(اسناد تازه انتشاریافته در باره جلسه مهم کاخ سفید همزمان با تحلیف سالوادر آلنده به عنوان رئیس جمهور شیلی و دیدار قبل از این جلسه میان نیکسون و کیسینجر، چه می‌گویند؟)
سوم نوامبر امسال (۱۳ آبان) پنجاهمین سالگرد ورود سالوادور آلنده به کاخ ریاست جمهوری شیلی در پی پیروزی جبهه مردمی در انتخابات سال ۱۹۷۰ بود.
چند روزی پس از تحلیف آلنده جلسه‌ای مهم در کاخ سفید برگزار شد که موضوعش رویکرد دولت آمریکا در قبال آلنده و جبهه اتحاد مردمی به قدرت رسیده او بود، و خب در این جلسه بسیاری هم خبر نداشتند که سیا چند هفته پیش تلاش ناکامی را برای کودتای نظامی و ممانعت از ورود آلنده به کاخ ریاست جمهوری سازماندهی کرده بوده. کسینجر، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در نامه محرنامه روزانه‌اش در ۱۸ اکتبر ۱۹۷۰ (۱۵ روز قبل از تحلیف آلنده) به نیکسون می‌نویسد که ناکامی کودتا در شیلی نشان داد که امکانات ما برای ممانعت از به قدرت رسیدن آلنده محدود است و حالا باید تمرکز را بر بی‌ثبات‌سازی آن قرار دهیم. او می‌نویسد: «باید این موضوع را در دستور کار قرار دهیم که آیا ما می‌توانیم با مجموع اقداماتی دولت آلنده را به سوی فروپاشی یا سقوط (کودتا) رهنمون شویم.»
این نامه کسینجر و کل اسناد جلسه مهم کاخ سفید در روزهای پس ازبه قدرت رسیدن آلنده و پروتکل مربوط به چگونگی اجرای مصوبات جلسه، حالا در پنجاه سالگی از محرمانگی خارج شده و از سوی آرشیو اسناد ملی دانشگاه جرج واشینگتن در اختیار عموم قرار گرفته است.
https://nsarchive.gwu.edu/briefing-b...
بنا بر این اسناد، جلسه یادشده قبل از این که برگزار شود به درخواست کسینجر برای یک روز عقب می‌افتد، ظاهرا با این انگیزه که رئیس جمهور نیکسون پایش به سوی جناحی در کاخ سفید به رهبری ویلیام راجرز، وزیر خارجه که سیاست بی‌ثبات‌ساز نرمتر و غیرمستقیم‌‌تر و غیرعلنی‌تر را در قبال دولت آلنده پیشنهاد می‌کند نلغزد و در مدار کسانی مثل کسینجر (مشاور امنیت ملی) بماند که تدابیر و تلاش‌های تندروانه‌تری را در دستور کار داشتهاند.
منتهی از مضمون سخنان و اسناد برمی‌آید که نگرانی همه جناح‌ها در برابر دولت آلنده نگرانی واحدی است و آن این که نکند که این دولت موفق بشود و الگوی کامیابی از دولت پایبند به دمکراسی و تحولات اجتماعی را در منطقه نفوذ آمریکا و در جهان جا بیاندازد. نیکسون می‌گوید: «محور نگرانی‌های ما این است که آلنده از قدرت خود خوب استفاده کند و نمونه‌ای موفق و قابل اعتنا در سطح بین‌المللی به نمایش بگذارد.» او به نهادهای حکومتی دستور تهیه برنامه‌ای حساب‌شده، غیرسراسیمه و پایدار در راستای بی‌ثبات‌سازی دولت آلنده می‌دهد تا هم پیامی برای این دولت وهمه طرف‌‌های دیگر باشد.
پتر کورن‌بلوه که مدیریت انتشار اسناد یادشده را به عهده داشته در مقدمه‌ای می‌نویسد که این اسناد جای شکی باقی نمی‌گذارند که قصد فلج‌سازی دولت آلنده بوده است. به نوشته او هدف دولت وقت آمریکا این بوده که آلنده نتواند مدلی موفق و قابل تاسی از تحولات ساختاری اجتماعی را متحقق کند که برای کشورهای دیگر سرمشق شود.
طرفه این که سال ۱۹۷۴ قبل از آن که دولت نیکسون جای خود را به دولت جرالد فورد بدهد، با افشای شماری از اقدامات سیا در شیلی در فاصله ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۳ توسط سیمور هرش، روزنامه‌نگار معروف، کمیته ویژه‌ای درسنای آمریکا مسئول بررسی این اقدامات "فراقانونی" سیا می‌شود. کینسنجر در جریان سوال و جواب کمیته، می‌گوید که دولت آمریکا صرفا قصد حمایت دمکراسی درشیلی را داشته و هیچ برنامه‌ای برای بی‌ثبات‌سازی دولت آلنده وجود نداشته و ما صرفا بر انتخابات سال ۱۹۷۶ (ممانعت احتمالی از دور دیگری ازریاست جمهوری آلنده) متمرکز بوده‌ایم و خبر و قصدی برای کودتا (پینوشه) نداشته‌ایم.
اسناد تازه انتشاریافته از آن جلسه مهم نوامبر ۱۹۷۰ (چند روز پس از ورود النده به کاخ ریاست جمهوری) در کاخ سفید و اقدامات بعدی آمریکا در شیلی اما حکایت و روایت دیگری دارند و حتی وزارت خارجه آمریکا در این اسناد نگران آن است که اقدامات مخفی برای بی‌ثبات‌سازی دولت آلنده لو برود یا در مورد آن افشاگری صورت گیرد. البته بد نیست اشاره شود که بنا بر این اسناد تازه انتشاریافته، شماری از مقام‌های ارشد وزارت خارجه واقعاً هم بر تاثیرگذاری بر صحنه سیاسی شیلی در راستای شکست النده در انتخابات ۱۹۷۶ تبلیغ و تمرکز داشتهاند، ولی کسینجر از همان ابتدا بر به کارگیری موثرترین ابزارها در جهت بی‌ثبات سازی دولت آلنده تاکید داشته است.
کسینجر در راستای سوق رئیس جمهور به برنامه خود برای از پادرآوردن هر چه سریع‌تر دولت آلنده، در نامه‌ای که به عنوان سند بحث دو نفره با نیکسون قبل از جلسه مهم یادشده به او نوشته، از اینجا
کیسینجر از مخالفان سرسخت آلنده بود. دلیل اصلیش هم این بود که می‌گفت اگر او موفق شود، الگویی خواهد شد برای پیش‌بردن برنامه‌های سوسیالیستی (آموزش و بهداشت و حمل‌ونقل و ... رایگان عمومی) در چارچوبی دموکراتیک. اگر این اتفاق می‌افتاد کل پروژه تبلیغاتی امریکا در جنگ سرد با مشکلی جدی مواجه میشد.
کیسینجر بلافاصله بعد از پیروزی آلنده در انتخابات و پیش از دوران ریاست‌جمهوری او، کودتایی در شیلی ترتیب داد که موفق نشد. در نتیجه، تمرکزش را بربی‌ثبات و ساقط‌کردن دولت آلنده. پروژه‌ای که سه سال طول کشید و در نهایت با کودتای پینوشه تکمیل شد، کودتایی که همه پولش را سازمان سیا داده بود. این سند مربوط به جلسه‌ایست چند روز بعد از تحلیف آلنده که کیسینجر این سیاست را توضیح می‌دهد.
از صفحه بهمن دارالشفاهی
