پایان یک افسانه: پلنگ سیاه نیز بهشتی شد

شهروز حدادیان 01/05/2014 - 23:29 مشاهده پروفایل

2,170 مشاهده / 2 دیدگاه

طرفداری – خبری غم انگیز و ناراحت کننده: اوزه بیو پلنگ سیاه فوتبال در سن 71 سالگی به دلیل ایست قلبی درگذشت. به همین دلیل تصمیم گرفتیم یک بیوگرافی کوتاه از یکی از بهترین بازیکنان تاریخ فوتبال تهیه کنیم:

تولد یک اسطوره

اوزه بیو داسیلوا فریرا در روز 25 ژانویه 1942 در لورنکو مارکس موزامبیک به دنیا آمد. اگر چه در موزامبیک به دنیا آمد و پدری آنگولایی داشت (همچون ماتاتئو و ماریو کولونا)، اما تنها برای تیم ملی پرتغال به میدان رفت، زیرا هر دو کشور مستعمره پرتغال بودند. پدرش آنتونیو داسیلوا فریرا یک کارگز سفیدپوست بود که در راه آهن در آنگولا کار می کرد. مادرش الیزا آنیسابنی یک زن سیاه و سفید موزامبیکی بود. او چهارمین فرزند الیزا بود. در یک جامعه بسیار فقیر رشد کرد و با پای برهنه و با توپ های ابداعی به فوتبال بازی کردن پرداخت. زمانیکه هشت ساله بود، پدر او به دلیل بیماری کزاز فوت کرد و مادرش سرپرستی و مراقبت کامل او را بر عهده گرفت.

اوزه بیو در 19 سالگی (1961)

سال های شکوفایی

او فوتبالش را در تیم آماتور Os Brasileiros (برزیلی ها) آغاز کرد. این تیم به افتخار برزیل بزرگ دهه 50 توسط او و دوستانش شکل گرفته بود. توپ بازی آن ها از جوراب و روزنامه ها ساخته شده بود. او سعی کرد به همراه دوستانش به تیم Grupo Desportivo de Lourenço de Marques که تیم تغذیه کننده بنفیکا لیسبون بود بپیوندد (تیمی که ماریو کولونا قبل از پیوستنش به بنفیکا در آن عضویت داشت)، اما پیشنهادش رد شد و او فرصتی برای اثبات شایستگی خود پیدا نکرد.

پس از آن وی تلاش کرد تا شایستگی خود را در تیم Sporting Clube de Lourenço Marques به اثبات رساند و درخواست او پذیرفته شد. اوزه بیو تاکید کرده است که زمانی که 15 ساله بوده است توسط دروازه بان سابق یوونتوس کشف شده است: "زمانی که 15 ساله بودم، یوونتوس ایتالیا، قصد داشت من را به خدمت گیرد، زیرا یکی از استعدادیاب های آن ها که دروازه بان معروف ایتالیایی بود عملکرد من را دید و به آن ها گفت که پسری با چنین پتانسیلی وجود دارد، که این شانس بزرگی برای من بود آن هم در زمانی که بازیکن شناخته شده ای نبودم. یوونتوس پیشنهاد داد، اما مادر من هیچ گاه نخواست هیچ چیزی را از هیچ کس گوش کند."

اوزه بیو دو فصل در تیم جوانان باشگاه اسپورتینگ کلوب بازی کرد و پس از عملکرد خوبش به تیم بزرگسالان باشگاه راه یافت و به همراه این تیم در سال 1960 فاتح مسابقات قهرمانی استانی موزامبیک و قهرمانی منطقه Lourenço Marques شد.

درخشش با بنفیکا لیسبون

او در اواخر نوجوانی اش به لیسبون حرکت کرد و در 18 سالگی با 350 هزار (معادل 136000 یورو در سال 2009) به بنفیکا لیسبون پیوست. بنفیکا موفق شد اوزه بیو را با تلاش خوزه کارلوس بائر (ملی پوش سابق برزیلی) که بازی های او را در تیم لورنسو مارکس در سال 1960 دیده بود، جذب نماید. اوزه بیو توانایی پیمودن 100 متر را در 11 ثانیه داشت و از سرعت بالایی برخوردار بود. بائر اولین بار اوزه بیو را به باشگاه سابقش سائوپائولو پیشنهاد داده بود، اما آن ها این پیشنهاد را رد کرده بودند. بائر سپس برای انتقال اوزه بیو به بنفیکا با مربی سابق خود در سائوپائولو، بلا گاتمن، که مربی آن زمان بنفیکا بود صحبت کرد.

پیوستن اوزه بیو از تیم لورنسو مارکس به بنفیکا حاشیه ساز نیز شد. این باشگاه از باشگاه های تابع اسپورتینگ لیسبون که دشمنی دیرینه ای با بنفیکا داشت می باشد و اختلافاتی بین دو باشگاه در مورد قانونی بودن این انتقال به وجود آمد. به گفته اوزه بیو: "من در موزامبیک در باشگاه تغذیه کننده اسپورتینگ بازی می کردم. بنفیکا می خواست با امضای قراردادی به من پول پرداخت کند، در حالی که اسپورتینگ تنها قصد داشت به عنوان یک بازیکن حرفه ای تجربه ام زیاد شود. بنفیکا رفت و با مادرم و برادرم صحبت کرد و پیشنهاد 1000 یورویی برای سه سال ارائه کردند. برادر من تقاضای دو برابر مبلغ مذکور را کرد و بنفیکا پرداخت نمود. آن ها قرارداد را با مادر من امضا کردند و پول را نیز به او پرداخت نمودند."

در تاریخ 17 دسامبر 1960 اوزه بیو به لیسبون رفت و از ترس ربوده شدن توسط رقبای ورزشی، باشگاه بنفیکا او را به لاگوس فرستاد. حتی از اسم رمز Ruth Malosso برای او استفاده می شد. او 12 روز در لاگوس باقی ماند، تا کمی سر و صداها خوابید. او در اوایل مجبور بود در هتل زندگی کند و مسئولین بنفیکا دخترهای زیادی را برای او فراهم کردند، به همین دلیل اوزه بیو قصد داشت پرتغال را ترک کند، اما مادرش او را راضی به ماندن کرد.

بنفیکا سرانجام او را در می سال 1961 به خدمت گرفت و اوزه بیو در تاریخ 23 می 1961 سرانجام اولین بازیش را برای بنفیکا در مقابل آتلتیکو کلوب پرتغال در یک دیدار دوستانه انجام داد که وی در پیروزی 4-2 تیمش هت تریک کرد. اولین بازی رسمی اوزه بیو در تاریخ 1 ژوئن 1961 در مقابل ویتوریا ستوبال در دیدار برگشت دور سوم جام حذفی پرتغال در فصل 61-1960 بود. این دیدار به این علت که یک روز پس از فینال جام باشگاه های اروپا بین بنفیکا و بارسلونا برگزار شد، صدای مسئولین بنفیکا را در آورد، اما فدراسیون فوتبال پرتغال اعلام کرد که این دیدار به تعویق نمی افتد. بنفیکا با تیم ذخیره ها به میدان رفت و با نتیجه 4-1 شکست خورد. اوزه بیو تنها گل تیمش را به ثمر رساند و یک پنالتی نیز از دست داد (اولین و یکی از 5 پنالتی که وی در دوران فوتبالش از دست داد.)، این نتیجه منجر به حذف بنفیکا با نتیجه 5-4 در مجموع دو دیدار شد. در 10 ژوئن سال 1961، اوزه بیو برای اولین بار در مسابقات لیگ پرتغال بازی کرد و در آخرین بازی لیگ موفق شد یک گل در پیروزی 4-0 مقابل بلننزه به ثمر رساند.

در تاریخ 15 ژوئن 1961، در فینال تورنمنت پاریس، بنفیکا به مصاف سانتوس برزیل با ستاره اش پله رفت و در آغاز نیمه دوم بلا گاتمن تصمیم گرفت اوزه بیو را جانشین سانتانا نماید تا بلکه نتیجه 4-0 را جبران نمایند. سانتوس موفق شد گل پنجم خود را نیز به ثمر رساند، اما اوزه بیو با درخشش خود طی دقایق 63 تا 80 موفق شد هت تریک نماید و یک پنالتی به دست آورد که ضربه پنالتی توسط خوزه آگوستو از دست رفت. بازی با نتیجه 6-3 به سود سانتوس خاتمه یافت، اما تصویر اوزه بیو بر روی جلد مجله ورزشی مشهور اکیپ فرانسه رفت.

اوزه بیو و گلزنی در فینال جام باشگاه های اروپا 1963

از فصل 62-1961 بود که اوزه بیو خود را فوتبالدوستان جهان شناساند و با به ثمر رساندن 12 گل در 17 دیدار کار خود را به پایان رساند. اگرچه بنفیکا سوم شد، اما در فینال جام حذفی پرتغال موفق شد با دو گل اوزه بیو از سد ویتوریا ستوبال عبور نماید و قهرمان شود. در همین فصل وی موفق شد به همراه بنفیکا قهرمان جام باشگاه های اروپا شود و در دیدار فینال و پیروزی 5-3 مقابل رئال مادرید دو گل به ثمر رساند. با توجه به فرم بسیار خوبش در اولین فصل کاملش به عنوان فوتبالیست حرفه ای دومین بازیکن برتر سال اروپا لقب گرفت.

اوزه بیو (1966)

اوزه بیو به همراه بنفیکا لیسبون سه بار دیگر راهی فینال جام باشگاه های اروپا در سال های 1963، 1965 و 1968 شد، اما موفق به کسب عنوان قهرمانی نگردید. در فینال سال 1968، بنفیکا در حالی که با نتیجه 1-1 در مقابل منچستریونایتد متوقف شده بود، اوزه بیو در دقایق پایانی در آستانه فروپاشی دروازه یونایتد قرار داشت، اما مهار فوق العاده الکس استپنی موجب شد کار به وقت های تلف شده برسد و سرانجام منچستریونایتد با نتیجه 4-1 پیروز گردد.

اوزه بیو قبل از فینال جام باشگاه های اروپا 1968

در مجموع، اوزه بیو به همراه بنفیکا موفق به کسب عناوین فردی و تیمی زیادی شد. او در سال 1965 بهترین بازیکن سال اروپا شد و در سال های 1962 و 1966 دومین بازیکن برتر شد. در سال 1968 اولین برنده کفش طلا (گلزن برتر اروپا) لقب گرفت، شاهکاری که 5 سال بعد تکرار شد. او هفت بار طی سال های 1964، 1965، 1966، 1967، 1968، 1970 و 1973 آقای گل لیگ پرتغال شد و 11 بار به همراه این تیم فاتح لیگ پرتغال شد. قهرمانی در 5 جام حذفی پرتغال نیز از جمله افتخارات دیگر وی می باشد. او در 614 حضور در ترکیب بنفیکا موفق به زدن 638 گل شد که شامل 313 بازی لیگ و 319 گل، 60 بازی در جام حذفی و 97 گل، 76 بازی اروپایی و 57 گل (65 بازی در جام باشگاه های اروپا، 7 بازی در جام برندگان جام اروپا و 4 بازی در جام یوفا) می باشد. او 9 بار در تیم منتخب جهان و اروپا به میدان رفت (5 بازی در تیم منتخب اروپا و 4 بازی در تیم منتخب جهان) و 8 گل به ثمر رساند.

اوزه بیو (1968)

اوزه بیو برای آخرین بار در تاریخ 18 ژوئن 1975 پیراهن بنفیکا را بر تن کرد و در مقابل تیم منتخب آفریقا در کازابلانکا به میدان رفت. آلفردو دی استفانو یک بار گفت: "به نظر من، اوزه بیو بهترین بازیکن تمام دوران هاست."

جشن تولد 30 سالگی اوزه بیو (1972)

در آستانه بازنشستگی

در فصول 77-1976 و 78-1977، اوزه بیو در دو تیم بیرامار (فصل اول) و یونیائو ده تومار (فصل دوم) به صورت جزئی بازی کرد. همچنین او در سه فصل در لیگ فوتبال آمریکای شمالی (NASL) در سه تیم مختلف بازی کرد. بوستون مینوتمن (1975)، تورونتو متروز کرواتیا (1976) و لاس وگاس کوییک سیلورز (1977) سه تیم او بودند و موفقترین فصلش را در سال 1976 به همراه تورونتو سپری کرد و در راه قهرمانی در NASL گل پیروزی تیمش را به ثمر رساند. در همان سال او 10 بازی برای تیم مونتری در لیگ مکزیک انجام داد. در سال 1977 او به تیم لاس وگاس پیوست و این قرارداد پایانی بسیار ناامیدکننده برای زندگی حرفه ای اوزه بیو بود. او دچار مصدومیت های فراوانی شد و در این فصل تنها دو گل به ثمر رساند. اوزه بیو می خواست به فوتبال حرفه ای خود ادامه دهد و در تیم نیوجرسی آمریکانز در لیگ پایینتر آمریکا (ASL) به میدان رفت. او در پایان فصل برای همیشه بازنشسته شد. او همچنین 5 بازی در فوتبال داخل سالن برای تیم بوفالو استالیونز در فصل 80-1979 به میدان رفت.

اوزه بیو در تیم تورونتو متروز کرواتیا (1976)

در اکتبر 1963 او برای شرکت در تیم فیفا در سالگرد تاسیس فدراسیون فوتبال در ورزشگاه ومبلی انتخاب شد.

او در سال 1979 بازنشسته شد و به عنوان بخشی از کمیته فنی فدراسیون فوتبال پرتغال انتخاب شد.

اوزه بیو و همسر و فرزندش (1970)

تیم ملی

اوزه بیو بهترین گلزن تاریخ تیم ملی پرتغال با زدن 41 گل در 64 بازی بود، تا زمانی که در 12 اکتبر 2005، پدرو پائولتا با گلزنی در برابر لتونی رکورد او را شکست. همچنین اوزه بیو از سال 1972 رکورددار بازی در تیم ملی پرتغال بود، تا زمانی که در تاریخ 2 ژوئن 1984 تامانینی ننه با رکورد او در یک دیدار دوستانه مقابل یوگوسلاوی برابری کرد و در تاریخ 20 ژوئن 1984 و در جریان جام ملت های اروپا در دیدار مقابل رومانی رکورد او را شکست.

اوزه بیو اولین بازی خود را برای تیم ملی پرتغال در تاریخ 8 اکتبر 1961 در باخت 4-2 مقابل لوکزامبورگ انجام داد و اولین گل ملی اش را نیز در همین مسابقه به ثمر رساند.

جام جهانی 1966: تورنمنتی برای اوزه بیو

پس از این که پرتغال مجوز حضور در جام جهانی 1966 را کسب کرد، آن ها در گروه 3 در کنار برزیل، بلغارستان و مجارستان قرار گرفتند. پس از عملکرد متوسط در برابر مجارستان در بازی اول، اوزه بیو در مقابل بلغارستان یک گل به ثمر رساند. با دو برد در مقابل مجارستان و بلغارستان، پرتغال در صدر جدول این گروه قرار گرفت و در آخرین دیدار به مصاف برزیل رفت. برزیل به همراه پله که صدمه دیده بود در مقابل پرتغال 3-1 شکست خورد و در عین ناباوری مدافع عنوان قهرمانی مسابقات در همان مرحله گروهی از دور مسابقات حذف شد. اوزه بیو در این دیدار دو گل از جمله یک گل والی زیبا از زاویه بسته به ثمر رساند.

اوزه بیو در جریان جام جهانی 1966

در مرحله یک چهارم نهایی، پرتغال به مصاف کره شمالی رفت که موفق به حذف ایتالیا شده بود. پس از 25 دقیقه از شروع بازی، کره شمالی در عین ناباوری با نتیجه 3-0 پیش افتاد. اما اوزه بیو 4 گل متوالی، 2 گل پیش از پایان نیمه اول و دو گل در 15 دقیقه ابتدایی نیمه دوم، به ثمر رساند. آخرین گل اوزه بیو از روی نقطه پنالتی به ثمر رسید، زمانی که او از بین دو بازیکن کره شمالی عبور کرد با تکل آن ها در محوطه جریمه متوقف شد و وی پنالتی را خود به گل تبدیل کرد تا پرتغال در پایان 5-3 پیروز شود.

اوزه بیو در جریان دیدار مقابل کره شمالی

در بازی نیمه نهایی پرتغال به مصاف میزبان رفت. محل بازی در ابتدا آنفیلد بود، اما عملکرد فوق العاده پرتغال موجب شد مسئولین انگلیس از ترس محل بازی را به ویمبلی تغییر دهند. پرتغال در آخرین لحظه مجبور شد با قطار از لیورپول به لندن سفر کند. در طول بازی اوزه بیو توسط نابی استایلز مهار شده بود، اما در پایان خود اوزه بیو تنها گل تیمش را از روی نقطه پنالتی به ثمر رساند و در دقیقه 82 به 7 کلین شیت متوالی انگلستان و 708 دقیقه بدون گل خورده پایان داد. پس از گلزنی، اوزه بیو توپ را از گوردون بنکس گرفت و به او ادای احترام کرد. این دیدار با دو گل سر بابی چارلتون با نتیجه 2-1 به سود انگلستان خاتمه یافت و بیرون رفتن آرام اوزه بیو از زمین پس از پایان بازی به همراه جاری شدن اشک که با دلداری بازیکنان دو تیم همراه بود، از صحنه های ماندگار و معروف می باشد. این بازی در پرتغال به Jogo das Lágrimas (بازی اشک) معروف شد.

اوزه بیو در اولدترافورد قبل از دیدار مقابل انگلستان

در دیدار رده بندی، پرتغال به مصاف اتحاد جماهیر شوروی رفت. اوزه بیو در این دیدار نیز از روی نقطه پنالتی دروازه شوروی را باز کرد. اگر چه لو یاشین جهت توپ را درست حدس زد اما در مهار توپ ناکام ماند. پس از این گل نیز اوزه بیو به سمت لو یاشین رفت و به دوستش ادای احترام کرد. پرتغال بازی را 2-1 برد تا با کسب عنوان سومی، بهترین مقامش را در تاریخ جام جهانی کسب نماید.

اوزه بیو و لو یاشین در دیدار شوروی و پرتغال

اوزه بیو با به ثمر رساندن 9 گل ضمن آقا گلی این مسابقات، کفش طلای مسابقات را از آن خود کرد. اوزه بیو 4 گل خود را از روی نقطه پنالتی به ثمر رساند و رکورددار بیشترین گل زده از روی نقطه پنالتی در جریان بازی، در مسابقات جام جهانی می باشد. چهار گل اوزه بیو در مقابل کره شمالی موجب شد، اوزه بوی به تیم ملی پرتغال کمک کند بهترین بازگشت به تاریخ خود را جشن بگیرد و او را به پنجمین بازیکنی تبدیل کرد که در یک دیدار جام جهانی 4 گل به ثمر می رساند، رکوردی که در جام جهانی 1994 توسط اولگ سالنکو مهاجم تیم ملی روسیه با 5 گل در یک بازی شکسته شد. انگلیسی ها تحت تاثیر عملکرد عالی اوزه بیو، او را به فهرست اشخاصی که مجسمه شان را در موزه مادام توسو قرار دارند، اضافه کرد.

اوزه بیو تنها در دیدار ابتدایی در مقابل مجارستان موفق نشد گلزنی کند و این بدین معنی است که وی در 5 دیدار متوالی موفق به گلزنی شده است. اوزه بیو سومین بازیکن برتر جام و دومین بازیکن برتر سال 1966 اروپا با یک امتیاز کمتر نسبت به بابی چارلتون لقب گرفت. اوزه بیو در این باره گفت: "یک روزنامه نگار پرتغالی رای اولش را به نام بابی چارلتون نوشت و نام من را در جایگاه دوم نوشت و چارلتون با 81 امتیاز اول شد و من با 80 امتیاز دوم شدم. اگر او رای اول خود را به من می داد، آن وقت ما با 81 امتیاز اول می شدم و بابی چارلتون با 80 امتیاز دوم می شد. او همیشه به من می گفت به این دلیل به بابی چارلتون رای داده است که فکر می کرده من با امتیازی بزرگ اول خواهم شد. اگر او به من رای داده بود من به اولین بازیکنی بدل می شدم که در دو سال متوالی موفق به کسب جایزه بهترین بازیکن سال اروپا می شدم." با صدور این بیانیه مشخص شد این خبرنگار پرتغالی به دلیل اینکه یک بار اوزه بیو از مصاحبه کردن با وی امتناع کرده است، تصمیم به چنین کاری گرفته است.

اوزه بیو دومین بازیکن برتر اروپا 1966 و دریافت جایزه اش از دستان دنیس لاو

اوزه بیو دیگر در جام جهانی به میدان نرفت، زیرا به همراه پرتغال موفق به کسب مجوز حضور در جام های جهانی 1970 و 1974 نشد. آخرین بازی او برای تیم ملی در جریان تساوی 2-2 مقابل بلغارستان در تاریخ 19 اکتبر 1973 در مقدماتی جام جهانی 1974 انجام شد. وی با وجود خداحافظی از فوتبال، همیشه حضوری قابت در بازی های تیم ملی پرتغال داشت.

اوزه بیو یک بار گفت: "هنگامی که برای اولین بار کل استادیوم نام من را به صورت یک صدا به زبان آوردند، صادقانه احساس سرگیجه کردم."

پایان یک افسانه

اوزه بیو در 745 بازی موفق به زدن 733 گل شد و از او به عنوان یکی از بزرگترین بازیکنان تاریخ فوتبال یاد می شود. وی ملقب به پلنگ سیاه، مروارید سیاه و O Rei (پادشاه) بود و سرعت، تکنیک، شوت های پای راست دقیق، مهارت در گلزنی و ضربات آزاد دیدنی از جمله تبحرهای منحصر به فرد او بود. او را بهترین بازیکن و نماد بنفیکا لیسبون و فوتبال پرتغال می دانند و اولین بازیکن کلاس جهانی آفریقا بود. می گویند قطر عضله چهار سر ران اوزه بیو بزرگتر از تمام فوتبالیست های تمامی ادوار بوده است (منبع معتبری در رابطه با این مسئله وجود ندارد)

از زمان بازنشستگی تا زمان مرگ، اوزه بیو سفیر فوتبال و یکی از چهره های شخیص ورزش بوده است. او اغلب به خاطر بازی های جوانمردانه اش شناخته می شود و حتی در مقابل مخالفانش فروتن بود. چندین بار فیفا، یوفا، فدراسیون فوتبال پرتغال و بنفیکا به افتخار او مراسمی برگزار کردند. آنتونیو سیموئز هم تیمی و دوست سابق اوزه بیو در بنفیکا در مصاحبه ای گفته بود: "با اوزه بیو ما می توانیم قهرمان اروپا شویم و بدون اوزه بیو ما تنها می توانیم قهرمان لیگ شویم."

اوزه بیو سرانجام در تاریخ 5 ژانویه 2014 تسلیم سرنوشت شد. او در ساعت 3:30 دقیقه به وقت گرینویچ به دلیل ایست قلبی در خانه خود درگذشت. جنازه او برای ادای احترام نهایی هواداران به ورزشگاه استادیو دا لوز بنفیکا خواهد رفت.

افتخارات تیمی:

اسپورتینگ لورنسو مارکس:

قهرمان مسابقات قهرمانی استانی موزامبیک: 1960

قهرمانی منطقه لورنسو مارکس: 1960

بنفیکا لیسبون:

قهرمان لیگ پرتغال: 1961، 1963، 1964، 1965، 1967، 1968، 1969، 1971، 1972، 1973، 1975

قهرمانی جام حذفی پرتغال: 1962، 1964، 1969، 1970، 1972

جام باشگاه های اروپا: 1962 (قهرمان)، 1963، 1965، 1968 (نایب قهرمان)

تورنتو متروز کرواتیا:

قهرمانی NASL: 1976

تیم ملی پرتغال:

سومی جام جهانی 1966