طرفداری | فیرپلی مالی، قانونی است که سعی دارد سلامت مالی باشگاه های فوتبال را تضمین کند. به طور خلاصه، از این قانون با عنوان «جوانمردی مالی» یاد می شود. در سال ۲۰۱۱، برای نخستین بار این قانون اجرا شد. تمام تیم هایی که رقابت های اروپایی صعود کرده بودند، نباید هیچگونه بدهی و حساب معوقه‌ای می‌داشتند.
این بدهکاری‌ها شامل بدهی به بازیکنان، اعضای تیم، کارمندان و سایر بدهی‌ها می‌شد. دو سال بعد، یعنی سال ۲۰۱۳، حساب تیم ها از لحاظ برابری دخل‌وخرج نیز بررسی می‌شد. همه تیم‌ها باید مخارج‌شان با سودشان برابر می‌شد و خرج بیش از سود، ممنوع شد. رعایت نکردن این قوانین، جریمه‌هایی را به همراه دارد که برای مثال می‌توان به جرایم مالی، کسر امتیاز و حذف از رقابت‌های اروپایی اشاره کرد. البته قوانین مربوطه سال پیش نیز دستخوش تغییراتی نیز شد و سقف دستمزد برای تیم های زیر نظر یوفا معنایی نداشت و همچنین تیم ها می‌توانستند تا ۷۰ درصد درآمد خود را صرف هزینه‌های نقل‌وانتقالاتی کنند.
مجموعاً، این قوانین به‌منظور رقابت مالی سالم میان تیم‌ها برقرار شد. همهٔ تیم‌ها چنین توانی ندارند که بتوانند با باشگاه‌های بزرگ و سرمایه‌دار رقابت کنند. این رقابت‌ها هیچ‌وقت نمی‌توانند برابر باشند اما می‌توانند به شکلی سالم و کنترل شده و همراه با محدودیت اجرا شوند. در ادامه قرار است با چند تیمی که این قوانین را نقض کرده‌اند و جریمه شدند یا از دست جریمه‌ها گریختند، آشنا شویم و همچنین تأثیر این تخلفات را بر دنیای فوتبال و نقل‌وانتقالات مشاهده کنیم.
البته، پیش از هر چیز باید به تراز مالی هم اشاره کنیم. برای مثال، تیمی که در نقل‌وانتقالات ۱۲۰ میلیون یورو خرج می‌کند، می‌بایست به همان اندازه نیز درآمد کسب کند. این درآمد می‌تواند از فروش بازیکنان، پول حق پخش و فروش بلیت‌ها، پاداش قهرمانی و.... باشد که اگر تا پایان سال مالی این تراز مثبت یا صفر نباشد، یوفا می‌تواند باشگاه مذکور را جریمه کند. برای مثال، باشگاه آاس رم در فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲، دقیقاً چنین شرایطی را تجربه کرد. آنها به‌منظور خرج‌های مختلف (که نقل‌وانتقالات هم شامل آن می‌شود) می‌بایست تا پایان روز ۳۰ ماه ژوئن، ۳۰ میلیون یورو درآمد کسب می‌کردند. آنها البته با فروش بازیکنان مازاد و جوان توانستند از خطر جریمه بگریزند. حال، به بررسی گزینه‌ها می‌پردازیم.
چلسی، رومن آبراموویچ و شروع یک امپراتوری
در تاریخ فوتبال، نمونه‌های گوناگونی در رابطه با خرج‌های چند صد میلیون یورویی و یا قبل‌تر، خرج‌های چند میلیونی برای ساخت یک تیم کهکشانی یا بازسازی تیم ها وجود دارد. در این میان گزینه‌هایی همچون اینتر میلان تحت مالکیت ماسیمو موراتی، میلان با مالکیت سیلویو برلوسکونی و رئال مادرید با مدیریت فلورنتینو پرز، چلسی همراه با رومن آبراموویچ یک مورد ویژه است.
چلسی در یازدهم ماه می یک بازی بسیار حساس دارد، یک بازی سرنوشت‌ساز. آبی‌های لندن که با امتیاز مشترک نسبت به لیورپول اما تفاضل گل بهتر، در رتبه چهارم جدول بودند، همراه با کلودیو رانیری رؤیای سهمیهٔ لیگ قهرمانان اروپا را در سر می‌پروراندند. رؤیای شیرهای لندن برای تحقق تنها به اندازهٔ یک تساوی در بازی آخر فاصله داشت. یازدهم می ۲۰۰۳ از راه می‌رسد و چلسی می‌تواند در استمفورد بریج، میهمان و رقیب مهم خود را کنار بزند. در میانه‌ی این خوشحالی‌ها اما مردی از روی سکوها بازی را تماشا می‌کرد، رومن آبراموویچ. میلیارد روسی که با تماشای بازی منچستر یونایتد -رئال مادرید در لیگ قهرمانان، شیفتهٔ جو درون ورزشگاه، هیجان و غیرقابل‌پیش‌بینی بودن فوتبال شده بود، تصمیم گرفت تا برای خرید باشگاه چلسی مذاکره کند. در نهایت، رومن آبراموویچ موفق به تصاحب باشگاه غرب لندنی چلسی شد.
مالک متمول روسی روی به تقویت اساسی تیم کلودیو رانیری می‌آورد. سیلی از بازیکنان نظیر گلن جانسن، جرمی، وین بریج، جو کول، سباستین ورون، آدرین موتو، هرنان کرسپو، کلود ماکلله و... با بیش از ۱۲۱ میلیون یورو راهی غرب لندن می‌شوند. وقتی که با چنین مخارجی تیم رانیری اسیر آرسنال تاریخ‌ساز ونگر می‌شود، رومن آبراموویچ با دقت به فینال لیگ قهرمانان و رقابت موناکو-پورتو می‌نگرد. برنده این بازی در واقع جایگزین رانیری بود. و چنین شد که پای ژوزه مورینیو به انگلیس باز شد، به لندن.
پائولو فریرا، پتر چک، دیدیه دروگبا و... آماده بازی برای شیرهای لندن می‌شوند دوباره خرج سرمایه‌ای کلان، این بار به ارزش ۹۵ میلیون پوند. این ۹۵ میلیون پوند اما مؤثر واقع می‌شود و چلسی همراه با مورینیو برای اولین‌بار در تاریخ خود قهرمان لیگ برتر انگلستان می‌شود. ورود مالکی غنی موجب می‌شود تا مسیر چلسی به سمت قله‌ها تسهیل شود. با نگاهی کوتاه به خرج‌های کلان چلسی پس از آن، این تیم نه‌تنها یک‌بار، بلکه دو بار به لیگ قهرمانان دست‌یافت. خرج‌های ابتدایی چلسی شامل نقض این قوانین نمی‌شد؛ اما چلسی جزو تیم هایی بود که سیل سرمایه‌گذاری مردان ثروتمند در فوتبال را باری دیگر گسترش داد و البته به گواه بالادستی‌ها، چلسی از عواملی بود که ایدهٔ فیرپلی مالی را در ذهن یوفا پروراند. از طرفی، چلسی پس از این قوانین نیز از گزند فیرپلی مالی در امان نماند و چند باری هم جریمه‌ی مالی شد.
پاری سن ژرمن، قطری‌ها و رکوردهایی که شکسته شد
مطمئناً پاری سن ژرمن یکی از تداعی‌کننده‌های خرج‌های کلان و رکوردشکن است. پس از اینکه در سال ۲۰۱۱ صندوق سرمایه‌گذاری قطر در ورزش توانست به مالکیت باشگاه فرانسوی دست پیدا کند، باشگاه پاریسی به ثروتمندترین باشگاه فرانسه تبدیل شد. ناصر الخلیفی، رئیس باشگاه، متعهد شد که پاری سن ژرمن را به یکی از قدرت‌های لیگ فرانسه تبدیل کند و آنها را نیز قهرمان لیگ قهرمانان اروپا کند.
پاری سن ژرمن که با ورود ستاره‌هایی مثل بکام، زلاتان و... به گسترش مجموعه هواداران تیمش پرداخته بود. خرج‌های بی حد و اندازهٔ پاریسی‌ها آنها را به قطب لیگ ۱ فرانسه تبدیل کرده است. آنها در فصل ۲۰۱۳-۲۰۱۲، با استخدام کارلو آنچلوتی (سرمربی فاتح UCL در میلان) و خرید بازیکنانی نظیر زلاتان ابراهیموویچ، تیاگو سیلوا، بلیز ماتویدی، خاویر پاستوره و... توانستند در لیگ ۱ فرانسه به صدر جدول راه پیدا کنند و عنوان قهرمانی را کسب کنند. در ادامه نیز خرید ادینسون کاوانی با ۶۴ میلیون یورو پاریسی‌ها را در راه کسب عناوین مختلف همراهی کرد. پس از آن، پاری سن ژرمن اقدام به خرید ۲۲۲ میلیون یورویی نیمار کرد و پس از آن هم با ۱۸۰ میلیون یورو کیلیان ام باپه را به خدمت گرفت. پاریسی‌ها همچنین به استخدام مربی‌های شناخته شده نیز پرداخته‌اند و لوییز انریکه، سرمربی فعلی آنها، جزوی از این سرمربیان است.
همه این اتفاق‌ها پس از ورود سرمایه‌گذاران قطری به این باشگاه اتفاق افتاد. شاید هیچگاه به نظر نمی‌رسید که مقصد برخی فوق‌ستاره‌های شناخته شده در پایان راه، باشگاه پاری سن ژرمن باشد؛ اما سرمایه گذاری گسترده موجب شد این باشگاه امر ورود فوق‌ستارگان را تسهیل کند و بتواند که برخی از مهم‌ترین ستاره‌های دنیای فوتبال را به شهر پاریس راهی کند. لیونل مسی، ستاره آرژانتینی و فاتح ۷ توپ طلا، جزوی ازاین‌دست بازیکنان بود. البته، نباید حضور سرخیو راموس را نیز فراموش کرد که چندین عنوان لیگ قهرمانان کسب کرده بود و گزینهٔ قابل‌ذکر دیگر نیز کیلور ناواس است. گلر سابق رئال مادرید که حسابی در سانتیاگو برنابئو خوش درخشیده بود، بار دیگر با سرخیو راموس هم تیمی شد.
پاری سن ژرمن بارها تراز منفی نقل‌وانتقالات و تراز منفی مجموع همراه بوده است که از نگاه یوفا یک تخلف مالی محسوب می‌شود. یکی از راه‌حل‌های مهم آبی و قرمزپوشان برای این مشکل، جذب سرمایه‌گذاران و حامیان مالی بود. البته، صحبت‌هایی وجود دارد که امکان جعل مدارک و نام‌بردن از شرکت‌های کاذب برای این کار وجود دارد. باید گفت که آنها جریمهٔ بزرگی دریافت نکرده‌اند؛ اما چند باری اخطار دریافت کرده و البته، آنها یک جریمهٔ نه‌چندان زیاد نیز پرداخت کردند.
منچسترسیتی، شیخ منصور و سه‌گانه رویایی
منچسترسیتی، قهرمان سه‌گانهٔ رؤیایی فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲ است. مسیر یک دهه‌ای آبی اما خیلی خوب شروع نشد. آنها برای برداشتن سنگ‌های ریز و بزرگ راهشان، می‌بایست نقل‌وانتقالات متعددی رقم می‌زدند.
ژروم بواتنگ از هامبورگ، یحیی توره از بارسلونا، داوید سیلوا از والنسیا، الکساندر کولاروف از لاتزیو، ماریو بالوتلی از اینتر میلان، جیمز میلنر از استون ویلا و ادین ژکو از وولفسبورگ از جمله خریدهای مهم سیتی در ابتدای دوران شیخ منصور بودند. آنها در یکی از اولین فصل‌ها با مالک جدید، برای خرید بازیکنان ذکر شده مجموعاً ۱۴۸ میلیون یورو خرج کردند تا بتوانند سهمیه لیگ قهرمانان کسب کنند؛ برای تیمی که تحت هدایت روبرتو مانچینی بود. منچسترسیتی با مالکیت شیخ منصور، بارها و سالیان متفاوت به خریدهای متوالی و حتی گران‌قیمت روی آوردند. سیتیزن ها که با این مخارج توانستند که به قهرمانی‌های متفاوت دست یابند، بالاخره در فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲ در کسب سه‌گانه و لیگ قهرمانان موفق شدند و درآمد بسیار بالایی از این قهرمانی کسب کردند. اما پیش از آن، سیتیزن ها چند فصلی با تراز مالی منفی و نقض قوانین فیرپلی مالی، مواجه بودند. بر خلاف دو مورد قبلی، سیتیزن ها با شرایط نامساعدی مواجه شدند و چند باری خطر - حذف از رقابت‌های اروپایی - از بیخ گوششان گذشت.
چندین سال پیش، روی پینتو و فوتبال لیکس به افشای پرونده‌های مختلفی پرداخته بودند که یکی از آنها پروندهٔ نقض قوانین فیرپلی مالی توسط منچسترسیتی بود. پس از این اتفاق، یوفا و نهادهای مربوطه به بررسی این شایعه پرداختند. (که البته قابل‌ذکر است که تمام افشاگری‌های فوتبال لیکس همراه با مدارک و اسناد بودند.)
پس از بررسی‌های بالادستی‌ها، آنها به این نتیجه رسیدند که منچسترسیتی واقعاً تخلف کرده است و باید جریمه شود. جریمهٔ ابتدایی واقعاً شوکه‌کننده بود؛ حذف از لیگ قهرمانان اروپا. باتوجه‌به شانس درخواست تجدیدنظر، منچسترسیتی توانست که از این واقع زیان دور شوند. چندی بعد، در اواسط فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲، مجدداً یک افشاگری رخ داد. این بار نه روی پینتویی در کار بود و نه فوتبال لیکس. صحبت بیش از ۱۵۰ نقض قوانین از سمت مقامات مطرح بود که البته فعلاً در جریان است و صدالبته، این شایعه موجب نشد تا تیم پپ گواردیولا نتواند که به ۳ جام نقره‌ای رنگ دست پیدا کند.
دوباره چلسی، این‌بار با تاد بولی
باوجوداینکه بعدها مشخص شد که چلسی با مالکیت رومن آبراموویچ نیز دچار تخلفاتی شده بود، چلسی بار دیگر با فیرپلی مالی و اخبار مربوط به آن عجین می‌شود. رومن آبراموویچ که به‌رغم میل باطنی، به دلیل بلوکه‌شدن حساب‌ها و اموالش توان مدیریت چلسی را نداشت، این باشگاه را به تاد بولی آمریکایی فروخت. کنسرسیوم و شرکت هولدینگ blue co که تحت مالکیت تاد بولی و شریکانش است، ۱۰۰ درصد سهام چلسی را خرید. این شرکت که در واقع یک شرکت سرمایه‌گذاری در زمینه ورزش است، مالک جدید چلسی به‌شمار می‌رود.
تاد بولی که از اعضای اصلی و مهم این شرکت است، ریاست شیرهای لندن را بر عهده گرفت. از زمان ورود این مالک آمریکایی، چلسی بیش از ۹۰۰ میلیون پوند خرج کرد. آنها که با وسلی فوفانا، انزو فرناندز، مویسس کایسدو، میخایلو مودریک و... چندین بار رکوردهای نقل‌وانتقالات را شکسته بودند، چندین و چند بازیکن مختلف جذب کرده بودند. بدون توجه به بازیکنانی مانند داترو فوفانا، چزاره کاسادی، آنجلو و...، چلسی بازیکنانی نظیر روبرت سانچز، رومئو لاویا، نیکولا جکسون، کریستوفر انکونکو، مالو گوستو و... را جذب کرده است که هزینه‌های بسیار بالایی روی دست این باشگاه گذاشته است.
بااین‌وجود، تاد بولی و بهداد اقبالی که وظیفهٔ مدیریت و نقل‌وانتقالات را برای مدتی داشتند، راه و روش دورزدن قوانین را به‌خوبی بلد هستند. چلسی با قراردادها و پرداخت اقساط خریدها به‌صورت بلندمدت و نامرسوم شش، هفت، هشت و حتی نه ساله، هزینه‌های خود را به حد مهمی کاهش دادند. باوجوداینکه آنها این فصل بیش از ۳۰۰ میلیون پوند فروش داشته‌اند، خریدهای آنها همچنان سرسام‌آور است. کار آنها فعلاً تخلف محسوب نمی‌شود؛ اما ممکن است که تاد بولی نیز همچون رومن آبراموویچ، باعث ایجاد قوانین جدیدی شود. یوفا که نگران این خرج‌های چلسی است، در فکر این است که سقف مدت قرارداد تعیین کند که چنین مواردی را دیگر نبینیم؛ اما تا آن زمان، باید گفت که چلسی فعلاً متخلف نیست؛ اما روش آنها نیز چندان مرسوم نیست. البته، گمان می‌رود که تا ۵ سال آینده، قوانین مالی و عدالت مالی تغییرات اساسی را طی کنند.
مجموعاً، باید گفت که قوانین عدالت مالی و تراز مالی بسیار خوب است. باوجوداینکه این قوانین به‌خوبی برای باشگاه‌های کوچک مفید هستند، اما باید گفت که همچنان این خرج‌های نجومی و بی حد مرز در فوتبال وجود دارند که امکان رقابت را کم می‌کند. حوالی سال‌های ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷، روی پینتو در فوتبال لیکس به افشای بسیاری از تخلفات باشگاه‌ها پرداخت که موجب جریمه‌ی آنها و ایجاد قوانین جدید شد؛ اما حالا روی پینتو در سرنوشت قریب‌الوقوع خود سیر می‌کند و انگاری دیگر فوتبال لیکس دومی وجود ندارد. بااین‌وجود، هیچگاه ماه پشت ابر پنهان نمی‌ماند. شاید حالا هم خلاف‌های بزرگی در پشت پرده در جریان است که ما از آن بی‌خبر هستیم؛ اما نه برای همیشه...
