جزوه حقوق اساسی
دانلود جزوه
عنوان:کلیات ومبانی حقوق اساسی
تعریف حق:امتیازی است که یک شخص به موجب قانون یا قرار داد یا عرف دارا می باشد.
حق به موجب قانون : حق رأی/ حق دانلود جزوه حقوق اساسی / حق مطالبه مهریه / حق آزادی بیان
حق به موجب قرارداد: حق فسخ
حق به موجب عُرف: خرید ماشین با همه اجزاء از جمله چرخ ها و ....
نکته : عرف می تواند از جامعه ایی به جامعه دیگر متفاوت باشد.
نکته: قوانین بخش کوچکی از حقوق هستند.
تعریف حقوق :
مجموعه قواعد ومقرراتی که روابط میان اشخاص در جامعه را تنظیم می کند.
*حقوق لازمه وجود در هراجتماعی می باشد. هر جامعه ایی که باشد حقوق هم باید باشد مثل:جامعه کارگر و کارفرما /موجر
مستأجر/ جامعه ت4جار/ جامعه بین الملل/ جامعه سیاسی و غیره ........
*جامعه سیاسی ازمهمترین وپیشرفته ترین جوامع است که از فرمانروایان و فرمانبران تشکیل شده و حقوق اساسی روابط بین آنها را تنظیم می کند.
نکته : یک حقوقدان نباید سیاسی باشد بلکه باید براساس قواعد حقوقی برعدالت حرکت کند.
تعریف حقوق اساسی:
حقوق اساسی رشته ایی از حقوق داخلی عمومی می باشد که روابط میان فرمانروایان وفرمانبران را تنظیم می کند.
الف)عمومی
- 1 حقوق بین الملل:
ب) خصوصی
*حقوق بطور کلی به 2 دسته تقسیم می شود:
الف)عمومی
-2 حقوق داخلی:
ب) خصوصی
تعریف حقوق داخلی عمومی: مجموعه قواعد ومقرراتی که روابط میان دولت ومردم را تنظیم می کند.
تعریف حقوق داخلی خصوصی:مجموعه قواعد ومقرراتی که روابط میان اشخاص داخل کشور را تنظیم می کند.
تعریف حقوق بین الملل عمومی: مجموعه قواعد ومقرراتی که روابط میان دولت ها و سازمان های بین المللی را تنظیم می کند.
تعریف حقوق بین الملل خصوصی: مجموعه قواعد ومقرراتی که روابط میان افراد در جامعه بین الملل را تنظیم می کند.
*مباحث مربوط به حقوق اساسی عبارت اند از:
-1 شکل دولت
-2 سازمان قوای عالیه مملکتی(مقننه/مجریه/قضائیه) -3 وظایف واختیارات هریک از قوای مذبور و روابط آنها بایکدیگر -4 حدود قدرت دولت -5 حقوق وآزادی های افراد ملت
نکته: در حقوق اساسی به جمع 3 قوه ( مققنه/مجریه/قضائیه) دولت گفته می شود.
* مبنای حقوق اساسی چیست؟منظور از مبنای حقوق اساسی ،منشأ و ریشه حقوق است.
-1 مکتب حقوق وضعی(ارادی)
*مبنای حقوق اساسی دارای دو دیدگاه (مکتب)می باشد:
- مکتب حقوق موضوعی
-1 تعریف مکتب حقوق وضعی (ارادی): از دیدگاه طرفداران این مکتب منشأ ومبنای حقوق اراده افراد است.
-2تعریف مکتب حقوق موضوعی:از دیدگاه طرفداران این مکتب منشأ ومبنای حقوق چیزی خارج از اراده افراد می باشد.
الف) مکتب حقوق طبیعی
*طرفدارا ن مکتب حقوق موضوعی به 3 دسته تقسیم می شوند: ب) مکتب قاعده گرایی
ج) مکتب جامعه شناسی حقوق
الف) تعریف مکتب حقوق طبیعی:
از دیدگاه طرفداران این مکتب منشأ ومبنای حقوق فطرت پاک بشریت است.
ب) تعریف مکتب قاعده گرائی:
ازدیدگاه طرفداران این مکتب منشأ دانلود جزوه حقوق اساسی قواعد حقوقی از یک قواعد برتر ریشه گرفته اند و آن قاعده اصل وفای به عهد یا (اصالت الزوم) می باشد. = Pacta sunt serranda احترام به توافق
ج) تعریف مکتب جامعه شناسی حقوق:
ازدیدگاه طرفداران این مکتب منشأ و مبنای حقوق ضروریات زندگی اجتماعی است.
*قانون اساسی چیست؟
قواعد ومقرراتی است که از سوی قوه مؤسس وضع می شود که مربوط به قدرت ،اجرای آن وانتقال آن می باشد.
نکته:ایده ایجاد قانون اساسی بطور م9د8و5ن و مکتوب برای اولین بار درسال 1776 در آمریکا و درسال 1789 در فرانسه مطرح شد.
نکته : کشور انگلستان قانون اساسی ندارد و قواعدبطور ع9رفی اجرا می شود.
-1 رومی- ژرمنی:قواعد حقوقی را قوه مق6ننه می دهد و قاضی اجرا می کند.
2* نظام حقوقی وجود دارد:
-2کامِن لا: قواعد حقوقی را دانلود رایگان جزوه حقوق اساسی حکم می کند(از طریق پرونده های موجود)
نکته: کشور های ایران/ ایتالیا/ آلمان/ فرانسه و......
نظام حقوقی رومی- ژرمنی را دارند.
نکته: کشور های انگلیس/ اسکاتلند/ استرالیا/هند و.......
نظام حقوقی کامِلا را دارند.
*قانون اساسی خوب چه ویژگی هایی دارد؟
-1متضمن اصول و خط م9شی یک جامعه باشد.
-2مبتنی بروضعیت خاص هر کشور باشد.
-3جزئیات درآن ذکر نشده باشد.
-4دارای فصل بندی باشد.
-5قابلیت اجرا و دوراز ابهام باشد.
نکته: در قانون اساسی ما برای انتخاب رئیس جمهور استفاده ازکلمه رجال سیاسی است که دو مفهوم دارد:
-1 مردان سیاسی -2 افراد سیاستمدار
*دلایل چگونگی ظهور قوانین اساسی:
قوانین اساسی در موارد زیر پای به عرصه می گذارند:
-1 به دنبال تحقق تدریجی جوامع
-2 ایجاد کشورهای جدید(جداشدن بحرین از ایران) -3 حوادث دگرگون کننده (انقلاب و کودتا) مثل:انقلاب مشروطه
*انواع قوانین اساسی:
قوانین اساسی از دیدگاه های مختلف به 3 دسته تقسیم می شوند:
-1 قانون اساسی عرفی/ موضوعه
*انواع قوانین اساسی : -2 قانون اساسی انعطاف پذیر و انعطاف ناپذیر
- 3 قانون اساسی یک دست/ مختلط
-1 تعریف قانون اساسی عرفی/ موضوعه:
عرفی:قواعد ومقررات آن براساس ع9رف و عادت شکل گرفته باشد.
موضوعه: قواعد ومقررات آن براساس به تصویب قوه مؤسس رسیده باشد.
-2 تعریف قانون اساسی انعطاف پذیر و انعطاف ناپذیر:
براساس چگونگی تجدیدنظر در قانون اساسی،قانون اساسی می تواند انعطاف پذیر یا انعطاف ناپذیر باشد.اگر تجدیدنظر درقانون اساسی امکان پذیر باشد انعطاف پذیر است.واگر تجدید نظر درآن باید توسط مجلس خاص و با تصویب مردم باشد انعطاف ناپذیر است.
نکته: قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران انعطاف ناپذیر است.
-3 تعریف قانون اساسی یکدست/ مختلط:
یکدست: قانونی که همه اصول آن دارای ارزش دانلود جزوه حقوق اساسی است.به عبارت دیگر روش تجدیدنظر درمورد همه مقررات آن یکسان باشد.قانون اساسی ما (ایران) مختلط است زیرا همه اصول آن دارای ارزش یکسانی نیست و روش تجدید نظر در همه مقررات آن یکسان نیست.
عنوان : سلسله مراتب قوانین حقوق:
در علم حقوق مرسوم است که از سلسله مراتب قواعد حقوقی صحبت می شود.
قانون اساسی: (اعمال ومصوبات قوه مؤسس)
قوانین عادی: (مصوبات قوه مق6ننه)
*سلسله مراتب قواعد حقوقی عبارت اند از: آیین نامه هاو تصویب نامه ها: (مصوبات قوه مجریه)
مصوبات انجمن ها وشوراها: (اعمال مصوبات شوراهای شهر)
نکته : کنوانسیون های بین المللی بعد از تصویب درمجلس ،جزو قوانین عادی محسوب می شوند.
نکته: هرموردی خلاف قانون اساسی وقوانین عادی و ..... تصویب شود، دیوان عدالت اداری آن را باطل می کند.
نکته: وظیفه دیوان عدالت اداری بررسی آئین نامه ها و تصویب نامه ها است که خلاف قانون نباشد. ولی وظیفه دیوان عالی کشور بررسی خلاف قانون نبودن پرونده ها می باشد.
*سلسله مراتب قواعد حقوقی موجب ارجعیت قانون اساسی نسبت به سایر قواعد حقوقی شده و به دانلود جزوه حقوق اساسی دیگر براساس سلسله مراتب قواعد حقوقی کلیه قواعد و مقررات باید از قانون اساسی تبعیت کرد.
* سلسله مراتب قواعد حقوقی خود منجر به وجود 2 اصل شده است:
-1 اصل برتری قانون اساسی(از نظر واضع و از نظر بازنگری) -2 اصل کنترل قوانین توسط قانون اساسی
نکته: بطور کلی قوانین عادی وسایر قواعد حقوقی باید از قانون اساسی تبعیت کند.
درمورد انطباق قوانین عادی با قانون اساسی 2 روش وجود دارد:
-1 شیوه کنترل به وسیله قاضی یا قوه قضائی
-2شیوه کنترل ازسوی یک سازمان یا نهاد سیاسی خاص
-1 تعریف شیوه کنترل به وسیله قاضی یا قوه قضائیه:
درواقع قوه قضائیه ،قاضی است که تشخیص می دهد که قوانین عادی یا تصویب نامه یا آئین نامه ای با قانون اساسی مطابقت دارد یا خیر.مثل: شیوه نظارت در حقوق آمریکا
-2 تعریف شیوه کنترل از سوی یک سازمان یا نهاد سیاسی خاص:
آن نهاد سیاسی که در خود قانون اساسی مشخص شده صلاحیت بررسی انطباق قوانین عادی وتصویب نامه ها با قانون اساسی را دارد.(مانند شورای نگهبان درحقوق ایران) یا (شورای قانون اساسی در فرانسه)
دولت:
تعریف دولت: عبارت است از حکومت قانونی که دارای قلمرو معین و مستقر برمردم معین است.
*براساس ماده 1 کنوانسیون 1933 (مونته ویدئو) راجع به حقوق و تکالیف دولت شرایط تشکیل و شکل گیری دولت عبارت اند از:
-1 جمعیت دائمی -2 سرزمین مشخص (معین) -3 حاکمیت
-1 تعریف جمعیت دائمی:
گروهی از افرا دکه با پیوند سیاسی و حقوقی به نام تابعیت به یک کشور متصل ودر چهارچوب یک کشور قرار می گیرند را جمعیت دائمی گویند.
-2 تعریف سرزمین مشخص(معین):
منظور از سرزمین مشخصصرفا0 عرصه خاکی یک منطقه نیست بلکه قلمرو هوائی،دریایی وحتی زیر زمینی را شامل می شود.برای احراز سرزمین وجود مرزهای دقیق سیاسی لازم نیست. مثلا :کشور آلبانی بعد از جنگ جهانی به همین شکل بوده است.
-3 تعریف حاکمیت:
منظور از حاکمیت قدرت عالیه ایی است که اولا0بر کشور و مردم آن اقتدار و برتری دارد وثانیا0 کشورهای دیگر آن را به رسمیت شناخته و مورد احترام قرار می دهند.
*تعلق به یک کشور یا دولت از طریق پیوند تابعیت به چند طریق است:
-1 برخی از کشورها از سیستم خون تبعیت می کنند.(پدرمال هرکجاکه باشد فرزند هم متعلق به آنجاست)
-2برخی از کشورها از سیستم خاک دانلود جزوه حقوق اساسی می کنند.(هرکجا متولد شده ایی ،متعلق به همانجا هستی)
-3برخی از کشورها از سیستم ازدواج تبعیت می کنند.(هرکس با تبعه ما ازدواج کند،از ماست)
-4برخی ازکشورها از سیستم تحصیل تبعیت می کنند.(نخبگان)
-5برخی از کشورهااز سیستم اقامت تبعیت می کنند(زندگی کردن در محلی به مدت مشخص)
*درخصوص جمعیت مهم نیست که تعداد جمعیت چقدرباشد.برخی از کشور ها بصورت micro state یا به معنای کشورهای بسیار کوچک هستند مثل:(کشور واتیکان که حدود 800 نفر جمعیت داردویا کشور موناکو ویا اینکه کشور لیختن اشتاین)
*سوال:جوهره حاکمیت چیست؟
-1 نظریه حاکمت الهی
*درمورد اینکه جوهره حاکمیت چیست نظریات مختلفی وجوددارد؟ -2 نظریه حاکمیت فردی
-3 نظره حاکمیت مردم
-4 نظریه حاکمیت ملت
*اصل 56 قانون اساسی: حکومت ایران منشأ آن خداوند می باشد،که به خودمان واگذار کرده است ومردم تصمیم گیری می کنند که چه کسی بر آنها حاکمیت کنند.
*نحوه پیدایش دولت:
درگذشته کشورها ازطریق منازعات به وجود می آمدند مثل:اشغال وتصرف سرزمین ها وهمچنین یک کشور در گذشته می توانست از طریق تسلیم و واگذاری یا تصرف بلا معارض (بدون جنگ) به وجود آید.اما امروزه در حقوق مدرن اصل بر منع تجاوز و جنگ است ولی کماکان این احتمال وجود داردکه عده ایی براساس تعیین سرنوشت از سرزمین اصلی خود جدا شوند ویک کشور جدید تأسیس کنند.
*اشکال دولت کشور:
نکته: دولت = همه قوا در حقوق اساسی می باشد.
-1 دولت تکشور تک بافت(بسیط)
*کشورها از لحاظ ساختار میتوانند به دوشکل باشند:
-2 دولت -کشور چند پارچه
-1 تعریف دولت – کشور تک بافت(بیسط):
این کشورها دارای یک واحد عملکرد سیاسی هستند که شامل دولت مرکزی است که کلیه واحدهای سیاسی و دانلود جزوه حقوق اساسی دراین کشورها تحت پوشش یک دولت قرار می گیرند وتصمیمیات سیاسی از سوی دولت مرکزی اتخاذ می شود.
-1
وحدت ساختار
*دولت -کشورهای تک بافت (بسیط) به 3 دسته تقسیم می شوند:
-2
وحدت جمعیت
-3
وحدت سرزمین
مانند: کشورهای ایران/ یونان/ مصر/ اسپانیا/ دانمارک ازاین دست هستند.
-2 تعریف دولت کشور چند پارچه:
برخلاف دولت-کشور تک بافت ،دارای چند مرکز عملکرد سیاسی است و حاکمیت چندگانه درآنها حکم فرماست .دولت های عضو این کشورها هرکدام واحد های سیاسی خود را دارند. مثل : آمریکا وامارات:یعنی از چند ایالت تشکیل شده است.
* دولت کشورهای چندپارچه به 4 دسته تقسیم می شوند:
-1تعریف اتحاد شخصی:
اتحاد شخصی اتحاد واقعی کنفدراسیونها فدرال
اگر چند کشور پادشاهی ضمن حفظ شخصیت حقوقی خود دارای یک پادشاه باشند.به این اتحاد ،اتحاد شخصی می گویند.مانند:اتحاد بلژیک و کنگو درسال 1885
-2 تعریف اتحاد واقعی:
زمانی که دوکشور پادشاهی مستقل، سلطنت را بپذیرند و با حفظ ساختارهای سیاسی داخلی خود ، ساختارها و نهادهای مشترکی ایجاد می کنند.دراین صورت اتحادواقعی به وجود آمده است. مانند:اتحاد اتریش ومجارستان درسال .1867
-3 تعریف کنفدارسیونها(اتفاق دولت ها):
هرگاه چند کشور مستقل به منظور پایدار ماندن و نیرومند شدن خودتصمیم بگیرند درزمینه هایی امور: دفاعی، نظامی، فرهنگی،سیاسی و یا اقتصادی بایکدیگر مشارکت کرده و طی یک معاهده خاصی میزانی از حاکمیت خودرا به یک سازمان خاص بسپارند.دراین صورت کنفدراسیون ایجاد می شود. مانند:کنفدراسیون سوئیس.
-4 تعریف فدرال:
زمانی که چندکشور مستقل تصمیم می گیرند به یک قدرت بزرگ تبدیل شوند،جایگاه ویژه ایی درعرصه بین الملل پیداکنند.درواقع یک کشور فدرال به وجود آمده است.
اعمال قوای حکومتی بین حکومت مرکزی ودولت های عضو تقسیم می شوند واین ایالت ها تاحدودی که قانون فدرال(مرکزی)اجازه بدهد درامور خود مستقل هستند مثل: فدرال آمریکا وآلمان
نکته: اصل 37 قانون اساسی مطالعه شود. = اصل برائت می باشد.
عنوان:رژیم های سیاسی
تعریف رژیم های سیاسی:
منظور از رژیم های سیاسی شیوه اعمال قدرت سیاسی درداخل یک کشور می باشد.لذا هر دولت کشوری دارای حاکمیت است که به نسبت به اداره حکومتی اقدام می کند،اینکه در داخل دولت کشور از چه شیوه ایی در اداره حکومت استفاده می شود،به این روش رژیم سیاسی گفته می شود.
-1 رژیم یکتا سالاری (منوکراسی): رژیم هایی که قدرت فرمانروایی دراختیار یک نفر باشد. *انواع رژیم های سیاسی: - 2 رژیم چند تن سالاری: رژیم هایی که قدرت فرمانروایی در اختیار چند نفر باشد.
-3 رژیم همه سالاری (دموکراسی): رژیم هایی که قدرت فرمانروایی از سوی همه دانلود جزوه حقوق اساسی اعمال میشود.
-1 تعریف رژیم یکتا سالاری (منوکراسی):
دراین رژیم قدرت دردستان یک نفر است ودرواقع دولت و حکومت دراختیار یک نفر است وشخص یا نهاد دیگری وجود ندارد که برعملکرد آن شخص نظارت کند.دراین حکومت می توان نوعی خودکامگی ومطلق گرایی را مشاهده کرد.
*از دیدگاه فکری و تاریخی منوکراسی اشکال مختلفی دارد:
پادشاهی مطلق
الف):کلاسیک (کهن):
خودکامگی
*منوکراسی(یکتاسالاری):
دیکتاتوری
ب) : جدید
الف) تعریف منوکراسی کلاسیک(کهن):
منوکراسی کلاسیک (کهن)قبل از تجربه دموکراسی وجود داشته است که بصورت موقت ودرشرایط اضطراری بوده است.
10
-1 پادشاهی مطلق
*منوکراسی کلاسیک(کهن): انواع مختلفی دارد: -2 خودکامگی
-3 دیکتاتوری
-1 تعریف پادشاهی مطلق:
در رژیم پادشاهی مطلق کلیه اختیارات اعم از قانونگذاری،قضائی و اجرائی دراختیار یک نفراست.مانند:امپراطوری روسیه و عثمانی.
-2 تعریف خودکامگی:
خودکامه کسی است که قدرت را به زور غبطه کرده ودراجرای قدرت چیزی جز اراده خود نمی بیند وتصمیمات وی خارج از موزاین نهادهای موجود درجامعه است مانند:امپراطوری روم یا عثمانی.
-3 تعریف دیکتاتوری:
دراین رژیم سیاسی دراختیار یک نفراست واستقرار این رژیم به معنی محو حاکمیت تمام آزادی هاست،این رژیم از طریق کودتا به وجود می آید.مانند: عراق/ لیبی/ کره شمالی
ب) تعریف منوکراسی جدید:
رژیم منوکراسی جدیددر واقع واکنشی است درمقابل دموکراسی که برخلاف منوکراسی کهن محدودیت زمانی نداشته و در شرایط عادی به وجود آمده است.دراین نوع حکومت ها نهایتأ قدرت دراختیار یک نفراست و مجالس وشوراهایی ممکن است وجود داشته باشد اما عملا0 اختیاری ندارند،در این رژیم علی الظاهر از مردم صحبت می شود ویکی از خصوصیات بارز آن وجود
حزب »واحد«است.مانند: کشورهای عربی خلیج فارس یاکره شمالی.
-2تعریف رژیم های چندتن سالاری:
در رژیم چندتن سالاری حکومت دراختیار معدودی است که قدرت را به واسطه عواملی دراختیار گرفته اند.
-1 نجیب سالاری (آرتیدکراسی)
-2 حکومت زمین داران(فئودالیسم)
*انواع رژیم های چند تن سالاری: -3 حکومت ثروتمندان (بلوتوکراسی)
-4 شایسته سالاری
-5 حکومت احزاب (پارتیتوکراسی)
-1 تعریف حکومت نجیب سالاری(آرتیدکراسی): دراین رژیم فرمانروایان از میان بهترین ها انتخاب می شوند.
-2 تعریف حکومت زمین داران(فئودالیسم): دراین رژیم،حکومت دراختیار افرادی است که دارای زمین های کشاورزی و یا دامداری هستند.
×
-3 تعریف حکومت ثروتمندان (بلوتوکراسی): دراین رژیم،حکومت دراختیارم9رفهین وثروتمندان است.
-4 تعریف حکومت شایسته سالاری:حکومت در اختیار زبده ترین وشایسته ترین افراد قرار می گیرد.
-5 تعریف حکومت احزاب(پارتیتو کراسی): دراین نوع حکومت دراختیار حزب واحد می باشد.
تعریف رژیم های دموکراسی:
منظوراز رژیم های همه سالاری حکومت مردم بر مردم است.ویا به عبارت دیگر حکومت اکثریت بر اقلیت است . یعنی مردم اعضای جامعه هستند که اختیار تعیین سرنوشت خود را دارند و با همگرائی ارادها سرنوشت خودرا تعیین می کنند.
*دموکراسی به شیوه اعمال حاکمیت بر3 دسته تقسیم می شود:
-1 دموکراسی مستقیم
*دموکراسی به شیوه اعمال حاکمیت مردم: 2 -دموکراسی غیرمستقیم
-3دموکراسی نیمه مستقیم
-1 تعریف دموکراسی مستقیم:
همه مردم به صورت مستقیم حاکمیت را اعمال می کنند.
-2 تعریف دموکراسی غیر مستقیم:
بجای اینکه مردم مستقیما0 اعمال حاکمیت کنند،نمایندگان خود را دانلود جزوه حقوق اساسی کرده وآن نمایندگان درمورد امور تصمیم گیری می کنند.
-3 تعریف دموکراسی نیمه مستقیم:
ازترکیب دموکراسی مستقیم وغیر مستقیم به وجود می آید.به این معنی که اصل براین است که مرم نمایندگان خودرا تعیین می کنند و نمایندگان نسبت برتصمیم گیری اقدام می کنند ،لیکن در بعضی از موارد مردم خود مستقیما0 وارد عمل شده و اعمال حاکمیت می کنند.مانند: ایران
پادشاهی مطلق
نجیب سالاری(آرتید کراسی) زمین داران (فئودالیسم)
*رژیم سیاسی: (:(B چند تن سالاری : ثروتمندان (بلوتوکراسی) شایسته سالاری حکومت احزاب(پارتیتو کراسی)
دموکراسی مستقیم
: ( C) همه سالاری (دموکراسی) دموکراسی نیمه مستقیم دموکراسی غیرمستقی
*مواردی که مردم بصورت مستقیم اعمال حاکمیت می کنند:
دردموکراسی مستقیم ودموکراسی نیمه مستقیم مواردی وجود دارد که مردم می توانند بصورت مستقیم اعمال حاکمیت کنند،درواقع شیوه هایی وجود دارد که مردم با اتخاذ این شیوه ها حاکمیت خود را اعمال می کنند.
*شیوه هایی که مردم حاکمیت خود را اعمال می کنند:
-1تعریف وتو مردم :
-1 وتو مردم
-2 همه پرسی (رفراندرم)
-3 پله بیسیت
- 4 ابتکار عام
درمواردی که مردم میتوانند تصمیمات اتخاذ شده را وتو کنند. مثلا : قانونی که وضع شده و با آن موافق نباشد از طریق شکایت یا انتقاد (که باید در به حد نساب مشخص) برسد نقص کنند.
-2تعریف همه پرسی(رفراندرم):
ممکن است در وضع تغییر یا اصلاح قانون نزد مردم جلب شود که به این موضوع همه پرسی (رفراندم) می گویند.
-3 تعریف پله بیسیت:
منظور از پله بیسیت اعلام اعتماد مردم به رئیس حکومت می باشد.
-4 تعریف ابتکار عام :
بطور کلی حق ابتکار قانون ازسوی نمایندگان مجلس (درقالب طرح) ویا ازسوی هیئت دولت (در قالب لایحه)می باشد.اما درمواردی مردم می توانند تقاضای وضع کنند. برای مثال:دریکی از کانتون سوئیس چنانچه 50/000 نفر ازمردم تقاضای وضع قانون کنند مجلس مکلف رسیدگی به این موضوع می باشد
عنوان: اصول حاکم بر رژیم دموکراسی:
اصول حاکم بر رژیم دموکراسی:
در رژیم سیای دموکراسی (یعنی حکومت اکثریت براقلیت)این مردم هستند که اختیار تعیین سرنوشت خود را دارند و از طریق همگرائی اراده ها سرنوشت خود را تعیین کنند.برای اینکه دموکراسی مانند سایر رژیم های سیاسی خود دچار دانلود جزوه حقوق اساسی گوناگون نشود وبه عبارت دیگر در پوشش انتخابات دچار خودکامگی و استبداد نشود باید این دموکراسی ویژگی هایی داشته
باشند که این ویژگی ها عبارت اند از: -1 حق مشارکت همگانی -2 وجود آزادی ها
-3 تسامح و تحمل و چندگانگی سیاسی
-4حکومت اکثریت واحترام به اقلیت
-5 اصل برابری
-6 توزیع خردمندانه قدرت
-1 تعریف حق مشارکت همگانی:
نهاد انتخابات یک نهاد همگانی است.به این معنا که دامنه وسیعی از مردم باید درانتخابات شرکت کنند.
-2 تعریف وجود آزادی ها:
منظور از آزادی صرفا0 شرکت در انتخابات نیست بلکه آزادی های دیگر نظرر حق بیان (اعم از گفتار ونوشتار) آزادی احزاب، آزادی هواداری ویا نیز مخالفت نیز باید وجود داشته باشد.
-3 تعریف تسامح و تحمل و چند گانگی سیاسی:
در رژیم سیاسی دموکراسی گروه منتخب (اکثریت)باید در مقابل انتقادات وفشارها تحمل لازم را داشته باشند وبه دنبال سرکوب مخالفین نباشند.
-4 تعریف حکومت اکثریت و احترام به اقلیت:
تصمیم گیری درامور انتخاب مسئولین براساس نظر اکثریت برای مدت معین می باشد.لیکن درعین حال به حقوق اقلیت احترام نیز گذاشته می شود.به عبارت دیگر تمام گروه ها وگرایش های سیاسی امیدوارند روزی به حکومت برسند.
-5 تعریف اصل برابری:
در رژیم دموکراسی تمام افراد جامعه دربرابر قانون با یک دیگر مساوی هستند.
-6 توزیع خردمندانه قدرت:
در رژیم دموکراسی قدرت در دستان یک نفر بصورت متمرکز نمی باشدبلکه قدرت سیاسی نشأت گرفته ازمردم بوده وبین نهادهای سیاسی تقسیم شده است.به عبارت دیگر دموکراسی سازگاری تا تمرکز قدرت را ندارد وقدرت درمیان حاکمان ونهادها سرشکن می شود و وظایف واختیارات هر نهادی بصورت مشخص بیان می شود و همچنین مدت زمان تصدی محدود می باشد.
×حقوق فردی و آزادی های عمومی:
یکی از شرایط مهم دموکراسی وجود حقوق و آزادی های عمومی است. به عبارت دیگر بی اعتنایی به به آزادی های مردم استقرار رژیمی به نام دموکراسی را غیر ممکن می سازد.کشورهای مختلف بعد از ایجاد،یا استقلال و یا انقلاب مبادرت به صدور بیانیه هایی می کردند که درآن به حقوق وآزادی های عمومی درآن کشورها اشاره می شد. مانند منشورکبیر انگلستان /اعلامیه استقلال آمریکا/ ادامه حقوق بشر وشهروندی در فرانسه.
این تحول به مرور از مرزهای ملی فراتر رفت ودرسطح بین المللی گسترش پیدا کرد تا اینکه در سال1948 اعلامیه جهانی حقوق بشر که درآن حقوق و آزادی های بنیادین بشر اشاره شده به تصمیم مجمع دانلود جزوه حقوق اساسی سازمان ملل متحد رسید. در حقیقت در سطح بین المللی جوی حاکم شد که خواهان رعایت این حقوق و آزادی ها از سوی سایر کشورها شد.
-1 تعریف آزادی عقیده وآئین:
این آزادی مشروط به حدود و موازینی است که نظم عمومی را مختل نکند.برای مثال: ممکن است در جامعه ایی اقلیت های مذهبی به رسمیت شناخته شده باشد،اما اقلیت های مذهبی به بهانه »آزادی دانلود جزوه حقوق اساسی وآئین« حق انجام هرکاری را مبنای مذهب خود را ندارد.
-2× تعریف آزادی بیان:
×هرکسی حق دارد هر حرفی را بیان کند،چاپ کند، منتشر کند. مگر آنکه نظم عمومی را مختل نکند.
-3× تعریف آزادی آموزش و پرورش:
×هرکسی حق دارد تحصیل کند.
-4× تعریف آزادی اخبار و اطلاعات:
×نشر هر خبر واطلاعات جایز است. مگر آنکه براساس قانون و مقررات منع شده باشد.
-5× تعریف آزادی نمایش:
×هرکسی می تواند مبادرت به تهیه فیلم و یا تئاتر بنماید. مگر اینکه براساس قاون ومقررات منع شده باشد.
×ج) تعریف آزادی گرد همایی:
هر شهروند حق دارد درگروه بندی های مختلف سیاسی،اجتماعی،صنعتی واقتصادی و غیره.... حضور پیدا کند.خواه بصورت موقت باشد مثل: تظاهرات یا سخنرانی ها. وخواه بصورت دائمی مثل: شرکت در احزاب یا گروه های سیاسی
د) آزادی های اقتصادی واجتماعی
*آزادی های اقتصادی واجتماعی به 4 مورد تقسیم می گردند:
-1 مالکیت
-2 آزادی و بازرگانی صنعتی
-3 آزادی کار
-4آزادی سِندی کایی
-1تعریف مالکیت:
هرکسی حق دارد نسبت به هرچیزی که قانون اجازه داده است مالکیت داشته باشد.
-2 تعریف آزادی بازرگانی وصنعتی:
هرکسی حق دارد هرفعالیت بازرگانی مجاز انجام دهد یا اینکه مبادرت به تأسیس هرگونه شرکتی کند.
-3 تعریف آزادی کار:
هرشهروندی حق دارد هرکاری را مطابق میل وسلیقه خود انتخاب نماید.
-4 تعریف آزادی سندی کایی:
سندی کایی سازمان صنفی است برای دانلود جزوه حقوق اساسی از حقوق اعضای آن سندی کاها برای حمایت از حقوق اعضای خود ابزارهایی در اختیار دارند مانند: اعتصاب
نکته: آزادی سندی کایی برای کارمندان دولت موجه نیست،چون این امر مخالف نظم عمومی و منافع جامعه می باشد.
تفکیک قوا:
تعریف تفکیک قوا:
یکی از الزامات بنیادین حقوق اساسی اصل تفکیک قوا است. درواقع این اصل تدبیری است برای جلوگیری از تمرکز قدرت وخودکامگی و جلوگیری از فساد ودراختیار گرفتن قدرت در دستان یک نفر یا گروهی خاص
نکته: براساس اصل 16 اعلامیه حقوق بشروشهروندی 1789 فرانسه در جامعه ایی که حقوق افراد تضمین وتفکیک قوا برقرار نشده باشد ، قانون اساسی وجود ندارد.
نکته:بطور کلی معروف است که قدرت فساد می کند و قدرت مطلق، مطلقا0 فساد می آورد و برای جلوگیری از تمرکز قدرت و جلوگیری از فساد ، اصل تفکیک قوا مطرح شده است.
نکته: فلاسفه ومتفکران وحقوق دانان هرکدام قدرت را به بخش های گوناگونی تقسیم بندی کرده اند:برخی/3برخی/5برخی7 بخش(قوّه)از قدرت را مانند: قوه مقننه/ قضائیه/قوه اعلام جنگ وصلح وقراردادهای بین المللی/قوه تصویب و وصول مالیات/ قوه آموزش عمومی و ....... را نام برده اند.
نکته: جان لایک (فیلسوف قرن17 انگلستان) به عنوان نخستین نویسنده نظریه جامعی درمورد اصل تفکیک قوا ارائه کرده است و از نظر وی در هرجامعه ایی 3ق6وه وجود دارد.
*ازنظرجان لایک (فیلسوف قرن 17 انگلستان)در هرجامعه 3قّوه وجود دارد که عبارت اند از:
-1قّوه مقننه
-2 قوه مجریه : که وظیفه قوانین داخل کشور را برعهده دارد.
-3قوه فدراتیو یا (قّوه متحده): که وظیفه حفظ امنیت و حفظ مصالح جامعه در ارتباط با سایر کشورها برعهده دارد.
نکته:ظاهرا0 از نظر جان لاک قوه قضائیه فراموش شده است،اما حقیقت این است که جان لاک قضا را ازجمله وظایف دولت نمی دانسته است.
نکته: اصل تفکیک قوا به گونه ایی که امروزه دانلود جزوه حقوق اساسی است دستاورد شارل دو منتسکو (فیلسوف قرن 18 فرانسه) در کتاب خود (روح القوانین) با طرح نظریه خود پیرامون سه ق6وه (مقننه/ مجریه/ قضائیه) می باشد.
نکته: همانگونه که اشاره شد تفکیک قوا به منظور جلوگیری از تمرکز قدرت وجلوگیری از فساد مطرح شده است تا از استبداد جلوگیری شود.
-1 تفکیک مطلق قوا
*از اصل تفکیک قوا دو (تفسیر) برداشت شده است که عبارت است از:
-2 تفکیک نسبی قوا
-1 تعریف تفکیک مطلق قوا:
در تعریف تفکیک مطلق قوا ،هرقوه مستقلا0 ومنحصرا0 به وظایف خود می پردازد وهیچ ق6وه ایی حق دخالت در امور مربوط به ق6وه دیگر را ندارد.
-2 تعریف تفکیک نسبی قوا:
براساس این تفسیر تفکیک مطلق قوا عملی نیست بلکه قوا با یکدیگر همکاری داشته باشند.لذا هرق6وه منحصرا0 ومستقلا0 به وظایف خود رسیدگی می کند.لیکن کماکان امکان نفوذواقتدار هر ق6وه نسبت به یک دیگر وجود دارد.
نتیجه گیری از دو تفکیک قوای مطلق ونسبی:
-1 رژیم سیاسی جمهوری(جمهوری ریاستی)
*نتیجه این دو تفسیر دو رژیم سیاسی متفاوت است:
-2 رژیم پارلمانی(جمهوری نخست وزیری)
-1 تعریف رژیم سیاسی جمهوری (جمهوری ریاستی):
این رژیم ثمره تفکیک مطلق قوا است.یعنی رئیس جمهور که ازطریق مردم انتاخاب می شود هم رئیس کشور است هم رئیس دولت می باشد.نه قوه مجریه می تواند مجلس(پارلمان) را منحل کند ونه مجلس (پارلمان ) می تواند رئیس جمهور یا دانلود جزوه حقوق اساسی را وادار به کناره گیری کند.به عبارت دیگر دراین رژیم هو قوه ایی منحصرا0 ومستقلا0 به وظایف خود می پردازد.وهیچ قوهایی حق
دخالت درامور مربوط به قوه دیگر را ندارد.
*ویژگی های رژیم جمهوری ریاستی (که ایالات متحده ابداع کننده آن بوده است) عبارت اند از:
-1 رئیس جمهور از سوی مردم وبرای 4 سال انتخاب می شود.
-2 اکثریتی که به رئیس جمهور رأی داده اند با کثریتی که به نمایندگان مجلس رأی داده اند متفاوت است.
-3 مجلس(کنگره)حق ندارد وزیران یا رئیس جمهور را ساقط کند وقوه مجریه نیز نمی تواند پارلمان را منحل کند.
نکته: ویژگی هایی که بیان شد مبین رعایت اصل تفکیک قوا به صورت مطلق است .اما در عمل استثنائاتی وجود دارد وجود
دارد که عبارت اند از:
-1 رئیس جمهور در پیام سالانه به کنگره می تواند تقاضای تصویب برخی قوانین ویژه را بنماید.
-2 رئیس جمهور می تواند هریک از قوانین مصوب کنگره را به 1 مرتبه وتو کند وبه کنگره عودت دهد.دراین صورت چنانچه 32 اعضای کنگره به آن قانون رأی دهند وتوی رئیس جمهور کان لم یکن تلقی می شود.
-3 معون رئیسجمهور ،رئیس مجلس سِنا می باشد.
-4مجلس سِنا حق دخالت دربرخی از امور اجرائی مانند انتخاب سفیران واعضای دیوان عالی را نیز دارد.
-2 تعریف رژیم پارلمانی (جمهوری نخست وزیری):
این رژیم محصول تفکیک نسبی قوا است.مردم رئیس جمهور را انتخاب مب کنند و رئیس جمهور،نخست وزیر و وزیران را به پارلمان معرفی می کند.لذا رئیس جمهور است ورئیس دولت وهیئت دولت نخست وزیر است. در واقع حاکمیت از سوی مردم واز طریق انتخابات به نمایندگان پارلمان سپرده می شود واز طریق پارلمان به سایر قوا منتقل میگردد.
*ویژگی های رژیم پارلمانی(عمدتاً در کشورهای اروپایی مثل: فرانسه/ انگلیس و....) عبارت اند از:
-1 قوه مجریه معمولا 2 رکنی است. یعنی متشکل از رئیس کشور ورئیس دولت می باشد. -2 مجلس حق استیضاح وزیران ونخست وزیر را دارد.
-3 دولت می تواند از طریق ارائه لوایح به مجلس تقاضای قانون کند. -4 دولت حق انحلال مجلس را دارد.
تفکیک قوا در نظام جمهوری اسلامی ایران
به طور کلی نظریه تفکیک قوا به منظور جلوگیری از استبداد و تمرکز قدرت در یک فرد یا نهاد خاص مطرح شد. این نظریه در نظام حقوقی ایران نیز پذیرفته شده است. به موجب اصل 57 قانون اساسی قوا در جمهوری اسلامی ایران مستقل از یکدیگرند. لذا نظریه تفکیک قوا در نظام حقوقی ایران پذیرفته شده است و قوای حاکم در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از مقننه ، مجریه و قضائیه که زیر نظر ولایت مطلقه فقیه طبق سایر اصول قانون اساسی انجام وظیفه می کنند و این قوا مستقل از یکدیگر هستند. منظور از مستقل بودن قوا، استقلال در انجام وظیفه است و نه نفی نظارت بر یکدیگر. به عبارت دیگر در نظام ایران دانلود جزوه حقوق اساسی قوا به صورت نسبی است و هر قوه منحصرا و مستقلا وظایف خود را ایفا می کند لیکن قوا بر یکدیگر نظارت نیز دارند.
سؤال:
در اصل 57 قانون اساسی آمده است قوا در جمهوری اسلامی ایران عبارتند از قوه مقننه ، مجریه و قضائیه که زیر نظر ولایت مطلقه امر و امامت امت طبق اصول آینده این قانون اعمال می گردد.
آیا ولایت مطلقه فقیه نظریه تفکیک قوا را نفی میکند؟
آیا این امر موجب نمی شود کشور به سمت منوکراسی حرکت کند؟
پاسخ:
بر اساس اصل 5 قانون اساسی در زمان غیبت امام عصر(عج) در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت بر عهده فقیه عادل ، با تقوا ، آگاه به زمان ، شجاع ، مدیر و مدبری است که طبق اصل 107 قانون اساسی عهده دار آن می شود. ولایت فقیه یکی از اصول حقوقی ، مهم و پیشرفته قانون اساسی است و نه تنها موجب استبداد نمی شود بلکه در نظام ما این نهاد باعث جلوگیری از استبداد می شود. ولایت مطلقه فقیه جنبه موضوعی دارد نه شخصی. به عبارتی ولی فقیه الاطلاق(به طور کلی) حق دخالت و تصرف در کلیه موضوعات حکومتی را دارد. سابقه تاریخی نشان داده است ولایت مطلقه فقیه کمک شایانی به خروج کشور از بحران و بن بستها بوده است و ولی فقیه در موارد نادر و در جهت منفعت عمومی و نه منافع شخصی از این اختیار خود استفاده کرده است.
ضمناً: در صورتی که ولی فقیه از این اختیار خود سوء استفاده کند این امر باعث می شود (بر فرض احراز از سوی مجلس خبرگان رهبری) ولایت فقیه شرایط و صفات خود را خصوصا0 در وصف عدالت و تقوا از دست داده و از سوی مجلس خبرگان عزل می شود. همچنین قانونگذار در قانون اساسی در کنار ولایت مطلقه فقیه مردم را محور نظام قرار داده و ضمن توجه به آزادی مردم به رعایت قانون از سوی آحاد جامعه تاکید نموده است.
*پارلمان
تعریف پارلمان:
پارلمان دستگاهی است که وظیفه وضع قانون را بر عهده دارد. پارلمان ممکن است از یک یا دو مجلس تشکیل شده باشد. هرچند امر قانونگذاری در درجه اول وظیفه پارلمان است اما در مواردی ممکن است علاوه بر قوه مقننه، قانون از سوی مردم و از طرق همه پرسی یا از سوی قوه مجریه از طرق تفویض اختیار یا مشارکت دو قوه مجریه و مقننه (با ارائه لایحه از سوی دولت به پارلمان) نیز قانون وضع شود.
ترکیب یا ساختار پارلمان:
به طور کلی قانونگذاری در مجلس از سوی نمایندگان مجلس بعمل می آید که این نمایندگان بر اساس قانون و از طریق انتخابات تعیین می شوند. لذا پس از برگزاری انتخابات شاهد یک مدل کوچک از مردم خواهیم بود.
یکی از سوالاتی که همیشه وجود دانلود جزوه حقوق اساسی این است که آیا پارلمان باید از یک مجلس تشکیل شود یا دو مجلس؟
پاسخ: در تعدای از کشورها نظام دو مجلسی پذیرفته شده و آن را برای پیشرفت کشور ضروری دانسته اند و در واقع این کشورها نظام دو مجلسی را تکنیکی برای برطرف کردن نقایص قانون در دوبار بررسی کردن آن می دانند. با توجه به اینکه در مجلس اول نمایندگان عامه حضور دارند و در مجلس دوم افراد مسن تر و با سوادتر حضور دارند. طرفداران نظام دو مجلسی معتقدند مجلس اول نمایندگان امواج زودگذر افکار عمومی است و چون نمایندگان مجلس اول عمدتا جوان و تغییر طلب هستند لذا لازم است مجلس دومی وجود داشته باشد تا افراد با تجربه تر، مسن تر و محافظه کارتر مجددا قوانین مصوب مجلس اول را بررسی کنند و مانع از وضع قوانین ناقص، نسنجیده و شتابزده مجلس اول شوند.
مخالفان نظام دو مجلسی معتقدند ذات کارهای مجلس خود طولانی و مستلزم بررسی های دقیق است و دیگر نیازی به بررسی مجدد از سوی مجلس دوم نیست. در پاسخ به این سوال نمی توان جواب قطعی داد که کدام نظام(یک مجلسی یا دو مجلسی) مفید است و این موضوع بسته به شرایط هر کشور متفاوت است. به طور کلی در کشورهای فدرال نظام دو مجلسی پذیرفته شده و در کشورهای بسیط یا تک بافت نظام یک مجلسی پذیرفته شده است.
پارلمان در نظام جمهئپوری اسلامی ایران
سوال) ارکان قوه مقننه در نظام جمهوری اسلامی ایران:
جواب: براساس اصل ماده93 قانون اساسی مجلس شورای اسلامی بدون شورای نگهبان اعتبار قانونی ندارد.مگر درمورد تصویب اعتبار نامه نمایندگان و انتخاب 6 نفر از اعضای حقوقدان شورای نگهبان.عده ایی اعتقاد دارند شورای نگهبان جزئی از پارلمان یا قوه مقننه است.ومدعی هستند از آنجایی که مصوبات مجلس باید به تصویب شورای نگهبان برسد لذا شورای نگهبان جزئی
از پارلمان است.در مقابل عده ایی معتقدند شورای نگهبان رکنی از مجلس نیست چرا که وظایف واختیارات دیگری نیز دارد که اساسا0 فاقد ماهیت تقنینی است ورئیس مجلس نیز رئیس شورای نگهبان نمی باشد.اما باید گفت که حقیقت این است که شورای نگهبان رکن وجزئی از مجلس شورای اسلامی نیست وقانون محصول همکاری مشترک مجلس و شورای نگهبان است که دربعضی از موارد ممکن است نظر شورای نگهبان تأمین نگرددو قانون از سوی تشخیص مصلحت نظام به تصویب برسد.بنابراین پارلمان در کشور ما یک مجلسی است.ه ه
نکته : تقنینی به معنای ماهیت قانون کذاری می باشد.
نکته: مصونیت به معنای در امان بودن می باشد.
مصونیت نمایندگان:
مصونیت یکی از اسباب معافیت از تعقیب دانلود جزوه حقوق اساسی است که انواع مختلفی دارد ومصونیت پارلمانی یعنی اگر نماینده در انجام وظایف نمایندگی خود مرتکب جرم شود از تعقیب یا مجازات به صورت موقت یا کلی معاف خواهد بود.هرچند مصونیت پارلمانی علی الظاهر تبعیض آمیز است بنظر می رسد اما در حقیقت اعطای مصونیت به نمایندگان مجلس وسیله دفاعی است برای او تا بتواند با آزادی کمال وآزادگی وظایف نمایندگی خود را در گفتار و کردار ونوشتار انجام دهد.به عبارت دیگر نماینده از این جهت که با افراد عادی تفاوت دارد جواز تعقیب وی می تواند موجب سواستفاده از افراد دیگر شود و همیشه احتمال تبانی و صحنه سازی و توطئه علیه نماینده وجود دارد. لازم به ذکر استدر تعدادی از کشورها چنانچه نماینده مجلس مرتکب جرم مشهود شود از مصونیت برخوردار نخواهد بود.
سوال) مصونیت پارلمانی در نظام جموری اسلامی ایران به چه شکلی است؟
جواب): نقض مصونیت علی الظاهر در اصل 86 قانون اساسی پذیرفته شده است.اما محدوده وقلمرو آن مشخص نیست.با توجه به روح قانون اساسی و سایر قوانین عادی به این نتیجه می رسیم که در حقوق ایران مصونیت نماینده به معنای عدم مسئولیت وی در صورت ارتکاب رمج نمی باشد.به عبارت صحیح تر نماینده در صورت ارتکاب جرم با سایر اشخاص تفاوتی نداردو صرفا0 در انجام وظایف نمایندگی خود آزاد است لیکن جرم وی در دادسرا و دادگاه تهران وبا اطلاع مجلس رسیدگی می شود.
تعریف صلاحیت پارلمان:
صلاحیت اصلی پارلمان قانون گذاریستا.اصولا0 قانون گذار در کلیه امور کشور صلاحیت قانون گذاری دارد.به عبارت دیگر صلاحیت قانون گذاری پارلمان عام وکلی است و در تمام امور مملکت می تواند قانون گذاری کند مگر در اموری که در قانون اساسی از قانون گذاری منع شده است. همچنین در عمل محدودیتهایی برای پارلمان وجود دارد.برای مثال پارلمان حق ندارد در مورد نحوه اجرای قانون با تصوین آئین نامه دخالت کند یا در مواردی که کشور در شرایط اضطراری است ممکن است اختیارات مجلس محدود شود.
پیشنهاد یا حق ابتکار قانون:
ابتکار یا پیشنهاد قانون از سوی دو مرجع ممکن است صورت گیرد:
-1 از سوی نمایندگان مجلس: که به آن طرح قانونی گفته می شود.نمایندگان پارلمان در کشودر های مختلف می توانند به صورت انفرادی یا دسته جمعی از طریق کمیسیونها پیشنهاد تصویب قانون دهند.
-2 از سوی هیئت وزیران( هیئت دولت): که به آن لایحه قانونی گفته می شود.در برخی از نظام های حقوقی حق ابتکار قانون منحصر به دانلود جزوه حقوق اساسی پارلمان نیست بلکه قوه مجریه (با توجه به اینکه به عنوان اجرا کننده قانون با خلاء های قانونی بیشتر آشنا است ) نیز می تواند پیشنهاد وتصویب قانون دهد.
فرآیند تصویب:
پس از پیشنهاد طرح یا لایحه فرایند تصویب قانون آغاز می شود .
-1 مرحله مقدماتی
*بطور کلی 2 مرحله برای این فرآیند وجود دارد:
-2 مرحله مذاکره و تصمیم گیری
-1 تعریف مرحله مقدماتی :
زمانی است که طرح یا لایحه در کمیسیونهای مجلس مورد بررسی قرار می گیرد.
-2 تعریف مرحله مذاکره و تصمیم گیری :
زمانی است که در صحن عمومی مجلس از سوی نمایندگان مورد بررسی و رأی گیری قرار می گیرد.
سوال): در نظام های دو مجلسی قانون ثمره ثمره موافقت هر 2 مجلس است و هر دو مجلس باید به آن قانون رأی دهند.در صورتی که ببن دو مجلس در نظام های 2 مجلسی اختلاف شود چه راه حلی وجود دارد؟
جواب): در صورت بروز اختلاف بین 2 مجلس روشهای مختلفی پیش بینی شده است و مهمترین آنها عبارت اند از:
-1 روش گهواره ایی
-2 روش کمسیون مشترک
-1 تعریف روش گهواره ایی:
در این روش مصوبه مجلس اول به مجلس دوم ارسال و اگر مجلس دوم آن مصوبه را تأیید کرد قانون به تصویب می رسد.اما اگر مجلس دوم آن مصوبه را تصویب نکرد با ذکر موارد اختلاف آن را به مجلس اول اعاده می کند.اگر مجلس اول نظر مجلس دوم را پذیرفت که قانون به تصویب می رسد واگر مجلس اول موارد اختلاف مجلس دوم را نپذیرفت با ذکر و اعلام نظر خود آن مصوبه را به مجلس دوم اعاده می کند و این رفت وآمد تا حدی ادامه پیدا می کند که متن واحدی به تصویب برسد.
-2 تعریف روش کمیسیون مشترک:
اگر در اثر چندبار رفت وآمد،قانون به تصویب نرسد دانلود جزوه حقوق اساسی مشترکی به تعداد اعضای مساوی از هر دومجلس تشکیل می شود و متن قانون را مورد بررسی قرار داده و متنی را تهیه می کنند که احتمال تصویب آن در 2 مجلس وجود داشته باشد.چنانچه طرح یا لایحه از این طریق نیز به تصویب نرسد دراین صورت ممکن است قانون مسکوت گذاشته شود یا اینکه طرح یا لایحه تا مجلس بعدی بلاتکلیف شود و ممکن است مجلسین در هر دو مجلس از سوی رئیس جمهور منحل شود.
ارکان پارلمان:
-1 رئیس و هیات رئیسه
*ارکان پارلمان عبارت اند از: -2 سازمان های اداری
-3 کمیسیونها
-1 تعریف رئیس وهیات رئیسه:
وظیفه رئیس وهیات رئیسه مجلس اداره جلسات پارلمان است.بالا ترین مقام قوه مقننه رئیس مجلس است . در مورد نحوه انتخاب رئیس مجلس در اکثر کشورها به صورت انتخاب از سوی سایر نمایند ها است.اما دربرخی از کشورها رئیس مجلس انتصابی است.برای مثال در اسپانیا رئیس مجلس از سوی پاشاه منصوب می شود ویا در هلند رئیس مجلس با پیشنهاد نمایندگان از سوی ملکه منصوب می شود ویا در آرژانتین و ایالات متحده رئیس مجلس سنا معاون رئیس جمور است.
-2 تعریف سازمانهای اداری:
در هرمجلس علاوه بر بدنه قانونی ارگانها و واحد های دیگری نظیر امور اداری/ امور مالی/ حمل ونقل/ واحد ترجمه/ خدمات و....... نیز وجود دارد.
-3 تعریف کمیسیونها:
برای تسهیل در امور قاون گذاری و جلوگیری از اتلاف وقت نمایندگان مجلس در دسته های مختلفی براساس علاقه وتخصص و تجربه تقسیم بندی می شوند.قبل از مطرح شدن موضوع در صحن علنی مجلس آن موضوع در کمیسیونهای زیربط مورد بررسی قرار خواهد گرفت.نحوه انتخاب اعضای کمیسیونها در کشورهای مختلف متفاوت است.در برخی از کشورها خود نمایندگان مجلس، در برخی دیگر از کشورها هیئت رئیسه یا رئیس دانلود جزوه حقوق اساسی است که در مورد اعضای کمیسیونها تصمیم گیری می کند.
*قوه مجریه:
سوال): رئیس کشور چه کسی می تواند باشد؟
جواب): به کلیه افراد ونهادهائی که کارآنها جنبه اجرایی دارد،در حقوق اساسی قوه مجریه گفته می شود.اعضای قوه مجریه طیف گسترده ایی دارد .شامل رئیس کشور (پادشاه/رئیس جمهور یا شورای حاکم ) نخست وزیر،وزیران،اعضای کابینه،استاندار، فرماندار،بخشدار وسایر عوامل مانند کارشناسان و کارمندان.
همیشه منظور از دولت،قوه مجریه نیست بلکه دولت درمعنی خاص دلالت برقوه مجریه دارد ودر معنی عام دولت شامل کلیه نهاد های حکومتی ونه صرفا0 قوه مجریه می باشد.عالی ترین درجه در قوه مجریه رئیس کشور است که ممکن است یک فرد موروثی(پادشاه یا امپراطور) یا یک فرد انتخابی (رئیس جمهور) و یا دو یا چند نفر(رژیم شورائی) باشد. اختیارات این مقام می
تولند از مطلق تا صرفا0 نمایشی باشد.
*پادشاده(رئیس کشور)
این اصطلاح معمولا0 زمانی به کار می رود که شخصی از طریق فتح وظفر به دست آورده باشد ودر فرزندان خود موروثی کرده باشد.اصطلاحی نظیر شاه،نجاشی و امپراطور در این دسته قرار می گیرد.
تا قرن 18اغلب رژیم های سیاسی جهان بصورت پادشاهی به صورت پادشاهی بود اما درقرن 18 با استقلال ایالات متحده و انقلاب کبیر فرانسه حقوق دموکراتیک مردم به رسمیت شناخته شد واصل گزینش مسئولان از سوی مردم جایگزین اصل حاکمیت از طریق ارث شد.
*انواع نظام پادشاهی:
-1 پادشاهی مطلق
*نظام پادشاهی انواع مختلفی دارد:
-1تعریف پادشاهی مطلق:
-2 پادشاهی محدود
-3 پادشاهی پارلمانی(مشروطه)
دراین حکومت کلیه قوای سیاسی در اختیار پادشاه است.کلیه قوای سیاسی دراین حکومت دراختیار 1 نفر است وقوه مقننه، قضائیه و مجریه را در اختیار دارد.
-2 تعریف پادشاهی محدود:
در پادشاهی محدود قدرت پادشاه مطلق نیست بلکه به مرور زمان قدرت را از دست داده و به مردم سپرده است.
-3 تعریف پادشاهی پارلمانی(مشروطه):
دراین نظام نیز قدرت پادشاه مطلق نیست بلکه در چهارچوب قانون محدود شده است.
*رئیس جمهور:
زمانی که رئیس کشور از سوی مردم واز طریق انتخابات بصورت مستقیم ویا غیر مستقیم انتخاب می شود،رئیس جمهور نامیده می شود.به این رژیم،رژیم جمهوری گفته می شود.
*دوره ریاست جمهوری:
-1 مدت ریاست جمهوری
*درخصوص دوره ریاست جمهوری باید 2 موضوع بررسی شود:
-2 انتخاب مجدد رئیس جمهور
-1 تعریف مدت ریاست جمهوری:
درمورد طول دوره ریاست جمهوری،کشورهای مختلف دیدگاه های متفاوتی اتخاذکرده اند.از 4 سال تا مادام العمر. برخی اعتقاد دارند دوره ریاست جمهوری باید کوتاه باشد مثل 1 یا 2 سال چراکه طولانی بودن دوره ریاست جمهوری باعث می شود رئیس جمهور به سمت استبداد سوق پیدا کندو دانلود جزوه حقوق اساسی اعتقاد دارند دوره ریاست جمهوری باید نسبتاض طولانی باشد چراکه طبق کار اجرائی مستلزم زمان طولانی است.
-2 تعریف انتخاب مجدد رئیس جمهور:
درمورد انتخاب مجدد رئیس جمهور،دیدگاه ها متفاوت است.برخی انتخاب مجدد را منع نکرده اند وانتخاب مجدد رئیس جمهور را ازسوی مردم به عنوان شایستگی و لیاقت وی تلقی می کنند و عده ایی معتقدند انتخاب مجدد رئیس جمهور زمینه ساز شکل گیری دیکتاتور جدید می شود وبه همین دلیل برخی از نظام های حقوقی انتخاب رئیس جمهور را محدود کرده اند.
*شرایط رئیس جمهور در قانون اساسی ایران:
*براساس اصل 115 قانون اساسی رئیس جمهور باید از میان:
-1 رجال مذهبی و سیاسی
-2 ایرانی الاصل
-3 تابع ایران
-4 مدیر و مدبر
-5دارای ح9سن سابقه و امتانت وتقوا
-6مؤمن ومعتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور
*منظور از رجال دراصل 115 قانون اساسی چیست؟آیا یک زن می تواند رئیس جمهور شود؟
کلمه رجال بسیار بحث برانگیز است.منظور از رجال از دیدگاه حقوقی و سیاسی حائز اهمیت است.
آیاباید معنای عرفی رجل که همانا شخصیت اعم از مرد یا زن می باشد در نظر بگیریم یا معنی لفظی آن که صرفاً ناظر برمردان است؟
قانون گذار از به کاربردن کلمه شخصیت و همچنین از به کاربردن کلمه مردان امتناع ورزیده و این لفظ رجل نیازمند تفسیر است که نهادی که می تواند این تفسیر را انجام دهد شورای نگهبان است.به نظر می رسد از نظر فقهی منعی برای انتخاب شدن زن به عنوان رئیس جمهور نباشدچرا که زنان فقط در موضوعات امامت/ قضاوت/ مرجعیت محدود شده اند.
-1 تعریف مذهبی و سیاسی بودن:
قانون گذار ازبیان کلمه مذهبی و در ادامه سیاسی هدف داشته است و هدف این بوده که رئیس جمهور ابتدا باید از بین مذهبیون
در ادامه از میان سیاسیون انتخاب شود.منظور از مذهبی بودن لزوما0 تحصیلات حوزوی داشتن رئیس جمهور نیست و منظور از سیاسی بودن آن داشتن مدرک تحصیلی علوم سیاسی دانشگاه نیست.
-2 تعریف ایرانی الاصل بودن:
ایرانی الاصل بودن قوی تر از تابعیت ایرانی است .منظور از ایرانی الاصل بودن این است که پدر و مادر رئیس جهمور ایرانی باشند.
-3 تعریف مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور:
ایمان و اعتقاد با التزام تفاوت دارد. ایمان واعتقاد درجه بالاتری از التزام است.این شرط نشان می دهد حکومت ما یک حکومت مذهبی است. لز.وما0 کاندید ریاست جمهوری باید مذهب اثنی عشری داشته باشد.
