|
رفیق برای خواندن این مطلب به ۸ دقیقه وقت نیاز داری
تا حالا به این فک کردید که چجوری سلول مواد مورد نیازش رو از اطراف تولید میکنه؟ ۶ تا روش مختلف وجود داره که من فعلا فقط نام میبرم و جلوتر توضیحات بیشتری میدم.
۱- انتشار ساده
۲- انتشار تسهیل شده
۳- گذرندگی (اسمز)
۴- انتقال فعال
۵- درون بری ( اندوسیتوز)
۶- برون رانی ( اگزوسیتوز)
خب بریم سر وقتشون تا ببینیم چجوریه.
انتشار ساده : اول از همه توضیح بدم که یه قانونی توی فیزیک هست که میگه همه مولکول ها و اتم ها کاملا ساکن نیستن و در جای خود می لغزند یا به اطراف می جنبند. این انرژی رو ما انرژی جنبشی می نامیم. سیالات همیشه از جای پر فشار به جای کم فشار میرن ( با صرف کردن انرژی جنبشی ) و همین باعث میشه که مولکول های مورد نیاز یا دفعی سلول در جهت شیب غلظت حرکت کنند و مواد به سلول وارد یا از اون خارج میشن. چون خود ماده به صورت خودکار و با استفاده از انرژی جنبشی از غشا عبور میکنه دیگه نیازی نیست که سلول انرژی ( مثلا ATP) استفاده کنه. نکته مهم اینه که فقط مولکول های کوچیک مثل کربن دی اکسید و آب میتونن از غشای اون عبور کنن چون از منافذ بین پروتئین ها عبور میکنن.
--------------------------------------------------------------------------------
انتشار تسهیل شده : توی این روش پروتئین ها مولکول هایی که تقریبا درشتند ( نه به اندازه پلیمر ها) از طریق تغییر شکل خودشون مواد رو در جهت شیب غلظت عبور میدن. توی این روش هم یاخته انرژی مصرف نمیکند و فقط تغییر شکل پروتئین باعث عبور مولکول میشود.
-----------------------------------------------------------------------------------------
گذرندگی (اسمز) : تصور کن یه پرده نازک وسط یه لوله U شکل داریم. از این پرده فقط آب رد میشه. ما توی سمت چپ ظرف ۱۵۰۰ مولکول آب + تعدادی مولکول شکر داریم و سمت راست هم ۲۰۰۰ مولکول آب داریم. فرایند اسمز تا زمانی ادامه دارد که تعداد مولکول های آب در دو طرف ظرف برابر شوند. ( هر دو طرف ۱۷۵۰ مولکول ) نکته مهم این هستش که مولکول شکر نمیتونه از اون پرده ( غشایی که تراوایی نسبی دارد) عبور کنه و اینکه همیشه مولکول های آب در جهت شیب غلظت آب حرکت نمیکنن از طرف مخالف هم تعدادی مولکول وارد میشن اما برآیند کار ۲۵۰ مولکول به سمت چپ است تا زمانی که تعداد مولکول های آب برابر شوند. در واقع می‌خوام عین جمله کتاب رو براتون بگم، انتشار آب از غشایی با تراوایی نسبی ( فقط آب از اون غشا رد شه) اسمز میگوییم.
اون فشاری که آب به غشا وارد میکنه فشار اسمزی میگن، همین فشار باعث میشه تعداد مولکول های آب بین دو طرف ظرف برابر بشن. هر چی اختلاف تعداد مولکول های دو طرف بیشتر باشن فشار اسمزی بیشتر هستش ( مثلا اگه یه طرف ۱۰۰۰ باشه طرف دیگه ۸۰۰۰، فشار اسمزی خیلی بیشتر از زمانیه که تعداد مولکول یه طرف ۵۰۰۰ و طرف دیگه ۴۰۰۰ هست.)
کتاب به یه چیز دیگه هم اشاره کرده، اینکه فشار اسمزی اطراف و درون یاخته نزدیک به هم هست و همین باعث میشه یاخته نترکه!!!!
---------------------------------------------------------------------------------------
انتقال فعال : یه زمان هایی نیاز هست که یه مولکول هایی که به تعداد زیادی درون سلول وجود دارن به تعدادشان افزوده بشه، یا برعکس یه مولکول انقدر مضر هست که حتی مقدار خیلی کمش هم باید از سلول خارج بشه. این انتقال که بر خلاف شیب غلظت هست انتقال فعال نام داره توی این نوع انتقال، پروتئین های یاخته با استفاده از انرژی مواد را انتقال می‌دهند. این انرژی می‌تونه ATP باشه ( می‌تونه!!!! نه لزوما هست)
---------------------------------------------------------------------------------------
درون بری و برون رانی : یاخته ها زمانی که می‌خوان یه ماده ای رو که بزرگ هست جذب یا دفع کنن از وزیکول ها استفاده میکنم. جنس ریزکیسه ها با غشای یاخته یکی هست هنگامی که ماده توسط دستگاه گلژی درون وزیکول بسته بندی شد به سمت غشا حرکت میکند و با فشار بر غشا ماده درون خود را به بیرون سلول تخلیه میکند و بدنه وزیکول خود، به غشا می‌پیوندد.
در فرآیند درون بری مواد با فشار بر غشا بخشی از آن را سوراخ کرده و به شکل وزیکول در می‌آورند و وارد سلول میشوند. در هر دو بخش درون بری و برون رانی از انرژی ATP استفاده میشه.
خوشحالم که وقت گذاشتید و خوندید.
|
