درمقاله قبلی درباره چالش‌های مربی‌گری در تیم‌های فوتبال چندفرهنگی صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم درباره ضوابط اعلام توقف برای بازبینی توسط وی‌اِی‌آر (VAR)صحبت کنیم.
فناوری کمک‌داور ویدیویی یا همان وی‌اِی‌آر (VAR) یکی از مهم‌ترین تحولات داوری در فوتبال مدرن است. این فناوری، با هدف کاهش خطاهای تأثیرگذار و بالا بردن دقت تصمیم‌گیری داوران، وارد فوتبال شده است. اما استفاده از وی‌اِی‌آر تابع ضوابط و قواعدی مشخص است تا نظم مسابقه حفظ شود و عدالت ورزشی رعایت گردد. در این مقاله به بررسی دقیق و اصولی ضوابط اعلام توقف بازی برای بازبینی توسط VAR می‌پردازیم.
تصمیمات قابل بازبینی توسط VAR
وی‌اِی‌آر فقط در چهار نوع خاص از تصمیمات یا حوادث بازی وارد عمل می‌شود و این چهار دسته، به عنوان مواردی شناخته می‌شوند که می‌توانند نتیجه بازی را تغییر دهند. این تصمیمات تنها در صورتی بازبینی می‌شوند که یک «اشتباه واضح و آشکار» یا «حادثه‌ای جدی که از دید داور پنهان مانده» اتفاق افتاده باشد:
1- گل بودن یا نبودن توپ
بازبینی در این بخش شامل بررسی خطاهای تیم مهاجم (مانند هند، خطا یا آفساید) پیش از به ثمر رسیدن گل است. همچنین بررسی خروج توپ از زمین پیش از گل و رفتار دروازه‌بان یا بازیکنان در لحظه زدن پنالتی نیز در این دسته قرار می‌گیرد.
2- اعلام یا عدم اعلام ضربه پنالتی
مواردی مانند خطا، هند یا آفساید در لحظه منجر به پنالتی، محل وقوع خطا (داخل یا بیرون محوطه)، یا عدم اعلام یک خطای واضح، می‌توانند با بازبینی وی‌اِی‌آر اصلاح شوند.
3- کارت قرمز مستقیم
بازبینی کارت قرمز صرفاً در مورد اخراج مستقیم انجام می‌شود، نه کارت زرد یا اخطار دوم. خطاهای شدید، رفتار خشونت‌آمیز، بازی خطرناک جدی یا اقدامات تحریک‌آمیز از جمله موارد قابل بازبینی‌اند.
4- اشتباه در شناسایی بازیکن خاطی
اگر داور به اشتباه کارت قرمز یا زرد را به بازیکنی غیر از فرد خاطی بدهد، VAR می‌تواند مداخله کرده و هویت صحیح بازیکن متخلف را اعلام کند.
فرآیند بررسی در اتاق عملیات وی‌اِی‌آر (VOR)
تمامی بررسی‌های VAR در یک فضای اختصاصی به نام اتاق عملیات ویدیویی (VOR) انجام می‌شود. در این اتاق، کمک‌داوران ویدیویی (AVAR) و اپراتورهای پخش مجدد (RO) با استفاده از چندین زاویه دوربین و ارتباط مستقیم با داور، وظیفه تحلیل دقیق صحنه‌ها را برعهده دارند.
مهم‌ترین نکات در این بخش شامل موارد زیر است:
فقط افراد مجاز اجازه حضور یا ارتباط با عوامل VAR را دارند.
ارتباط یک‌طرفه از سمت VAR به داور صورت می‌گیرد (برای کاهش حواس‌پرتی داور).
اگر بازبینی در حال انجام باشد، داور با بلند کردن دست و لمس گوشی، توقف بازی را اعلام می‌کند.
رویه‌های استفاده از VAR
تصمیم‌گیری اولیه داور
حتی در حضور سیستم VAR، داور باید تصمیمات خود را به گونه‌ای اتخاذ کند که گویی VAR وجود ندارد. این بدان معناست که بی‌تصمیمی مجاز نیست و داور باید در هر صحنه یک تصمیم اولیه اتخاذ کند؛ چرا که اگر نقص فنی در سیستم رخ دهد، تنها تصمیم داور ملاک عمل خواهد بود.
بررسی صحنه‌ها توسط VAR
بررسی اولیه توسط VAR به صورت پنهانی و بدون توقف بازی انجام می‌شود. اگر بررسی نشان دهد که اشتباهی واضح رخ داده یا حادثه‌ای جدی از دید داور پنهان مانده، VAR وارد عمل می‌شود. در این بررسی، از حرکت آهسته فقط برای صحنه‌های روشن و بدون نیاز به تفسیر داوری استفاده می‌شود، مانند:
محل تماس توپ و دست یا پا
خروج توپ از زمین
محل دقیق خطا
بازبینی صحنه توسط داور
در صورت توصیه VAR یا احساس شک از سوی خود داور، بازبینی رسمی با نشان دادن علامت «تلویزیون» آغاز می‌شود. بازبینی فقط در زمانی مجاز است که توپ در شرایط خنثی یا بازی متوقف باشد. در این حالت، داور با دیدن بازپخش از زوایای مختلف، تصمیم نهایی را اتخاذ می‌کند.
نتیجه‌گیری
VAR به عنوان ابزاری کمکی در فوتبال، نه تنها ضامن عدالت داوری است، بلکه حفظ سلامت بازی را نیز تضمین می‌کند. اما این ابزار تنها زمانی مؤثر خواهد بود که مطابق با قوانین مشخص استفاده شود. همان‌طور که دیدیم، فقط چهار نوع تصمیم خاص می‌توانند توسط VAR بررسی شوند و در تمام مراحل، داور میدان تصمیم‌گیرنده نهایی باقی می‌ماند. رعایت دقیق این ضوابط، ضامن کیفیت بالاتر مسابقات فوتبال در سطوح حرفه‌ای و بین‌المللی است.
