روح یک مفهوم قدرتمند و اساسی در ادیان و باور افراد است. چندین محقق در آزمایش‌هایی به اندازه گیری وزن روح اقدام کرده‌اند.
محمد خردادیان در نقش«درکس نابودگر»؟!
بر طبق افسانه‌ها روح یک فرد ۲۱ گرم وزن دارد. حتی فیلمی نیز با این مضمون ساخته شده‌است. مفهوم روح در بسیاری از ادیان و باورها نیز وجود دارد. برای اندازه گیری وزن روح، تلاش‌هایی توسط محققان صورت گرفته است. در ادامه این مطلب به بررسی این پژوهش‌ها و صحت آنها می‌پردازیم.
روح یک مفهوم قدرتمند است و باور به روح به بسیاری از افراد برای یافتن آرامش در مواجهه با از دست دادن یک عزیز کمک می‌کند. بعضی از افراد برای اثبات روح به علم روی آورده‌اند.
برخی افراد معتقدند که روح ۲۱ گرم وزن دارد. یک فیلم به نام ۲۱ گرم نیز در سال ۲۰۰۳ میلادی نیز ساخته شد. بنابراین برخی از محققان آزمایش‌هایی در این زمینه انجام داده‌اند.
پیش زمینه
مفهوم روح، به معنی جنبهٔ غیرمادی انسان، از قرون باستان به این سو ریشه در فلسفه و ادیان داشته، اما حیطهٔ آن از استدلال عقلی و علوم منطقی فراتر نمی‌رفت. ریشه‌های اولیه مفهوم روح در گذشته‌ای دور از دوران ماقبل تاریخ پنهان شده‌است.
افلاطون روح را جوهری پیراسته از جرم، مکان و زمان می‌دانست. او گفت که حتی پس از مرگ، روح وجود دارد و قادر به تفکر است.مفهوم روح در مسیحیت توسط آگوستین و در فلسفه توسط دکارت توسعه یافت.در اسلام، روح نفس را هدایت می‌کند.بعدها فیلسوفانی مانند اسپینوزا، کانت و ابن سینا پیرامون اثبات و چیستی روح بحث کردند، ایدهٔ انسان معلق ابن سینا نیز در این ارتباط است.در دوره‌های جدیدتر، این تصور که روح مادی است بروز پیدا کرد، مثلاً مک دگال معتقد بود بدون وجود مادهٔ اشغال کنندهٔ فضا، شخصیت یا خودآگاهیِ همیشگی پس از مرگ جسمانی غیرقابل تصور است.با این وجود، این ایده که روح از نظر تجربی قابل اثبات باشد هرگز توسط جامعهٔ علمی تأیید نشد. بدین جهت روح را از نظر زیست‌شناسی قابل تحقیق نمی‌دانند، چرا که علوم زیستی زندگی را به عنوان آمیخته‌ای از فیزیک و شیمی ترسیم می‌کند.
آزمایش دانکن مک دوگال
یک پزشک معتبر به نام دانکن مک دوگال (Duncan MacDougall) در اواخر قرن گذشته در محله‌ای در بوستون به نام دورچستر، تئوری جالبی را مطرح کرد. مک‌دوگال معتقد بود که اگر انسان‌ها روح داشته باشند؛ بنابراین روح آنها باید فضایی را اشغال کند. اگر ارواح فضا را اشغال کنند پس باید وزن داشته باشند.
مک دوگال استدلال کرد که فقط یک راه برای کشف این موضوع وجود دارد. ماده در نظر گرفته شده به عنوان روح تا زمان مرگ به طور طبیعی با بدن مرتبط است؛ به همین علت منطقی به نظر می‌رسد که این ماده از نوع گرانشی باشد.
مک دوگال معتقد بود، زمانی که یک فرد می‌میرد، روح از بدن او جدا می‌شود و با اندازه گیری وزن او می‌توان به وزن روح پی برد. او در مقاله علمی خود در سال ۱۹۰۷ میلادی به این موضوع اشاره کرد.
او با یک بیمارستان خیریه‌ای برای بیماران سل همکاری کرد. بیماران این بیمارستان به حد وخیمی از سل رسیده بودند و در آن زمان درمانی برای آن وجود نداشت. مک دوگال یک ترازوی بزرگ ساخت که می‌توانست یک تخت و یک بیمار سل در حال مرگ را نگه دارد. مک دوگال در مقاله خود گفت که سل یک بیماری مناسب برای این آزمایش بود؛ زیرا بیماران در خستگی شدید و بدون هیچ حرکتی می‌مردند.
اولین بیمار مک دو گال یک مرد بود که در ۱۰ آوریل ۱۹۰۱ با افت ناگهانی ۲۱/۲ گرم درگذشت. بعد از اولین آزمایش با کاهش وزن اولین بیمار، افسانه معروف ۲۱ گرم شکل گرفت. بیمار بعدی او ۱۵ دقیقه بعد از قطع تنفس، ۱۴ گرم وزن کم کرد. مورد سوم کاهش غیر قابل توضیحی از وزن در دو مرحله داشت. در مرحله اول نیم اونس و در مرحله دوم ۱ اونس، یعنی ۲۸/۳ گرم وزن کم کرد.
مک دوگال نتیجه آزمایش مورد چهارم را حذف کرد؛ زیرا ترازو به خوبی تنظیم نشده بود. بیمار پنجم ۱۰/۶ گرم بعد از مرگ از دست داد؛ اما بعد از آن ترازو خراب شد و سوالاتی را درباره اعدادی که تاکنون به دست آمده بودند نیز برانگیخت.
بنابراین مک دوگال مورد ششم را نیز حذف کرد؛ زیرا مرگ او هنگامی رخ داد که او در حال تنظیم مجدد ترازو بود. او سپس آزمایش‌های خود را روی ۱۵ سگ تکرار کرد؛ اما کاهش وزن اتفاق نیوفتاد. سپس او قانع شد که سگ‌ها به بهشت نمی‌روند!
مک دوگال نتایج آزمایش‌های خود را در سال ۱۹۰۷ میلادی در مجله پزشکی آمریکایی و انجمن تحقیقات روانی گزارش کرد. او همچنین مقاله‌ای در مجله نیویورک تایمز نوشت.
سولات بی پاسخ علمی
مطالعه مک دوگال حجم نمونه کوچکی داشت و نتایج او یکپارچه نبود. مک دوگال اعتراف کرد که برای تایید وزن روح به اندازه گیری‌های بیشتری نیاز است. تا کنون این آزمایش‌ها اتفاق نیوفتاده است؛ زیرا اولا غیر اخلاقی به نظر می‌رسد و دوم این که این آزمایش‌ها کمی غیر عادی و غیر معقول به نظر می‌رسند.
بر طبق کتاب Spook از مری روچ، در اوایل سال ۲۰۰۰، یک دامدار در منطقه اورگان تلاش کرد تا این آزمایش را با دو جین گوسفند تکرار کند. بیشتر گوسفندان بین ۳۰ تا ۲۰۰ گرم اضافه کردند. این افزایش وزن فقط چند ثانیه پس از مرگ گوسفند ادامه داشت.
روچ همچنین گزارش داد که دکتر گری ناهوم (Gerry Nahum) مهندس شیمی و پزشک، فرضیه‌ای درباره وزن روح داده است. ناهوم معتقد بود که روح یا آگاهی باید با اطلاعاتی مرتبط باشد که معادل آن است.
معادله E = mc ^2 که توسط انیشتن مطرح شده‌است به معنای این است که انرژی معادل جرم ضرب در مجذور سرعت نور است. ناهوم عقیده داشت که این انرژی اساسا می‌تواند با ابزارهای الکترومغناطیسی حساس سنجیده شود؛ بنابراین می‌توان وزن روح را از این طریق تعیین کرد.
ناهوم بودجه‌ای برای اثبات تئوری‌اش دریافت نکرد و اکنون برای داروسازی بایر کار می‌کند. ناهوم امیدی به انجام آزمایش‌های خود بر روی انسان نداشت و در عوض زالو را به عنوان سوژه در نظر گرفته بود.
لطفا در نظر داشته باشید که علم نمی‌تواند وجود روح را ثابت کند و دانشمندان نمی‌توانند آن را بسنجند. اما تلاش‌هایی که در این راه انجام شده‌اند، ارزش خواندن دارند. به هر حال احتمالا سوالات مربوط به روح به حوزه دینی واگذار خواهد شد.
