اختصاصی طرفداری | این مبحث را با ضمیمه‌کردن از نطق معروف انوره دو بالزاک، نویسندهٔ پرآوازهٔ و پایه‌گذار رئالیسم در اروپا که تأثیر شگرفی بر ادبیات جهان گذاشته، آغاز می‌کنیم. او می‌گوید «استعداد بزرگ بدون اراده بزرگ هرگز وجود ندارد». جمله معروف نویسنده شهیر فرانسوی شاید بی‌تناسب با این یادداشت نباشد.
باتوجه‌به نبود بسترسازی مناسب و درخور فوتبال ایران؛ اعم از امکانات سخت‌افزاری، سازمان جامع رسانه‌ای همچنین فقدان ایجنت بین‌المللی و همین‌گونه نبود درآمدزایی از فروش پیراهن و در نتیجه فقدان بازدهی مناسب برای باشگاه‌های اروپایی از منظر "اقتصادی" در مقیاس با کشورهای آسیایی شرقی، همواره موفقیت و بهره‌مندی استعدادهای جوان داخلی ما در سنین پایین‌تر تحت‌الشعاع قرار گرفته است.
بی‌تعارف امروز طارمی باتوجه‌به شرایط موجود و باتوجه‌به داشته‌های فوتبال ما یکی از همان بازیکنِانی محسوب می‌شود که با تمام محدودیت‌ها خود را با مشقت بالا کشیده است. درحالی‌که اوج رشد و شکوفایی یک بازیکن جوان و مستعد را بین رنج سنی 21 تا 26 سال قلمداد می‌کنند، از خاطر نبریم او در سن 27 سالگی از برهوتِ ورزشگاه ثانی بن جاسم الغرافه خودش را به دل اروپا کشانده است. او باتوجه‌به عملکردش در فصل گذشته، توجه تیم‌های بزرگی را به خود جلب کرده و با رد کردن پیشنهادهای اغواگرانه تیم‌های سعودی نشان داده در 31 سالگی همچنان خواهان «موفقیت» و سیر صعودی «پیشرفت» با تمام محدودیت‌های ممکن است.
موشکافی و چگونگی حل این معضل، خود یادداشت مفصل دیگر می‌طلبد. ورای این مقوله، در این تحلیل از منظر دو پارامتر و مؤلفه مهم (xG) و (xGOT) به 22 گل زده شده این مهاجم پورتو نگاه فنی خواهیم داشت.
*امید گل (xG): به زبان ساده، xG مولفه‌ای برای اندازه‌گیری احتمال تبدیل‌شدن یک شوت به گل است؛ بنابراین xG کیفیت احتمالی شوت قبل از زدن شوت بازیکن با درنظرگرفتن عوامل زیادی از جمله متغیرهای چون زاویه ضربه، فاصله ضربه از دروازه، ضربه با سر یا پای تخصصی یا غیرتخصصی و نحوه پاس پیش از ضربه و. اندازه‌گیری می‌شود
*امید گل در چارچوب (xGOT): درحالی‌که xG ارزش شوت را قبل از ضربه‌زدن بازیکن ارائه می‌دهد، گل‌های مورد انتظار در چارچوب یا همان xGOT ارزش تغییریافته شوت درون چارچوب را بعد از شوت بازیکن ارائه می‌دهد. به طور مثال احتمال به‌ثمررسیدن شوت هایی که به سمت گوشه‌های بالایی دروازه نواخته می‌شوند نسبت شوت هایی که به سمت مرکز دروازه زده می‌شوند، بیشتر است.
* مقدار ارائه شده xG و xGOT عددی بین صفر (بدون شانس گل) و یک (گل حتمی) است.
آنالیز تمام گل‌های مهدی طارمی در فصل 23-2022 لیگ پرتغال
گل شماره 1: پورتو 1-0 ماريتيمو
xG : 0.30
xGOT: 0.68
تنها 12 دقیقه انتظار برای مهاجم شماره 9 پورتو نیاز بود تا این بازیکن از «Blind Side» یا به‌اصطلاح منطقه کور، منطقه‌ای که از دید مدافعین حریف خارج است، وارد محوطه جریمه شود. او با وجود بسته‌بودن زاویه، با یک ضربه دقیق دروازه را با نرخ امید گل و قابل‌توجه 0.30 (xG) باز کند.
گل شماره 2: پورتو 3-0 ماريتيمو
xG : 0.46
xGOT: 0.94
یک «High Press» موفق با تکیه بر اشتباهات مدافعین. این روشِ تاکتیکی‌ای است که بازیکنان پورتو با اعمال فشار روی دفاع تیم حریف، در نزدیکی محوطه جریمه توپ را تصاحب می‌کنند. این جایی است که در ادامه طارمی از ریباند ضربه لودر وینگر انگلیسی به خوبی بهره می‌برد و با یک ضربه مطمئن در چارچوب با نرخ xGOT) 0.94) دروازه را باز می‌کند.
گل شماره 3: ژیل ویسنته 0-1 پورتو
xG : 0.05
xGOT: 0.36
ثبت یک آمار قابل‌توجه با یک ضربه تقریباً «Half-volley» از فاصله حدوداً 15 متری، چسبیده به خط محوطه هجده‌قدم با داده و گل مورد انتظار تنها 0.05 (xG) از مهدی طارمی. این یعنی به ازای هر 10 شوت نواخته شده با شرایط مشابه، شانس حتی یک گل را هم نمی‌توانیم برای آن متصور باشیم و به عبارت ساده‌تر، این آمار برای هر 100 شوت نواخته شده مشابه تنها 5 گل است.
گل شماره 4: پورتو 1-0 چاوز
xG : 0.12
xGOT: 0.83
در روزی که پورتو با سه گل چاوس را در ورزشگاه خانگی دراگو درهم کوبید، طارمی موفق شد چهارمین گل فصلش را در دقیقه 3 طی این دیدار به کمک پاس متحیرانه تونی مارتینز در موقعیت چسبیده به دهانه دروازه حریف با ضربه سر حساب شده به ثمر برساند. نرخ گل مورد انتظار در چارچوب داده کم نقص 0.83 را نشانمان می‌دهد.
گل شماره 5: اشتوريل 1-1 پورتو
xG : 0.89
xGOT: 0.99
نبود توازن و دادن فضا به حریف از سوی مدافعین اشتوریل باعث شد آن‌ها در دور کردن توپ از منطقه خطر عاجز بمانند. در دقیقه نفس‌گیر 9+90 طارمی این بار از روی نقطه پنالتی ضربه‌ای به گوشه دروازه حریف فرستاد که از سرعت قابل‌توجه و از دقت کافی با زاویه مناسب برخوردار بود تا نرخ قابل‌توجه (xG) و (xGOT) برای ضربه‌اش ثبت شود.
گل شماره 6 : پورتو 2-0 پاسوژ د فريرا
xG : 0.12
xGOT: 0.11
کنار زدن مدافعان پر تعداد از Zone 14 و نواختن ضربه در شرایطی دشوار با نرخ ثبت شده xG) 0.12) گل دیگری برای طارمی ثبت کرد. البته این گل با در اشتباه فاحش یوردی گلر برزیلی پاسوژ د فریرا و عبور توپ از میان پاهایش همراه شد تا با چاشنی اقبال، ضربه طارمی با زاویه نه چندان مطمئن تنها نرخ xGOT) 0.11) را ثبت کند.
گل شماره 7: پورتو 2-0 آروکا
xG : 0.49
xGOT: 0.92
یک کار تاکتیکی و تیمی چشمگیر با محوریت حرکت هوشمندانه و بدون توپ مهدی طارمی. او با دور زدن مدافعان حریف و به اصطلاح ایجاد «Blind side run» تمیز در محوطه جریمه، با ضربه ای زیبا توپ را درون دروازه تیم آروکا جای داد. نرخ بالای ثبت شدهِ گل مورد انتظار در چارچوب، نشان از دقت ضربه نهایی دارد.
گل شماره 8: پورتو 3-0 آروکا
xG : 0.38
xGOT: 0.56
یک موقعیت تک‌به‌تک دیگر با دروازه‌بان. طارمی با یک استارت طوفانی و جا گذاشتن کاپیتان آروکا، عملیات به‌اصطلاح «Obstruction» او را با شکست روبه‌رو کرد. این اصطلاح یک تاکتیک دفاعی است که بازیکن بدن خود را بین توپ و حریف قرار می‌دهد اما مهاجم ایرانی با یک ضربه فریبنده، دروازه را باز کرد.
گل شماره 9: پورتو 4-0 آروکا
xG : 0.31
xGOT: 0.05
کاپیتان آروکا، سیستم «Zonal Marking» را به اشتباه به یارگیری مستقیم ترجیح داد و این باعث شد طارمی نخستین هت‌تریک خود در فصل را در شرایطی دشوار و با نرخ پایین ثبت شده 0.31 امید گل (xG) را ثبت کند. او با ضربه‌ای نرم طی حالت نامتعادل با نرخ ثبت شده تنها 0.05 توپ را وارد دروازه کرد.
گل شماره 10: پورتو 4-0 فاماليسائو
xG : 0.49
xGOT: 0.92
بازهم شکستن حصارِ استراتژی «Man-to-Man Marking» یا همان سیستمِ علامت‌گذاری که در آن هر بازیکن به‌جای یک منطقه از زمین، مسئول یارگیری بازیکن حریف است. طارمی با یک ضربه سر چکشی حساب شده و مطمئن با نرخ xGOT(0.92) ثبت شده، بالاتر از مدافع برزیلی دروازه فامالیسائو را باز می‌کند.
گل شماره 11: پورتو 2-0 ويزلا
xG : 0.13
xGOT: 0.14
می‌بینیم نرخ هر دور آمار داده‌ای (xG) و (xGOT) به میزان قابل‌ملاحظه‌ای پایین بوده است؛ پس چه اتفاقی افتاده؟ ارسال تندوتیز از جناح سمت راست پورتو توسط ژائو ماریو و نواختن ضربه به‌اصطلاح «Crashing Shot» با پای غیرتخصصی در حین مسیر حرکتی با ضربه‌ای نه‌چندان دقیق و زاویه مناسب که با اشتباه فاحش گلر آلمانی حریف همراه می‌شود.
گل شماره 12: پورتو 1-0 ژيل ويسنته
xG : 0.46
xGOT: 0.88
یک «Attacking Transition» شکل‌گرفته و آموزشی در کلاس جهانی که دیدنش برای هر فوتبال دوستی لذت بخش است. سرعت معرکه انتقال تیم پورتو از حالت دفاعی به حالت هجومی با هماهنگی بی نظیر بین دنی لودر وینگر سرعتی انگلیسی با طارمی که از دایره میانی زمین شروع شد و با ضربه تمام کننده مهاجم شماره 9 پورتو پایان یافت.
گل شماره 13: پورتو 3-2 اشتوريل
xG : 0.79
xGOT: 0.97
طارمی گل برتری پورتو را در دقیقه 73 از روی نقطه پنالتی به ثمر رساند. او با دورخیزی مطمئن از پشت قوس نیم‌دایره توپ را به کنج دروازه دنیل فیگوئرا گلر پرتغالی اشتوریل فرستاد. این گل با نرخِ مطمئن امید گل در چارچوب 0.97 (xGOT) به ثبت رسید.
گل شماره 14: بنفيکا 1-2 پورتو
xG : 0.11
xGOT: 0.62
این گل، برجسته‌ترین و از سویی تنها گلِ شلیک شده از Zone 14 توسط مهدی طارمی در فصل گذشته فوتبال پرتغال بود؛ از یک «Big-Game Player» در لیگای پرتغال یا «بازیکنِ مسابقات بزرگ» بازیکنی که در مسابقاتی که اهمیت زیادی دارد، چنین چیزی هم انتظار می‌رود. به نرخ (xG) این گل دقت کنید، نرخ xG این گل یعنی از هر 10 شوت در چارچوب با شرایط مشابه تنها احتمال یک گل وجود دارد، دقیقاً همان کاری که طارمی انجام داد. از طرفی به‌رغم اینکه شوت از پشت محوطه جریمه نواخته شد؛ اما ضربه دارای قدرت، زاویه و دقت بالا بود که (xGOT) با نرخ بالای 0.62 را ثبت کرد.
گل شماره 15 : پاسوژ د فريرا 0-1 پورتو
xG : 0.79
xGOT: 0.98
شلیک مطمئن با نرخ کم‌نقص 0.98 امید گل در چارچوب یا همان (xGOT) که باتوجه‌به نرخ داده شده، مهار چنین ضرباتی را برای هر دروازه بانی ناممکن می‌کند. این ضربه بازهم به سمت راست دروازه حریف، خلاف جهت ایگور وکیچ گلر تیم پاسوژ د فریرا فرستاده شد.
گل شماره 16 : پورتو 1-0 بواويشتا
xG : 0.79
xGOT: 1.00
گلِ 3 امتیازی به ثمر رسیده در ورزشگاه دراگائو با امید گل در چارچوب با نرخ ثبت شده 1.00 به کنج دروازه براکالی گلر بواویشتا، به این معنا است که دروازه‌بان حریف به‌معنای واقعی کلمه هیچ شانسی برای مهارش نداشت.
گل شماره 17 : پورتو 1-1 کاسا پيا
xG : 0.74
XGOT: 0.99
تسلط کامل طارمی و هم تیمی‌هایش را در «Danger Zone» حریف در تصویر شاهد هستیم، جایی که گابریل ورون در نقش فورواردِ «Withdrawn» به خوبی از اشتباه مدافعان کاسا پیا استفاده می‌کند و با سپردن توپ به مهاجم پورتو و با بغل پای ساده داخل پا با قدرت و زاویه مناسب با xGOT» 0.99» دروازه تیم مشکی پوش را باز می‌کند.
گل شماره 18 : فاماليسائو 0-1 پورتو
xG : 0.79
xGOT: 0.98
مهاجم بوشهری این بار خوش شانس بود که پس از از دست دادن ضربه اول پنالتی در دیدار برابر فامالیسائو، داور رای به تکرار ضربه پنالتی داد تا این بار او با ضربه مطمئن با نرخ ثبت شده 0.98 (xGOT) دروازه حریف را بار فرو بریزد.
گل شماره 19 : فاماليسائو 0-2 پورتو
xG : 0.77
XGOT: 0.94
شکستن حصار «Mid-Block» تاکتیکِ دفاعی تیم حریف است که معمولاً پرس را از نیمه خودی زمین آغاز می‌کنند. می‌بینیم تیم پورتو با عبور از لایه‌های دفاعی تیم حریف و در ادامه فرار هوشمندانه و دیدنی طارمی از میان سه مدافعان تنومند فامالیسائو و گلر حریف، توانست قفل دروازه را با نرخ قابل توجه 0.94 امید گل در چارچوب باز کند.
گل شماره 20 : فاماليسائو 0-3 پورتو
xG : 0.79
XGOT: 0.99
با توجه به دورخیز مطمئن و قرارگیری استوار پای تکیه‌گاه هنگام ضربه، می‌بینیم ماحصل آن نواخته شدن یک پنالتی با قدرت و زاویه مناسب دور از دسترس دروازه بان است.
گل شماره 21 : فاماليسائو 0-4 پورتو
xG : 0.79
xGOT: 0.98
یک بازداشتن ناموفق از مدافعان فامالیسائو، به این معنا است که تاکتیک یا استراتژی که جهت محدودکردن مهاجمان پورتو به شکست منتهی شده تا طارمی نخستین پوکر دوران حرفه‌ای خود را تجربه کند.
گل شماره 22 : پورتو 1-0 گيمارش
xG : 0.49
xGOT: 0.94
شاهد یک به‌اصطلاح «Creating Space» آموزشی طی به بار نشستن آخرین گل طارمی هستیم. چه زمانی که پپه وینگر پورتو چندین متر را پا به توپ به نحوی حرکت می‌کند که بازیکنان را به سمت خود می‌کشاند و چه زمانی که مهدی طارمی بدون توپ برای خود در «Danger Zone» فضای مناسب ایجاد می‌کند تا با آمیزه این همکاری، گلی با نرخ مطمئن در چارچوب 0.94 (xGOT) به دست بیاید.
مقایسه آماری برترین گلزنان فصل 23-2022 لیگ پرتغال
| نام بازیکن |
تعداد گل زده |
امید گل (xG) |
گل + پاس گل (xG + xA) |
| مهدی طارمی |
22 |
20.01 |
29 ( 25.09) |
| گونسالو راموس (بنفیکا) |
19 |
20.05
|
21 (24) |
| فران ناوارو (ژیل ویسنته) |
17 |
21.01 |
24 (22.09) |
| ژائو ماریو (بنفیکا) |
17 |
18.05 |
24 (28.02) |
| پدرو گونسالوس (اسپورتینگ لیسبون) |
15 |
16.02 |
26 (23.06) |
| ریکاردو هورتا (براگا) |
14 |
13 |
22 (18.9) |
بررسی عملکرد گلزنان لیگ برتر پرتغال با سنجش شاخصه xG و مجموع گل+پاس گل و پارامتر (xG + xA) مجموع گل + پاس گل مورد انتظار در فصل 23-2022
جمع بندی
اگرچه برتری فنی مهدی طارمی کاملاً در جدول بررسی عملکرد کلی بازیکنان مشهود است و او توانسته سبک بازی خود را در لیگ برتر پرتغال طی سال‌های اخیر دیکته کند، اما از خاطر نبریم از منظر «موفق‌بودن» اگر پای تیم‌های بزرگ در بالاترین سطح لیگ‌های اروپا به میان بیاید، او نیازمندفاکتورهای متعددی برای جدال‌های بزرگ و فرسایشی است.
از طرفی اگر رادامل فالکائو و لیساندرو لوپز را که برهه‌ای در اتلتیکو مادرید و المپیک لیون موفق عمل کردند کنار بگذاریم و داروین نونیز را موقتاً از این سیاهه خارج کنیم، با نگاه کردن به سایر خروجی‌های لیگ پرتغال به‌عنوان یک مهاجم نوک در سده جدید، بهتر درمی‌یابیم موفقیت در لیگ‌های درجه یک اروپا چه مسیر دشوار خواهد بود. یقیناً نام جکسون مارتینز می‌تواند ساده‌ترین مثال ممکن باشد. کسانی دیگر همچون آندره سیلوا، اسلام سلیمانی، کوستاس میتروگلو، کارلوس وینیسیوس، باس دوست و هریس سفروویچ و... هم بودند که خارج از لیگ پرتغال نتوانستند فروغی از خود نشان دهند. از طرفی مهاجم تیم ملی نشان داده می‌تواند برآیندها را برهم زند.
