بارها گفتند و شنیدیم که با وجود بی طرفی ایران در جنگ جهانی اول نیروهای انگلیس و عثمانی و روسیه، ایران را به اشغال خود در آوردند و تنها انگلیس به غارت غلات پرداخت و یک قحطی به اصطلاح "ساختگی" را به وجود آورد.
اولین بار محمدقلی مجد در کتاب "قحطی بزرگ" این شایعه را بر سر زبان ها انداخت که در جریان این قحطی بین 8 تا 10 میلیون نفر از ۲۰ میلیون نفر ( ۴۰٪) کشته شدند.
اما باید ببینیم این ادعا تا چه حد صحیح است.
ابتدا باید نگاهی به سرشماری های آن روزگار کرد؛ اولین سرشماری تاریخ ایران در زمان ناصرالدین شاه به سال ۱۸۶۹ میلادی (۴۰ سال قبل از قحطی!) بوده است و تنها جمعیت تهران شمارش شده‌است که بنابر آمار، جمعیت تهران ۱۵۵ هزار نفر تخمین زده میشد.
1 - نخستین سرشماری سراسری که البته تنها شامل تهران و چند شهر مهم مثل کاشان، تبریز، اصفهان، یزد و ... بود در زمان رضاشاه به سال ۱۳۱۸ (۲۰ سال بعد از قحطی و ۶۰ سال بعد از اولین سرشماری) بود که جمعیت تهران ۵۴۰ هزار نفر تخمین زده میشد. بنایراین هیچ اطلاعاتی از جمعیت ایران در زمان قحطی در دسترس نیست و بعید است به ۲۰ میلیون نفر برسد. همچنین رشد جمعیت از ۱۵۵ هزار به ۵۴۰ هزار به مدت ۶۰ سال با توجه به مرگ و میر های ناشی از عقب ماندگی کشور و کمبود بهداشت نمیتواند بیانگر یک قحطی "بزرگ" باشد.
2 - دولت تنها تهران و شهر های انگشت شمار دیگری را مدیریت میکرد و تمرکز آنچنانی بر روی روستا ها _ که روستانشین های دامدار در آن زمان بخش زیادی از جمعیت ایران را تشکیل داده بودند_ نداشت بنابراین روستا نشین ها و عشایر نیازی به غلات دولت نداشتند و این که انگلیس، لولوخورخوره داستان غلات را مصادره میکرد یا نمیکرد، تاثیر زیادی یر زندگی آنان نداشت و قاعدتا بخش زیادی از جمعیت ایران نباید شامل قربانیان قحطی باشند که که کاملا با آمار افسانه ای آقای مجد در تناقض است.
۳ - این واقعه در دوران معاصر انفاق افتاده است جایی که دیگر تاریخ را فاتحان نمی‌نویسند و نه صد ها قرن پیش.
بدون شک با توجه به آمار نجومی تلفات، _ که ۹ میلیون نفر از ۲۰ میلیون جان باختند _، باید دستکم از هر ده نفر، چهار نفر مرده باشد بنابراین از هر ده نفری که در ایران زندگی میکنند حداقل ۴ نفر باشند که بگویند یکی از اقوام ما در جریان این قحطی جان خود را از دست داد. دقیقا بر خلاف هلوکاست یهودی که انسان های معروفی هم از آن برجای ماندند : کیسینجر، زلنسکی و ...
۴ - بسیاری منابع قدیمی درباره تاریخ معاصر ایران بسیار کم به فضاحت این قحطی اشاره کرده اند و کشته شدگان را چند هزار نفری اعلام کردند، درست برخلاف کتاب آقای مجد. همیشه درباره ی تلفات بحث و جدل وجود دارد و آن هم بین ۸۰۰۰۰۰ تا ۳ میلیون است ولی همیشه در این میان افسانه سازی هایی صورت میگیرد که تلفات به ۹ میلیون ( و حتی بعضی جاها ۱۱ میلیون!) می‌رسد. هیچکدام از مقام های ایرانی به این قحطی اصلا اشاره نکردند حتی حکومت پهلوی که قاعدتا باید نشان دهد که ایران قبل از پهلوی پر هرج و مرج بود هم برای بی لیاقت نشان دادن قاجار به قحطی اشاره نکرد.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد این بود که جنگ جهانی سال ۱۹۱۸ به اتمام رسید ولی قحطی همچنان تا ۱۹۱۹ برقرار بود. مسلما نیرو های انگلیسی نباید نیازی به مصادره غلات داشته باشند پس باید نتیجه گرفت این قحطی را بریتانیا ترتیب نداده بود.
__________________________________
در وجود قحطی شکی نیست ولی نباید انگیس را مقصر دانست چرا که قحطی بزرگ ایران تحت تاثیر عوامل زیادی مثل انفولانزای اسپانیایی و وبا و خشکسالی بود، همانطور که "یرواند ابراهامیان" گفته، مقصر دانستن بریتانیا در قحطی یک " اتهام وحشیانه " است.
