آذرباد : یکی از موبدان و دانشمندان ایرانی در
زمان اردشیر بابکان .
آذربــرزین: پـسر فـرامرز کـه بـا بـهمن پـسر
اسـفندیار جـنگید کـه یـکی از پهلوانان ایرانی
مـیباشد و آتشکده ای هم به همین نام وجود
دارد .
آذر کیوان : حکیمی و عالمی ایرانی از سرزمین
فارس که در قرن یازدهم هجری حیات داشته
است.
آرش کـمانگیر : پهلوان ایرانی در عهد منوچهر
شـاه کـه در تـیر انـدازی سـر آمـد زمـان خود
بــوده اســت کـه در جـنگ مـیان مـنوچهر و
افـراسیاب قـرار بر پرتاب کردن تیری میگذارند
تـا مـرز مـیان ایـران و توران را تعین کند آرش
از طـربستان تیری پرتاب کرد که در مرو فرود
آمـد و بـعد از آن جـانش را در راه ایـران زمین
فدا نمود .
آریــه : ســردار مــعروف و بـزرگ ایـرانی کـه
بـــه حــمایت از پــادشاهی کــورش صــغیر
برخواست .
آیین گشسب : سردار بزرگ ایران که در زمان
هرمز چهارم فرماندهی لشگر ایران را بر عهده
داشت.
ابــولولو : یـا هـمان فـیروز نـهاوندی . پـس از
یـورش تـازیان بـه ایـران به سرکردگی عمربن
خـطاب- فـیروزنهاوندی و تـعداد بـیشماری از
ایـرانیان بـه غـلامی اعـراب در آمـدند . فیروز
غـلام مـغیره بـن شـعبه شـد و با زیرکی و در
جـهت انـتقام خـون نـیاکانمان عمربن خطاب
خـلیفه دوم را بـا ضربه های کارد کشت و این
جـنایتکار تـازی را از صـحنه روزگـار محو کرد.
ابـومسلم خـراسانی : عـبدالرحمن بـن مـسلم
خـراسانی یـکی از دلـیران و آزادیخواهان ایران
کــه در سـال ۱۲۹ هـجری در مـرو و بـر ضـد
مـروان بـن حـمار خـلیفه امـوی قـیام نـمود و
در صـدد بـر آمـد کـه نهضتی ایرانی و بدور از
فرهنگ تازیان در ایران بر پا کند که به همین
دلیل نامش جاوید گشت .
آریوبرزن : سردار بزرگ ایران که با شهامتی در
خور ستایش و ماندگار لشگر ایران را تا آخرین
لـحظه در بـرابر ارتـش اسـکندر نگهداشت و
مـقاومت نـمود و جـان سپرد و حماسه ای در
تاریخ ایران از خود بر جا گذاشت .
اسـتاذسیس : سـردار دلیر ایران که در نواحی
هـرات و بـادغیس و سـیستان بـر ضد منصور
خـلیفه سـتمگر عباسی قیام کرد و عاقبت به
فـرمان مـنصور در بـغداد بـه دار آویـخته شد
و یـکی از سـمبلهای عـرب سـتیزی را در ایران
بــه جـای گـذاشت و درس وطـن پـرستی در
بـرابر یـورش بـیگانگان بـرای جـوانان به جای
گذاشت.
اشـــک : بـــنیانگذار ســلسله شــاهنشاهی
اشـکانیان کـه دسـت حـکومت سـلکوکیان یا
یـوناینان را کـه حـدود ۱۰۰ سـال بـر کـشور ما
تـسلط پـیدا کـرده بـودند و کشور ما را اشغال
نموده بودند کوتاه کرد و حکومتی برخواسته از
فرهنگ ایرانی بر پا کرد .
انوشیروان : ملقب به نوشیروان دادگر پادشاه
مـعروف سـاسانی که با بنیان گذاشتن قوانین
حـکومتی و دادگستری خود نامش را در تاریخ
ایران به ثبت رساند .
بــابک خــرمدین : ســردار دلــیر و پــیشوای
نـهضت خـرمدینیان یا سرخپوشان که بر ضد
حـکومت عـرب قـیام کـرد و ۲۲ سـال دسـت
یـورش گـران عـرب را از کـشور ما کوتاه کرد و
مـبدل بـه سمبلی از مقاومت ایرانیان در برابر
حـمله بـیگانگان بـه کـشور شد که در نهایت
وحـشیگری بـه دسـت مـعتصم تکه تکه شد
ولی نامش همیشه جاوید گشت .
برزمهر : پهلوان و دلیر مرد
ایران در زمان پادشاهی بهرام
گور.
بـــرزویه : طــبیب و انــدیشمند مــخصوص
انـوشیروان عـادل کـه کتاب کلیله و دمنه را از
هـند بـه ایـران آورد و بـه زبـان پهلوی ترجمه
کرد .
بلاش : یکی از پادشاهان اشکانی که به اشک
بـیست و دوم معروف بود و در سالهای ۵۱ تا
۷۷ میلادی پادشاهی ایران را بر عهده داشت
و خـدمتی بزرگ به ایران زمین نمود زیرا کتاب
ارزشـمند ایـرانیان ( اوستا ) که در زمان حمله
اسـکندر بـه ایـران از میان رفته بود با تلاش و
همت او دوباره گردآوری شد .
بـوذرجمهر: مـعروف تـرین و انـدیشمند ترین
وزیـر دربـار انوشیروان دادگر که گفتگوی های
خــرد ورزانـه او در تـاریخ ایـران ثـبت گـشته
است .
بـهرام چـوبین : سـردار دلیر ایران که در زمان
پــادشاهی هــرمز چــهارم ایــران را از حـمله
وحـشیانه تـرک ها نجات داد و با لشگر کشی
و حـمله به آنان ارتش آنان را شکست داد که
بـعدها در جـنگ بـا رومـیان شـکست خـورد.
پــیروزان : یــکی از سـرداران ایـرانی در زمـان
یـزدگرد سوم که در جنگهای ایرانیان با اعراب
رشادتهای از خود بر جای گذاشت .
تـنسر: پـیشوای بزرگ دینی (زرتشتی) ایرانیان
در زمــان پــادشاهی اردشــیر بـابکان عـنوان
هـیربدان هـیربد را داشـته اسـت کـه گامهای
بــزرگ در راه دیــن بــهی بــرداشته اسـت .
جـمشید : پـسر طـهمورث - چـهارمین پادشاه
پـیشدادی کـه جـشن نـوروز را بـنیان نـهاد و
رسـوم و آیـین هـایی شـادی بـرای ایـرانیان بر
جـا گـذاشت کـه او را جـم یـا جمشاسب هم
گفته‌اند .
جـاماسب : مـردی دانـا و خردمند که گفته‌اند
دامــاد زرتـشت اسـپیتمان بـوده و نـیز وزیـر
گشتاسب شاه .
حـلاج : حـسن ابـن مـنصور حـلاج . از عرفای
مـشهور قـرن سـوم هجری که با گفتن عقاید
مـخالف خـود علیه اعراب به شهرت رسید . او
را صـاحب کشف و کرامت دانسته اند و چون
در زمـان المقتدر خلیفه عباسی خلاف موازین
وعقاید اسلامیان افراطی آن زمان سخن گفته
بـود بـه اصـرار فـقهای بـغداد او را دسـتگیر و
مـدت هـشت سال در زندان سر کرد و سپس
وی را از زنـدان در آوردنـد و بـعد از زدن هـزار
ضـربه شـلاق به وی هر دو دست وی را قطع
کـردند و سپس هر دو پای وی را بریدند و بعد
جـسدش را سوزاند واین وحشیگریهای اعراب
کـه بـه نـام اسـلام کردند هزاران بار در تاریخ
مـا بـه ثـبت رسـیده اسـت . جمله معروف و
جـــنجالی انــاالحق از ایــن بــزرگمرد بــود.
خـسرو پـرویز : یـکی از پـادشاهان بـا شـکوه
و جــلال - تــاریخ ایـران کـه در سـاخت کـاخ
تـیسفون و مـدائن نـقش بـزرگی ایفا نمود که
ایـن کـاخ بـعدها به کاخ سفید ایرانیان ملقب
گـشت و یـکی از زیـبایی هـای تاریخ ( از نظر
هـنر پـارسی و آرکـهای بکار رفته شده در آن )
شـمرده میشود . خسرو پرویز سازنده حماسه
بــزرگ خـسرو و شـیرین نـیز بـود کـه عـشق
جاودانه اش به شیرین برای همیشه در تاریخ
بـه ثـبت رسـید . کـه بـا انـدوه بـعدها از فره
ایـزدی دور مـیگردد و از آن مقام و ابهت خود
میکاهد .
خـشیارشا : فرزند داریوش کبیر . او یکی دیگر
از جانشینان بر حق پادشاهی هخمانشیان بود
کـه وی را فـاتح سـرزمین های یونان میدانند .
او یـونان را کـه شـامل ۲۰ کـشور بـود به کلی
تـصرف کـرد . دلـیل لـشگر کـشی وی عـدول
کـردن یـونانیان از قـوانین آن روزگـار بـود زیرا
لـیدی کـه جـزوی از ایران بود توسط یونان به
آتـش کـشیده شـده بود و خشیارشا در صدد
بـر آمـد ایـن کـار زشـت را که در آن زمان نزد
پـارسیان گـناه مـحسوب میشده است جبران
نماید که موفق نیز شد.
داریـــوش کــبیر : در ســال ۵۲۱ بــر تــخت
پـادشاهی ایـران زمـین جلوس کرد و بزرگترین
و شـکوهمند تـرین پـادشاهی تاریخ را از خود
بـه جای گذاشت . او پیرو دین بهی و مزدیسنا
زرتـشت بـود و هـمواره مـنش و بزرگی کورش
را دنـبال مـیکرد . او ساخت کاخ پرسپولیس را
آغـاز نمود و بعد از سه سال بررسی و ساختن
مـاکت از کـاخ پـرسپولیس بـا کمک مهندسی
مـصری کـه بـعدها به موزه هنر تمام کشورها
شـناخته شد بنای این کاخ جاودانه را گذاشت
و بـیش از نـیمی از آن را در زمان خود ساخت
و ادامــه ان تــوسط جــانشینش خــشیارشا
تـکمیل و بـعد از وی فـرزند او .داریـوش برای
سـاخت کـاخ پـرسپولیس کـه نـمایشگاه هنر
آسـیا بوده ۲۵ هزار کارگر به صورت ۱۰ ساعت
در تـابستان و ۸ سـاعت در زمـستان بـه کـار
گـماشته بود و به هر استادکار هر ۵ روز یکبار
یـک سـکه طـلا ( داریـک ) مـی داده و به هر
خـانواده از کـارگران بـه غـیر از مزد آنها روزانه
۲۵۰ گــرم گـوشت هـمراه بـا روغـن – کـره –
عـسل و پـنیر میداده است و هر ۱۰ روز یکبار
اسـتراحت داشتند . داریوش در هر سال برای
سـاخت کـاخ بـه کـارگران بیش از نیم میلیون
طـلا مـزد مـی داده است که به گفته مورخان
گـران ترین کاخ دنیا محسوب میشده . این در
حالی است که در همان زمان در مصر کارگران
بـه بـیگاری مـشغول بـوده اند بدون پرداخت
مـزد کـه بـا شـلاق همراه بوده است .داریوش
بـزرگ کـانالی در ۲۵۰۰ سال پیش ساخت که
بـعدها بـه کـانال سـوئز معروف گردید . طول
ایـن کـانال دریـایی بـه بـیش از ۱۶۱ کـیلیومتر
مـیرسیده اسـت و از عـرض آن دو کـشتی به
راحـتی عبور میکردند . داریوش بزرگ ایران را
بـه بـزرگ ترین کشور جهان مبدل کرد ( بیش
از ۲۸ کـشور ) . داریـوش بزرگ آموزش رایگان
را بـرای قـشر عـوام کـشور بـه صورت اجباری
در آورد و طـرح سـواد آمـوزی را اجـباری و به
صـورت کـاملا رایـگان بـنیان گـذاشت کـه به
مـوجب آن هـمه مـردم مـی بـایست خواندن
و نـوشتن بـدانند کـه بـه همین مناسبت خط
آرامـی یـا فـنیقی را جـایگذین خط میخی کرد
کـه بـعدها خـط پهلوی نام گرفت . ( داریوش
بــه حـق مـتعلق بـه زمـان خـود نـبود و ۲۰۰۰
سـال جـلو تر از خود می اندیشید . ) داریوش
در سـال دهـم پـادشاهی خـود شاهرای بزرگ
کـورش را بـه اتـمام رسـاند و جـاده سراسری
آسـیا را احـداث کـرد کـه از خراسان به مغرب
چـین مـیرفت کـه بـعدها جـاده ابـریشم نـام
گـرفت .داریـوش پـادگان و نظام وظیفه را در
ایـران پـایه گـذاری کرد و به مناسبت آن تمام
جـوانان چـه فـرزند شاه و چه فرزند وزیر باید
بـه خـدمت بروند و تعلیمات نظامی ببینند تا
بـتوانند از سـرزمین پـارس دفـاع کنند . تقویم
کــنونی ( مــاه ۳۰ روز ) بــه دسـتور داریـوش
پـایه گـذاری شـد و او هـیاتی را بـرای اصـلاح
تـقویم ایـران بـه ریاست دانشمند بابلی “دنی
تـون” بـسیج کـرده بود . بر طبق تقویم جدید
داریـوش روز اول و پـانزدهم مـاه تعطیل بوده
و در طـول سال دارای ۵ عید مذهبی و ۳۱ روز
تـعطیلی رسمی که یکی از آنها نوروز و دیگری
سـوگ سـیاوش بوده است . در زمان داریوش
بـه مـردانی کـه زنانشان باردار بودند مرخصی
داده مـی شده است !همین مردان در صورتی
که در سفر بودند به زنانشان مقرری در غیاب
شـوهراشنان پـرداخت مـی شـده ! و هـزارات
اقدام دیگر...
رابـعه : نـخستین زن ایـرانی که پس از حمله
وحـشیانه اعـراب بـه ایـران و تـسلط کامل به
کـشورمان بـه زبـان پـارسی اصـیل شـروع به
سـرودن شـعر کـرد . زمانش را برابر با رودکی
گـفته‌اند . گـفته شـده اسـت که حارث برادر
رابـعه غـلامی خـوبرو بـه نـام بـکتاش داشت
کـه بـعدها رابعه عاشق بکتاش میشود که در
اثـر ایـن عـشق حارث فرمان میدهد که رابعه
را بـه حـمام بـبرند و رگـهایش را بـزنند و بعد
از آن درب حـمام را گـل بـگیرند که بعد از آن
رابـعه بـا خـون خـود شـعرهایش را بـر دیـوار
حـمام نـوشت و بـه نـاکامی از جـهان بـدرود
گفت .
رستم : ملقب به تهمتن . پهلوان بزرگ ایران .
فرزند زال و رودابه . نواده سام و مهراب کابلی
کــه در عــهد کـیقباد و کـیکاوس و کـیخسرو
بــا تــورانیان جـنگید و از خـود دلـاوری هـا و
رشـادتهای شـگفت انـگیز بـر جای گذاشت .
رسـتم فـرخزاد : سـردارکبیرایران کـه در جنگ
بـا اعـراب کـشته شداوسپهسالار بزرگ ارتش
ایــران در زمـان پـادشاهی یـزدگرد سـوم بـود
کـه حـماسه ای در جـنگ قادسیه بوجود آورد
کــه تــاریخ نـیاکانمان را زیـبا تـر از هـمیشه
ساخت .
زرتـشت اسـپیتمان : نـخستین پیام آور صلح
و خـرد و انـدیشه جـهان کـه تاریخ زیستن او
را از حـدود قـرن هـفتم قبل از میلاد تا ۱۷۳۵
قـبل از مـیلاد تـخمین زده انـد کـه هنوز هیچ
تــاریخ شــناسی نــتواسته اسـت از زمـان او
آگـاهی پـیدا کـند . او ایـرانیان را بـه پـرستش
خـدا یـگانه دعوت کرد . نام پدرش پورشسب
و نــام مـادرش دغـدو . کـه گـفته‌اند یـکی از
دلـایل بـوجود آمدن بزرگترین امپراتوری تاریخ
در زمــان شـاهنشاهی هـخامنشیان گـرویدند
پــادشاهان آن زمـان بـه دیـن زرتـشتی بـوده
است .
ســعدی : یــکی از بـزرگترین شـعرا و سـخن
سـرایان ایران و جهان . که زبان پارسی را پس
از ترک تازی های مغول دوباره زنده و جاودانه
کـرد . او سـبکی نـوین بـوجود آورد کـه هـنوز
هـم سـرمشق نـویسندگان فارسی زبان است
گـلستان و بوستان او یکی از شاهکارهای ادبی
ایـران است که در نهایت در سال ۶۹۱ هجری
در شیراز فوت می‌کند .
سـنباد : یـکی دیـگر از قـیام کنندگان بر علیه
حـکوتهای غـارتگر اعـراب در ایران که به جان
و مــال و نــاموس ایـرانیان تـجاوز مـیکردند .
او اهـل نـیشابور بـود و پـس از ایـنکه منصور
خـلیفه عـباسی - ابـومسلم خراسانی را کشت
وی در نـیشابور بـه خونخواهی از ابومسلم که
فـردی ایـرانی و وطـن پـرست بـود برخواست
و قــیام کـرد کـه در نـهایت بـا شـصت هـزار
نــفر از یــارانش تــوسط اعــراب بـیابانگرد و
کشتارگرکشته شد .
سـورنا : او نـه تـنها یـکی از بـزرگترین سـردار
ایران محسوب میشود بلکه در زمان پادشاهی
اشـکانیان بـزگترین سردار تاریخ جهان نیز نام
گـرفته بـود . او سـپهسالار ارتش ایران بود که
در سـال ۵۳ قـبل از مـیلاد کـراسوس سـردار
مشهور روم را با سپاهیان بیشمارش شکست
داد و تــاریخ ایــران زمـین را دگـرگون نـمود .
سـیاوش : یـکی از اسطوره های ملی ایرانیان .
کـه زمـان هـای مـدیدی سـوگ سیاوش را هر
سـاله گـرامی میداشتند . پسر کیکاوس و پدر
کــیخسرو . ســودابه زن کــیکاوس عـاشق او
شـد کـه سـیاوش از او امتناع ورزید . سودابه
بـه هـمین جـهت اورا نزد پدر متهم ساخت و
سـیاوش بـتوران نـزد افـراسیاب رفت و دختر
وی را بـه زنـی گـرفت . گرسیو برادر افراسیاب
بـه سـیاوش حـسد برد و افراسیاب را وادار به
کشتن او کرد . که کشته شدن سیاوش باعث
جـنگهای طـولانی و غـضبناکی میان ایرانیان و
تورانیان گشت .
شـاپور ذوالـاکتاف : شـاپور دوم پادشاه مقتدر
سـاسانی کـه پـس از خلع آذر نرسی بر تخت
پــادشاهی ایـران جـلوس کـرد و هـفتاد سـال
پــادشاهی کـرد . او یـکی دیـگر از پـادشاهان
بـزرگ ایـران اسـت کـه چـندین بـار از حـمله
اعـراب بـه ایـران جـلوگیری کـرد و بـا اندیشه
نـیک سرزمین آریایی ما را از هجموم بیگانگان
مـحفوظ داشت . او را به این جهت ذوالاکتاف
مـیخوانند کـه دارای شـانه هـای پـهن و بزرگ
بـود . در بـعضی از کـتب تاریخی گفته است
بـه دلـیل آنـکه پـس از اسـیر کردن مهاجمین
( اعـراب ) از کـتف آنـان طنابی عبور میداده و
هـمه را بـه طناب میکشیده ذوالاکتاف نامیده
شـده ولـی این باور با ابهت و منش نیاکان ما
در تضاد است .
شاهین : یکی از بزرگ سرداران و سپهسالاران
ایـــران در زمــام پــادشاهی خــسرو پــرویز
ساسانی .
شـیدرنگ : پـزشک و فـیلسوف ایرانی در عهد
ضـحاک کـه پـزشکی را یکی از مشاغل واجب
الوجوب میدانسته .
عــمر خـیام : فـیلسوف - مـنجم - ریـاضیدان
و انـدیشمند ایـران زمـین . کـه نـه تـنها ایران
را دگـرگون نـمود بـلکه تـاثیری ژرف در جهان
از خـود بـرجای گـذاشت . هـم اکنون تندیس
ایـن بـزرگ مـرد در دانـشگاه فـلورنس ایـتالیا
نـــصب اســت و فــلسفه و خــصوصیات او
تــدریس مــیشود . او در زمـان جـلال الـدین
مــلکشاه سـلجوقی زیـست کـرد و از قـوانین
اعـراب بـیابانگرد کـه سایه در کشورمتمدن ما
گـسترانیده بـود بـه تـنگ آمده بود و رباعیات
بـسیاری در شـکایت از آنان به روشنی گفت.
فـردوسی : حـکیم فرزانه ابوالقاسم حسن ابن
اسـحق . شـاعر نـامی ایران که ایران را پس از
۲۰۰ سـال از دسـت زبـان اعـراب نجات داد و
دوبـاره زبـان پارسی را به کشور هدیه کرد . او
در سـال ۳۲۹ در قـریه بـاژ از تـوابع طوس پا
بـه حـیات گـذاشت و مـدت ۳۵ سـال از عمر
خـود صـرف جمع آوری تاریخ ایران به صورت
نـظم و شعر کرد که منبع گردآوری او از کتاب
خـدای نـامه شـاهنشاهی سـاسانیان بود . اما
حـاکم وقـت سـلطان مـحمود غزنوی رنج او را
ضـایع کرد و او را آزرده و رنجیده خاطر نمود .
او بـزرگترین شاهکار ادبی جهان را بوجود آورد
کـه هـم اکنون کشورهای مختلفی یادواره او را
گـرامی مـیدارند و او در نـهایت اندوه در سال
۴۱۱ هـجری در طـوس درگـذشت . کـه بدلیل
سروده های جنجالی او علیه اعراب و نکوهش
چـنیدن باره آنان - مسلمانان بر جسدش نماز
نـگذاشتند و وی را در گورستان مسلمان خاک
نـــکردند ولــی او در تــاریخ جــاوید مــاند .
کـاوه آهـنگر : آهـنگری کـه چـرم پـاره خود را
بــر سـر نـیزه زد و ضـحاک تـازی را از تـخت
پـادشاهی ایـران بـه زیـر افـکند و بعدها چرم
وی بـه درفـش مـلی کـاویانی مـبدل گـشت .
کـاوه بـا یـاری مردم ضحاک تازی را در کوهها
حبس کرد و فریدون را به سمت پادشاه ایران
نشاند .
کـمبوجیه : کـامبوزیا یـا کامبیز . فرزند کورش
کـبیر . او با اقتداری ستودنی و باور نکردنی در
سـال ۵۲۵ قبل از میلاد سرزمین های مصر را
بدیلی عمل نکوهیده مصریان در برابر ایرانیان
( تـعدای از ایـرانیان را در مـصر کـشتند و بـه
تمسخر پرداختند ) فتح کرد و کل مصر به زیر
چـتر پادشاهی ایران در آورد . او پیرو مزدیسنا
زرتـشت بود و همواره دین بهی را دنبا میکرد .
وی در راه بـازگشت خـبر دار شد که فردی به
نـام بـردیه یـا گـئومات ادعـای پادشاهی ایران
نـموده اسـت و به نام برادر او کل پادشاهی را
از آن خـود کـرده و دست به جنایات و کشتار
مـردم ایران زده که در نهایت از اندوه این کار
نکوهیده او جان داد .
کـورش کـبیر : یـکی از بزرگترین پادشاه تاریخ
ایــران و جـهان کـه بـدلیل اخـلاق و مـنش و
کـردار نـیک نـامش در تـاریخ به ثبت رسید .
او اولـین اعـلامیه حـقوق بشر و آزادی انسانها
را در جـهان صـادر کـرد . او نیز پیرو دین بهی
زرتـشت بود . که همواره تاریخ از او به عنوان
یکی از نوابغ بشریت نام میبرد . او پادشاه ماد
را شـکست داد . پـادشاه لـیدی را نیز مغلوب
سـاخت و بـابل را کـه یـکی از بزرگترین مراکز
جـهان آن روزگـار بـود بـه کلی فتح کرد و پس
از ورود بـه بـابل بـه احـترام به خدای مردوک
آنـان تـاجگذاری نمود تا حسن نیت خویش را
بـه مـلت مـغلوب به اثبات برساند به صورتی
کـه آنـان وی را فـرستاده خدا مینامیدند. پس
از آن بـنای بـزرگترین شاهنشاهی و امپراتوری
تـاریخ را بـنا نـهاد که در نهایت در سال ۵۲۸
قـبل از مـیلاد در جـنگ بـا سـکاهای خـونریز
کـشته شـد .کـورش کـبیر در شـوروی سـابق
شـهری سـاخت بـه نـام کورپولیس که خجند
امــروزی نـام دارد .اولـین سـیستم اسـتخدام
دولـتی بـه صورت لشگری و کشوری به مدت
۴۰ سال خدمت و سپس بازنشستگی و گرفتن
مـستمری دائـم را کـورش کـبیر در ایـران پایه
گـذاری کرد . هم اکنون تندیس این بزرگ مرد
در سـیدنی اسـترالیا و یـکی از پـارکهای بـزرگ
ایـالات مـتحده و سـازمان ملل متحد از طلای
خـالص نصب میباشد و اعلامیه او در سازمان
مـلل نـقش سـمبل آزادی و دموکراسی را برای
نخستین بار در جهان ایفا می‌کند .
کـیخسرو : سـومین پـادشاه مـقتدر کـیانی به
خــونخواهی کــشتن ســیاوش بــرخواست و
مـدتهای زیـادی با تورانیان جنگید و در نهایت
آنـان را مغلوب ساخت و افراسیاب را به دلیل
کـشتن سـیاوش کـه نه تنها پدر وی بود بلکه
یــکی از قــهرمانان نـامی ایـران بـود کـشت .
پــدرش ســیاوش و مــادرش فـرنگیس بـود .
کیومرث : نخستین پادشاه و بنیانگذار سلسله
پـیشدادی در هـزاران سـال پیش . نام وی در
اوستا گیومرتا آمده است و ذکر شده است که
زرتـشتیان او را نـخستین انـسان میدانند . در
زمـان او مـردم در غـارها و کوهها بودند و بدن
خـود را بـا پـوست حـیوانات مـی پـوشاندند .
گـــشتاسب : پــنجمین پــادشاه از ســلسله
کـیانی . پـسر لهراسب و پدر اسفتدیار روئین
تــن . گـفته شـده کـه زرتـشت در زمـان وی
ظـهور نـموده اسـت و گـشتاسب شـاه اولین
کـسی اسـت کـه بـه زرتـشت گـرویده است
و از مـبلغان اصـلی دیـن بـهی مـیبشاد که در
گـسترش آن نـقش مـهمی ایـفا کـرده است .
مـازیار : یـکی دیـگر از قـیام کنندگان بر علیه
حـکومت اعـراب در ایـران . وی در طـبرستان
بـنایی عـظیم سـاخت و در جـهت بازگرداندن
عـظمت ایـران بـه قبل از یورش تازیان تلاش
کـرد وی درزمـان مـعتصم عـباسی قـیام خـود
را آغـاز کـرد ودرصـدد بـر آمـد همگام با بابک
خـرمیدن دیـن بـهی زرتشت را رواج دهند که
درنـهایت باجنگهای معتصم دستگیرودربغداد
کـشته شـد او نـیز یـکی دیگر از تندیس های
مــلی گــرایی ایـرانیان در بـرابر تـهاجم دیـگر
کشورها است .
مــرداویج : پـسر زیـار . سـردار بـزرگ ایـرانی
کـه او نـیز در جـهت مـتلاشی کردن حکومت
اعراب در ایران کوشید و جان داد. وی فرمانده
لـشگر اسـفار پـسر شـیرویه عـامل نـصر بن
احـمد سـاسانی بـود طـبرستان را برای اسفار
فتح کرد . پس از کشته شدن اسفار- مرداویج
قـزوین و هـمدان و اصـفهان و اهواز را گرفت
و لـشگر الـمقتدر خـلیفه جـنایتکار عباسی را
شـکست داد . وی در کـمال تـاسف در حمام
اصـفهان بـه دسـت غلامان ترک کشته شد .
مهران : یکی دیگر از سرداران بزرگ ایران . وی
از سپهسالاران ارتش ایران ( یزدگرد ساسانی )
بـود و بـا اعـراب بـیابانگرد جـنگید و ابوعبیده
ســردار مــشهور عــرب را بـه قـتل رسـانید .
نـادر شـاه : وی یـکی از بـزرگترین پـادشاهان
بـعد از اسـلام و نـوابغ زمـان خود بود . زمانی
کـه افـغانها و روسـها و عـثمانی هـا از اطراف
بــه ایــران هــجوم آورده بــودند و در جـهت
مـتلاشی کـردن ایـران حـمله کرده بودند نادر
بـرخواست و مـملکتی را کـه در نـهایت هـرج
و مـرج بـود هـمصدا کرد و لشگر بزرگی آماده
کـرد و نـزد شـاه طـهماسب رفـت و به عنوان
فـرمانده ارتـش ایران به آنان حمله کرد . فتنه
هـا را خـواباند . افـغانها را بیرون کرد . عثمانی
هـا و روسـها را شـکست داد و در سـال ۱۱۴۸
هـجری بـعد از خـلع شدن شاه طهماسب بر
مـسند پادشاهی ایران جلوس کرد . بعد از آن
هـندوستان را بـه طـور کامل فتح کرد و غنائم
بـسیاری از آنـجا به ایران آورد . وی در نهایت
تاسف در ۱۱۶۰ هجری توسط چند تن از سران
قـزلباش در اطـراف قـوچان کـشته شـد ولـی
نامش جاودانه در ایران ماند .
نظامی گنجوی : حکیم ابومحمد الیاس بن زکی
بـن مـوئد . در سـال ۵۳۵ درشـهرگنجه متولد
شـد وی یـکی ازبـزرگترین شاعران ایران زمین
اسـت کـه بـه گـفته پـارسی شـناسان بعد از
فردوسی او قراردارد . وی حماسه خسرو پرویز
پـادشاه ایـران را بـا شیرین به شاهکاری ادبی
تـبدیل کـرد . مـخزن الاسرار - منظومه لیلی و
مـجنون - هفت پیکر - و اسکندر نامه از دیگر
شاهکار های او است.
یـعقوب لـیث : یـکی دیـگر از قـیام کـنندگان
بـر عـلیه حـکومت اعراب در ایران که گامهای
اسـاسی در جـهت بـر انـدازی تازیان در ایران
بــرداشت و نــمونه دیـگری از وطـن پـرستی
ایـرانیان در بـرابر هـجوم بـیگانگان بـه کشور
شـان بـود . او پـسر لیث رویگر بود . بواسطه
کــفایت و جــوانمردی و دلـیری از رویـگری و
عــیاری بـه امـارت سـیستان رسـید . سـپس
هـرات و کـرمان و شیراز و خراسان را گرفت و
در جـهت پـاکسازی ایران از دست اعراب گام
بـرداشت . وی بـرضد مـعتمد خلیفه کشتارگر
عباسی قیام کرد و برای نابود ساختن حکومت
عـرب جـوانمردانه جنگید سپس قصد حمله
بـه بـغداد را کرد ودرصدد آمد که خلیفه عرب
را بــکشد لـیکن عـمرش کـفاف نـداد و دراثـر
بیماری در گندی شاپور مرد.
