این مطلب اختصاص دارد به یکی از کارگردانان برجسته نسل طلایی سینمای ایتالیا؛ "برناردو برتولوچی"
فیلمساز صاحب سبکی که همواره آثارش مورد توجه بسیاری قرار گرفته اند و هرازگاهی هم با انتقادات شدیدی روبرو شده اند.
در این مطلب ابتدا نگاهی داریم به درون مایه فیلم های برتولوچی و سپس به سراغ معرفی 8 فیلم برتر ایشان میرویم.
درون مایه فیلم های برناردو برتولوچی
مسائل اجتماعی، سیاست و در راس آن فاشیسم و زندگی جنسی انسانها جزو مقولات مهمی هستند که برناردو برتولوچی در فیلم هایش به آن ها پرداخته است.
در اکثر فیلم های برتولوچی فاشیسم و روابط جنسی انسانها مورد بحث قرار گرفته اند.
برتولوچی و فاشیسم
برتولوچی فردی مخالف فاشیسم ( حکومتی که قدرت را در دستگاه سیاسی خود متمرکز میکند و خود را برتر از سایرین میداند و وجود مخالفان را تحمل نمیکند. بطور کلی نژادپرستی اصل اساسی چنین حکومتی است. ) بود و اکثر آثارش به نقد چنین حکومت هایی پرداخته است.
در فیلم هایی که ضد فاشیست ساخته به مواردی همچون تجمع قدرت در دستگاه سیاسی حکومت و یا طبقه ای خاص ( برای مثال بورژوا )، نژادپرستی، استفاده فاشیسم از قدرتش در جهت از بین بردن مخالفین و تاثیر فاشیسم در نابودی شخصیت انسان پرداخته است.
اینکه چگونه انسانهای زیردست در فاشیسم با تبعیض و ظلم مواجه میشوند و انسانهای ملحق شده به آن به حیوان هایی بی رحم و بزدل تبدیل میشوند و تا زمانیکه انسانهای زیردست برای احیای حقوقشان دست بکار نشوند و انسانهای ملحق شده به فاشیست شهامت تغییر نداشته باشند جامعه در انزوا باقی میماند.
برتولوچی مبارزه با فاشیسم در عمل را در اولویت قرار میدهد و در فیلم هایش سعی میکند آن را به تصویر بکشد.
در فلسفه فیلمسازی برتولوچی فاشیسم همان چیزی است که اخلاق و وجدان آدمی را میکشد و او را به فردی بی رحم و بی مسئولیت تبدیل میکند.
برتولوچی و مسائل جنسی
سبک کاری برتولوچی به عنوان یک فیلمساز در به تصویر کشیدن رابطه جنسی انسان با انسان، هم به لحاظ شکل رابطه و هم نوع رابطه خاص و منحصر بفرد است و هدف او این است که پیچیدگی های روابط افراد انسانی را به تصویر بکشد.
رابطه جنسی با محارم از نوع رابطه هایی است که برتولوچی به آن توجه بسیاری همواره داشته؛ علاقه زیادی به بررسی دلایل شکل گیری چنین روابطی دارد و چالش های محارم در این نوع روابط را میخواهد نشان دهد.
اینکه علاوه بر رابطه جنسی عادی بین زن و شوهر یا دوست پسر و دوست دختر روابط دیگری نیز وجود دارند که جای پرداختن دارند و این نشان دهنده تنوع و پیچیدگی روابط انسانی میباشد.
دیگر ویژگی مهم فیلم های برتولوچی صحنه های جنسی صریح، زشت و خشن فیلم هایش است. حرف های تحریک کننده کاراکترها و نمایش تمامی اعضای بدن بازیگران مونث در اکثر فیلم ها و مذکر در برخی فیلم ها از مشخصه های فیلم های برتولوچی هستند.
بخاطر همین است که برتولوچی همواره شدیدترین نقدها را از سوی منتقدین دریافت کرده و حتی در مواردی قانون هم در برابرش قرار گرفته است.
با اینحال برتولوچی هرگز دست از فلسفه کاری خود نکشیده است؛ برای برناردو مهم نیست منتقدان او را بکوبند یا دادگاهی در ایتالیا او را به ۴ ماه حبس محکوم کند؛ آنچه برای این فیلمساز صاحب سبک در دوران کاری اش مهم بود، انتقال پیام به مخاطب بود و میخواست هر طور شده حرفش را در فیلم بزند.
برتولوچی در فیلم هایی که مبتنی بر سکسولوژی ساخته است، علاوه بر پرداختن به مسائل جنسی، به درام فیلم نیز توجه زیادی داشته و اینگونه نبوده که یکهو رابطه جنسی کاراکترها را به تصویر بکشد و برای این کار همیشه بخوبی مقدمه چینی کرده است.
وی از کارگردانان نئورئالیست ( سازندگان فیلم هایی نزدیک به واقعیت ) سینما محسوب میشود که درباره فاشیسم فیلم های جالب توجهی ساخته است.
در ادامه مطلب به سراغ معرفی ۸ فیلم برتر برناردو برتولوچی میرویم.
8- فیلم سینمایی Luna 1979
ماه؛ فیلمی در ژانر درام و با ایفای نقش بازیگرانی همچون جیل کلایبورگ، متئو بری و ورونیکا لازار است.
خلاصه داستان فیلم:
یک خواننده اپرآمریکایی که به تازگی بیوه شده است، در شرایطی که تنها یک پسر برایش مانده است به او توجه زیادی میکند. در شرایطی که پسر به هروئین معتاد میشود، مادر سعی میکند با نزدیک شدن به او و برقراری رابطه محارم به او آرامش ببخشد.
اینکه مواردی همچون از دست دادن شوهر، جذابیت ظاهری فرزند، اعتیاد فرزند و احساس وظیفه مادر در قبال آرامش بخشیدن به فرزند چطور باعث شکل گیری رابطه محارم میشود بخوبی در این فیلم نشان داده شده است.
7- فیلم سینمایی Stealing Beauty 1996
زیبایی ربوده شده؛ تلاشی است برای کشف هویت و کنجکاوی های جنسی یک دختر نوزده ساله...
جرمی آیرونه، لیو تایلر، شینید کیوسک، ژان ماره و دونالد مک کین جزو بازیگران این فیلم هستند.
خلاصه داستان فیلم:
دختری نوزده ساله بنام لوسی پس از اینکه مادرش دست به خودکشی میزند، تصمیم میگیرد برای ادامه زندگی و رسیدن به رویاهایش به ایتالیا برود.
کم بودن میزان عاطفه و احساس در روابط انسانی و چالش در کنترل احساسات و مدیریت بلوغ جنسی جزو موضوعات این فیلم هستند.
6- فیلم سینمایی Me And You 2012
من و تو؛ فیلمی رمانتیک با ایفای نقش یاکوپو آلمو آنتینوری و تئا فالکو است.
این فیلم آخرین اثر برناردو برتولوچی در دنیای سینما بود.
خلاصه داستان فیلم:
یک نوجوان درون گرا به والدینش میگوید میخواهد با همکلاسی هایش به اردو برود اما به جای آن وقتش را به تنهایی در زیرزمین خانه میگذراند. در اینحال خواهر ناتنی اش که مدت هاست او را ندیده و معتاد است به او پناه می آورد و در شرایطی که اوایل با او سرد است، رفته رفته باهم گرم میگیرند و ...
این فیلم صحنه جنسی خاصی ندارد و بیشتر مبتنی بر پیچیدگی های رابطه خواهربرادری با بهره بردن از در کنار هم وقت گذراندن و به هم عادت کردن آنان است.
5- فیلم سینمایی The Dreamers 2003
رویاپردازان؛ فیلمی شهوانی- دراماتیک با ایفای نقش بازیگرانی همچون اوا گرین، مایکل پیت و لویی گرل است.
خلاصه داستان فیلم:
متیو ( پیت ) دانشجویی آمریکایی است که در پاریس تحصیل میکند و با خواهر و برادری فرانسوی به نام های تئو ( گرل ) و ایزابل ( اوا گرین ) آشنا میشود که مثل او عاشق سینما هستند. در حالیکه شورش های دانشجویی مه ۱۹۶۸ در بیرون از آپارتمان آنها اوج گرفته، این سه رابطه ای غریب با هم برقرار میکنند.
محوریت فیلم با رابطه جنسی متیو ( مایکل پیت ) و ایزابل ( اوا گرین ) با اجازه تئو ( برادر ایزابل ) و همچنین رابطه محارم تئو و ایزابل میباشد که رفته رفته باعث ایجاد تعارض و سوتفاهم بین متیو و تئو میشود.
در این فیلم مواردی همچون وابستگی بیش از اندازه برادر و خواهر به یکدیگر، بیش از حد کنار هم بودنشان ( تا جاییکه همیشه در یک تخت میخوابند ) و منزوی بودنشان که باعث شده کمتر در اجتماع حضور داشته باشند جزو مواردی هستند که باعث بوجود آمدن رابطه محارم بینشان شده است.
بلوغ جنسی، مسائل اجتماعی و فاشیسم جزو مقولات مهم این فیلم هستند.
برتولوچی به جنگ ویتنام نیز اشاره هایی میکند و مخالفت خود با سیاست های دولت آمریکا در این جنگ را برای مخاطب اعلام میدارد.
مایکل پیت نقش آفرینی جسورانه ای در این فیلم داشته است؛ تا جاییکه از به نمایش گذاشتن آلت تناسلی خود نیز برای کمک به روند فیلم و شکل گیری صحنه ها ترسی نداشته است...
قبل از مایکل پیت و لویی گرل، برتولوچی لئوناردو دیکاپریو و جک جلینهال را برای نقش متیو و تئو در نظر گرفته بود که به جهت صحنه های عریان و صریح فیلم آنها پیشنهاد همکاری با برتولوچی را رد کردند.
4- فیلم سینمایی Last Tango In Paris 1972
آخرین تانگو در پاریس؛ فیلمی شهوانی- درام با ایفای نقش بازیگرانی همچون مارلون براندو، ماریا اشنایدر و ژان پیر لئو است.
خلاصه داستان فیلم:
یک زن جوان پاریسی ( اشنایدر ) با یک تاجر میانسال آمریکایی ( براندو ) آشنا میشود که خواهان برقراری رابطه پنهانی با این زن آن هم فقط بر اساس رابطه جنسی میباشد. در عین حال این زن با مرد دیگری نیز در ارتباط است و در روند فیلم هایش به او کمک میکند. زن آدمی است که سخت به مردها اعتماد میکند و مرد ( براندو ) فردی است که قبلا از عشق زخم خورده و فاقد شور و حرارت است.
این فیلم داستان تنهایی نسل ها را روایت میکند و تلخی های روابط افراد را با یکدیگر به تصویر میکشد؛ آنجا که در ابتدای کار زن فرانسوی به دنبال توجه است و تاجر میانسال به جهت تجربه های قبلی زندگیش نمیتواند به او عشق بورزد و مرد جوان هم فقط بفکر بهره بردن از چهره او برای جلو بردن فیلم هایش است، داستان تنهایی و آوارگی زن است و آنجا که تاجر میانسال رفته رفته بواسطه همین رابطه جنسی پنهانی نهایتا عاشق زن میشود و زن بخاطر بی اعتمادی به او از او فرار میکند، داستان ناراحت کننده تاجر میانسال را به تصویر میکشد.
این فیلم جنجالی ترین فیلم برتولوچی میباشد و دارای صحنه های صریح و خشن جنسی است.
در یکی از سکانس های این فیلم، از کره به عنوان روان کننده در رابطه جنسی مقعدی استفاده شده است که جنجال های زیادی را به دنبال داشت.
در رابطه با سکانس سکس مقعدی، ماریا اشنایدر ابراز بی اطلاعی از قبل کرده و ادعا کرده که به او در این سکانس تجاوز شده است چون برتولوچی این صحنه رو با او هماهنگ نکرده بود. اشنایدر برتولوچی را یک شیاد و براندو را متجاوز خواند و تا آخر به انتقاد از آنها در مصاحبه های مختلف پرداخت.
علاوه بر این، منتقدان بشدت علیه این اثر برتولوچی تاختند و صحنه های صریح و زشت جنسی آن را مورد سرزنش قرار دادند.
دادگاهی در ایتالیا برتولوچی را بخاطر ساخت این فیلم به ۴ ماه زندان محکوم کرد.
پخش این فیلم در کشورهای مختلف ممنوع شد
۳- فیلم سینمایی Novecento 1976
۱۹۰۰؛ فیلمی ۵ ساعته و حماسی در ژانر تاریخی- درام است که جزو مهمترین پروژه های سینمایی برناردو برتولوچی میباشد.
رابرت دنیرو، دونالد ساترلند، ژراردو پارادیو، آلیدا والی و برت لنکستر جزو بازیگران این فیلم زیبا هستند.
خلاصه داستان فیلم:
امیلیا، ایتالیا، آلفردو ( دنیرو ) از خانواده ای زمیندار و بورژوا و اولمو ( ساترلند ) از خانواده ای دهقان به عنوان بهترین دوستان در کنار هم بزرگ میشوند، اما رفته رفته بخصوص پس از ارباب شدن آلفردو و رفتارهای نامناسبش رابطه این ۲ دوست به رابطه عشق و نفرت بدل میشود.
تجمع ثروت در دستان طبقه بورژوا، حقوق پایین و گرسنگی طبقه دهقان، کشتن دهقانان بوسیله دین و کلیسا از سوی بورژوا، عدم وجود قانونی که عدالت و برابری ارمغان آورد و کشمکش ها و نهایتا به پا خواستن دهقانان علیه اربابان ظالماشان جزو موضوعات محوری این فیلم هستند.
دیالوگ های قوی، فضای حماسی فیلم، فیلمبرداری بسیار خوب ویتوریو استرارو که امضایش پای کارهای برتولوچی همیشه بوده و بازی خوب بازیگران فیلم بخصوص رابرت دنیرو و دونالد ساترلند از نقاط قوت فیلم هستند.
۲- فیلم سینمایی The Conformist 1970
دنباله رو؛ یک فیلم شاهکار به معنای واقعی کلمه است.
بهترین فیلم ضد فاشیستی برناردو برتولوچی...
ژان لویی ترنتینیان، استفانیا ساندرلی، خوزه کوالیو، جوزپه آدباتی و میلی جزو بازیگران این فیلم بی نظیر هستند.
خلاصه داستان فیلم:
مارچلو مردی ضعیف الاراده است که در کودکی به جهت جلوگیری از تجاوز، یک مرد را با اسلحه کشته است. در بزرگسالی او به دلیل نیازهای ذهنی ( تمایل به عضویت در یک حزب و داشتن احساس تعلق ) عضو دستگاه سیاسی دولت فاشیستی ایتالیا به رهبری موسولینی میشود. او را به ماموریت می‌فرستند تا استاد سابقش که هم اکنون یک مخالف سیاسی است به قتل برساند. با وجود اینکه همسر دارد، کم کم یک رابطه عاطفی با همسر استادش برقرار میکند.
در این فیلم بخوبی نابود شدن شخصیت انسان بوسیله فاشیسم نشان داده میشود؛ جاییکه در آخر مارچلو به دوستش میگوید دیگر نمیخواد عملیات قتل استادش را انجام دهد اما راهی برای فرار از چنگال فاشیسم پیدا نمیکند و اراده ای هم ندارد و فقط مجبور است سکوت کند.
سکانس ماقبل پایانی فیلم دارای صحنه های خشن و رقت انگیزی است که هر انسانی را آزرده خاطر میکند.
همچنین سکانس پایانی فیلم، جزو سکانس های ماندگار این فیلم است.
فیلمبرداری استثنایی ویتوریو استرارو که از رنگ های پررنگ و طیفی از زوایا و حرکات غیر معمول دوربین بهره برده است، موسیقی متن فوق العاده فیلم و بازی خوب و یکدست بازیگران جزو نقاط قوت اصلی فیلم هستند.
صحنه برگ های در باد این فیلم در فصل دوم پدرخوانده و فصل سوم خانواده سوپرانو نیز استفاده شده است و از این حیث فیلم تاثیرگذاری است.
۱- فیلم سینمایی ۱۹۸۷ The Last Emperor
آخرین امپراطور؛ فیلمی استثنایی، در ژانر بیوگرافی- تاریخی و با ایفای نقش بازیگرانی همچون جان لون، ژوان چی، پیتر اوتول و روچینگ یینگ است.
این فیلم نخستین و بهترین فیلم از مجموعه فیلم های برناردو برتولوچی در باب سینمای شرق است.
خلاصه داستان فیلم:
منچوری ۱۹۵۰، نگهبانان خشنی که جنایتکاران جنگی را با قطار از شوروی به چین کمونیست میبرند، جلوی خودکشی (( پویی )) امپراطور سابق چین را میگیرند. در ادامه همراه با مراحل بازآموزی، زندگی پویی را مرور میکنیم.
فیلم داستان امپراطور پویی از سه تا پنجاه و سه سالگی اش را با بازی درون گرای جان لون به تصویر کشیده است و تمایل این فرد به ایجاد تغییر ( همچون اخراج کردن خدمه های زالو صفت )، قدرت طلبی و بی عملگی این فرد در تعیین سیاست های کشور را نشان میدهد. او هرگز از شهر ممنوعه در دوران فرمانروایی اش خارج نشد و فقط مدتی که از شهر بیرون رانده شده بود، مدتی را در ژاپن گذراند.
پویی مردی قدرت طلب و در عین حال فاقد قدرت (در تعیین سیاست های کشور) بود.
برتولوچی بیشتر به اوضاع کشور چین در دوران فرمانروایی پویی در شهر ممنوعه و سپس قدرت گیری دوباره اش به کمک ژاپنی ها و وضعیت کشور پرداخته است و بدبختی مردم چین بواسطه سیاست های نابود کننده ژاپنی ها و بی عملگی فرمانروایشان را نشان میدهد.
برتولوچی با ساخت این فیلم به مهمترین جوایز ممکن دست یافت؛ وی جایزه اسکار برترین فیلم سال ۱۹۸۷ را دریافت کرد.
ویتوریو استرارو هم جایزه اسکار برترین فیلمبرداری را دریافت کرد.
فضاسازی عالی، فیلمبرداری معرکه استرارو که باعث شده قاب های فیلم لایه بندی شده و دارای عمق باشند و موسیقی مناسب و زیبا جزو نکات مثبت فیلم هستند.
در جریان ساخت این فیلم، برای اولین بار اجازه داده شد تا یک گروه فیلمبرداری وارد شهر ممنوعه شود.
جمع بندی
پیش از انقلاب، بودای کوچک و فرشته مرگ از دیگر آثار برجسته برتولوچی هستند.
در مجموع برتولوچی فیلمسازی خاص و باشهامت بود که همواره دست روی موضوعات مهم و حساسی میگذاشت و سعی میکرد پیام انسانی خود درباره این موضوعات را به مخاطب انتقال دهد.
نام ویتوریو استرارو در کنار نام برتولوچی در آثارش خوش میدرخشد و هرگاه بحث سینمای برتولوچی باشد، باید نامی از استرارو هم برده شود.
کار نویسندگی این پست برعهده کاربر "علیرضا لیورپولی" بود.
یاد و خاطره برناردو برتولوچی گرامی باد.
