طرفداری- شاید در عکس ها دیده باشید یا در رسانه های مختلف شنیده باشید که فلان بازیکن سیگار می کشد که البته در کشور ما، قلیان نیز یک رقیب جدی برای سیگار در بین بازیکنان می باشد. گاهی اوقات هم اوضاع برای بازیکنان رو به وخامت گذاشته و آنها به سوی استفاده از سایر مواد دخانیاتی و مخدر می روند که به طور کلی علاوه بر محرومیت حقوقی طبق قوانین فیفا، به طور عرفی در کشورهای مختلف برخوردهای متفاوتی با چنین بازیکنانی خواهد شد. از این دست بازیکنان در فوتبال ایران همیشه بوده اند به ویژه از دهه شصت خورشیدی تا کنون و باید بگوییم که روند اعتیاد به مواد مخدر در جامعه فوتبال به ویژه نزد بازیکنان افزایش یافته و سیر صعودی را طی می کند.
پارادوکس بین افشاگری ها و آمارهای مواد ممنوعه؛ فوتبال پاک است یا نا پاک؟
در بهار 2016، دکتر مارک بونار فاش ساخت که حدود 150 نفر از ستاره های لیگ برتر انگلیس به ویژه از تیم های آرسنال، چلسی، لستر سیتی و بیرمنگام سیتی به کلینیک محل کار او مراجعه و در معاینات، وجود داروی نیروزای ممنوعه اریتروپوئتین (EPO) در بدن آنها دیده می شد. البته هر 4 باشگاه مراجعه به دکتر بونار را تکذیب کرده و کلینیک مربوطه نیز، وی را به علت نداشتن مجوز کار پزشکی در بریتانیا، اخراج کرد! حتی استن کالیمور بازیکن اسبق لیورپول و استون ویلا، از بازیکنان لیگ برتری خواست که برای اثبات سلامت خویش، تست دوپینگ بدهند. بنا به نوشته vice.com، تا ماه می 2015، در زندان های ویژه افراد بزرگسال در بریتانیا، 147 فوتبالیست سابق حضور دارند که 87 درصد آنها یعنی 128 نفر به دلیل ارتکاب جرائم مرتبط با مواد مخدر و داروهای ممنوعه دستگیر شده اند. سازمان حمایت از سلامت و رفاه فوتبالیست های حرفه ای بازنشسته (XPRO) آمارهایی را درباره بازیکنان سابق که اکنون در زندان به سر می برند، جمع آوری کرده که مطابق این آمار، بیش از 150 بازیکن سابق در سنین 18 تا 21 ساله، در بندهای زندان ویژه جوانان به سر می برند و اغلب جرائم آنها با مواد مخدر مرتبط است. جف اسکات رئیس این سازمان، مدافع اسبق تیم استوک سیتی بوده که می خواهد با بودجه 8 میلیون پوندی، بازیکنان جوان را از خطر به دام افتادن در تله اعتیاد و جرائم مرتبط با آن، نجات دهد.
از مصرف تا فروش مواد ممنوعه و مخدر در جامعه فوتبال!
در واقع علاوه بر بحث مصرف مواد مخدر در بین بازیکنان حرفه ای فوتبال، ادعای این منبع درباره تعداد بازیکنانی که در فروش یا قاچاق مواد مخدر دخیل بوده اند، بسیار شگفت انگیز است. اعتیاد به ترامادول، آمفتامین، مورفین، ماریجوانا و ... که معمولاً خط قرمزی برای بازیکنان فوتبال است و شاید کمتر بازیکنی را سراغ داشته باشیم که با این مواد درگیر بوده و بتواند به طور عادی به روند موفقیت های خود در فوتبال ادامه بدهد. پخش تصاویر مایکل فلپس نابغه شنا و دارنده 8 مدال طلای المپیک به علت مصرف ماریجوانا، خبر اعتیاد 20 ساله دیگو مارادونا نابغه تاریخ فوتبال به کوکائین، خبر دستگیری سباستیانو روسی دروازه بان اسبق میلان با محموله کوکائین در فرودگاه و مثبت شدن تست آندره آغاسی تنیسور آمریکایی در سال 1997 به علت مصرف ماده مخدر کریستال، رشید والاس بسکتبالیست آمریکایی (ماریجوانا) تنها چند نمونه مشهورتر از این ورزشکاران هستند. تاد مارینوویچ بازیکن فوتبال آمریکایی را باید کلکسیونی از مواد مخدر دانست زیرا آزمایش های مختلف نشان داده اند که او کوکائین، الکل، ماریجوانا، آمفتامین و LSD مصرف کرده است!
پنهان کاری درباره مواد مخدر و دوپینگ در فوتبال؛ چرا پنهان کاری؟
بنا به نوشته دیلی میل، بسیاری از بازیکنان فوتبال بر اساس آزمایش ادرار، به استفاده از مواد مخدر محکوم شده اند اما این مسئله به صورت مخفیانه مانده و هرگز عیان نشد. همچنین دیلی میل مدعی است که این پنهان کاری ها فقط به بازیکنانی متهم به مصرف مواد مخدر نبوده و حتی نمونه های زیادی از بازیکنان وجود دارند که مواد نیروزا مصرف کرده ولی کمیته ضد دوپینگ برای حفظ آبروی آنها، از علنی شدن این خبر جلوگیری به عمل آورده است. این نوع سیاست پنهان کارانه از سال 2010 به بعد اعمال می شود. این اطلاعات به قدری محرمانه بوده که حتی نیمی از باشگاه های لیگ برتر از مصرف مواد ممنوعه (اعم از نیروزا یا مخدر) در بین بازیکنان خود، ابراز بی اطلاعی کرده اند. (دیلی میل-سپتامبر 2012)
به عنوان مثال در پرونده گری اوکانور بازیکن اسکاتلندی بیرمنگام سیتی، چنین پنهان کاری دیده می شود. باشگاه اعلام کرد که اوکانور نیاز به عمل جراحی داشته در حالی که اوکانور به علت مصرف کوکائین، دچار محرومیت شده بود. بسیاری از مطبوعات، محرمانه نگهداشتن این اطلاعات را عدم شفافیت در رفتار باشگاه ها دانسته و این خط مشی را یک روش برای عدم صداقت با هواداران خودی می دانند.
آیا آزمایش های رندوم راهِ چاره است؟
در سال های گذشته از آزمایش های تصادفی مواد مخدر در بین بازیکنان شاغل در کشورهای مختلف گرفته می شود تا مانعی باشد برای استفاده بازیکنان از مواد مخدر یا مواد نیروزا. اینکه چنین سیاستی تا چه اندازه موفق بوده و به چه اهداف از پیش تعیین شده ای دست یازیده است، در این مقال نمی گنجد. البته بازیکنانی هم بوده اند که راه سوم را انتخاب کرده و از پذیرفتن آزمایش دوپینگ سر باز زده اند.
به هر حال در علم پزشکی، موادی مانند ماریجوانا، کوکائین، اکستازی، شاهدانه و متامفتامین به عنوان مواد مخدر تلقی شده اما THG، ناندرولون و دراستانولون به عنوان مواد نیروزا (دوپینگ) به منظور افزایش قوای جسمانی محسوب می شوند. اتحادیه فوتبال انگلیس، پس از تأسیس سازمان ضد دوپینگ بریتانیا (UKAD) در سال 2009، هر دو نوع آزمایش را برای بازیکنان شاغل در فوتبال این کشور در دستور کار قرار داده است. برای آزمایش مواد نیروزا، از بازیکنان به صورت تصادفی در پایان هر مسابقه، نمونه ادرار گرفته شده تا وجود یا عدم وجود مواد ممنوعه افزایش کاذب قوای جسمانی مورد بررسی قرار گیرد. آزمایش دوم برای بررسی نشانه های مواد مخدر در نمونه های بازیکنان است که به ویژه در باشگاه هایی که کمتر مورد توجه قرار دارند، با دقت مضاعفی پیاده می شود. به هر حال، تصمیم اتحادیه فوتبال انگلیس FAو سازمان ضد دوپینگ UKAD چنین بوده که جواب های مثبت آزمایش های نوع دوم، به دلیل رعایت برخی ملاحظات، علنی نگردد.
اتحادیه فوتبال انگلیس یکی از معضلات همیشگی پیرامون بازیکنان فوتبال را آینده آنها به ویژه پس از بازنشستگی می داند. به عنوان مثال، بسیاری از بازیکنان هستند که پس از اتمام قرارداد با باشگاه های خود، هیچ شغل جدیدی را پیش روی خود نمی بینند در حالی که باید وام های متعددی را بازپرداخت کنند. یکی از بازیکنان سابق لیگ برتر انگلیس که نامش فاش نشده، با نام مستعار «فوتبالیست گمنام» فاش ساخته که بسیاری از فوتبالیست های جوان که برخی از آنها درآمدی حدود 5000 پوند در هفته دارند، به سرعت وارد فاز جدیدی از زندگی شده و قاچاق مواد مخدر را سریع ترین و ساده ترین راه برای رسیدن به ثروت های هنگفت می دانند غافل از این که زندگی شخصی و ورزشی خود را به تباهی کشانده و هر پولی هم که از فوتبال به دست آورده اند، از دست خواهند داد. به اعتقاد بازیکن گمنام، این فوتبالیست های جوان، بهترین طعمه برای قاچاقچیان مواد مخدر بوده و با تکیه بر محبوبیت آنها نزد قشر جوان، از آنها به عنوان توزیع کننده مواد مخدر استفاده می کنند.
راهکارهایی برای نجات بازیکنان در معرض آسیب از منجلاب دوپینگ و مواد مخدر؛ آموزش مشاغل جدید
حتی بودجه 8 میلیون پوندی این اتحادیه برای بحث ترویج و آموزش فوتبال، به اغلب این بازیکنان تخصیص داده شد تا آنها را وارد یک شغل جدید نموده و مخارج زندگی خود را تأمین کنند. به عنوان مثال، ریچارد کل بازیکن اسبق تیم های بارنزلی، لینکولن و اسکانثورپ با اتکاء به همین بودجه، توانست خلبان هواپیما شود. الیوت اونوچی بازیکن آزمایشی تاتنهام به کمک اتحادیه، پزشک شد و کلایو مندونکا یکی از ستاره های اواخر دهه نود باشگاه چارلتون اتلتیک، اکنون کارگر استخراج نفت است. گوین پیکاک بازیکن اسبق چلسی که به همراه این تیم در جام حذفی انگلیس به مقام قهرمانی دست یافته بود، با کمک همین سرمایه گذاری اتحادیه بازیکنان فوتبال بریتانیا، تبدیل به یک روحانی (کشیش) شد.
نایجل ادکینز نیز با سپری کردن دوره های آموزشی فیزیوتراپی با کمک هزینه های اتحادیه فوتبال، توانست به تخصص های لازم در این زمینه دست یافته و در باشگاه ردینگ به عنوان فیزیوتراپیست مشغول به کار شود. موزس آشیکودی که در 15 سالگی برای اولین بار پیراهن میلوال را پوشید و به عنوان یک پدیده نوجوان در فوتبال انگلیس مطرح شد، پس از چاقو زدن به یکی از هم تیمی هایش، وارد مرحله سیاهی از زندگی شخصی و حرفه ای خود گردید. علی رغم حضور در وستهم، واتفورد و رنجرز، این اشتباه باعث محو آشیکودی از سطح اول فوتبال انگلیس و روی آوردن به اعتیاد به الکل گردید که همین مسئله نیز موجب اخراج او از چند تیم و در نهایت بدتر شدن اوضاعش شد. البته آشیکودی توانست به لطف حمایت های اتحادیه فوتبال، از چنگال این مشکلات رهایی یابد. بازیکنی که می توانست در باشگاه های مطرح بازی کند، پس از این حوادث، به تیم های غیر حرفه ای پیوست و با 17 بازی ملی برای تیم های پایه ای انگلیس، مجبور به پوشیدن پیراهن تیم ملی آنتیگوا و باربودا شد! او در 25 باشگاه متفاوت بازی کرده است. به قول کینسلا یکی از بازیکنان انگلیسی قربانی مواد ممنوعه، باید به بازیکنانی که به 32 سالگی می رسند، به تدریج آموزش داد تا پس از رسیدن به سن بازنشستگی از فوتبال و قطع شدن ناگهانی درآمد، اسیر مسیرهای کج نشده و آموزش های لازم را ببینند.
آمارهای گل و بلبل درباره دوپینگ!
سر کریگ ریدی رئیس آژانس مبارزه با دوپینگ موسوم به WADA در جلسه سالیانه این نهاد بین المللی در بهار 2016 در لوزان سوئیس از رسانه ها و حامیان مالی درخواست کرد که با افزایش کمک های مالی خود، به توسعه و گسترش ورزش پاک و زدودن دوپینگ و مواد ممنوعه برای ورزشکاران حرفه ای کمک کنند. بودجه سالانه WADA حدود 26 میلیون دلار است در حالی که شبکه تلویزیونی اسکای اسپورت برای پوشش زنده فقط دو بازی در فصل آینده لیگ برتر انگلیس، به همین اندازه هزینه خواهد کرد! باید توجه کنیم که WADA وظیفه کنترل و مبارزه علیه دوپینگ یا مواد مخدر را در کلیه رشته های ورزشی و در سرتاسر دنیا بر عهده دارد و می توان به ضرس قاطع گفت که چنین بودجه ای برای این نهاد بین المللی، به اندازه پول چایی (قهوه) هم نمی شود!
در جدیدترین گزارش WADA، 674 آزمایش آنابولیک استروئید از سال 2014 به بعد از ورزشکاران گرفته شده که تنها 3 مورد آن، مثبت بوده است. همچنین آزمایش های مربوط به هورمون رشد جسمانی، تزریق و انتقال خون و EPO نیز بیانگر کاهشی در حد صفر برای جواب مثبت نمونه های مأخوذه می باشد. مطابق آمار ESA، در سال 2014، تعداد آزمایش های ادرار بازیکنان فوتبال 2539 مورد بوده ولی تعداد آزمایش های خون فقط 493 مورد. در کشورهایی همچون برزیل، ترکیه، هلند، پرتغال، ژاپن، سوئیس، هلند، روسیه، یونان، سوئد، مکزیک، چین و کنفدراسیون های فوتبال آسیا، آمریکای لاتین و آفریقا حتی یک مورد انجام آزمایش خون برای کنترل دوپینگ طی دو سال اخیر نداشته ایم. همچنین از آمار AAF می توان به این نتیجه رسید که هیچ بازیکنی در فوتبال، دوپینگ خونی نکرده یا این که حداقل نهادهای ذیربط تاکنون قادر به یافتن چنین مواردی نبوده اند. جان کلام این که حدود 65000 فوتبالیست حرفه ای در دنیا وجود دارند و قاعدتاً واجد شرایط برای آزمایش دوپینگ یا مواد مخدر هستند. احتمال این که یک بازیکن از استروئید ممنوعه استفاده کرده و از او تست دوپینگ گرفته شود، فقط یک درصد است! البته می توان نیمه پُر لیوان را دید و از افزایش 50 درصدی تعداد آزمایش های دوپینگ در کلیه رشته های ورزشی بین سال های 2005 تا 2012 خوشحال بود. (کلیه آمارها از سایت گل)
یکی دیگر از معضلات این است که هنوز دوپینگ به اندازه مواد مخدر در سراسر دنیا قبح ندارد. یکی دیگر از معضلات اجتماعی پیرامون بازیکنان فوتبال بازنشسته در بریتانیا، روی آوردن برخی از بازیکنان به قمار و بر باد دادن اموال و دارایی هایشان است که پیتر شیلتون و پل مرسون تنها نمونه های اندکی از این نوع بازیکنان می باشند.
به هر حال، همه بازیکنان جوان در فوتبال به آرزوهای خود نمی رسند و شاید عده ای از آنها برای پیمودن یک شبه راهی صد ساله، دچار وسوسه شده و مرتکب چنین اعمالی شوند که می توان با آموزش و هدایت آنها به سوی شغل دیگری که به آن علاقه دارند، حتی مشاغل غیر مرتبط با فوتبال، چنین بازیکنان جوانی را از چنگال تباهی رهانید. موارد فوق الذکر، تنها نمونه هایی از پرونده های فاش شده در انگلیس و برخی از کشورهای اروپایی می باشد در حالی که این پرونده ها بسیار بیشتر از این هستند و در قسمت های بعدی این مقاله، به طور موردی به سراغ این پرونده ها خواهیم رفت.
در ضمن، این معضلات فقط به کشورهای نامبرده مربوط نیست و در سایر نقاط دنیا از جمله کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود. امیدواریم که نمونه های مذکور و راهکارهایی که برای مبارزه با این معضل ذکر گردید، الگوی مناسبی برای پیشگیری و یا علاج این مشکلات باشد تا بتوان بازیکنان جوان و یا بازنشسته را از گرفتار شدن در دام این نوع ناهنجاری ها نجات داد چرا که استفاده از مواد نیروزا، مخدر و یا هر نوع ماده ممنوعه، علاوه بر آسیب رسانی به ساختار جسمانی و روحی یک بازیکن، وجهه اجتماعی او را نزد جامعه خراب کرده و باعث سوزانده شدن استعدادها می گردد و همان طور که دیدیم، از بزرگ ترین بازیکنان همچون مارادونا تا گمنام ترین بازیکنان شاغل در آکادمی باشگاه ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
(در قسمت بعدی به طور موردی، سراغ فوتبالیست هایی می رویم که از مواد ممنوعه استفاده کرده اند)
ادامه دارد ...
