|
فوتبال همانند زندگی است. همان طور که زندگی پستی ها و بلندی ها، خوبی ها و بدی ها و زیبایی ها و زشتی ها دارد، فوتبال هم همه ی این موارد را داراست. در فوتبال، فیفا و سایر قدرت های بزرگ با تمرکز رسانه ای بر روی زیبایی ها باعث شده اند تا ما روی دیگر فوتبال را از یاد ببریم؛ روی زشت فوتبال...
در سلسله مقالات پرونده های گمشده، به این موضوع پرداخته و پرونده های فراموش شده ی فوتبال یادآوری خواهد شد.
|
فیرپلی مالی، قانونی است که تلاشی برای سلامت مالی باشگاه های فوتبال است. به طور خلاصه، از این قانون با عنوان "جوانمردی مالی" یاد می شود. در سال ۲۰۱۱، برای نخستین بار این قانون اجرا شد. تمام تیم هایی که رقابت های اروپایی صعود کرده بودند، می بایست هیچگونه بدهی و حساب معوقی نداشته باشند. این بدهکاری ها شامل بدهکاری به بازیکنان، اعضای تیم، کارمندان و.... می شد. دو سال بعد، یعنی سال ۲۰۱۳، حساب تیم ها از لحاظ برابری دخل و خرج نیز بررسی می شد. همه تیم ها باید مخارجشان با سودشان برابر می شد و خرج بیش از سود، ممنوع شد. عدم رعایت این قوانین، جریمه هایی را به همراه دارد که برای مثال می توان به جرایم مالی، کسر امتیاز، حذف از رقابت های اروپایی و... اشاره نمود. البته، قوانین مربوطه سال پیش نیز دستخوش تغییراتی نیز شد و تیم سقف دستمزد برای تیم های زیر نظر یوفا معنایی نداشت و همچنین تیم ها می توانستند تا ۷۰ درصد درآمد خود را صرف هزینه های نقل و انتقالاتی کنند.
مجموعاً، این قوانین به منظور رقابت مالی سالم میان تیم ها برقرار شد. همه ی تیم ها چنین توانی ندارند که بتوانند با باشگاه های بزرگ و سرمایه دار رقابت کنند. این رقابت ها هیچ وقت نمی توانند برابر باشند اما می توانند به شکلی سالم و کنترل شده و همراه با محدودیت اجرا شوند. در ادامه قرار است با چند تیمی که این قوانین را نقض کرده اند و جریمه شدند یا از دست جریمه ها گریختند، آشنا شویم و همچنین تاثیر این تخلفات را بر دنیای فوتبال و نقل و انتقالات مشاهده کنیم. البته، پیش از هر چیز باید به تراز مالی هم اشاره کنیم. برای مثال، تیمی که در نقل و انتقالات ۱۲۰ میلیون یورو خرج می کند، می بایست به همان اندازه نیز درآمد کسب کند. این درآمد می تواند از فروش بازیکنان، پول حق پخش و فروش بلیت ها، پاداش قهرمانی و.... باشد که اگر تا پایان سال مالی این تراز مثبت یا صفر نباشد، یوفا می تواند باشگاه مذکور را جریمه کند. برای مثال، باشگاه آ اس رم در فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲، دقیقا چنین شرایطی را تجربه کرد. آنها به منظور خرج های مختلف (که نقل و انتقالات هم شامل آن می شود.) می بایست تا پایان روز ۳۰ ماه ژوئن، ۳۰ میلیوم یورو درآمد کسب می کرد. آنها البته با فروش بازیکنان مازاد و جوان توانستند که از خطر جریمه بگریزند. حال، به بررسی گزینه ها می پردازیم.
| چلسی، رومن آبراموویچ و سرآغاز یک امپراطوری |
در تاریخ فوتبال، نمونه های گونه گونی در رابطه با خرج های چند صد میلیون یورویی و یا قبل تر، خرج های چند میلیونی برای ساخت یک تیم کهکشانی یا بازسازی تیم ها وجود دارد. در این میان گزینه هایی همچون اینتر میلان تحت مالکیت ماسیمو موراتی، میلان با مالکیت سیلویو برلوسکونی و رئال مادرید با مدیریت فلورنتینو پرز، چلسی همراه با رومن آبراموویچ یک مورد ویژه است.
چلسی در یازدهم ماه می یک بازی بسیار حساس دارد، یک بازی سرنوشت ساز. آبی های لندن که با امتیاز مشترک نسبت به لیورپول اما تفاضل گل بهتر، در رتبه چهارم جدول بودند، همراه با کلودیو رانیری رویای سهمیه ی لیگ قهرمانان اروپا را در سر می گذراندند. رویای شیر های لندن برای تحقق تنها به اندازه ی یک تساوی در بازی آخر فاصله داشت. یازدهم may ماه سال ۲۰۰۳ از راه می رسد و چلسی می تواند در استمفورد بریج، خانه ی خود، میهمان و رقیب مهم خود را کنار بزند. در میانه ی این خوشحالی ها اما مردی از روی سکو ها بازی را تماشا می کرد، رومن آبراموویچ. میلیارد روسی که با تماشای بازی منچستر یونایتد-رئال مادرید در لیگ قهرمانان، شیفته ی جو درون ورزشگاه، هیجان و غیر قابل پیشبینی بودن فوتبال شده بود، تصمیم گرفت تا برای خرید باشگاه چلسی مذاکره کند. در نهایت، رومن آبراموویچ موفق به تصاحب باشگاه غرب لندنی چلسی شد.
مالک متمول روسی روی به تقویت اساسی تیم کلودیو رانیری می آورد. سیلی از بازیکنان نظیر یورگن ماچو، مارکو امبروسیو، گلن جانسن، گرمی، وین بریج، جو کول، سباستین ورون، آدرین موتو، هرنان کرسپو، ماکلله و... با بیش از ۱۲۱ میلیون یورو راهی غرب لندن می شوند. وقتی که با چنین مخارجی تیم رانیری اسیر آرسنال تاریخ ساز ونگر می شود، رومن آبراموویچ با دقت به فینال لیگ قهرمانان و رقابت موناکو-پورتو می نگرد. برنده ی این بازی در واقع جایگزین رانیری بود. و چنین شد که پای ژوزه مورینیو به انگلیس باز شد، به لندن. پائولو فریرا، پتر چک، دیدیر دروگبا و... آماده بازی برای شیر های لندن می شوند. دوباره خرج سرمایه ای کلان، این بار به ارزش ۹۵ میلیون پوند. این ۹۵ میلیون پوند اما موثر واقع می شود و چلسی همراه با مورینیو برای اولین بار در تاریخ خود قهرمان لیگ برتر انگلستان می شود. ورود مالکی غنی موجب می شود تا مسیر چلسی به سمت قله ها تسهیل شود. با نگاهی کوتاه به خرج های کلان چلسی پس از آن، چلسی به لیگ قهرمانان نیز نه یک بار بلکه دو بار دست یافت. خرج های ابتدایی چلسی شامل نقض این قوانین نمی شد اما چلسی جزو تیم هایی بود که سیل سرمایه گذاری مردان ثروتمند در فوتبال را باری دیگر گسترش داد و البته به گواه بالادستی ها، چلسی از عواملی بود که ایده ی فیرپلی مالی را در ذهن یوفا پروراند.
از طرفی، چلسی پس از این قوانین نیز از گزند فیرپلی مالی در امان نماند و چند باری هم جریمه ی مالی شد.
| پاریسن ژرمن، قطری ها و رکورد هایی که شکست |
نامی آشنا در این حیطه. مطمئناً پاریسن ژرمن یکی از تداعی کننده های خرج های کلان و رکورد شکنانه است. پس از اینکه در سال ۲۰۱۱ صندوق سرمایه گذاری قطر در ورزش توانست به مالکیت پاشگاه فرانسوی دست پیدا کند، باشگاه پاریسی به ثروتمندترین باشگاه فرانسه تبدیل شد. ناصر الخلیفی، رئیس باشگاه، متعهد شد که پاریسن ژرمن را به یکی از قدرت های لیگ فرانسه تبدیل کند و آنها را نیز قهرمان لیگ قهرمانان اروپا کند.
پاریسن ژرمن که با ورود ستاره هایی مثل بکام، زلاتان و... به گسترش مجموعه هوداران تیمش پرداخته بود. خرج های بی حد و اندازه ی پاریسی ها آنها را به قطب لیگ ۱ فرانسه تبدیل کرده است. آنها در فصل ۲۰۱۳-۲۰۱۲، با استخدام کارلو آنچلوتی (سرمربی فاتح UCL در میلان) و خرید بازیکنانی نظیر زلاتان ابراهیموویچ، تیاگو سیلوا، بلیز متویدی، خاویر پاستوره و... توانستند در لیگ ۱ فرانسه به صدر جدول راه پیدا کنند و عنوان قهرمانی را کسب کنند. در ادامه نیز خرید ادینسون کاوانی با ۶۴ میلیون یورو و داوید سیلوا با ۵۰ میلیون پاوند، (که گران ترین مدافع تاریخ در آن زمان نام گرفت.) پاریسی ها را در راه کسب عناوین مختلف همراهی کرد.
پس از آن، پاریسن ژرمن اقدام به خرید ۲۲۲ میلیون یورویی نیمار جونیور نمود و پس از آن هم با ۱۸۰ میلیون یورو به جذب کیلیان امباپه، استعداد مطرح فرانسوی پرداخت.
پاریسی ها همچنین به استخدام مربی های شناخته شده نیز پرداخته اند و لوییز انریکه، سرمربی فعلی آنها، جزوی از این دسته از سرمربیان است.
همه این اتفاق ها پس از ورود سرمایه گذاران قطری به این باشگاه اتفاق افتاد. شاید هیچگاه به نظر نمی رسید که مقصد برخی فوق ستاره های شناخته شده در پایان راه، باشگاه پاریسن ژرمن باشد اما سرمایه گذاری گسترده موجب گردید تا این باشگاه امر ورود فوق ستارگان را تسهیل کند و بتواند که برخی از مهم ترین ستاره های دنیای فوتبال را به شهر پاریس راهی کند. لیونل مسی، ستاره آرژانتینی و فاتح ۷ توپ طلا، جزوی از این دست بازیکنان بود. البته، نباید حضور سرخیو راموس را نیز فراموش کرد که چندین عنوان لیگ قهرمانان کسب کرده بود. و گزینه ی قابل ذکر دیگر نیز کیلور ناواس است. گلر سابق رئال مادرید که حسابی در سانتیاگو برنابئو خوش درخشیده بود، بار دیگر با سرخیو راموس هم تیمی شد.
پاریسن ژرمن بار ها تراز منفی نقل و انتقالات و تراز منفی مجموع همراه بوده است که از نگاه یوفا یک تخلف مالی محسوب می شود.
یکی از راه حل های مهم آبی و قرمز پوش های برای این مشکل، جذب سرمایه گذاران و حامیان مالی بود. البته، صحبت هایی وجود دارد که امکان جعل مدارک و نام بردن از شرکت های کاذب برای این کار وجود دارد. (می توانید برای نحوه ی کار این شرکت های کاذب به مقاله ی فرار مالیاتی و داستان رونالدو و ژرژ مندس مراجعه کنید)
قابل ذکر است که آنها جریمه ی بزرگی دریافت نکرده اند اما چند باری اخطار دریافت کرده و البته، آنها یک جریمه ی نه چندان زیاد نیز پرداخت کردند.
| منچستر سیتی، شیخ منصور و سه گانه ی رویایی |
منچستر سیتی، قهرمان سه گانه ی رویایی فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲. مسیر یک دهه ای آبی اما خیلی خوب شروع نشد. آنها برای برداشتن سنگ های ریز و بزرگ راهشان، می بایست نقل و انتقالات متعددی رقم می زدند.
ژروم بواتنگ از هامبورگ، یایا توره از بارسلونا، داوید سیلوا از والنسیا، الکساندر کولاروف از لاتزیو، ماریو بالوتلی از اینتر میلان، جیمز میلنر از آستون ویلا و ادین ژکو از ولسفبورگ. آنها در یکی از اولین فصل هایی که با مالک جدید همراه بودند، برای خرید بازیکنان ذکر شده مجموعاً ۱۴۸ میلیون یورو خرج کردند تا بتوانند سهمیه لیگ قهرمانان کسب کنند؛ برای تیمی که تحت هدایت روبرتو مانچینی بود.
منچستر سیتی با مالکیت شیخ منصور، بار ها و سالیان متفاوت به خرید های متوالی و حتی گران قیمت روی آوردند. سیتیزن ها که با این مخارج توانستند که به قهرمانی های متفاوت دست یابند، بالاخره در فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲ در کسب سه گانه و لیگ قهرمانان موفق شدند و درآمد بسیار بالایی از این قهرمانی کسب کردند. اما پیش از آن، سیتیزن ها چند فصلی با تراز مالی منفی و نقض قوانین فیرپلی مالی، مواجه بودند. بر خلاف دو مورد قبلی، سیتیزن ها با شرایط نامساعدی مواجه شدند و چند باری خطر -حذف از رقابت های اروپایی- از بیخ گوششان گذشت.
چندین سال پیش، روی پینتو و فوتبال لیکس (انتظار نداشته باشید که آنها در این مجموعه مقالات حضور نداشته باشند!) به افشای پرونده های مختلفی پرداخته بودند که یکی از آنها پرونده ی نقض قوانین فیرپلی مالی توسط منچسترسیتی بود. پس از این اتفاق، یوفا و نهاد های مربوطه به بررسی این شایعه پرداختند. (که البته قابل ذکر است که تمام افشاگری های فوتبال لیکس همراه با مدارک و اسناد بودند.)
پس از بررسی های بالادستی ها، آنها به این نتیجه رسیدند که منچسترسیتی واقعا تخلف کرده است و باید جریمه شود. جریمه ی ابتدایی واقعا شوکه کننده بود؛ حذف از لیگ قهرمانان اروپا. با توجه به شانس درخواست تجدید نظر، منچستر سیتی توانست که از این واقع زیان دور شوند. چندی بعد، در اواسط فصل ۲۰۲۳-۲۰۲۲، مجدداً یک افشاگری رخ داد. این بار نه روی پینتویی در کار بود و نه فوتبال لیکس. صحبت بیش از ۱۵۰ نقض قوانین از سمت مقامات مطرح بود که البته فعلا در جریان است و صد البته، این شایعه موجب نشد تا تیم پپ گواردیولا نتواند که به ۳ جام نقره ای رنگ دست پیدا کند.
| دوباره چلسی، این بار با تاد بولی |
با وجود اینکه بعد ها مشحص شد که چلسی با مالکیت رومن آبراموویچ نیز دچار تخلفاتی شده بود، چلسی بار دیگر با فیرپلی مالی و اخبار مربوط به آن عجین می شود. رومن آبراموویچ که علیرغم میل باطنی، به دلیل بلوکه شدن حساب ها و اموالش توان مدیریت چلسی را نداشت، این باشگاه را به تاد بولی آمریکایی فروخت. کنسرسیوم و شرکت هولدینگ blue co که تحت مالکیت تاد بولی و شریکانش است، ۱۰۰ درصد سهام چلسی را خرید. این شرکت که در واقع یک شرکت سرمایه گذاری در زمینه ورزش است، مالک جدید چلسی است. تاد بولی که از اعضای اصلی و مهم این شرکت است، ریاست شیر های لندن را بر عهده گرفت. از زمان ورود این مالک آمریکایی، چلسی بیش از ۹۰۰ میلیون پاوند خرج کرد. آنها که با وسلی فوفانا، انزو فرناندز، مویزز کایسدو، میخایلو مودریک و... چندین بار رکورد های نقل و انتقالات را شکسته بودند، چندین و چند بازیکن مختلف جذب کرده بودند. بدون توجه به بازیکنانی مانند داترو فوفانا، چزاره کاسادی، آنجلو و....، چلسی بازیکنانی نظیر روبرت سانچز، رومئو لاویا، نیکولاس جکسون، کریستوفر انکونکو، مالو گوستو و... را جذب کرده است که هزینه های بسیار بالایی روی دست این باشگاه گذاشته است. با این وجود، تاد بولی و بهداد اقبالی که وظیفه ی مدیریت و نقل و انتقالات (برای مدتی) داشتند، راه و روش دور زدن قوانین را به خوبی بلد هستند. چلسی با قرارداد ها و پرداخت اقساط خرید ها به صورت بلند مدت و نامرسوم شش، هفت، هشت و حتی نه ساله، هزینه های خود را به حد مهمی کاهش دادند. با وجود اینکه آنها این فصل بیش از ۳۰۰ میلیون پاوند فروش داشته اند، خرید های آنها همچنان سرسام آور است. کار آنها فعلاً تخلف محسوب نمی شود اما ممکن است که تاد بولی نیز همچون رومن آبراموویچ، باعث ایجاد قوانین جدیدی شود. یوفا که نگران این خرج های چلسی است، در فکر این است که سقف مدت قرارداد تعیین کند که چنین مواردی را دیگر نبینیم؛ اما تا آن زمان، باید گفت که چلسی فعلاً متخلف نیست اما روش آنها نیز چندان مرسوم نیست. البته، گمان می رود که تا ۵ سال آینده، قوانین مالی و عدالت مالی تغییرات اساسی را طی کنند.
مجموعاً، باید گفت که قوانین عدالت مالی و تراز مالی بسیار خوب است. با وجود اینکه این قوانین به خوبی برای باشگاه های کوچک مفید هستند، اما باید گفت که همچنان این خرج های نجومی و بی حد مرز در فوتبال وجود دارند که امکان رقابت را کم می کند. حوالی سال های ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷، روی پینتو در فوتبال لیکس به افشای بسیاری از تخلفات باشگاه ها پرداخت که موجب جریمه ی آنها و ایجاد قوانین جدید شد؛ اما حالا روی پینتو در سرنوشت غریب الوقوع خود سیر می کند و انگاری دیگر فوتبال لیکس دومی وجود ندارد. با این وجود، هیچگاه ماه پشت ابر پنهان نمی ماند. شاید حالا هم خلاف های بزرگی در پشت پرده در جریان است که ما از آن بی خبر هستیم اما نه برای همیشه...
همچنان بخوانید:
پرونده های گمشده، قسمت اول؛ شخص ثالث نقل و انتقالات
پرونده های گمشده، قسمت دوم؛ سوپرلیگ
پرونده های گمشده، قسمت سوم؛ فرار مالیاتی
پرونده های گمشده، قسمت چهارم؛ دوپینگ در فوتبال
