طرفداری- بزرگترین شهر سرزمین دامن ها و پیراهن های چهارخانه اسکاتلندی. روزگاری اولین مسابقه رسمی فوتبال میان تیم های اسکاتلند و انگلیس در این شهر برگزار شد. شهری پر از مراکز علمی و دانشگاهی. فوتبال مانند همه مردمان بریتانیا، عضوی جدا نشدنی از زندگی آنهاست. اگر در مسکو تقابل فوتبال دولتی و مردمی جریان دارد، اینجا جنگ تیم های مذهبی است. در گلاسکو یا کاتولیک هستید و هوادار سلتیک یا پروتستان و دلباخته رنجرز.
تقابل های فوتبالی زیادی در دنیای این ورزش محبوب وجود دارد که تحت تاثیر عوامل و مسائلی همچون نژاد، مذهب، طبقه اجتماعی و سیاست قرار گرفته و به فراخور حوادث اجتماعی و سیاسی بر حساسیت آن ها افزوده می شود. این ها همان فاکتورهایی است که باعث می شود یک رویداد فوتبالی بین دو تیم همشهری فراتر از یک بازی ساده به نظر آید، عواملی که باعث می شود این بازی ها متفاوت از دیدارهای عادی باشد. در رویارویی دو تیم همشهری، احساسات، خشونت و حس غرور به حدی افزایش می یابد که فوتبال و اتفاقات فوتبالی را تحت الشعاع خود قرار می دهد.
در شهر گلاسکو، پایتخت کشور اسکاتلند، دشمنی و تقابل دیرینه دو تیم سلتیک و رنجرز نمونه کاملی از وجود تنفر در مستطیل سبز محسوب می شود. تاریخ 128 ساله فوتبال اسکاتلند همواره شاهد وجود این تنفر ریشه دار بین هواداران این دو تیم بوده است.
به عقیده ی برخی از کارشناسان، دربی گلاسکو خشن ترین و حساس ترین دربی جهان محسوب می شود، دیداری که یادآور تقابل کاتولیک ها و پروتستان ها در شهر گلاسکو است که چارچوب این تقابل را شکل داده و شور و هیجان هواداران را سمت و سو داده است. در بین تمامی رقابت های دو جانبه فوتبالی دنیا، با اطمینان می توان ادعا کرد که تقابل سلتیک – رنجرز بیشترین قرابت را با مسائل مذهبی دارد.
در “Old Firm” یا همان دربی گلاسکو، پیشینه تاریخی مهمترین عنصری است که می تواند به بهترین نحو دشمنی بین هواداران دو تیم را توصیف کند. باشگاه سلتیک در سال 1888 در قسمت شرقی شهر و توسط برادر والفرید، یک راهب ماریستی و با هدف جمع آوری کمک برای جامعه فقیر کاتولیک های شهر تاسیس شد. این وابستگی و رویکردهای مذهبی سلتیک، فاکتوری بود که این باشگاه را از اکثریت جمعیت پروتستانِ کشور اسکاتلند متمایز می کرد. همچنان که سلتیک روز به روز به عنوان یک باشگاه ورزشی پر و بال می گرفت، افراد بیشتری را از جامعه ایرلندی های کاتولیک به خود جذب می کرد که این مساله با موفقیت های باشگاه در زمین بازی نیز همزمان شده بود.
در سوی دیگر شهر، و در سال 1872، گروهی از جوانان در منطقه Gareloch شهر گلاسکو باشگاه رنجرز را پایه ریزی کردند. یکی از چهره های اصلی باشگاه رنجرز در بدو فعالیت، John Ure Primrose ، یک فرد فعال در اتحادیه ها بود که از نظر سیاسی، متحد گروه نارنجی ها محسوب می شد. این فرد بارها احساسات و تمایلات ضد ایرلندی و ضد کاتالوتیک خود را ابراز کرده بود و به همین سبب، از باشگاه رنجرز حمایت می کرد.
کم کم بخش آبی رنگ شهر که در قسمت جنوبی قرار داشت با کسب موفقیت هایی در فوتبال، به باشگاهی بزرگ و نماینده گروه پروتستان ها تبدیل شد.
رنجرز تنها باشگاه پروتستان کشور بود که می توانست در مقابل حکمرانی سلتیکی ها در اسکاتلند قد علم کند. سلتیکی ها توانسته بودند با کسب 4 قهرمانی لیگ بین سال های 1893 تا 1898، برتری خود را در مسابقات داخلی به دیگر تیم ها دیکته کنند. دو باشگاه بزرگ کشور از همان اواخر قرن 19 میلادی برتری خود را در فوتبال اسکاتلند پایه ریزی کردند و به زودی به دو نماد و قطب فراگیر در فوتبال کشور خود تبدیل شدند.
اما این تقابل، تنها یک رویارویی اسکاتلندی محسوب نمی شود، بلکه رگه های ایرلندی نیز در تاریخچه این دربی به وفور یافت می شود. اگر چه در شهر گلاسکو همانند ایرلند شمالی، مذهب به طور آشکار تفکیک و تقسیم بندی نشده است، در طی سالیان گذشته و در جریان دربی شهر، تقسیم بندی های فرهنگی به طرز ملموسی عیان بوده است.
تنفر، زبان رایج بین هواداران دو تیم است، اما بدون این نیز دربی گلاسکو، چیزی نبود که امروز می بینیم، یعنی یکی از حساس ترین و پر تنش ترین تقابل های همشهریان در دنیای فوتبال. در زمان برگزاری این دیدار، هواداران هر یک از دو تیم از مسیر های مشخص شده خود به ورزشگاه می روند تا از برخورد های احتمالی بین آن ها جلوگیری شود، اما این کار تنها باعث افزایش عطش آن ها در تحقیر تیم مقابل در جریان برگزاری دیدار می شود؛ مهم نیست که بازی در سلتیک پارک انجام شود و یا در استادیوم آیبروکس پیگیری شود. جالب این است که یکی از جنجالی ترین دیدارهای دو تیم در ورزشگاهی غیر از این دو استادیوم برگزار شده است، این دیدار که فینال اف ای کاپ اسکاتلند بود، در سال 1980 و در ورزشگاه همپدن پارک برگزار شد. دیدار به آرامی در حال پیگیری بود که در وقت اضافه، سلتیک موفق شد با گل جرج مک کلاسکی از رنجرز پیش افتد. اما پایان این دیدار به یکی از جنجالی ترین و خشن ترین دیدار های دو تیم بدل شد.
پس از سوت پایان بازی، هزاران هوادار رنجرزی با هدف درگیری با هواداران رقیب و خراب کردن جشن قهرمانی آن ها در ورزشگاه ماندند. زمانی که هواداران سلتیک برای جشن قهرمانی و شادی به بازیکن تیم محبوب خود در زمین مسابقه ملحق شدند، هواداران تیم شکست خورده رنجرز نیز به زمین یورش برده و با هواداران همشهری خود درگیر شدند. این واقعه یکی از سیاه ترین روزهای فوتبال اسکاتلند بود و صورت زشت دربی گلاسکو را به نمایش گذاشت. به دلیل ناکافی بودن نیرو، پلیس قادر به کنترل و ختم ماجرا نبود. دونالد مک لئود، یکی از عکاسانی که در ورزشگاه حاضر بود، صحنه هایی را که به چشم خود می دید باور نمی کرد: "وقتی درگیری ها شروع شد من کنار نیمکت ذخیره ها ایستاده بودم و شاهد جمعیت خشمگین هواداران بودم. مهاجمان به نظر می رسید همگی موهایی بلند داشتند و بر بازو و دست خود نیز مچ بندی پیچیده بودند."
کلمات گزارشگر بازی، آرچی مک فرسون هم در تاریخ ماندگار شده است: "صحنه هایی که الان شاهد هستیم شبیه آخر الزمان است ... چیزی مشابه یکی از نبردهای بزرگ جنگ جهانی اول (Passchendaele ) که با فوتبال اسکاتلند نامانوس است. در پایان، بیاییم با خود صادق باشیم؛ این هواداران از یکدیگر متنفر هستند."
منشا این درگیری، مصرف بیش از حد الکل در روز بازی در ورزشگاه عنوان شده است که همین مساله باعث شد مجلس قانونگذاری اسکاتلند قانونی را تصویب کند که به موجب آن، فروش الکل در اماکن ورزشی اسکاتلند ممنوع شد. شاید یکی از عوامل ایجاد خشونت با این قانون از معادله حذف شده بود، اما حس تنفر بین هواداران دو تیم همچنان وجود داشته است، به طوریکه در سال های پس از این واقعه نیز درگیری هایی در جریان دیدار دو تیم بوجود آمده است.
یکی از مهمترین دلایل اهمیت دربی گلاسکو، سابقه درخشان و موفقیت های پرشمار این دو تیم در فوتبال اسکاتلند است. سلتیک تنها تیم اسکاتلندی محسوب می شود که موفق به کسب جام باشگاه های اروپا شده است، این تیم در سال 1967 موفق شد به این مقام نائل شود. در عرصه داخلی نیز این دو تیم معمولا عناوین و قهرمانی ها را بین خود تقسیم کرده اند.
در عرصه داخلی، رنجرز با کسب 54 عنوان قهرمانی در لیگ، بالاتر از هر تیم دیگری در کشور اسکاتلند قرار می گیرد. سلتیک نیز با 48 عنوان قهرمانی، نزدیک ترین تعقیب کننده همشهری خود محسوب می شود. در دیدارهای رو در رو نیز رنجرز وضعیت بهتری دارد؛ در مجموع 410 رویارویی دو تیم تا این تاریخ، 159 پیروزی به نام رنجرز ثبت شده است 152 بار نیز سلتیک پیروز دربی بوده است. در این بین، 99 دیدار نیز با نتیجه تساوی به پایان رسیده است.
The Old Firm یا دربی گلاسکو شاید از نظر مهره و ستاره، توان برابری با مسابقاتی همچون ال کلاسیکو یا دربی های شهر های منچستر و میلان را نداشته باشد، اما از نقطه نظر حساسیت و تنش، یکی از برترین تقابل های همشهریان در فوتبال جهان محسوب می شود. واقعیت این است که پس از ورشکستگی و سقوط رنجرز به دسته های پایین تر فوتبال کشور، شهر گلاسکو، بدون مهمترین واقعه ورزشی و فوتبالی خود انگار چیزی کم داشت، و فوتبال اسکاتلند نیز بدون جذاب ترین رویداد خود، گویی از درجه اعتبار ساقط شده بود. دربی گلاسکو، ضربان قلب فوتبال اسکاتلند است و بازگشت رنجرز به لیگ برتر، بهترین خبر ممکن برای فوتبالدوستان این کشور بوده است؛ دو تیم می توانند با رویارویی های جذاب و هیجان انگیز خود، در کتاب غنی و تاریخی فوتبال اسکاتلند فصلی جدید رقم بزنند.
فراتر از فوتبال، این دیدار به عنوان یک خصومت فرقه ای نیز قلمداد می شود. این تقابل همیشه به عنوان فرصتی برای اعلام انزجار و ناسازگاری هواداران نیز بوده است، تقابلی بین دو گروه مستقل در شهر گلاسکو.
دربی گلاسکو یک دیدار معمولی فوتبالی نیست. بلکه یک مکتب فکری و اجتماعی و نمونه ای واقعی از درهم آمیختگی فوتبال، سیاست و هویت های اجتماعی است. این تداخل فوتبالی نشان دهنده دو موضوع است: تابلویی که فوتبال اسکاتلند را در خود منعکس می کند و تعبیر و تصویری از تنش های اجتماعی در کشور اسکاتلند. اگرچه هر دو باشگاه در قبال فرقه گرایی و خشونت، موضع گیری های سرسختی دارند، دربی گلاسکو بدون وجود چنین تنش هایی تقریبا غیر قابل تصور می نماید. تا وقتی که سلتیک و رنجرز برگزار کننده دربی هستند، فرصت برای ابراز چنین فرقه گرایی ها و خشونت هایی در فوتبال اسکاتلند مهیا خواهد بود.
به قلم مت گالت برای سایت TheseFootballTimes
