه های بدست آمده از آن دوران، فوتبال، عملی مذهبی و جزو آداب دینی شمرده می شده است. طبق اسناد معتبر، امپراتور وقت ژاپن، تنیشی-تنو که در سالهای ۶۱۷ تا ۶۲۱ سلطنت می کرد، علاقه فراوانی به این آئین داشت، چون خودش در زمان ولیعهدی، از بازیکنان زبده کوماری بود. به محض آنکه تنیشی-تنو به بازی فوتبال مبادرت ورزید، آئین ژاپنی سین توئیزم که برای امپراتورها شرف خدایی بود، کوماری را از ارج و قرب بالایی برخوردار کرد.
هر ساله در فصل پائیز، تشریفات و مراسمی به مناسبت بازی کوماری برگزار می شد. قبل از مراسم، توپ را برای تبرک نزد روحانی اعظم می بردند و او با خواندن دعا از درگاه خدایان برای سرزمین آفتاب، آرامش و برکت آرزو می کرد. سپس نجیب زادگان و بزرگان با لباسهای فاخر، در گوشه هایی از میدان مستقر می شدند. میدان بازی به شکل مربع بود و در هر گوشه میدان، درختی کاشته شده بود: کاج در شمال غربی، سرو در جنوب غربی، بید در جنوب شرقی و آلبالو در شمال شرقی. توپ ۲۴ سانتی متر قطر داشت و زمان بازی در هر نیمه، حدود بیست دقیقه بود. کوماری در ژاپن برخلاف تی-سو-چو در چین، یک بازی اشرافی، آرام و بدون خشونت و برخورد بود. اگر بازیکن، کوچکترین حرکت خشنی از خود نشان می داد، از بازی اخراج می شد. کافی بود بازیکنی به بازیکن دیگر تنه بزند تا فوراً از زمین اخراج شود، البته اگر حریف، طرف مقابل را می بخشید، بازیکن در زمین می ماند و اخراج نمی شد. سالها بعد در اوایل قرن دهم میلادی، فوتبال از حالت اشرافیت خارج و همگانی شد.
فوتبال در روم و یونان
رومی ها نوعی بازی به نام “Harp Stum” (هارپ استوم) داشتند که در آن، دو گروه در دو سوی زمین قرار می گرفتند و زمین هر تیمی با خط کشی معین شده بود. برای بازی، از نوعی توپ استفاده می شد که رویه ای چرمی داشت. میان دو زمین، فاصله ای وجود داشت که با دوخط دیگر تعیین شده بود و بازی در میان این فاصله انجام می شد و هر تیم باید توپ را از خط مرزی عبور داده و به زمین حریف برده و تا به انتهای آن می رساند. در مرز هر زمین، همه می توانستند توپ را روی هوا با دست مانند دروازه بان امروزی بگیرند و مانع از ورود توپ به زمین خود شوند. این بازی در روم، بازی خاص سربازان بود و هر تیم فرمانده خود را به عنوان مربی انتخاب می کرد. در این بازی هل دادن، گلاویز شدن و کشیدن حریف امری عادی به شمار می رفت. در هر تیم، یازده بازیکن حضور داشتند که در سه خط دفاع، میانی و حمله قرار می گرفتند. بعدها دو خط میانی که منطقه مرزی را مشخص می کرد، از میان رفته و تنها یک خط، نیمه زمین را معین می کرد. این بازی تا به آنجا در میان سربازان ومردم رواج یافت که شکل قانونی به خود گرفت و هر سرباز رومی می بایست در آن شرکت می کرد. هنگامی که سربازان ژولیوس سزار، در قرن سوم به بریتانیا پا نهادند، باعث گسترش بازی در آنجا نیز شدند. پس از خروج سربازهای روم در سال ۲۱۷ بعد از میلاد از ولز، بازی یی به نام «تراک» در آنجا شکل گرفت که منشاء اولیه بازی فوتبال در انگلستان بود.
در یونان هم بازی یی به نام «اسفروناشیا» که بسیارشبیه هارپ استوم بود، انجام می شد. افلاطون در مورد این بازی می گوید: «اسفروناشیا، سودمندترین تمرین نظامی است که یک سرباز را می سازد.»
سیر تکوینی فوتبال
از قرنهای اولیه پس از میلاد تا قرن هجدهم میلادی، ورزش فوتبال به شکل قانونی و غیرقانونی به اشکال مختلفی در کشورهای گوناگون انجام گرفت. بازی دسته جمعی با توپ، هرچند در دوره هایی توأم با خشونت بود و گاه به تعطیلی آن در برخی کشورها انجامید؛ ولی علاقه مردم به آن کم نگردید. در سالهای ۱۱۳۰ تا ۱۱۸۰، بازی فوتبال با نام «لاسول» در فرانسه رایج شد و در میان شاهان فرانسه، لوئی هفتم که از ۱۱۴۰ تا ۱۱۷۳ فرمانروایی نمود؛ به گسترش این ورزش همت گمارد. او جوانان بسیاری را به این ورزش تشویق نمود و تیمهای فراوانی را بوجود آورد. در طی سالیان پس از آن، این بازی خشن که گاهی با مرگ بازیکنان هم همراه بود، توسط بریتانیایی ها شامل قوانین و مقرراتی گردید. در حقیقت، منشاء فوتبال امروزی، مناطقی از بریتانیا بوده است که برای این بازی قوانینی وضع نمودند و تلاش کردند ضمن کاستن خشونت از آن، جاذبه های آن را افزایش دهند.
در سال ۱۶۸۱، در لندن بازی فوتبال با قوانین و مقررات خاصی دنبال می شد و حتی مسابقاتی هم در حضور پادشاه انگلستان برگزار گردید. تا سال ۱۸۳۲، بازی یی که به عنوان فوتبال در سراسر انگلستان رواج داشت، هیچ محدودیتی در استفاده از سر و پا و دست برای آن در نظر گرفته نشده بود و بیشتر شبیه راگبی امروزی بود. اما از این سال به بعد، فوتبال به سمت جدایی از راگبی پیش رفت و درنهایت در سال ۱۸۴۱، مقرر گردید که فوتبال بازی یی با پا و راگبی با دست و پا باشد. در نیمه دوم سال ۱۸۴۶، شاگردان سابق مدرسه «شرزبوری واتون» که دانشجویان دانشگاه کمبریج شده بودند، نخستین باشگاه فوتبال را تأسیس کردند و دو سال بعد، نخستین قوانین فوتبال را با همکاری سایر تیمهای دانشگاهی بنیان نهادند.
درسال ۱۸۶۲، باشگاه فاتس کانتی در شهر ناتینگهام تأسیس شد که به عنوان قدیمی ترین باشگاه فوتبال در لیگ باشگاههای انگلیس، هنوز هم حضور دارد و امروزه با نام «ناتینگهام فارست» شناخته می شود.
جام انگلیس (FACup)، قدیمی ترین مسابقات فوتبال جهان است که در سال ۱۸۷۱ پایه ریزی شده است. در روز بیستم جولای ۱۸۷۱، هفت عضو اتحادیه فوتبال انگلیس به دفتر مجله « اسپورت من» وارد شدند که یک هفته نامه ورزشی بود و به دبیرآن پیشنهاد نمودند تا اعلامیه مسابقات فوتبال میان باشگاههای لندن را منتشر کند و مسئولیت آن را برعهده گیرد. براساس این اعلامیه، هر تیمی با یک شکست حذف می شد و هر تیمی که خواهان شرکت بود، باید «یک گنی» (واحد پول انگلستان در آن زمان که اندکی بیشتر از یک پوند بود) می پرداخت. این مسابقات به سرعت شکل گرفت و فاتح آن، تیم فوتبال واندرز لندن بود که با نتیجه یک بر صفر، تیم سلطنتی مهندسان را شکست داد.
نخستین مسابقه بین المللی فوتبال، در روز شنبه ۳۰ نوامبر ۱۸۷۲ بین دو تیم انگلیس و اسکاتلند در گلاسکو برگزار شد که با نتیجه بدون گل به پایان رسید.
تاریخچه جام جهانی فوتبال
اولین دوره جام جهانی فوتبال در سال ۱۹۳۰ به میزبانی کشور اروگوئه برگزار شد. تصمیم به برگزاری این نوع بازی فوتبال در سطح جهانی، دو سال قبل از اجرای اولین دوره آن، یعنی در سال ۱۹۲۸ در کنفرانس سالانه فیفا در شهر آمستردام هلند گرفته شد. این تصمیم ایده ای از سومین رییس فیفا یعنی ژول ریمه (Jules Rimet) فرانسوی بود. ژول ریمه سالها قبل از این نشست، بفکر افتاده بود تا تورنمنتی حرفه ای در سطح جهانی راه اندازی کند تا تیمهای فوتبال کشورهای عضو سازمان فیفا قادر به شرکت در آن باشند. چون تا آن زمان مهمترین رویداد فوتبال جهان بازیهای فوتبال المپیک بودند و این بازیها در سطح حرفه ای برگزار نمی شدند.
اما پس از کنفرانس آمستردام، فیفا سال بعد یعنی ۱۹۲۹ در بارسلونا تشکیل جلسه داد و تصمیم بر آن گرفت که اولین دوره بازیهای جام جهانی را یکسال بعد در کشور اروگوئه که قهرمان فوتبال المپیک ۱۹۲۴ بود، برگزار کند. ۱۹۳۰، یکصدمین سالگرد استقلال اروگوئه بود و این باعث شد تا به همین مناسبت اولین دوره این تورنمت در این سال در اروگوئه ابرگزار شود.
جامی که به برنده این رقابتها اهدا می شد را یک مجسمه ساز فرانسوی بنام آلبل لافلور (Abel Lafleur) ساخت. این جام بنام جام ژول ریمه (Jules Rimet Trophy) شهرت داشت. این نام بخاطر رییس فیفا آن زمان یعنی ژول ریمه، که در اصل بنیانگذار جام جهانی بود، بروی جایزه این رقابتها گذاشته شده بود.
